Publikohet për herë të parë materiali sekret i kreut të Ballit Kombëtar Mitat Frasheri dërguar qeverisë Britanike me 1945
Nga Prof.Dr. Luan MallteziHistoria e luftes antiashiste në Shqipëri është shkruar, siç dihet, mbi bazën e dokumenteve të Partisë Komuniste Shqiptare, të kujtimeve të udhëheqësve dhe luftëtareve të shumë
të saj. Por në këtë luftë krahas Partisë Komuniste morën pjesë edhe forca te tjera si Legaliteti, Ballit Kombëtar dhe është e natyrshme që për historinë e Luftes Anifashiste studjuesit të kenë në duar edhe dokumente e dëshmi që vinë prej këtyre te fundit.
Fakt është se në Shqipëri lufta për çlirimin e vendit nuk i bashkoi partitë politike; në këtë luftë palët patëm jo vetëm patën kundërshti dhe përplasje te vazhdueshme midis tyre por edhe luftë të ashpër të armatosur nga Partia Komuniste. Shumë historianë i konsiderojnë këto marrëdhenie si shpërthim i luftës civile për marrjen e pushtetit në Shqipëri.
Për të plotësuar këtë mungesë të dokumentacionit nga pala që humbi luften po japim më poshtë një raport të shkruar nga Midhat Frasherit ku sqaron qëndrimet e Ballit Kombëtar gjatë luftës, akuzat që hodhi Parta Komuniste shqiptare për lidhjet e tij me gjermanët etj.
Mid’hati e titulloi raportin e tij “Balli Kombëtar i keqkuptuar dhe keqinterpretuar” ; ai e shkruajti atë në shkurt të vitit 1945 për Dr. Oakley Hill. Për fatin e Ballit gjatë luftës në Shqipëri Mid’hat Frasheri bën fajtor edhe qëndrimin e anglezëve në favor të lëvizjes komuniste të udhëhequr nga E.Hoxha.
Publikohet për herë të parë materiali sekret i kreut të Ballit Kombëtar dërguar qeverisë Britanike me 1945
Misteri se pse BBC ishte pro-komuniste… ?
-“Pro-komunistët, dhe si rrjedhojë edhe propaganda anti-shqiptare e BBC dhe veçanërisht e Radio Barit ishte atëherë dhe ende është një mister për Nacionalistët Shqiptarë, të cilët mendonin se atëherë ishte (siç është edhe tani) më shumë në interes të Britanisë së Madhe të jetë një aleat i Nacionalizmit se sa të bashkëpunojë me komunistët. Nacionalistët janë aleatë më të sinqertë dhe më të besueshëm jo vetëm për shkak të bindjes së tyre dhe dashurisë për Demokracinë, por edhe për arsyen e thjeshtë se interesat e shqiptarëve shkojnë së bashku dhe përkojnë me ato të Britanisë së Madhe dhe SHBA.”
- Është në interes të Britanisë së Madhe të jetë një aleat i Nacionalizmit.
- … komunistët, kanë qenë disa herë në kontakt dhe mirëkuptim të drejtpërdrejtë me gjermanët gjatë pushtimit nazist të Shqipërisë.”
-“Një shembull tjetër shumë i rëndësishëm i ditës, është vizita që majori gjerman Hanz bëri në selinë e komunistëve në Skrapar, në mars 1944. Ata arritën në një marrëveshje atje, dhe është një fakt, që për tre ose katër muaj pas asaj vizite, as komunistët nuk sulmuan gjermanët dhe as këta të fundit nuk ndërmorën ndonjë operacion kundër të kuqve. Nëse kjo nuk mund të quhet kollaboracion asgjë tjetër nuk mund të quhet.”
SEKRET
U.N.R.R.A c / o: M.L., H.Q. (Shqipëri)
C.M.F.
26 prill 1945.
