Agim Vuniqi
Të
dhënat e fundit statistikore të publikuara pas cenzusit në Shqipëri dhe
në Kosovë, ishin befasuese, numri i banorëve nuk është në shkallë
rritjeje, përkundrazi zvoglohet,
ndërsa shumë subjekte politike jasht parlamentit dhe disa deputetë
brenda kërkojnë bashkimin. Berisha, gjatë kremtimit të 100 vjetorit të
pavarësisë së Shqipërisë, më 28 nëntor, ka folur për “Shqipërinë e të
gjitha tokave shqiptare, nga Preveza deri në Preshevë, nga Shkupi deri
në Podgoricë”. Për shkak të këtyre deklaratave të Berishës, anulimin e
vizitës në Tiranë për nder të 28 nëntorit, e kishte bërë ministri i
Jashtëm grek, si dhe presidenti i Maqedonisë, transmetonte "ORAinfo".
Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk e mbështesin idenë e ndryshimit të
kufijve në Ballkan, ndërsa çdo tentim që të arrihet një gjë e tillë do
të jetë joproduktiv dhe destabiluzues, thuhej në një reagim të State
Departamentit amerikan, pas deklaratave të kryeministrit të Shqipërisë,
Sali Berisha për “Shqipërinë e të gjitha tokave shqiptare”.
Bashkimi e ribashkimi...
Për
bashkim e ribashkim më së shumti flasin veprimtarët nga disapora, nuk
di a flasin për bashkimin e vendeve ku jetojnë t'i bashkojnë me tokat
shqiptare, a kërkojnë bashkimin e tokave shqiptare që rrudhen
vazhdimisht, apo bashkimi të konvokohet si tubim dhe të mbahet dikund në
perëndim, ashtu siç preferojnë të deklarojnë disa..., sikurse bashkimi i
FARK-ut dhe UÇK-së që u bë në
Osllo, në një mbledhje të përbashkët, as sot nuk e kam të qartë këtë
bashkim dhe këtë tubim, lufta bëhej në Kosovë, e ata tuboheshin në
Osllo. Pastaj shtypi flet se ideatorët e luftës së Kosovës kanë pasur
selinë në hotelin "Rogner", nuk e di pse është zgjedhur ky hotel? Në
Tiranë kam qenë disa herë, herën e parë isha në tubimin e parë fitues të
Sali Berishës dhe Azem Hajdarit, isha dy tre metra larg tyre dhe
xhiroja me kamerë. Përreth liderit të demokracisë ishte një sigurim
volunter i simpatizantëve. Ata që bënin sigurimin kujtonin se jam
gazetar i huaj, nuk ishte edhe ndonjë sigurim profesional siç
praktikohet në perëndim. Po atë mbrëmje pash Azem Hajdarin duke shetitur
rrugëve në qendër të Tiranës, pa përcjellje, ai ishte tipi i
politikanit, guximtar dhe modest; nuk kisha edhe atë qëllim që të
ekzagjeroja mendimin paragjykues, ngase unë isha vetëm vëzhgues i asaj
ngjarjeje. Rastësisht aty
takova edhe poetin Naim Balidemaj, i cili kishte ardhur enkas nga
Amerika; thënë shkurt qëllimi parësorë i vizitës së parë ishte që unë së
bashku me dy shokë të tjerë nga Zvicra ishte përcellja e ndihmave të
grumbulluara nga nëndega e LDK-së e Aaraut (kryetar i së cilës ishte
Hakif Zeka, biznismen, i cili kishte në pronësi një kompani guri, ai
ishte me origjinë nga Gollaku, më vonë kam kuptuar se ka ndërruar jetë,
ndjestë pastë), për në Lezhë, por edhe të dorëzonim një veturë për
aktivistët e PD-së. Ishte ky akcion i përgjithshëm në nivel të degës, po
atëherë u takova edhe me përgjegjësit e PD-së të Lezhës. Lajmi për
takimin u dha në emsionin e lajmeve të pasditës dhe në mbrëmje, njëri
ndër ta që takova, e mbaj mend, ishte ndër themeluesit e parë të
rrethinës së PD në Lezhë, ai ishte Gjergj Gjini, kuptova se me profesion
ka qenë biolog...
