Libri i Spartak Ngjelës me kujtime dhe refleksione të periudhës 1991-1996, sapo është botuar. Ndoshta s’e keni lexuar ende librin, por a mendoni, duke ditur edhe inkursionet mediatike të këtyre katër viteve të avokatit, pamja e tij mbi historinë e re të tranzicionit do të mjegullohet nga anti-berishizmi, një gjendje psikologjike, siç e quanit ju në 7 çështjet e javës së kaluar këtu te MAPO?
Dje fillova ta lexoj. Më intereson shumë
ky vëllim i tretë i kujtimeve të Ngjelës. Së pari, sepse shpresoj të
gjej dhe të shijoj sërish stilin didaskalik dhe plot jetë të dy
vëllimeve të mëparshme, stil i cili ka ardhur dhe është afirmuar si një
risi në letrat shqipe. Së dyti, sepse në këtë vëllim autori referon
ngjarjet e një kohe jo aq të largët, të cilën e kemi jetuar shumica prej
nesh. Së treti, vitin e kaluar, siç keni njoftuar edhe ju në gazetën
MAPO, unë kam shkruar në dorë të parë një libër rreth ngjarjeve të
periudhës 1990-1992, libër të cilin shpresoj ta botoj nga vjeshta e
këtij viti. Është e kuptueshme të kem një kureshtje të shtuar në lidhje
me optikën e avokatit për këtë periudhë. Ai ishte akoma në burg kur
studentët, pedagogët dhe intelektualët e lëvizjes së dhjetorit 1990
krijuan Partinë Demokratike dhe gazetën “Rilindja Demokratike”. Shumica
e këtyre themeluesve do ta mësonin disa javë apo disa muaj më vonë se
në burgjet e egra të regjimit komunist “kishin teprue”, siç do të
thoshte at Zef Pllumi, gra dhe burra shumë të kulturuar, me formim
perëndimor, me karakter të fortë, kalitur në vuajtje të papërshkrueshme.
Ka qenë e pritshme që ish të burgosurit politikë të kësaj stature të
ndiheshin të papërmbushur qysh në krye me opozitën që krijuan studentët
dhe intelektualët brenda regjimit, të bëheshin ndërgjegjja kritike e
kësaj opozite, apo të distancoheshin prej saj. Po të lexojmë esenë
“Arti i romanit” të shkrimtarit të madh çek Milan Kundera, do të
kuptojmë shumë më tepër për mallkimin e hendekut dhe distancës në fjalë.
E parandiej se në librin e ri të Ngjelës do të përballem me këtë
qasje, domethënë me gjykimin e opozitarëve të rinj nga një opozitar i
regjur, që kthehet në liri dhe në qytet drejt e nga burgu pas
pesëmbëdhjetë vjetësh. Shpresoj të gjej bonsensin dhe gjerësinë e atij
që nuk ka vetëm dinjitetin e tij kriter gjykimi; të atij që, sikurse
thoshte shën Agostini, mban në veten e tij vetëdijen e një dobësie që e ruan nga mëkatet më mirë se sa krenaria.
Në të vërtetë, faqet që kam lexuar deri
tani i kushtohen pikërisht takimit të Ngjelës me lirinë dhe qytetin e
dashur. Shoh një roman të ngjeshur, psikologjik, lirik dhe prekës në
këto faqe të mrekullueshme. Autori ka një përjetim të ngjashëm me atë të
Kunderës që thoshte me dëshpërim se gjithçka do të jetë e harruar dhe
asgjë e ndrequr, se roli i ndreqjes do të mbahet nga harresa, por duke u
ngushëlluar me faktin se për të ndëshkuar kriminelët e për të marrë
hakun e vuajtjeve nuk ka tjetër veç letërsisë.
