ODA E JUNIKUT – ISLIHATI* (1)

 

  Ismet Hasani

                                              *Islihati – Pleçësia për pajtimin e gjaçeve…

          Kush del para Islihati e ka me borxh me e tregue drejt rastin e vet e me u pajtue me Vendimin e Islihatit. Jemi mbledhë këtu Paria e 12-të fiseve e për secilin pajtim e maresë do t’i caktojmë dorëzont’. Qysh të vendoset këtu, ashtu edhe mbetet – mbrapa nuk ka!

                                                                                   (Avdyl Hoxha – Kryepleçnar në Islihat)

   Kulla tradicionale shqiptare trekatëshe prej guri

        

                              Burrë e trim shqiptar  âsht q’ai që nuk e ban veten m’i  vra dikush,

                    as nuk vret kô’ për bigari hak! Burrëni e trimëni âsht me qitë pushkë për vatan!

                                                                     (Avdyl Hoxha, kryepleçnar i ”Islihatit*” - Junik)

Islihati – Pleqësia për pajtimin e gjaqeve, mbajtur në Odën e Junikut

Si i pashë dhe si e ndëgjova filmin me titull ”Oda e Junikut - islihati” me ç’rast Pleçësia për pajtimin e gjaqeve e të ngatërresave sjelli  Pleqnitë -Vendimet e veta. Filmi është xhiruar në vitet e ’90-ta nëpër odat e Junikut, të cilin prej fillimit e përshkon ”Kanga malsorçe”  dhe bën fjalë për Pleqnitë e prueme të Islihatit mbi ngjarjet – gjaqet dhe ngatërresat e viteve të 20-ta e më parë të shekullit të kaluem.

Pleçnarët në Islihat:

1.     Tofë Sahiti, 2. Zenun Hoxha, 3.Sadik Rruca, 4. Ahmet Sadrija, 5.Zenel Sadiku, 6.Tofë Maka, 7. Islam Hebibi, 8. Sadik Rama, 9. Rexhep Xhuli, 10. Smajl Xhema, 11. Halil Shabani, 12. Avdyl Shala, 12. Zenel Dina, 14. Kadri Shabani, 15. Isuf  Rama, 16. Mehmet Rama, 17. Tahir  Bajraktari, 18. Sherif  Haxha, 19. Rrustem  Llulluni, 20. Xhafer Shala, 21. Avdullah Qesta, 22. Xheladin Hoxha, 23. Rexhep Ademi 24. Zeqë Gaxherri.

Në tingujt e ”Kangës malsorçe” ni çoban duke i kullotë delet në kodrën ”Moronica” të Junikut, vjen ni burrë hypun mbi kalë dhe:

-         Tungjatjeta burrë! – ia ban çobanit

-         Tungjatjeta! –ia kthen çobani disi habitshëm këtij njeriu të panjofshëm, dhe e pyetë:

-         Prej kah kështu o burr’ i dheut?

-         Drejt e prej Rrafshit të Kosov’s! N’jeva se n’Junik  o dalë Islihati, thanë se Avdyl Hoxha*(Kryeplak i Islihatit nga Juniku)  i ka mbledhë burrat n’Odë e po i pajtojnë gjaçe e ngatërresa?! – e pyet kalorsi.

-         Po pasha Zoten, Islihati ka dalë! Avdyl Hoxha e Ramadan Shabani* (Pleqnar nga Kijeva, Kosovë) t’tana gjaqet e ngatërresat janë kah i qesin n’ujdi. Islihat ma t’fortë e ma të drejtë kurrë n’Junik s’ka dalë! – i përgjigjet çobani.

-         Ç’ashtu n’iem edhe na n’Rrafsh t’Kosov’s! Hajt t’ymermeç*( t’lasha mirë, ditën e mirë!) ia ban kalorësi.

-         Kadal bre burrë e ta mbështjellim ka n’i duhan se edhe kali t’u paska lodhë, e? – e luti çobani.