Vizita...
Gjatë
vizitës së parë në Shqipëri pata krijuar përshtypjet e mia, të cilat më
parë nuk i bëja publike, jo se frikohesha nga dëmi që do i bëja vetes,
se edhe ashtu përcilleshin lëvizjet e shqiptarëve nga ish-sigurimi
jugosllav, por më shumë nga dhimbsuria që ndieja për bashëkombëtarët e
mi, ishte edhe diçka që e shihja syhapur por nuk doja të besoja, gjendja
e rëndë ekonomike, mungesa e ujit, e
artikujve ushqimorë, mungesa e aparateve shtëpiake, e shumë gjëra të
tjeta elementare..., më ra edhe dicka në sy, papastërtia në objektet
publike, kam parë toaletet në hotel Tirana, të mbuluara nga ndyetësirat,
nuk e di a ishte kjo kohë kur vendi gumzhinte nga klithjet për
demokraci, apo mos puna e punëtorëve të hotelit...
Edhe
pse hetova shumë dështime zhvillimore, dhe një jetë e rëndë e
qytetarëve, të cilët i ishin ekzpozuar luftës së klasave dhe devijimeve
të mëdha socio-politike..., liria dhe të drejtat e njerut ishin gjëra
abstrakte... atë që shihja me sy nuk e besoja, nuk mundja të flisja keq
as për sistemin, as për Enver Hoxhën, çuditërisht shumë libra të tij që i
hedhnin qytetarët unë i grumbullova dhe ua dhashë dy shoqëruesve nga
Kërçova, që ato t'mi ruajnë në Zvicër, unë veçse bëja plane si me hy në
Kosovë, nëse do të hyja
në mënyrë të rregulltë në kufi, do të rrezikohesha, do t'u
nënshtrohesha pyetjeve të rënda..., si çdo shqiptar tjetër, kisha
vendosur që kufirin ta kaloja këmbë ilegalisht, ashtu edhe bëra...,
librat do i lexoja pas këthimit në Zvicër, së paku ashtu mendoja, njeriu
nuk ndërron veten nëse hedhë libra, ose i djegë ato.
Harrova
të shpjegojë se kisha realizuar disa takime të rastësishme, shumë
domethënëse për mua, që pak a shumë më bënë më mendje hapur. Një ditë
apo dy ditë para zgjedhjeve të para kur fitoi demokracia, dhe para
fjalimit të Sali Berishës që ua adresonte qytetarëve, në një tubim të
madh publik, të parin pas fitores së demokratëve shqiptarë, isha takuar
me Agron Çobanin, ish drejtorin e RTSH, me të cilin isha njohur në
Zurich, përmes Kadri Batushës, ish i burgosur politik, kryetar i
nëndegës më të madhe të LDK-së dega
në Zvicër, e cila kishte buxhetin më të madhë për atë kohë, përmbi 1
milion SFR, të cilat së bashku me mjetet tjera milionëshe të tubuara të
po kësaj dege u derdhën në konton e Qeverisë së Kosovës, e cila veçse
kishte hapur konton në bankën kantonale të Aargaut, në Aarau. Se sa
ishte e gabueshme kjo bartje milionëshe, nga kontoja e LDK, dega në
Zvicër në konton e Qeverisë u kuptua më vonë, mjetet ishin derdhur me
qëllimin më të mirë, përveçse dega si finacuese kishte deleguar edhe
përgjegjësitë. Dhe që në start u dërguan sinjale paknaqësie nga kryesia e
LDK-së dhe kryetari i saj Dr. Ibrahim Rugova, kjo sidomos u qartësua më
vonë, meqë dega e Zvicrës kishte bërë një plan afarist, biznes plan,
për vetëfinansim të saj nga aviobiznesi; ishte rënë dakort edhe me
aviokompaninë TEA, dhe kishte fituar përkrahjen e Anton Kolajt, i cili
ishte përgjegjës për organizimin e degëve në perëndim.