I dashur Boksholl,
Po i përfshij dokumentet e mëposhtme, që unë mendoj se do të jenë me ca interes për ju:
1. “Balli Kombetar i keqkuptuar dhe keqinterpretuar” .- Ky material u përgatit nga ish Kryetari i Komitetit Qendror të Ballit Kombetar, Midhat Frashëri…
Unë nuk do të shpreh ndonjë mendim mbi këto dokumente, por thjesht po dërgoj ato tek ju, sepse unë mendoj se është e drejtë që vetëm ju, duhet të merrni deklarata të besueshme për rastin e Nacionalistëve…
Juaji sinqerisht,
Dr Oakley Hill
SEKRET
Balli Kombetar, Keqkuptuar dhe keqinterpretuar
Nga Mitat Frashëri
Na është sugjeruar që të paraqesim këtë promemorie mbi çështjen e propagandës së radios të Aleatëve kundër Ballit Kombetar në lidhje me bashkëpunimin tonë të ashtu-quajtur me pushtuesit.
Ne, të Ballit Kombetar kemi qenë dhe ende jemi fort të bindur se në mbrojtje të Nacionalizmit Shqiptar kundër komunistëve dhe në luftën kundër komunizmit, kemi qenë duke punuar jo vetëm për të mirën e vendit tonë, por edhe për atë të dy demokracive të mëdha dhe kështu kemi bërë pjesën tonë për t’i shërbyer tërë njerëzimit. Përveç kësaj, ne jemi ndjerë mirë për qëndrimin armiqësor të komunistëve ndaj Britanisë së Madhe dhe Shteteve të Bashkuara. Dy Demokracitë janë akuzuar haptas nga të kuqtë në Shqipëri si kapitalistë, plutokratë dhe reaksio-narë, pra si rrjedhojë armiq.
Duke mos marrë parasysh këtë fakt, seksioni shqiptar i BBC, mori përsipër ( gjate luftes –red) jo vetëm për të favorizuar, por edhe për të ekzaltuar komunizmin në sytë e shqiptarëve, duke u përpjekur të besojnë, se ideologjia e kuqe nuk ishte e rrezikshme për ata, aq më tepër Radio Bari, e cili sulmoi dhe denoncoi Ballin Kombëtar (që është Nacionalizmi Shqiptar) në mënyrë shumë të padrejtë dhe me aspak fakte konkrete. Ajo ishte aq pro-komuniste, sa përdorte kohë pas kohe moton e kuqe “Vdekje fashizmit, Liri e popullit”!
Dhe kjo bëhej në një kohë kur ishin bërë tashmë publike qarkoret sekrete të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste në Shqipëri, që denonconte anglo-amerikanët dhe urdhëronte anëtarët e saj për të mbajtur një qëndrim armiqësor ndaj misioneve ushtarake britanike! Pro-komunistët, dhe si rrjedhojë edhe propaganda anti-shqiptare e BBC dhe veçanërisht e Radio Barit ishte atëherë dhe ende është një mister për Nacionalistët Shqiptarë, të cilët mendonin se atëherë ishte (siç është edhe tani) më shumë në interes të Britanisë së Madhe të jetë një aleat i Nacionalizmit se sa të bashkëpunojë me komunistët. Nacionalistët janë aleatë më të sinqertë dhe më të besueshëm jo vetëm për shkak të bindjes së tyre dhe dashurisë për Demokracinë, por edhe për arsyen e thjeshtë se interesat e shqiptarëve shkojnë së bashku dhe përkojnë me ato të Britanisë së Madhe dhe SHBA. Ndërsa komunistët, duke qënë veglat Panslavismit në Shqipëri, kanë interesa krejt të ndryshme kundrejt atyre të Britanisë së Madhe dhe SHBA, dhe natyrisht nuk do të jenë miqtë, por armiqtë e këtyre dy vendeve. Ngjarjet e fundit në Greqi, kanë provuar më së miri pikpamjen tonë. Kështu është edhe me Shqipërinë. Sikur Aleatët të kishin marrë Nacionalizmin shqiptar dhe ta ndihmonin dhe organizonin forcat e tij, ashtu, si i kishim kërkuar disa herë Misionit Britanik në Shqipëri dhe veçanërisht gjeneralit Dejvis, në nëntor 1943 (duke i dhënë atij një deklaratë me shkrim për këtë qëllim), ne do të kishim qenë me më shumë vlerë efektive në drejtim të luftës ndaj gjermanëve, se sa ishte LNÇ dhe në drejtim të ruajtjes së kauzës së demokracisë në Ballkan.