-         Duanin besa nuk ta pi, e kohë nuk po kam, s’e due me dalë në Islihat – hajt t’ymermeç! Dhe i grah kalit drejt  shkon në  Odën e Junikut ku mbahej Islihati dhe me dorë në zemër ia ban burrave në odë:

-         U koftë mirë burra!

-         Mirë se vjen! I përgjigjen burrat në odë dhe ky ulet aty ku kishte mbetë n’i vend – të dera. Nga shiqimi i burrave në odë dihej se ky asht i largët –  si i thonë i panjofshëm -  jabanxhi* (i jashtëm).

*

Njëni nga pleqnarët i drejtohet Kryepleqnarit me këto fjalë:

-         Po Avdyl Hoxha, mundem me ia nisë. Paria e 12-të fiseve¹* na kanë ardhë, kanë ardhë burra edhe nga Kosova, dorëzont’²* janë  shti për gjaqet dhe ngatërresat e sodit.

^________

^{1* Dymbdhjetë fiset: 1. Hoti, 2 Gruda, 3. Gashi, 4. Shala, 5. Krasniqja, 6. Kuqi,}

                                       ^{7. Kelmendi, 8. Berisha, 9. Morina, 10. Kastrati, 11. Bytyqi, 12 Thaçi;}

^{2* dorëzont- garantuesit në Vendimin e Islihatit.}

Kryepleqnari Avdyl Hoxha: Burra! Edhe sod do të jet këtu Islihati. Dje i pajtuem 3 gjaçe, 2 ngatërresa, e ni gjysmë varre. Edhe n’iherë po ju them se né do t’i pleqnojmë t’tana rastet dhe do t’i prêjmë ashtu qysh né na duket se asht drejtë. Kush del para Islihatit e ka me borxh me e tregue drejt rastin e vet dhe me u pajtue  me Vendimin e Islihatit. Jemi mbledhë këtu 12-të fiset dhe për secilin pajtim dhe m’aresë do t’i shtijmë dorëzont’. Qysh t’vendoset këtu, q’ashtu mbetet – mbrapa s’ka! Ma s’pari po fillojmë me ngatrresen e Sylë Salihut dhe të Rexhep Hysenit. Edhe Syla edhe Rexha tek janë këtu.

-         Cili prej juve po flet i pari? – pyet kryepleqnari Avdyl Hoxha.

-         Le  t’flet Syla i pari! – tha Rexhep Hyseni. Mashkujt e mi kanë shti /qitë pushkë e ja kanë vra djlain e Sylës, pra Syla le të flet i pari dhe rendi asht që ai me folë ma i pari! – tha Rexha.

Sylë Salihu: unë do t’ju kallxoj qysh e kam pa e qysh e kam ndie këtë ngatërresë tonën. Le t’flet edhe Rexha, ta thotë t’veten. Sh’pia  e Rexhës dhe e jemja gjithmonë e kemi que mirë, kemi hy e jemi dalë në mes veti. Kurrnjiherë në mes veti fjalë nuk kemi pasë. Bashkë kemi punue tokën, bashkë jemi rritë, bashkë i kemi ruejt gjânë*(bagëtinë), kemi qenë miq  e jarana, jemi kojshi dhe jemi n’ni fis. Para 6 javëve djemtë e Rexhës: Zeqiri, Rama e Hyseni, kanë dalë e ma kanë vra djalin – Jetishin. Cili prej tyne ka qitë pushkë nuk e di, as që kam dashtë m’i dijtë, ma kanë vra e m’i kanë lanë jetimat n’derë.

*

Këty Syla ndalet dhe tregohet inserti nga filmi:

Njerëzit tuj ardhë në t’pame për djalin e Sylës, e tuj ju thanë atyne n’oborr:

-         Zoti ju lashtë sh’nosh, o burra!

-         Zoti ju paft!

Tuj ardhë njerëz pa nda, Sylë Salihu në odë e dvetë të vëllain:

-         A kanë ardhë të gjithë me pa kush ka pasë me ardhë me pa?

-         Po bacë, të gjithë kanë ardhë!