Rama u ka lëshuar socialistëve
një mesazh online duke u kumtuar se nuk do të kishte festë për
22-vjetorin e PS, por ajo do të bëhej pas fitores së 23 qershorit, duke
sjellë si përligjie fushatën. Armand Shkullaku në një editorial te MAPO
ka lexuar te kjo ‘tërheqje’ frikën e Ramës për të ndërtuar në këtë festë
një dekor përfaqësues të PS ndër vite…
Mendoj se Shkullaku e ka lexuar
drejt këtë “tërheqje”. Në rrethana normale përkimi i ditëlindjes së
partisë me fushatën elektorale është një dhuratë. Lidershipit të partisë
i jepet rasti të reklamojë bashkimin dhe kohezionin e formacionit
politik dhe ta përdorë këtë legjitimisht për qëllime elektorale. Por
rrethanat nuk janë normale në PS-në e sotme. Rama po çon drejt
zgjedhjeve një parti të përçarë si asnjëherë tjetër edhe për shkak të
listave arbitrare. Në njëfarë mënyre, ai ka patur frikë se po të
kërkonte të festonte 22- vjetorin e partisë, mungesat do të ishin aq
plateale dhe pranitë aq befasuese, sa do të vërtetonte tezën e
kundërshtarëve të tij se ka krijuar një parti të re. Ai e ka ndjerë se
vetëm do të rrezikonte me afishimin e kësaj gjendjeje të rëndë. Prandaj
ka vendosur “shtyrjen”, një fjalë pa kuptim në rastin e dhënë. Datat e
historisë, qoftë edhe ato të një partie politike, nuk mund të jenë në
funksion të axhendës së liderit të radhës. E gjithë kjo është pa dyshim
një fyerje për gjithë themeluesit e PS-së. Më e pakta. E kupton edhe më
naivi se në skenarin e fitores së zgjedhjeve do të ketë një festë mavi
të së tashmes, por e kuqja apo roza e historisë nuk do të jenë më në
defter.
Rama ndërkaq ka vijuar të enjten
përballjen me gazetarët kundërshtarë në studion e emisionit “Opinion” të
Blendi Fevziut, ndërkohë që Berisha, pas një mungese të gjatë ka
vendosur të shkojë sonte (mbrëmë) në emisionin “Zonë e lirë” të Arjan
Çanit, i cili e tregon hapur mbështetjen ndaj Berishës, ç’është e
vërteta. Si e shihni sjelljen e këtyre liderëve me mediat në finalen e
fushatës?
Format e komunikimit të liderëve
politikë me zgjedhësit dhe publikun në fushatë janë të shumëllojshme,
por dua ta përsëris se përballja me gazetarët profesionistë është një
formë e pazëvendësueshme komunikimi. Kush beson në programin dhe
aftësitë e tij, nuk i shmanget kurrë kësaj përballjeje. Rama ka marrë
plagë, por ka fituar edhe terren në këto përballje. Kam përshtypjen se
në këto përballje ai ka mësuar për programin e tij më shumë se në të
gjitha konventat, mitingjet dhe bisedat që ka bërë. Pyetjet e gazetarëve
profesionistë dhe debatet me ta e kanë detyruar apo ndihmuar të njohë
të çarat e mëdha të një programi të qepur me pe të trashë në shumë
kapituj të tij. Pyetjet dhe vërejtjet e gazetarëve kanë ndihmuar edhe
publikun të kuptojë të vërtetën e programeve. Kjo është shumë e
rëndësishme. Ma merr mendja se nga debati i gjatë i së enjtes në
emisionin “Opinion”, kujtesa e publikut të interesuar ka seleksionuar e
fiksuar dy momente kyçe që ngërthejnë kundërthëniet e programit të
PS-së. E para është se lidershipi socialist nuk provoi dot se si do të
mbajnë njëkohësisht premtimin për ulje taksash dhe premtimin për rritje
shpenzimesh. Është tjetër gjë të bësh propagandë populiste, e tjetër gjë
të argumentosh. Programi socialist është agjitacion në këtë pikë. E
dyta, falë përgatitjes së mirë të gazetarëve, Rama me bashkëpunëtorët e
tij u detyruan që për herë të parë të kalkulojnë një faturë të
premtimeve që kanë hedhur e vazhdojnë të hedhin si Babonatale.
