Rusia po zhvillon lloje të reja raketash ndërkontinentale

Vasili Kashin

Rusia dhe Kina kanë ndërmend të modernizojnë forcat e tyre strategjike. Megjithatë ato kanë zgjedhur qasje të ndryshme përkatësisht zëvendësimit të raketave të tyre kryesore të rënda.

Rusia është duke zhvilluar aktualisht së paku dy lloje krejtësisht të reja të raketave balistike ndërkontinentale. Një nga këto dy projekte, sipas njoftimeve të mediave ruse, është raketa gjigande me karburant të lëngshëm “Sarmat” (russ. «Сармат»), e cila do të zëvendësojë kompleksin sovjetik “RS-36M” (russ.“РС-36М”) "Vojevoda" (russ. «Воевода»), i njohur më mirë sipas klasifikimit perëndimor me emrin "Djalli" (russ. «Сатана»).

Kompleksi "Vojevoda" për shumë vite me radhë vazhdon të mbetet një komponent i rëndësishëm i forcave strategjike bërthamore ruse. Ai përbëhet nga raketat më të rënda ndër ato balistike ndërkontinentale që hyjnë aktualisht në armatimet e ushtrive të vendeve të ndryshme të botës. Pesha e tyre në fillim të fluturimit është më shumë se 200 ton, kurse motorët e raketave mundësojnë mbartjen e 10 mbushjeve bërthamore dhe një numri të madh mjetesh të kapërcimit të mbrojtjes antiraket (MAR), të tilla, si për shembull, objektivat e rreme. Distanca e fluturimit të këtyre raketave mund të arrijnë nga 11.000 - 16.000 km.

Për nga masa e vet “RS-36M” mund të krahasohet vetëm me raketën ndërkontinentale kineze “DF-5”, e cila peshon 183 ton. Por raketa kineze është më pak e përsosur se ajo ruse. Për shembull, ajo kërkon një parapërgatitje të gjatë para startimit: mbushja me karburant e saj merr deri në dy orë. Kjo e bën raketën fort të cënueshme për goditjen e parë. Megjithatë Kina ruan rreth 20 raketa “DF-5A”, pasi ato deri më tani janë të vetmet sistemet strategjike kineze që mundësojnë dhënien e goditjes mbi çdo pikë të territorit të SHBA-së.

Rusia dhe Kina kanë zgjedhur qasje të ndryshme për zëvendësimin e raketave të veta kryesore të rënda. Rusia ka vendosur, në fakt, të ripërtërijë sistemin e “RS-36” në një nivel të ri teknologjik. Zgjedhja e bërë në favor të raketës së lëngshme është e lidhur me faktin se, në krahasim me atë me karburant të ngurtë, ajo është e aftë të mbartë një ngarkesë të dobishme më të madhe. Rusia pret që në të ardhmen SHBA-ja të fillojë vendosjen e elementeve të sistemit të vet të mbrojtjes antiraket (MAR) në hapësirën kozmike si dhe përforcimin e aftësive të mbrojtjes nga raketat në Evropë. Raketa më e rëndë dhe më e fuqishme mund të garantojë kapërcimin e kësaj mbrojtjeje.

Përveç kësaj, raketa me karburant të lëngshëm me vëllimin e saj të madh të mbartjes së ngarkesës së dobishme do të lejojë krijimin e një arme strategjike të përpikërisë së lartë me mbushje jo-bërthamore dhe me arritjen globale të objektivit. Rusia mund të iniciojë krijimin e një arme të këtillë në qoftë se zhvillimi i saj do të ndërmerret nga SHBA-ja.

Paralelisht me raketën e rëndë me karburant të lëngshëm Rusia po punon edhe për zhvillimin e një raketë të re të lëvizshme me karburant të ngurtë, e cila destinohet për të zëvendësuar në prodhim komplekset "Topol-M" (russ. «Тополь-М») dhe "Jars” (russ. «Ярс»). Në këtë mënyrë Rusia synon të ruajë në të ardhmen e afërt forcat strategjike bërthamore, të përbëra nga raketat e lëvizshme dhe raketat e rënda me karburant të lëngshëm të bazimit në galeri nëntokësore.

Përsa i përket Kinës tashmë dihet fort mirë se përveç raketave të lëvizshme me karburant të ngurtë “DF-31A”, që po prodhohen aktualisht, ajo është duke punuar për zhvillimin e një raketë më të rëndë me karburant të ngurtë me pjesë të ndashme të mbushjes (kokës). Kjo raketë është gjithashtu përgjigje ndaj forcimit të sistemeve amerikane të mbrojtjes antiraketore, por për të arritur largësinë e fluturimit dhe mbartjes së ngarkesës së dobishme të raketës “DF-5” do të jetë tejet e vështirë për të.