-         Jo! Ia ban Syla. Nuk ka ardhë Rexhep Hyseni më m’pa për dekë q’i m’ka ndodhë!

-         A i ki que fjalë? – Çou e shko, se pa ardhë Rexhep Hyseni me t’tanë mashkujt më m’pa, unë nuk e shti djalin n’dhé! – ia ban Syla.

Syla ju shpjegon Islihatit: - U habita qysh Rexha s’m’erdh n’t’pame, e gjithmonë e kemi pas adet që edhe vrasësi me ardhë në t’pam’ – kemi qenë kojshi dhe t’ni fisit.

S’vonon shumë e vjen Rexha me krejt mashkujt. N’oborr tuj ardhe Rexha me mashkujt e tuj ju thanë. ”Zoti ju lashtë shnosh!” e keta tuj ua kthye: ”Zoti ju paft!”- mashkulli i fundit e nxjerri alltinë prej shoke e ja dorëzoi njonit prej atyne n’oborr, e Rexha me mashkujt, me duer t’lidhuna mbas shpine hypen në divanhane (paradhomë) tuj ua bâ: ”Zoti ju lashtë shnosh!” dhe me duer të lidhuna mbas shpine hynë në odë dhe u ulën në gjunj, deri sa Syla Salihu nuk ua bani:

-         Rahatonu burra!

Rexha me mashkujt i zgidhen duert u ulen – disa kam’bkryq e disa qysh mujshin me ndejt ulun, e tek q’atëherë Rexha po ja u ban:

-         A po merzitëni burra?

-         Jo, jo…! . dëgjohen disa zëra të burrave  në odë. Rexha i drejtohet Sylës:

-         A po mërzitesh burrë?

-         Jo Rexhë! – iu pergjigj Syla. Nuk po merzitna – djali jam e paska pasë exhel*(dekën) e ju tkasiratë*(fatkeqësi). Ndërkohë  edhe të tjerë  ja bojnë: - A po mërzitësh Sylë? – Jo, jo! përgjigjet Syla. – Zoti ju lashtë sh’nosh! – Zoti ju paft’! – ua ban Syla. Dhe Syla i drejtohet Rexhës:

-         A po mërzitesh Rexhë? Që na ndodhi kjo e papritne në mes nesh?

-         Besa fort, beso burrë! Edhe djali im më m’pas dekë nuk m’u kish dhimb’t ma shumë.

-         Mbaju burrë e mos u merzit – e mramja na ardhë me hajr! Ia bani Syla.

Sa kryhet ky insert, vazhdon inserti i filmit mbi varrimin e djalit të Sylës te vorret plotë njerëz, ndër ta edhe Rexha me krejt mashkujt. Sylë Salihu e mbante Qyrkun* krahëve (setër e trashë me jakë prej leshi). Imami i xhamisë – Hysni Hoxha këndoj lutjet dhe ”talkinin” – lutjet e fundit për të vdekunin. Pas varrimit inserti kah hajnë bukë të gjithë në nji koritë prej druni (”gjyveq”) e me ta edhe Rexha me mashkuj.

Kur ngjiten në odë, Sylë Salihu i drejtohet Rexhës me këto fjalë:

-         Rexhë, sonte mbylluni mirë në shtëpi e mos lejo mashkujt me t’dalë as n’oborr se kam frikë mos po ju vret kush pa dijen teme. Prej nesrit, nji muej do ta mbajë t’pamen dhe pres më m’ardhë n’t’pame me krejt mashkujt tu. Bashkë t’i presim e bashkë do t’i percjellim gjinën (njerëzit) që vijnë me na pá! – i tha Syla.

-         Ashtu edhe do të bahet , o Sylë Salihu! Faleminderës për burrninë tande se vdekje e madhe t’ka konë! Mendon pak Rexha dhe ju drejtohet:

-         ”Izën” burra” ( m’ë epni lejen burra) dhe çohet me krejt mashkujt.