Projekti ishte propozuar nga disa biznesmenë shqiptarë, anëtarë të
LDK-së, të cilët jetonin në Olten, qytet i banuar me shumicë shqiptare
të koncentruar nga rrethi i Vushtrrisë dhe i Llapit, të cilët edhe patën
ndihmuar themelimin e redaksisë në perëndim "Rilindja" me qendër në
Zofingen, kryeredaktor i parë i së cilës ishte Xhemajl Mustafa, i cili
ishte edhe bashkëthemelues i gazetës "Demokracia", ai pas këthimit në
Kosovë u emërua si këshilltar i kryetarit të LDK-së Ibrahim Rugova, mbi
të pas luftës u bë atentat politik, dhe vrasësit nuk janë gjetur deri më
sot.
"Rilindja", redaksia në perëndim
Ideja
për formimin e redaksisë në perëndim u ideua nga kryeredaktori i
atëhershëm i gazetës "Rilindja", më vonë i redaksisë "Bujku" Xhemajl
Rexhepi dhe gazetari Mehmet Emërllahu, projekti iu propozua Bujar
Bukoshit, duke u kërkuar nga ai të bëj finasimin në vlerë 100.000 SFR,
dhe nga i njëjti u aprovua. Projekti që fillojë të realizohet
politikisht dhe ekonomikisht ishte i arsyeshëm, sepse realizoheshin
rrogat e punëtorëve të Ndërmarrjes "Rilindja", sidomos për faktin se
Serbia kishte mbyllur gazetën e vetme ditore "Rilindja", duke e
publikuar edhe në gazetën zyrtare, vendimi është ekzekutuar pas masave
ndëshkimore serbe të mbylljes së RTP-së, pas 2 Korrikut, kur u lexua
Deklarata Kushtetuese e "2 Korrikut", të cilën e kishte ndihmuar edhe
avokatja e verbër amerikane Eva Brendli.
U
kuptua më vonë se bartja e mjeteve, nga LDK, dega në Zvicër në konton e
qeverisë, ishte gabim, ngase duhej të përcillej me një ujdi të
përbashkët, të kryesisë së LDK-së dhe të qeverisë. Publikisht dihej që
degët e LDK-së në perëndim ishin finacuesit kryesor dhe të vetëm të
qeverisë, subjektet tjera ishin margjinale, por ishin shumë më të
zhurmshme. Kritika e kryesisë së LDK-së ishte e vonshme, meqë qeveria
bllokoi mjetet për projektin e formimit të avio-kompanisë, edhepse
projekti ishte ideuar mirë, ishte hartuar arsyeshmëria akonomike, dhe
nëndegët ishin përgjegjëse për realizim, dashuria ishte e përbashkët,
edhe ekonomike edhe politike. Ç'është edhe më e rëndësishme realizimi i
këtij projekti do të krijonte
parakushtet që shqiptarët të lirohen nga ngarkesat financiare. Ky fakt
ishte shumë domethënës, ngase këtë e sugjeronin edhe brokerët e bankës,
ata habiteshin se si qeveria i ruan mjetet, sikur të ishin asete e jo
kapital monetar i cili duhej të futej në qarkullim, me sa më kujtohet
qeveria ka futur në treg ca mjete, nga të cilat ka realizuar fitime,
ishte kjo inciativë e brokerit të bankës, i cili ishte me origjinë
italiane.