Edhe pse komunistet treguan hapur armiqësinë e tyre ndaj nesh dhe planifikuan sulmet e tyre kundër nesh, ne kemi bërë çmos që të jemi tolerantë, duke menduar dhe duke thënë, se ata, gjithashtu, ishin djem të Shqipërisë dhe do të vijë një ditë kur ata, do të ndjehen dhe veprojnë me më shumë arsye. Qëllimi kryesor i Ballit Kombëtar ka qenë lufta kundër italianëve dhe gjermanëve. Por komunistët, jo vetëm na sulmuan me të gjitha mjetet që kishin, por edhe guxuan të bashkëpunonin me armiqtë e Shqipërisë në sulmet e tyre kundër Balli Kombtar. Ka raste të shumta, në të cilat komunistët na kanë sulmuar pikërisht, në një kohë kur ne ishim të angazhuar për të luftuar gjermanët. Dhe misionet ushtarake britanike kanë qenë në dijeni të kësaj. Vetëm kur ne u sulmuan nga të dyja palët, atëherë u detyruam të pezullojmë luftimet kundër gjermanëve dhe të mbrojmë veten nga komunistet. Ngadonjëherë gjatë kësaj periudhe edhe gjermanët sulmuan komunistët sipas llogarisë së tyre. Kjo situatë bëri që të kuqtë të përpiqen të paraqesin në opinionin publik në Shqipëri dhe jashtë vendit si “bashkëpunim në mes Nacionalistëve shqiptarë dhe gjermanëve”. Por, nëse ai do të quhet bashkëpunim, atëherë komunistët vetë kanë bashkëpunuar më shumë me gjermanët, kur mendohet, se na kanë sulmuar dhe luftuar në të njëjtën kohë që gjermanët ishin duke na sulmuar ne. Në betejën e Prezës, për shembull, në 14 shtator dhe 15 tetor 1944, gjermanët sulmuan me granata pozicionet tona, ndërkohë që komunistët na sulmonin nga të tre anët.
Pra, argumenti i “Bashkëpunimit” punon shumë mirë anasjelltas kundër komunistëve vetë.
Përveç kësaj, komunistët, kanë qenë disa herë në kontakt dhe mirëkuptim të drejtpërdrejtë me gjermanët gjatë pushtimit nazist të Shqipërisë. Një rast është, kur komunistët hynë në qytetin e Beratit në shtator 1943, pas kapitullimit të Italisë: ata ishin në marrëdhënie shumë të mira me gjermanët, të cilët lëviznin lirshëm nëpër qytet pa u prekur nga të kuqtë. Kjo marrëveshje u bë nëpërmjet Gjin Markut, komandanti i kuq dhe gjermanëve nëpërmjet Iljaz Sevranit, komisar të kuq të Beratit, i cili veproi si ndërmjetës, dhe kjo ka zgjatur tre javë. (Kryetari i Gjykatës Speciale të Tiranës, Bedri Spahiu, e pranoi këtë fakt ditën tjetër dhe u përpoq për të justifikuar deri në një farë mase!). Një shembull tjetër shumë i rëndësishëm i ditës, është vizita që majori gjerman Hanz bëri në selinë e komunistëve në Skrapar, në mars 1944. Ata arritën në një marrëveshje atje, dhe është një fakt, që për tre ose katër muaj pas asaj vizite, as komunistët nuk sulmuan gjermanët dhe as këta të fundit nuk ndërmorën ndonjë operacion kundër të kuqve. Nëse kjo nuk mund të quhet kollaboracion asgjë tjetër nuk mund të quhet.
Nga mesi i verës 1944, Balli Kombëtar vendosi të rifillojë armiqësitë e pezulluara kundër gjermanëve, duke u bazuar në inkurajimin shtysën dhe kërcënimet e BBC dhe Radio Barit, të cilat ishin tërheqëse, jo vetëm për organizatën si një e tërë, por edhe personalisht për presidentin e saj Midhat Frashëri (BBC, 9 Shtator 1944).
Luftimi nisi në javën e parë të shtatorit dhe u zhvillua në fshatin e Prezës dhe zonën përreth tij. Por edhe atëherë Balli Kombetar ishte sulmuar dy herë egërsisht nga komunistët, siç e kemi përmendur tashmë, edhe pse Misioni Ushtarak Aleat, i cili ishte duke qëndruar me ne, nuk ishte shumë larg.