Vazhdon Syla me rrëfye para Islihatit:

-         Ni muej ditë erdh Rexha n’t’pame me krejt mashkujt e vet, ka pritë e ka përcjellë – ka bâ gajret të madh. Kur u krye t’pamit, dola e përcjella  Rexhën dhe i thashë:

-         Rexhë, t’pamen e mbyllem sod. Prej nesrit besë nuk ké!

-         Zoti t’lashtë shnosh! – ia bani Rexha dhe i habitun u nis me mashkujt e vet.

Sa shkoj Rexha me mashkuj, Syla ju drejtohet mashkujve të vet që ishin n’aborr:

-         Cilin djalë e ka Rexha ma t’mirin?

-         Qysh po mendon babë – ma t’mirin?! E dveti Sylën njoni djalë.

-         Cilin djalë e ka mas punëtori, mas trimi, mas t’vyeshmin, cili ia kish këputë shpirtin nëse vritet?

-         Zeqën babë, Zeqirin! – i përgjigjet ai djali që edhe e dveti.

-         A Zeqën? Zeqirin vrajeni! Urdhnoi Syla.

Syla ngjitet në odë dhe i tregon rrjedhen Islihatit: - u mbyllen… ni javë ditë e mbajtem n’er pushkë po nuk i vramë. Mujsha me ja vra do nipa e do djem’ t’ri, po nuk deshtëm – dojsha me ja vrá Zeqirin.

Nji natë djali i Sylës (ai që i kish thanë babës për Zeqirin) e merr pushkën dhe i afrohet oborrit , ndalet të mullarët e sânëve dhe vëzhgon, kur papritmaz ndëgjohet zani i nji grueje, ajo ashtë nana e Zeqirit, e cila prej oborrit thirrë:

-         Zeqir, Zeqir! O Zeqir!

-         Nanë, a m’thirre ja ban Zeqiri prej dyshekllakut*(shumë dritare ne divanhane me shiqim kah oborri i shpisë)? – ia ban Zeqiri nanës.

-         Hajde me nanën se ”Lara” (lopa me lara) nuk asht mirë!

-         Qe nanë, menjiherë! Ia ban Zeqiri dhe zbret poshtë n’oborr e me nanën shkojnë të lopa, e kah kthehen ia ban nanës:

-         Leee nanë, kurgja nuk ka, ka hangër tepër!

Dhe porsa e kryen fjalën me nanën – tak kerset pushka e djalit të Sylës dhe Zeqiri rrëxohet për se vdekuni. Nana e vet e kap mos të rrëzohet, por trupi i tij i randë dhe bjen përtokë, e nana e mjera ja ban:

-         Zeqir, Zeqir, qeli sytë Zeqir! E mjera nana.

Djali i Sylës, por sa e vrau,qiti edhe tri herë pushkë përpjetë në shenj se e mora hakun për vëlla. Ndihen të lehurat e qenve, e djali i Sylës largohet me pushkë në dorë.

-         Kaq! – ju tha Syla – tuj mendue se ua shpjegoj krejt ngjarjen.

Avdyl Hoxha: Fol Rexhep Hyseni. Rendin e ke me folë?

Rexha: Nuk kam shka t’tham kurgjâ. Qysh ka folë Syla, q’ashtu asht, veq ni gjâ kisha me e shtue: - djali i Sylës asht vra rastësisht, janë ngatërrue diçka në mes veti dhe djemt e mi e kanë vra djalin e Sylës.

Avdyl Hoxha: O Ramadan Shabani! A po na folë ti a po flas unë i pari?

Ramadan Shabani: Fol ti Avdyl Hoxha, unë veq po n’goj!