Qeveria
kishte mjete të mjaftueshme financiare në posedim që nga fillimi, emrin
e kishte të madhë-autoritativ, dhe kishte kryeministrin e propozuar nga
LDK-ja, delegatët të cilët kishin shpallur Kushtetutën e Kaçanikut, dhe
kishin dalur me të drejtë në ekzil, për shkaqe sigurie, aprovuan
propozimin, më vonë atij iu bashkangjitë ministri i ekonomisë e
financave, kishte edhe dy tre vet, të cilë kishin ofiqe të njejta,
çështja
ishte se ky rangim i bënte më të rëndësishëm, ata kishin para, ishin të
paisur me pasaporta kroate, varësisht si ishin gjetur. Takimet
organizoheshin me bashkatdhetarë, shumë takime për t'u grumbilluar sa më
shumë mjete. Fondi ishte rritur në masë të konsiderueshme, viti 1991
ishte i rëndësishëm u dekretua një vendim qeveritar i bazuar në
Kushtetutën e Kaçanikut, dhe i obligonte qytetarët e Kosovës të paguanin
3 përqind nga të ardhurat neto, kësaj thirrjeje iu përgjegjën të gjithë
bashkatdhetarët, nga Lugina e Preshevës, nga Maqedonia, Mali i Zi...
përveq këtij depozitimi të mjeteve, bashkatdhetarët u ngarkuan me 500
SFR, me vizë pune katër muajshe, dhe të tjerët me nga 1000 SFR, mjetet
derdheshin në fondin e emëruar Fondi Humanitar Gjithëkombëtarë, mbahej
kontabiliteti në mënyrë solide, dhe kishte të lidhur kompjuterët në
rrjetë, rrjetin e mirëmbante eksperti i qeverisë, qëllimisht nuk po
përmendi emra, ngase nuk konsideroj se është detyrë imja për t'i bërë
publik.
Gjeneratat...
Dhe
ato ditë vendi ishte mjaft i vizituar. Po atë ditë, por edhe në ditët
tjera..., më së shumti flitej për zgjedhjet dhe demokracinë që kishte
filluar të dukej në horizont... Nuk di si më rastisi të takohem me
njërin ndër liderët e Ballit në Amerikë, z. Luan Gashin, me te ishte
edhe Sabri Godo, autori i romanit historik "Skënderbeu", dhe njëherit
themeluesi i Partisë Republikane... Luanin nuk e kisha parë asnjëherë më
parë, edhe pse dinja shumë gjëra për te, për babain e tij Ahmet Gashin,
atij iu prezentova dhe i tregova si dija shumë gjëra për te, i tregova
për lidhjen e trungut familiar, nga ana e nënës, me Bajram Ajvazin, një
pasanik llapjan, i cili kishte disa shtëpi dhe tokë në shumë na ajo
pasuri kishte shkrirë për arsimimin popullor, pronësia e tij në
patundshmëri ishte e madhe, dhe vendi ku është ndërtuar RTP-ja, tash
RTK-ja, ishte në pronësinë e tij, por më vonë komunizmi ia nacionalizoj
të gjitha, ai përvecse ishte i njohur për kontributin e tij dhe për
bëmirësit, ishte siç përmenda më lart edhe dashamir i arsimit,
zhvillonte fushatë të regjistrimit të femrave në shkolla, në kohën kur
ishte feregjeja veshje dominante në Kosovë. Thënë të drejtën unë dija
edhe
një sekret që të tjerët nuk e dinin, Vajza e Sheh Mehmetit, një njeri i
shkolluar dhe shumë përparimtar, administrator i teqes të sektit
"Kaderi", Fatimja kishte rënë në dashuri me Luanin, ajo deri në vdekje i
mbet besnike asaj dashurie, asnjëherë nuk u martua. I tregova se edhe
për lidhjen familiare me profesorin e frengjishtes Hasan Bilallin, i
lindur në Prishtinë, por që jetonte në Shkup, i cili ishte njëri ndër
themeluesit e Lëvizjes së NDSH-së, ia rikujtova të gjithë ata që i
njihte, edhe dajën, djalin e axhës së nënës, Ramadan Ajvazin kryetarin e
degës së NDSH-së, në Prishtine (sa për sqarim Ramadani ishte miku i
Hetem Ramadanit, të gruas së parë, Hazbijes, e cila ishte gjykatëse në
Prishtinë, me të cilën ka katër vajza, dhe jetojnë në Britanin e Madhe,
përndryshe Hazbija është në kontest gjyqësorë për ndarje të pasurisë, të
krijuar bashkarisht me Hetemin, emri i kompanisë është
"Salbatring international" dhe është krijuar më 1990, në Lubjanë të
Sllovenisë, ndërsa emri është bashkimi i kombinimeve të emrave të
vajzave të tij, Saranda, Albana dhe Tringa. Më vonë ai kaloi në
marrëdhënie me sopranon e njohur Inva Mulën, me të cilën ka një vajzë.