Shifra ishte marramendëse për treguesit e buxhetit tonë dhe nuk kishte
përgjigje profesionale se ku do të gjendeshin këto para. Doli qartë se
programi socialist mbështetet me përparësi në parulla, jo në resurse.
Kam bindjen se radhën tjetër, Rama ose do të marrë masa të mos ketë
gazetarë të përgatitur përballë, ose do të përpiqet të shmangë
ilaritetin e përgjigjeve amatoreske.
Berisha deri në këtë fazë të fushatës e
ka në disfavor faktin se nuk është përballur me gazetarë profesionistë
të pavarur apo opozitarë. Kam dëgjuar se javën tjetër do të shkojë në
emisionin “Top Story” të Sokol Ballës. Kjo më duket një gjë mjaft e
mirë. Berisha ka një përvojë të madhe në administrimin e përballjes me
gazetarë oponentë dhe opozitarë. Nuk ka asnjë arsye për të mos e
shfrytëzuar këtë përvojë në këtë fushatë.
OSBE- ODIHR ka publikuar raportin
paraprak ndërkohë që shefja e misionit, Connie McCormack në një
intervistë për ‘Deutsche Welle’ vëren se duhen pesë anëtarë, sidomos kur
të vijë radha e certifikimit të zgjedhjeve. Por gjithashtu, ajo ka
thënë se duhet parë peizazhi i procesit zgjedhor dhe jo rastet e
shkëputura, të cilat mund të jenë të mira ose të këqija…dhe peizazhi
sipas saj është pozitiv.
Ju citoni me të drejtë shefen e
misionit të OSBE-ODIHR-it, që po monitoron zgjedhjet në Shqipëri. Sot ka
patur alarme dhe apele nga të gjitha anët për plotësimin e vendeve bosh
në KQZ. Cili është kuptimi i këtyre apeleve në rrethanën e dhënë?
Pavarësisht se frazat rrumbullakosen dhe mesazhet u drejtohen të
gjithëve dhe askujt njëkohësisht, kuptimi real është ky: PS të rikthejë
në KQZ anëtarët e dorëhequr. Nuk shoh të ketë zgjidhje tjetër. Siç e
kemi shtjelluar edhe më parë në këtë rubrikë, duke tërhequr
komisionerët, PS e ka lënë litarin jashtë për këto zgjedhje. Pra, nëse
rezultati nuk kënaq pritshmërinë e saj, do të punohet që zgjedhjet të
zënë në thua apo të rrëzohen në këtë boshin e komisionerëve të
dorëhequr. Ka një interesim dhe angazhim të madh popullor për zgjedhje
të lira e të ndershme, por kjo e komisionerëve të dorëhequr, në analizë
të fundit, pavarësisht si nisi, duket si një lojë kalamajsh me zjarrin.
Unë parashikoj që presioni ndërkombëtar për plotësimin e KQZ-së të
rritet këto ditë dhe të jetë më konkret.
Ka patur një intensifikim të
aktivitetit të kryetarit të Bashkisë, Lulzim Basha: a janë ‘pjekur’
projektet apo z. Basha është në fushatë?