Avdyl Hoxha: Kjo punë të mshelet me kaq! Gjaku derdhë ô n’te dy anët. Vrasje për vrasje. Të qitën dorëzont dhe me i dhanë fund kësaj ngatërrese – jeni kojshi, jeni n’ni fis, keni edhe mashkuj shumë e me ja nisë prap kësaj pune, me vazhdue hakmarrjen – faroheni krejt! Qonu  burra, merrnu ngryk e bonjani hallall njani-tjetrit. Qohen të dytë: Rexhep Hyseni e Sylë Salihu, merren gryk dhe ja shtrijnë dorën njani-tjetrit, ia falin njani-tjetrit. Avdyl Hoxha ju afrohet dhe ja u shtrin dorën e ju thotë: - Kofshi faqebardhë burra! E menjiherë të gjithë burrat në odë: - Zoti u nderoftë burra! Ai që ia tha Avdyl Hoxhës në fillim “ O Avdyl Hoxha, mundemi me ja nisë!”, tash ua shkepi burrave ka ni cigare.

Avdyl Hoxha: Kjo maresë u mshel me kaq. Burra kofshi faqebardhë! Dhe pyetë:

-         Kush e ka rendin me dalë para Islihatit?

-         U’ do t’dal para juve burra! Edhe u’ kam n’i ngatërresë . U’ jam Shaban Hadri prej Skivjani*(katund afër Gjakovës). Shpi e fortë dhe shpi e madhe: 20 mashkuj t’pushkës i kam n’shpi. E kam ni ngatrresë  t’keqe  me Mehmet Alinë prej Pozhari*(katund afër Deçanit) – kryeparin* (bajraktarin) e fisit t’Berish’s. Mehmeti ma ka borxh n’i gjak, e unë lypi hak. Lypi hak, po nuk kam dashtë m’i marrë gjakun, kur n’jeva se do te del Islihati këtu n’Junik. Pra, po e lô o pleqnarëqë Islihati ta pleqnon këtë punë dhe qysh ta pleqnon Islihati këtë punë, unë rri mbas fjalëve t’juaja e nuk luej. Po tham edhe niherë: Kam mujt me marr hak, me qitë pushkë, po nuk kam dashtë! – thotë Shaban Hadri.

Ramadan Shabani: A asht këtu Mehmet Alija?

Mehmet Alija: Po, unë jam Mehmet Alija!

Ramadan Shabani: -  A po folë ti i pari si ja paske ni gjak borxh, apo t’folë  i pari Shaban Hadri?

Mehmet A: Shabani ka lypë me dalë n’Islihat, le t’fol Shabani  i pari!

Ramadan Sh: E ku ô nisë kjo ngatrresë?

Shaban H: N’shpi t’ Mehmeti ô nisë!

Ramadan Sh: E atëherë , Mehmeti le t’flet i pari!

Mehmet A: - M’erdh Shaban Hadri e m’hini n’odë. E prita qysh o rendi po nuk e dveta për shka o ardhë. Po Shabanin e kam pa njohtë edhe ma përpara, s’kemi pasë n’aj miqasi po jemi njoftë, e besa m’habiti kur m’kallxoj pse kish ardhë.

(Tregohet inserti nga filmi si ka ngja në odën e Mehmet Alisë):

Shaban H: - Mehmet, lej ato fjalë, qikën me ma dhonë, mik ma t’mirë tybe nuk gjonë!

Mehmet A: - Mirë se ki ardhë Shaban, rrijmë e bojmë tjetër muhabet, ma andej mos me shti – qikën nuk muj me ta dhonë!

Shaban H: - Qe besa mundesh më ma dhonë edhe mirë bile! Pse s’mundesh më ma dhonë, mik ma të mirë nuk gjonë tybe!?

Mehmet A: - Asht e vogël, Shaban-o, 14 vjeqe, e pos kësaj… ( e nderpret Shabani):

Shaban H: - Qy, qy, po pej kurit koka e vogël qika 14 vjeqe? Nuk asht e vogël, jo, po asht taman, me konë ma e madhe as qe ta kisha lypë, a po pritë lute-a (lutje), po qou e boma perhajr!?

Mehmet A: - Nuk ta kam rendin për miqasi!

Shaban H: - Nuk ma kije rendin… kush po t’vetë a ma kije rendin a jo! Mos ma paq ti mue rendin, ta kam unë ty rendin – veq kije më ma dhonë!