Deri tani nuk bëhet fjalë ende për divorce mes çifteve respektive, por
mësohet se biznesmeni e sopranoja e njohur kalojnë kohën bashkë. Hetem
Ramadani ka qenë prezent dhe në edicionin "Dua më shumë Shqipërinë", si
një prej shqiptarëve më të famshëm në botë. "Salbatring International",
quhet kompania e drejtuar nga Ramadani, që është dhe president i saj,
kompani e cila duket se ka qenë shumë fitimprurëse.
Pastaj
kuptova se veturat të cilët eksportoheshin përmes trajekteve, Bari e
Brindizi për në Durrës ishin përplotë, ishin përplotë edhe rrugët
tokësore të kufizuara me Greqinë... Shqipëria ishte destinacioni i
fundit ku dërgoheshin veturat "hekurishte" nga Evropa, të tipeve të
ndryshme, por edhe të vjetra, shumica e tregëtarëve ishin nga vendet në
kufi me tokat shqiptare, ata shquheshin për "patriotizëm" e tyre dhe
ishin për bashkim, disa filluan të blejnë edhe shtëpi private, edhepse
në atë kohë nuk kishte ndonjë ligj që lejonte apo ndalonte shit-blerjen,
nuk ishte i saktësuar as ligji i nacionalizimit të tokave, nuk ishte i
definuar saktë ligjërisht statusi i avoketërve, as interferimet ligjore
të pronësisë, pastaj plani hapësinorë, zhvillimor, e shumë cështje të
rëndësihme për qytetarët. Them me plotë të drejtë se sistemi ka
koekzistuar pa ndihma dhe kredi nga
jasht, mu për këtë fakt, se nuk ishte investuar asgjë në infrastukturën
komunale, nuk kishte ndryshuar gjë në sistemin e sigurimit të ujit të
pijshëm, atë të kanalizimit... që nga koha e Mbretit Zog, dhe pushtuesit
fashist italian, përveq godinave të bukura arkitektonike përrëth
sheshit "Skënderbeu", në Tiranë, nuk mund të shihje dicka të vlefshme,
edhe godinat e "bllokmenëve" nuk ndryshonin gjë prej atyre të qytetarëve
të zakonshëm...
"Heronjtë e heshtur" vendor dhe jabanxhinjët
A
ishin vetë "ish komunistët", ashtu i quanin organizatorët e
demonstratave nga po të njëjtit komunistë paksa më liberal, frymëzuesit,
liderët shpirtërorë e fizikë të këtyre lëvizjeve që kishin aplikuar
lidhje e veprime me socialistët, të cilët nuk kishin asnjë rol të
rëndësishëm politikë në fillim të lëvizjes demokratike, përveçse kishin
informata që zotronin për shkak të lidhjeve që kishin me SHIK-un
shqiptarë, si do të bënte ndryshe kur Kosova ishte e okupuar. Në mos për
të thënë propagandohej nga shtypi se sollën më shumë dëm në
bashkëveprimin e këtyre forcave per "Endrrën shekullore" të shqiptarëve
"Lirinë e Kosovës". Janë të tjerë "Heroj të Heshtur" ata që
ndërgjegjësuan Amerikën dhe pjesën kryesore të shteteve Europiane për
Kosoven brenda strategjisë së
përmbysjes së perandorive sllave si dominanca të panevojshme në
momentet historike. Në çdo moment që kushdo tjetër të bënte dhe lëvizjen
më të vogël praktike jashtë lidhjeve qe ishin krijuar...do ishte i
humbur. Tani ka një metodë tjetër të spjegimit të ngarjeve, e "trimave
pas kuvendit". Ajo çka mund të ngjante si një thashethem apo ëndërr që
shitej për realitet lirie nga njerëz që kishin humbur lirinë, do të
bëhej realitet kur shkrepën armët e lirisë. Nëse një ditë ai do të
shkruan historinë, ajo duhet të përtrihet sa herë ndryshojnë ngjarjet
politike, dhe ashtu si interpretohet në marrëdhëniet ndërkombëtare,
ashtu siç është në të vërtetë, sigurisht shoqëria shqiptare do të ketë
shumë më pak pikpyetje për të shkuarën, por do të jetë edhe më e qartë
në të ardhmen.