Janë të dyja. Shihet qartë se ka një
numër projektesh që kanë përfunduar gjatë kësaj periudhe në përputhje me
kontratat e afishuara, sikurse kam parë në tabela dhe projekte të tjera
në proces që do të përfundojnë pas zgjedhjeve. Unë nuk e ndaj dot a
janë elektorale apo janë koincidenca këto data, por dua të nënvizoj se
personalisht e kam konsideruar dhe e konsideroj një dhunti të
demokracisë faktin që fushatat elektorale shërbejnë për të motivuar
organet e pushtetit qendror apo vendor të bëjnë më shumë për publikun,
për qytetin, për komunën, për vendin. Zgjedhjet krijojnë ritme të reja
dhe përkushtim të ri gjithashtu. Kjo është një histori që përsëritet. E
kanë bërë të gjithë. Në zgjedhjet e vitit 2001 unë bëra humor politik me
shiritat elektoralë të Ramës dhe Metës, duke prerë edhe unë një shirit
me mbështetësit e mi në Qytetin Studenti. Momenti gjithsesi nuk është
problem. Problem për mua do të ishte cilësia e keqe e punimeve. Me aq sa
kam parë, këto rrugët e reja që po ndërton Bashkia e zotit Basha janë
të një cilësie dhe standardi bashkëkohor. Kjo ka rëndësi. Nga ana
tjetër, pjesëmarrja e zotit Basha në fushatë është një fakt i njohur
botërisht posaqë ai drejton shtabin demokrat për qarkun e Tiranës. Mua
më duket e kërkuar dhe naive ajo që thuhet se kryetari i bashkisë është i
gjithë qytetarëve dhe s’duhet të marrë pjesë në fushatë politike. Mbaj
mend kur isha kandidat për deputet i PD-së në Lezhë në vitin 2005, zoti
Rama, kryetar bashkie atëherë, erdhi dhe bëri fushatë për rivalin tim të
atëhershëm, Gjovalin Kadelin. Sot, kryetari i bashkisë së Lezhës po bën
fushatë intensive për kandidaten e LSI-së, zonjën Kryemadhi. Të gjithë
kryebashkiakët e kryekomunarët janë në fushatë. Një kryetar bashkie “e
tradhton” mandatin kur tradhton stilin e fitores së tij, por jo kur
rreshtohet me forcën që e ka zgjedhur.
Në të dy krahët politikë vihet re angazhim i shtuar për votën e emigrantëve…Për kë votojnë emigrantët, sipas jush?
Pak më pak se gjysma e zgjedhësve aktivë
të regjistruar ndodhen jashtë Shqipërisë. A duhet argument tjetër për
të kuptuar rëndësinë e votës së emigrantëve? Ata kanë qenë dhe janë një
fuqi e madhe e stabilitetit dhe zhvillimit të vendit. Për rolin që kanë
luajtur në mbajtjen e familjeve dhe ruajtjen e treguesve makroekonomikë
në vend, ata e kanë merituar dhe e meritojnë përfaqësimin, por nuk ka
qenë e mundur deri më sot të realizohet votimi i tyre atje ku janë.
Mua, kjo gjithnjë më është dukur e vështirë dhe nuk i kam besuar ata që e
kanë premtuar. Me përparimet e mëdha të teknologjisë, mund të arrihet.
Por jo shpejt. Kështu që emigrantët, ose votojnë “me delegim”, duke u
sugjeruar të afërmve në Shqipëri për kë të votojnë, ose, me të rrallë,
vijnë vetë, qëllojnë këtu. Ju më pyetni për kë do të votojnë. Në
përgjithësi, votojnë pak a shumë si pjesa tjetër e popullit që banon në
Shqipëri, mendoj unë. Kësaj radhe, duke qenë se shumica dërrmuese e tyre
jeton në dy vende që u rrëzuan nga kriza, siç janë Greqia dhe Italia,
kam përshtypjen se vota e emigrantëve anon më shumë nga koalicioni
qeveritar që u mbajt në këto vite krize, nuk ra në recesion, nuk
qëndroi vendnumëro, por ruajti një nivel modest zhvillimi.
Beteja e dy partive kryesore
është përqendruar në ato qarqe që shihen si fushë-betejë, ato që mund të
bëjnë ose zhbëjnë fitoren e 23 qershorit. Pse kanë marrë këtë peshë
specifike Berati, Elbasani, Tirana, dhe më pak Lezha e Fieri?
Është beteja që dikton sistemi dhe
gjendja e votave. Berati, Elbasani dhe Tirana janë qarqet ku e djathta
është në mbrojtje të rezultatit të vitit 2009, ndërsa e majta është në
sulm. Kjo është një betejë në letër, gjithsesi. Zgjedhjet përmbajnë të
panjohurën, përndryshe nuk do të kishin emocionin që kanë. Ndërsa po
flitet e po fushatohet shumë në këto qytete, kushedi ç’po ndodh në
qarqet e tjera që mendohen “të blinduara”. Nata e 23 qershorit duke u
gdhirë 24-tra do të na e tregojë.
No comments:
Post a Comment