Mehmet A: - Shaban Hadri, mendoj se nuk âsht rendi me këso fjalësh më me hi  e më me ranue n’odë, me t’mirë e me t’butë po t’thom: rob për ty nuk kam! Ma gat’ mos ma qo!

Shaban H: - N’go kha shka po t’thom Mehmet Alija! 20 mashkuj t’pushkës i kam! 17 shpi i kam kojshi e akraba, të tonë e dijnë se unë sod kam ardhë me ta lypë qikën për djalë tem, u’ duer thatë nuk kthehna. Me bo e me y kthye duerthatë, m’vesin (dvesin) e m’thonë: Mehmet Alija nuk t’paska bâ kabull*(pranue) për mik! Po, mos ma bo k’tohen!? Qe besa unë di edhe ndryshe!

Mehmet A: - Ni herë për niherë s’e kam ndermend m’i dhonë qikën! E qysh po mendon ti Shaban, ndryshe?

Shaban H: (tuj qesh me ironi, e djali i Mehmetit veq po e vezhgon muhabetin midis Shabanit e babës vet) – E po q’po don më m’shti telasheve, boll po pritoj, po m’vet qysh-a? Qe qysh: dal n’udhë qes pushkë e lajmëroj krejt katundin  si ma ki dhonë qikën për djalë, e ti n’mujsh m’i nalë – nale (ndale)! (tuj ju ngërdhuzë Mehmetit i dalin sytë duq).

Mehmet A: (tuj e kqyrë me habi) – Kofsh faqebardhë  që po kallxohesh kaq trim, po besoj se je burrë e nuk ma ban këtë kori (marri)?!

Shaban H: - Mehmet!? Ty ka nisë me t’mlue pleqënija, e djalin e kije t’vogël, e shka mundesh më m’bo ti?! Njeri pa Zot, o Mehmet! Nuk ta qet me mue, po qou e boma perhajr qysh e do adeti e zakoni!

Mehmet A:- M’as këtyne fjalëve që m’i thé, mendjoj se në mes nesh nuk mund të ketë miqasi!

Shaban H: - Ashtu-a? E atëherë na koftë përhajr miqasia! Qohet Shabani e del n’aborr (Mehmeti me djalë mbas tij) e kap kalin për frèni dhe ja ban Mehmetit:

-         Mbas 5 javëve t’i bije paret e ma bon qikën gati! E Mehmeti ja ban:

-         Mos burrë, mos em bon telashe! Kjo punë muerr fund me kaq!

Shaban H: - E mbaj menden – kismet n’koftë, pa hi n’dimën m’i martue djalin. Mirë u pafshim bre mik e NA KOFTË PËRHAJR! Dhe e nxjerr’ alltinë e qet 4 herë përpjetë (n’aborr t’Mehmetit) dhe niset…

Mehmeti me djalë mbeten tuj e kqyrë seri… djali i Mehmetit po i thotë babës:

-         Babë, ky na muerr fjalën me zor!?

-         N’gom mirë shka po t’thom djali i babës: Veq ty t’kam para dere, po bone e i kallxove kujt për ketë t’zezë qe na bani Shaban Hadri, me dorën teme t’vras! – ja boni Mehmeti , djalit.

-         Motrën me zor nuk je  ‘epi! I tha djali, Mehmetit

-         Këtë punë leja ti babës, pa ja dhonë s’kemi qare, se na m’i ndalë qikën, ngjehet qika e lëshueme! – I tha Mehmeti.

*

(Ky insert filmi, u bëri me dije krejt qysh o shkue muhabeti në mes Shabanit e Mehmetit në odë të Mehmetit. Dhe tash Mehmet Alija po e vazhdon fjalën para Islihatit:

-         As burrave të fisit, as kërkuj s’i kallxova qysh u bo puna e fejesës se qikës teme. Vendosa me ja dhonë qikën Shabanit. N’krye t’pesë javëve m’erdh apet Shaban Hadri, e kish marrë me veti edhe ni kushëri t’vetin, dhe:

Shaban Hadri (n’odë t’Mehmetit): - Ashtu qysh jemi marrë vesh, ti pruna paret për qikë. Sod dy javë, n’koftë kysmet vi e marr nusen!