Pluralizmi politik që erdhi tek ne si imperativ historik i
kohës, ka gëzuar shumë shqiptarët kudo që ata janë. Ai shënon një
arritje të madhe për zhvillimin e demokracisë dhe renditjen e Kosovës në
rradhën e vendeve demokratike të Europës, integrimin e saj në rrjedhën e
proceseve përparimtare bashkëkohore.
Tash
kam vërejtur një gjë, që përpara e kuptoja por nuk e vëreja dot, është
pra zënja me fjalë, kaos i vërtetë; secili flet kërrkush kërkend as nuk e
dëgjon e as që mundet ta dëgjojë. Pastaj filluan të ndahen në grupe të
vogla; vendor o jabanxhi, çka të shpëtosh dhe si të shpëtosh nga ta,
secili grup përshpërit diçka për veti, pastaj edhe grupet u bënë pikë e
pesë dhe njerëzit u kapën dorë për dore, të gjithë në rresht, dy nga dy,
njëri flet tjetri vërteton, e tërheq njëri tjetrin për mënge dhe vënë
dorën në gojë. Prap bashkohen të gjithë dhe prap flasin të gjithë. Dhe
këhtu nuk bëhet asgjë. Të gjithë flasin dhe kërrkush kërkend nuk e
dëgjon. Ta zgjedhim bajraktarin! Jo atë, liderin, as atë, prisin,
kryetarin, presidentin...xarnavelin!
Paj
cilin ndërmjet nesh kishim mujtë ta zgjedhim. Ne njihemi mirë ndërmjet
veti dhe unë i pari nuk kisha guxuar asnjërit t'i besojë...Kjo na shtynë
që ta braktisim vendin dhe ta marrim botën në sy për të kërkuar vend më
të mirë... Dhe mu tash më ra në mend një ide e shkëlqyeshme, le të na
qojnë miqtë një jabanxhi të menqëm dhe të vlershëm, të na prin dhe të na
shpëton prej mjerimit. Dhe ne do t'i bënim lutje në emër të popullit të
bëhet pris i yni dhe të gjithë do të bënim pas tij... Ai sigurisht e
din "road-map-ën" për në Evropë, sepse do të ketë lindur në një vend më
fatbardhë e më të
mirë... Ne kemi për t'i respektuar dekretet e tij dhe do ta pyetnim
"ashiqare" a dëshiron o jabanxhi t'i shpëton këta njerëz nga
mjerimi...Ai mrrolshëm do të mendohet dhe do të përgjigjet: pranoj!!!
Në
të vërtetë, a do të ishte ai një politikan që kishte për t'i shërbyer
me karizmën e vet Kosovës, duke i forcuar besimin asaj shoqërie që
vuante ëndrrën e "shtetit amë", se ekziston një lider i fortë,
autoritar, i pamposhtur, dhe duke krijuar kështu një lloj "nacionalizmi
demokratik", në vijim të nacional-komunizmit që ngjallte Enver Hoxha në
Kosovë. Kjo është arsyeja, pse deformimet për rrjedhën e historisë në
Kosovë dhe raportet me të janë të panevojshme. Ata të duan për atë që
mendon se duhet bërë, jo për atë që bëre apo që ke bërë, edhepse do të
duhej të ishte e kundërta.
No comments:
Post a Comment