“Unë jam i bindur se një ditë njerëzit do t’i marrin vesh të gjitha. Ato do të tregohen. Dhe ne që jemi të pafajshëm, duhet të dimë mirë një gjë: duke na burgosur me vite të tëra pa asnjë faj, duke na keqtrajtuar gjer në poshtërim e uri, në të njëjtën kohë na kanë dhënë një mundësi të madhe: të drejtën për të treguar…”
Kështu shkruante Spartak Ngjela në fletën e ditarit të 9 majit, e mërkurë 1984.
Një fletë e papërfshirë në librin e tij për burgun.
Në fakt nuk ka përfshirë asnjë fletë ditari, asnjë letër burgu, asnjë kujtim patetik. Avokati është sfidant, jo viktimë.
Kur i them që duhet t’i fusë patjetër, në ribotim, më bën të besoj se gaboj, ngaqë si gjithë femrat bëhem me viktimën. Mëshiroj kë ankohet.
Ngjelës nuk i pëlqen të ankohet në vëllimin e dytë, që pason të parin me të njëjtin titull: “Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare”, të cilin UET Press e nxjerr në librari këtë javë.
Nuk është as Guliver, as Odise, është mjaftueshmërisht Ngjela, që rrëfen udhëtimin e Ngjelës së ri, në ferr. Nga blloku i parajsës së vëllimit të parë, direkt në burgun e ferrit. Nga udhëtimet në Paris, në Spaç edhe Ballsh. Pse, çfarë ndodhi, çfarë bëri?
Sonte në mbrëmje po pres me shumë kënaqësi ta dëgjoj në studion e emisionit “Shqip”. Ai është vetë audienca, kur bën debat. Sonte do të jetë ndryshe. Do të vijë për të rrëfyer.
Fjala rrëfim e ka humbur kuptimin në televizionet tona, sepse nuk mund të ketë rrëfim kur nuk ka njerëz.
Njerëzit që kanë ende për të thënë, kanë mbetur pak në këtë vend.
Të shumtët janë të padurueshëm. Por Spartak Ngjela nuk është nga të shumtët. As historia e tij nuk është nga të shumtat. Jo për faktin se është e rrallë. Por ai e ka përjetuar me aq krenari dhe di ta tregojë me aq dinjitet, sa e bën të rrallë.
Nuk e di ende nëse avokati është iluzionist apo ëndërrimtar, apo dashnor i fjalës, apo tjetër. Dhe nuk më është e rëndësishme çfarë njerëzit janë, por çfarë ata ngacmojnë tek unë. Ngjela është nga ata që të shtyn sinorët. Kufijtë e imagjinatës, të harresë, të debatit. E bën aq lehtësisht, aq normalisht sa ti pas bisedës me të, e quan produkt tëndin, idenë e tij. Jo, është kimi e bisedës me Spartak Ngjelën.
Ky yni është një vend dhe kjo jona është një kohë ku çfarë të mungon më shumë është orientimi. Jemi si në një rrugë pa semaforë e vija të bardha, ku përplasen makina e njerëz dhe ti s’kupton më kush është fajtori e kush viktima.
Ngjela nuk është as semafor, as vijë e bardhë. As mëton të jetë. Por ka stofë, ka sfidë. Di të thotë jo, di të mos pranojë ta fyejnë. Di të të nxisë krahasimin me ç’burra politikë ka përreth.
Duke e lexuar, të bëhet edhe i besueshëm. Duke e lexuar, unë iu riktheva kohës së regjistrimit të dialogut të tij me Berishën. Kush tjetër veç Ngjelës mund ta bënte?!
Këtë bën edhe në libër. Nuk ka frikë të tregojë, të sfidojë. Edhe veten. Nuk kam lexuar së fundmi kujtime politikanësh shqiptarë që nuk gënjejnë, ose nuk zbukurojnë, ose nuk mendojnë përse iu shërben ajo që do të thonë më pas.
Ngjela nuk i jep llogari as vetes për çfarë do të thotë. Nuk shqetësohet, kë do të shqetësojë. Nuk kërkon asgjë nëpër rreshta. Kërkon vetëm të tregojë.
Dhe ia del. Ia del të tregojë burgun e tij. Burgun e një burri të çuditshëm, që nuk ke për ta njohur dot, nëse nuk e lexon. Po qe se do ta njohësh. Me gjithë largësinë dhe distancën që ai ka nevojë të krijojë mes vetës dhe teje si lexues. (Distancë higjienike e quante Arbën Xhaferi).
Dhe sërish nuk e njeh dot plotësisht, por një ide më shumë e krijon, nëse ia del të hysh në ato faqe, nëpër ato dhoma, ato burgje, ato monologje të brendshme, ato dialogje me njerëz të mençur e të çmendur, që popullonin Burrelin e viteve të burgut të Ngjelës. Njerëz që flasin për kapitalizmin, socializmin, Enverin, Marksin, Kinën, marrëdhëniet ndërkombëtare, fenë, nacionalizmin.
Njerëz që jo të gjithë ia dolën të dalin. Edhe kush doli, mbeti aty gjithsesi, në Burrel. Aty ku hyn e s’del.
Aty është ende Shpëtim Karamuça. Ndonëse fizikisht lëngon në grevën e urisë, pa pranuar të shkojë në spital. Ai s’ka ç’të kurojë. Kanceri i tij është Burreli. Ka qenë bashkë me Ngjelën atje. Ka qenë gjithë besim e shpresë kur la burgun.Tani s’ka as zë për të treguar.
Ngjela ka zë. Ka edhe detyrimin të tregojë. Edhe për Shpëtimin, edhe për Daut Gumenin, edhe për…
Siç di vetëm ai, burri që të sfidon ta lexosh.
“Në Spaç e në Ballsh kam njohur persona që e kishin pasion spiuninë. S’mund të jetonin dot asnjë çast pa menduar si të gjenin një rast për të informuar. Dhe shkruanin, shkruanin gjithë ditën, e në më të shumtën e herës ca gënjeshtra, …mitomanë që ndihmojnë me gënjeshtra për të mbajtur gjallë terrorin”, shkruante Ngjela një të diel prilli të ’85, për grafomanët mitomanë që vazhdonin luftën e klasave në burg.
Ndërsa për vete, nuk ta thotë, por i pëlqen ta dëgjojë se është tregimtari që ndihmon të mbash gjallë kujtesën. Sepse mesa duket, kjo është thembra jonë e Akilit. Ne nuk mbajmë mend
No comments:
Post a Comment