Dhe ja gjuen ni truq pare të mbeshtjelluna në ni marhamë/peshqir, dhe me ngërdhuzje ja ban Mehmetit: - ngjehi paret! N’tu dokshin pak, t’bie apet, veq qele gojen e lypi paret. Robin e du më ma bo gati qysh o ma se miri, le ta di edhe ajo se nusja e kujt asht e n’çfarë shpije po shkon. Ngjehi paret! Ia ban ngerdhuzshëm.

Mehmet A: - Kofsh faqebardhë Shaban Hadri, nuk ka nevojë me pru mâ, boll ki pru!

Shaban H: - Qehre Mehmet Alija, për gëzim kemi ardhë me ”da vade”*(caktue afat), he, he, he… e ti po m’rrin mazun*(i mrrolur). Kjo dynjé asht për t’fortin! Ku asht i forti q’aty asht drejtësia!

*

Vazhdon Mehmeti  dhe u shpjegon në odë:

-         I pruni paret qysh ô rendi, I pruni paret e vet e dajti vaden, e djati vaden vet n’odë teme. E bona qikën gati dhe mbas dy javëve erdhen kryshqit: (nga inserti filmik shifet kjo ndodhi): Krushqit me flamur kombëtar rrijnë n’kamb n’oborr t’Mehmetit, Shaban Hadri ju rri përpara, tuj u end si mos me ju nxanë vendi vend. Del Mehmeti n’derë t’ahrit e veq ua lëshon ni sy krushqive, të cilët bojshin hajgare me të, e pas pak del Mehmeti n’derë e ju thotë:

-         Burra, nusen e bona gati, e qita n’kerr! I afrohet Shabani e ja ban:

-         Pasha Zoten m’ki dal burrë, ashtu qysh t’kam mendue, hajde boma përhajr, dhe Mehmeti ia zgjat dorën si ”rrejshëm” dhe merren ngryk. Ndihem disa krisma të alltisë, tak, tak, tak, e Shabani ju thotë:

-         Mallin e muerrem e s’kem shka presim! Dhe nisen kryshqit e dalin prej oborrit të Mehmetit. Mbas tyne del kerri i nusës i mbuluem me qylym e ni varg thmish i shkojnë përmbrapa …

Kthehet Mehemti e don me hyp n’odë, kur të dera e ahrit, i takon do kushëri qe kokan konë mbrenda n’odë, e po dojnë me shkue, e ju thotë:

-         Burra, hajde hina brenda e ta pijmë ka ni kafe!?

-         Boll kemi pi, e po shpërndahemi nëpër shpija! – ja ban njani kushëri.

-         Po, po, po hijmë mbrenda se kam me ju thonë nja dy-tri fjalë! – ju thotë Mehmeti dhe ju prinë përpara e ngjitën në odë e ulën, e Mehmeti ju tregon qysh ja muerr Shaban Hadri fjalën e qikës…

-         Koka bô e zezë dita! Pse Mehmet mos me kallxue? M’e pas dijtë, kurrë për t’gjallë s’e kish marrë qikën! Edhe tash  s’osht vonë! Qohi burra e t’i kapim armët, e t’i nxomë pritat, e ta kthejmë qikën n’shpi!

-         Kadale burra, mos merrni zjarm! Ja u ban Mehmeti. Na qikën mujm m’i tkhye, po çka bojmë mandej? Na jetë qika vejushkë, e ky nuk asht kurrfarë denimi për Shabanin, ai apet e marton djalin n’gjeti* (tjetër kund), e né na jetë fytyrë e keqe!

-         Mirë e ka Mehmeti! Thotë njeni nga kushërijtë dhe shton: Po çka me bo ore Mehmet?

-         A doni me luftue për ftyrë teme e për ftyrë t’fisit? I dvetë Mehmeti.