Kjo qasje është në përputhje të plotë me strategjinë e ndjekur prej Kinës përkatësisht ndërtimit të forcave të veta bërthamore. Kina që fillimisht nuk ka synuar në arritjen e paritetit bërthamor me Shtetet e Bashkuara, duke fokusuar vemendjen kryesore në mbajtjen e një grupimi të vogël raketor, të aftë për t’i mbijetuar, rezistuar goditjes së parë raketore dhe për të dhënë goditjen e kundërpërgjigjes.

 

Viti 2013: ekonomia pa kursim

Anna Forostenko

2013 mund të bëhet edhe një tjetër vit i mundësive të pashfrytëzuara dhe lojërave të humbura. Mosmarrëveshjet e debatet e specialistëve në lidhje me të ardhmen e ekonomisë botërore dhe diskutimi i kësaj çështjeje prej politikanëve vërtiten rreth një problemi të vetëm: në çfarë të kursehet? Viti 2012 tregoi se autoritetet janë të gatshme të kursejnë mjetet financiare në kurriz të interesave të popullsisë.

Evropa ka reduktuar në mënyrë aktive buxhetin për nevojat e shërbimet sociale dhe qindra e mijëra evropianë kanë reaguar ndaj këtij hapi me demonstrata e protesta. Si fundim fitorja mbi deficitin buxhetor nuk u arrit që nuk u arrit dot. Arsyeja e kësaj disfate doli fare e thjeshtë. Siç rezultoi, duhet të kursejnë të gjithë. Sot ka ardhur koha edhe për zyrtarët evropianë që të shtrëngojnë mirë rripat. Ka shumë gjasa, se herët a vonë, kjo do të ndodhë. Një parashikim të tillë bën analisti rus për tregjet financiare Igor Nikollajev.

- Kursimi është plotësisht i mundur dhe i nevojshëm. Në të gjithë botën, duke përfshirë edhe Evropën, shpenzimet për mbajtjen e aparatit burokratik janë vazhdimisht në rritje, por është mjaft e mundshme të kursehet me anë të shkurtimit të burokratëve. Megjithëse procesi i harmonizimit të vendimeve përkatëse zvarriset dhe gjithmonë kalon me shumë vështirësi. Por vendimi u morr megjithatë. Njerëzit atje janë të disiplinuar dhe ai do të përmbushet medoemos.

Ndërkohë, duhet thënë, se edhe kjo disiplinë nuk ka gjasa të zgjidhë të gjitha problemet e Evropës. Sepse do të jetë ku e ku më e vështirë të sillen të ardhurat (prosperiteti) e të gjithë banorëve të Evropës në një nivel të njëjtë mesatar, thotë ekonomistja ruse Natalia Orllova:

- Interesat e vendeve kreditore, veçanërisht të Gjermanisë, konsistojnë në garantimin e mbrojtjes maksimale për qytetarët e tyre, me qëllim që ata të mos preken nga inflacioni, të mos humbasin kursimet e tyre. Faktikisht fjalë bëhet për sjelljen e standardit të jetesës së të gjitha vendeve të BE-së në një emërues të përbashkët. Për shtetet e Evropës veriore, ka shumë mundësi, që kjo do të jetë e mbarsur me njëfarë ulje të standardit të jetesës, kurse për vendet e Europës Jugore ai duhet të rritet.

Për SHBA-në problemi i kursimit konsiston në një aspekt disi tjetër. Mbi borxhin në rritje të Amerikës sot flasin të gjithë. Megjithatë kjo çështje ka nuancat e veta. Që nga fillimi i krizës së vitit 2008 sektori privat ka arritur të kursejë mirë - kompanitë i reduktuan borxhet e veta me 67%. Por ekziston gjithashtu edhe sektori shtetëror (publik), pikërisht në të për të njëjtën periudhë kohore borxhet u rritën me më shumë se gjysmën e tyre.

Sot Amerika gënjen vetveten, mendon Igor Nikollajev.

- Ekziston iluzioni se pompimi i ekonomisë me para është ilaçi gjithshërues (panacea) nga inflacioni: o burra të përmbytim tregun me të holla, të fryjmë vlerën e aktiveve me qëllim që të inkurajojmë, të nxisim në këtë mënyrë rritjen e aktivitetit sipërmarrës. Në Amerikë vazhdon të ruhet besimi se një shtypje e tillë parash ndihmon për kapërcimin e vështirësive. Amerikanët nuk kanë arritur ende në përfundimin se ka ardhur koha për ta që të bëhen të vetëdijshëm se duhet të shtrëngojnë dorën në shpenzimet e tyre. Tani për tani kursimi në shkallë të gjerë nuk vihet re në këtë vend.

Kështu pra, mund të arrihet në përfundimin se gjendja e tanishme e gjërave i kënaq plotësisht autoritetet në të dyja anët e oqeanit.