Në operacionet, që gjermanët ndërmorën kundër komunistëve në Shqipëri, mori pjesë gjithashtu edhe milicia si forcë popullore, që i përkiste fshatrave përreth. Por është e tepërt të thuhet, se këto forca nuk kanë pasur asgjë të bëjnë me organizimin tonë: gjëja e vetme që kishin të përbashkët me Ballin Kombetar ishte se ata ishin anti-komunistë.
Si një shembull tipik i këtyre forcave popullore, ne mund të përmendim këtu, ato të Dibrës ku Balli Kombetar nuk kishte asnjë grup gueril të vetin. Këto forca popullore të Dibrës luftuan ashpër kundër komunistëve dhe i mbajtën ata larg për një kohë të gjatë; komunistët arritën që të dalin nga situata në rajonin e Dibrës, vetëm kur ata, e sollën për të ndihmuar brigadat e tyre maqedonase të Titos, të përbërë nga sllavët. Një tjetër shembull është ai i Elbasanit, ku e vetmja forcë guerile e Ballit Kombëtar ishte ajo e rajonit të Polisit nën komandën e Nezir Muzhaqit, grupet e tjera ishin vetëm forca popullore që luftonin komunistët, por nuk kishin asgjë të bënin me organizimin tonë.
Në mënyrë që të na fuste në sherr me aleatët, komunistët si dhe gjermanët u përpoqën të bënin opinionin publik të besonte se Irfan Ohri, Nuredin Dino, Vizhdan Risilia, Halil Alija dhe të tjerët, ishin anëtarë dhe komandantë të Ballit Kombëtar. Por në fakt, këta njerëz dhe simpatizantët e tyre, kurrë nuk kanë qenë anëtarë të organizatës sonë, as nuk kanë urdhëruar ndonjë forcë tonën. Këtë ne e kemi mohuar kategorikisht disa herë në gazetën tonë “Flamuri” dhe në fletushkat që kemi nxjerrë.
Ne veçanërisht theksojmë këtu faktin, se edhe pse kemi patur pezulluar veprimet tona armiqësore kundër gjermanëve për shkak të sulmeve komuniste, ne kemi patur gjithmonë një qëndrim armiqësor ndaj tyre. Fakti, se për momentin ne nuk i luftonim ata, nuk na bënte ne miq të tyre. Fletushkat e ashpra që Balli Kombëtar lëshoi në nëntor 1943, kundër Irfan Ohrit dhe gjermanëve, flet vetë dhe nuk ka nevojë për koment. Kështu që gjermanët, e dinin shumë mirë se arsyeja për pezullimin e luftimeve tona ishte presioni komunist: si rezultat, ata dyshuan shumë për tendencat dhe ndjenjat tona pro-aleate dhe e persekutuan organizatën tonë. Mjafton të përmendim këtu, deportimin dhe internimin në Serbi dhe Gjermani të qindra anëtarëve të Ballit Kombëtar nga prefektura e Vlorës (1943-1944); dhe vrasjet (fillimi i gushtit 1944) e avokat Skënder Muços, anëtar i Komitetit tonë Qendror dhe profesor Yzeir Ismailit dhe Zako Mezinit, anëtarë të Komitetit zonal të Vlorës. Të tre u arrestuan nga gjermanët pranë Vlorës dhe u vranë nga ana e tyre në afërsi të qytetit të Lushnjës.
Pikëpamja gjermane në lidhje me Ballin Kombëtar është shprehur edhe në broshurën konfidenciale, të lëshuar nga komanda gjermane për përdorimin e trupave të saj në Ballkan. Në kopertinën e saj lexojmë: Nur fur Dienstgebrauch – Truppenmerkblatt – Nordest – Ballkanit – Herausgegeben von der Dienststelle der Feldpostnummer 00.049. Në faqen 26 të kësaj broshure kemi: A. Die Frontit Nacional-(Balli Kombetar) ist eine kombëtare democratische Partei, die eher zu Angli aks zu hinneigt Deustchland. Ist Ihr Fuhrer Mitat Bej Fraschery. “Kjo do të thotë: Fronti Kombëtar (Balli Kombetar) është një parti kombëtare demokratike që zgjatet më shumë në drejtim të Anglisë sesa ndaj Gjermanisë. Udhëheqësi i saj është Midhat Frasheri. ”
Duke qënë e vërtetë, është për t’u habitur se si propaganda e radios, veçanërisht Radio Bari dhe gazeta “Mundimi”, nuk pushoi asnjëherë duke na akuzuar, se po bashkëpunonim me armikun, duke përdorur termin “Nazi-Ballist” dhe fraza të tjera ofenduese dhe të pameritura kundër Ballit Kombëtar.