-         Po! Të gjithë kushërijtë n’ni zâ.

-         Unë sod pushkë po qes, veq ta dini. Janë kallabllak, kanë shumë mashkuj e armë : 17 shpi janë akrabatë e Shabanit, veq shpija e Shabanit i ka 20 burra t’pushkës. Unë pushkën po e nisi, po ku do t’nalet ajo pushkë, ni Zot e din!? Ju tha Mehmeti.

-         Le t’nalet ku t’nalet, na paska koritë Shaban Hadri, pa luftue nuk kemi qare!- ju thon njoni prej kushërijve.

-         Atëherë burra, po ja bojmë kështu: mbledhni burrat e fisit, të tonë kush ban pushkë, me dalë m’i rrethue Skivjanin edhe shpinë e Shaban Hadrit. Ju dy djemt me shkue të Shabani e më ma qitë perjashta dhondërrin – djalin e Shabanit. Thueni jemi ardhë me lujtë e me to me u mahitë…

-         NA KOJFTË PËRHAJR E U DAFSHIM FAQEBARDHË! Ju thotë Mehmeti.

*

Në shtëpinë e Shaban Hadrit në Skivjan kishte dasmë. Shabani, tuj e mbështjellë n’i duhan e tuj ba muhabet me një kushëri, hyjnë mbrena ata dy djemët të cilëve Mehmeti ju  kishte thonë me ma qitë dhondërrin përjashta, dhe ja bojnë Shabanit dhe atij kushërinit të tij:

-         Marhaba burra, e përhajr ju koft!

-         Marhaba, e hajr paçi e kofshi shnosh! Ja u kthen Shabani.

-         A e kemi dhondërrin kësajde?

-         Po kësajde asht, diku o mshef se po i vjen marre! Ju thotë Shabani.

-         Për q’ata jena ardhë: me e ngucë pak e me ja hjekë marrën.

-         Ngucne, ngucne, ha, ha, ha…! Ja u ban Shabani dhe e thirrë djalin:

-         O dhondërr! – kush e di ku e ka shtij kryet? Ju thotë Shabani.

Dhondërri e paska ndije dhe o nis me ardhë ta baba.

(mbrapa zidit (murit) të oborrit vjen Mehmeti hypun n’kali e me pushkë n’dorë dhe iu afrohet dyerve të oborrit që ishin qelun). Dhondërri tuj ardhë të baba (Shabani), taman afrohet ngat, kur kurset pushka e Mehmetit: tak dhe t’ia ngjet dhondërrit e Shabani mundohet mi mbjajtë mos me u rrëzue ne tokë (këta dy djemt, përvidhen e dalin për dere e përjashta), tuj e mbajtë Shabani djalin e vramë, i mbushen duert me gjak dhe kur kqyr, qe ju ka afrue Mehmeti, e Shabani ja ban:

Shaban H: - Mehmet, dikush ma vrau dja…(dhe Mehmeti ja pret fjalën ë fyt dhe ja ban me dij se ”unë…!”, e Shabani ja ban: - Ti!!!??? Mehmeti i dredhet e i thotë Shabanit:  

-         Krejt Skivjanin e kam rrethue me burrat e fisit, edhe shpinë tande e kam rrehtue. I kije edhe 3 djemë, njonin sonte bane dhondërr e shtine të qika! Bane e ma lé sonte qiken pa burrë, mashkull t’gjallë n’derë nuk t’lo! Dhe Mehmeti kthehet me kali e del për dere, Shabani e lëshon djalin e vramë, e me duer të përgjakuna e kqyr Mehmeti habitshëm…

 Dhe me kaq, Mehmet Alija e kryen fjalën para Islihatit, dhe e përfundon me fjalët:

-         Kaq! Tash ju o pleqnarë, pleqnojeni qysh të dini e qysh të doni?! Ju thotë Mehmet Alija pleqnarëve në Islihat.

Këtu përfundoj pjesa (1)             v i j o n

E- post: ekspertih@hotmail.com