Nga Ndue BACAJ
Që nga viti 2006 data 21 maj , per
fqinjen tonë të parë , Malin e Zi është
një ditë historike . Ajo shenon shtatë
vjetorin e referandumit mbarë popullore kur
malazezet fituan pavaresinë e humbur
që me
13 nentor të vitit 1918 , pasi parlamenti Malazez i asaj kohe “votoi” per tu
bashkuar (pa emer) me mbreterinë Serbo – Kroato - Sllovene , që më vonë do të
emertohej Jugosllavi. Duke qënë se Mali i Zi perbehet edhe nga
popullsi e troje autoktone shqiptare , të shkeputura prej Europes plakë nga
“trupi” i Malesise Madhe Etnike e Shqiperisë , ne e ndiejmë per detyrë që
perveç urimit per shtatë vjetorin e
pavaresisë , të rikujtojmë shkurtimisht
rrugen e “ndertimit” të ketij “shteti” që në vitin 1600 perbehej vetem
nga një komunë me 2129 km2..Ndersa historia zyrtare e Malit Zi si shtet është
pakë më shumë se tre shekullore , duke
filluar pikrisht në vitin 1696 kur Peshkopi
(Vladika) i Cetines zgjedhej nga
familja e Petroviçeve nga fshati
Njegosh. Kjo praktik u perkiste krerve të 30 fiseve të Malit Zi .
Pak më shumë se 100 vite më vonë ( viti 1800) Mali i Zi numronte 100 mijë banorë me 5400 km2 të shperndarë në 240 fshtra ,duke
dyfishuar teritorin e vet , pasi kishte
marrë edhe malet me pyje të Bërdës dhe kishte pushtuar Kotorrin që u detyrua ta
lëshoi në vitin 1815 (per ta rimarrë nga kongresi i Berlinit). Ndersa në vitin
1830 siperfaqja e Malit Zi shkon në 6812 km2.Ndersa Kongresi i Berlinit (1878) e zgjeroi Malin e Zi me shumë troje
shqiptare ,si: Tivarin , Kotorrin , Berden ,Plaven , Gucin , Trieshin , Kojen ,Ulqinin
e tjer. Siperfaqja e Malit Zi në ketë kohë arriti në 8400 km2 dhe 240 mijë
banorë. Europa e kohes nuk u ndalua me kaq dhe në vitin 1913 i dhuroi Malit Zi
edhe Gruden , Traboinin ,Tuzin me rrethina e më gjërë ,duke u shkuar keshtu me
një siperfaqe të pergjthshme prej 13.812 km2, aq sa është edhe sot me një
popullsi prej 660.000 banoresh.. Megjithë “zemergjersinë” e Europes së kohes
shteti i pavarur i Malit të Zi filloi të
lekundet nga “Deklerata e
Korfuzit” e 7 korrikut 1917 që parashikonte bashkimin e popujve sllav të jugut
nën mbreterinë e Pjetrit Parë ( nga dera e Karagjeorgjeviçeve) ,gjë që u bë realitet si më siper në vitin
1918 . Që
nga viti 1918 e deri në vitin 2006 Mali
i Zi pavaresisht nga regjimet e ish Jugosllavise ishte nën ombrellen e Serbisë. Fal demokracise ,(dhe udheheqesve të saj Gjukanoviç dhe Vujanoviç) malazezet me referandumin e 21 majit 2006 e
fituan pavaresinë që e kishin vet-humbur 88 vite më parë. Gjithsesi ne
Malesoret kemi edhe një aresye më shumë të urojmë fqinjen tonë per ketë datë
historike që (me deshirë apo pa deshirë)
u perket edhe vellezerve
tanë të mbetur nën Malin e Zi... Mali
i Zi është fqinja jonë ,që një proverb i
moçem thotë ; se një fqinjë i mirë
,është si një vëlla që nuk kerkon hise..., në fakte Mali i Zi jo vetem ka kërkuar
,por edhe ka marrur hise (që nuk i
takojnë), gjë që në Europen e Bashkuar ,ku jemi nisur të dy palet shpresojmë se
do te rregullohen.....Gjithsesi gezuar diten e pavaresisë fqinjet tanë
Malazez...
Koplik 21 maj 2013
No comments:
Post a Comment