Është e vërtetë, se ne, nuk kemi sulmuar qeverinë shqiptare, kur ajo po luftonte komunistët, por është qesharake ta quash atë bashkëpunim. Gjithashtu, ne kemi qenë të detyruar edhe për disa muaj, të lejonim pjesëmarrjen në qeveri të tre anëtarëve tanë, që më vonë u tërhoqën dhe prenë të gjitha marrëdhëniet me të. Nga ana tjetër, ka raste të shumta, të cilat ne i kemi përmendur në një dokument të mëparshëm të politikës sonë, kur qeveria ka treguar haptas me vepra mosbesimin dhe qëndrimin armiqësor të saj ndaj Ballit Kombëtar. Disa prej anëtarëve tanë janë persekutuar dhe burgosur nga qeveria e Tiranës. Ministri i Brendshëm ka lëshuar edhe një letër qarkore (maj 1944), duke urdhëruar prefektët për të marrë masa kundër Ballit Kombëtar.
Si përfundim, ne duhet ende të përmendim një pikë tjetër të rëndësishme. Duhet të mbahet parasysh, në qoftë se dikush përpiqet sinqerisht për të prezantuar veten në vend të nacionalistëve shqiptarë, se gjermanët nuk ishin të vetmit armiq të Shqipërisë. Në fund të fundit, kur gjermanët të largohen nga Shqipëria, rreziku nuk do të jetë i përfunduar : një fazë tjetër e rrezikshme do të paraqitet, ajo e fqinjit tonë verior, Jugosllavisë, e cila kish pas punuar shumë në vendin tonë me komunistët. Ne ishim me më shumë besim në lidhje me Greqinë, edhe pse ne shohim tani se ajo ka hedhur një sy lakmues ndaj Korçës dhe Gjirokastrës, të cilat, grekët i quajnë “Epiri i Veriut”. Shqipërisë i duhej, pra, të ruante forcat e saj kryesore për luftën finale për ekzistencën e saj etnike, si e kishin kuptuar ne, se asnjë garanci dhe asnjë siguri e çfarëdo lloji nuk ishte dhënë në lidhje me kufijtë tanë, me përjashtim të disa premtimeve të paqarta në lidhje me ruajtjen e pavarësisë sonë. Përballë kësaj gjendjeje, Balli Kombëtar e shqyrtoi dhe pa se forcat e kombit ishin të ruajtura. Por edhe me atë preokupim në mendje, madje edhe me ankthin e luftës finale me fqinjët tanë, ne do ta hidhnim veten me zemër dhe shpirt në luftën kundër gjermanëve, nëse komunistët nuk do të na sulmonin dhe nëse Misionet Aleate të kishin marrë forcat nacionaliste, të cilat, ne i vumë tërësisht në dispozicion të tyre, siç i kemi thënë Gjeneral Deivis, në Shëngjergj, në Nëntor 1943.
Kundërshtarët tanë nuk kanë sjellë fakte të veçanta në lidhje me të ashtuquajturin bashkëpunimin tonë : ne jemi akuzuar në mënyrë të përgjithshme. Dhe kjo të bën të gjykosh se: ne jemi akuzuar për bashkëpunim me armikun thjesht sepse ne luftuam komunistët. Por edhe të jetë kështu, është e njohur për të gjithë se ishin komunistët, që filluan luftën kundër Ballit Kombëtar dhe ne duhej të mbronin veten. Dhe ishin sulmet e tyre, që na bënë ne, të pezullojmë veprimet armiqësore kundër gjermanëve. Kështu që ai lloj bashkëpunimi, nëse mund të quhet i tillë, u imponua mbi ne nga ana e të kuqve. Kur ne e rifilluan luftën tonë kundër gjermanëve, shtator 1944, komunistët u përpoqën me të njëjtën metodë : ata sulmuan dhe u përpoqën të na ç’aktivizonin në mënyrë që ne, të mos kishim mundësi për të luftuar pushtuesin. Ky është bashkëpunimi i “Balli Kombëtar”!
Shkurt, 1945
No comments:
Post a Comment