K1, Java 26: Fitojne kryesuesit. ngec Tomori

Të gjjitha skuadrat pretendente për tu ngjitur në Kategoirnë Superiore sezonin e ardhshëm kanë fituar, ndërkohë që vetëm Tomori ka bërë një hap fals. Ekipi beratas është mundur në Velipojë nga Ada në një ndehsje plot gola, që përfundoi me rezultatin 5-4. Protagonistë absolutë të ndeshjes, kapiteni velipojak Nika që shënoi tre gola dhe beratasi Çaushaj, që realizoi të katër golat për miqtë.

Tomori mbetet në vendin e dytë me 53 pikë, por tani ka vetëm dy pikë më shumë se Kamza e vendit të tretë që mundi Gramozin 2-0. Kryeqytetasit e mbyllën ndeshjen që në pjesën e parë duke shënuar dy herë; autorë të golave Ngjela në minutën e 16-të dhe Ardian Beqiri në të 45-ën. Kamzalinjtë humbën edhe një penallti në pjesën e parë, kur rezultati ishte 1-0. Nuk humbasin aspak terren Apolonia dhe Besëlidhja, që morën gjithashtu fitore, duke i qëndruar ngjitur Kamzës dhe Tomorit.

Apolonia fitoi 2-1 në Lushnjë në derbin myzeqar, falë golave të Da Silvës dhe Metos, ndërsa Besëlidhjes i mjaftoi një gol i Stojkoviçit në pjesën e parë për të mundur Bilisht Sportin në transfertë.

Ndërkaq, Pogradeci kryesues regjistroi një tjetër goleadë. Këtë herë vitkima e liqenorëve ka qenë Vlora, që ka pësuar plot 5 gola. Gjithsesi, vlonjatët kanë arritur të shënojnë golin e nderit në pjesën e dytë. Tashmë, Pogradeci ka 62 pikë, 9 më shumë se ndjekësi më i afërt, Tomori.

Luftëtari mundi Tërbunin minimalisht në një takim mjaft të tensionuar, ku u dhanë edhe tre kartonë të kuq. Pukjanët e mbyllën takimin me 9 lojtarë, kurse vendasit me 10. Goli i vetëm u shënua nga Braho në minutën e 79-të. Edhe Gramshi mori tri pikë shumë të rëndësishme, pasi mundi Mamurrasin 2-0, duke qëndruar në lojë për mbijetesën. Ndërsa, Partizani koleksionoi humbjen e radhës, teksa u thye nga Burreli 1-0 në takimin e luajtur në kompleksin stërvitor të Kamzës.

Kategoria e Parë - Java e 26-të

Pogradeci - Vlora 5-1
Shënues: Pengu 17’, Rraboshta 24’, 59’ Elmazi 27’, Çipi 72’ / Plepi 69’

Luftëtari – Tërbuni 1-0
Shënues: Braho 79’

Bilisht. S. – Besëlidhja 0-1
Shënues: Stojkoviç 20’

Lushnja – Apolonia 1-2
Shënues: Çutra 24’/Da Silva 18’, Meto 55’

Kamza – Gramozi 2-0
Shënues: Ngjela 16’, Ardian Beqiri 45’

Ada – Tomori 5-4
Shënues: Nika 12’, 38’, 60’, Hajdari 26’, Idrizi 85’/ Çaushaj 18’, 35’, 58’, 88’

Partizani – Burreli 0-1
Shënues: Pjetrani 20’

Gramshi – Mamurrasi 2-0
Shënues: Trashi 14’, Ziambo 85’

Java 28: Vllaznia shtang Lacin ne fund.

Takimi më interesant i dites se sotme ishte ai i luajtur në Laç, një sfidë që vlente edhe për një vend në kupat e Evropës. Vllaznia e kercenuar nga Tirana dhe nga vete kundershtari per vendin e trete, duhet te kalonte nje prove te veshtire ne Lac kunder nje skuadre qe ka treguar nje forme te mire ne javet e fundit e sidomos ne fushen e vet.

Pjesa e parë përfundoi pa gola, me te dyja skuadrat qe tregohen te kujdesshme dhe rastet nuk jane te shumta.

Krejt ndryshe ka qene pjesa e dytë që rezultoi shumë emocinuese. Kurbinasit e panë vetën në avantazh pas golit të Hysës në minutën e 70-të. Gol me kokë për sulmuesin shtatshkurtër qe ngre ne kembe stadiumin e mbushur nga tifozet vendas. Goli i nente ne kampionat per Vilfor Hysen ne 26 ndeshje.

Gjithçka dukej se po shkonte shumë mirë për Laçin, por për pesë minuta ndodh surpriza. Shkodranët barazojnë rezultatin me Sinanin vetem dy minuta më pas. Sulmuesi veteran i Vllaznise përfiton nga një rrëmujë në zonë dhe trondit rrjetën me golin e tij te 10-e ne kampionat.

Në minutën e 74-t Vllaznia gjen golin e avantazhit me Gocajn, i cili shkëputet në momentin e duhur, duke shmangur pozicionin jashtë loje dhe nuk gabon përballë Vashakut.

Në minutat shtesë ka kohë edhe për golin e tretë të shkodranëve. Shtubina përfiton nga një gabim qesharak i mbrojtjes, që nuk merret vesh me portierin, dhe thjesht shtyn topin në rrjetë. Lacianet nuk mund ti besojne syve, pasi vetem nje cerek ore me pare ishin ne avantazhd eh tani gjejne veten para nje humbje bindese.

Tashmë Vllaznia e vendit të tretë ka 50 pikë, gjashte me shume sesa Tirana qe eshte tani ne vend te katert pasi ka kaluar lacianet kete jave. Laci renditet ne vend te peste me 43 pike dhe me kete humbje duken se jane shuar dhe shpresat e tyre per tu rikthyer ne Europe per vitin e dyte rresht.

Renditja

1 Skënderbeu Korçë 28 +23 61
2 Flamurtari Vlorë 28 +32 59
3 Vllaznia Shkodër 28 +13 50
4 Tirana 28 +17 44
5 Laçi 28 +3 43
6 Dinamo Tirana 28 +2 37
7 Shkumbini Peqin 28 -9 35
8 Kastrioti Krujë 28 -9 33
9 Teuta Durrës 28 -5 32
10 Bylis Ballsh 28 -11 30
11 Besa Kavajë 28 -14 29
12 Elbasani 28 -42 12

Ramiz Alia: Pse e humba Tiranën në zgjedhjet e ’91

Nuk janë më në pushtet, por ama kanë qeverisur në periudhat më kyçe për Shqipërinë. Janë ish-presidentë apo ish-kryeministra, të cilët kanë vendosur të rrëfejnë kohët kur ata kanë drejtuar vendin. “Pesha e pushtetit”, kështu titullohet libri i Milena Haritos, e cila ka intervistuar 8 ish-pushtetarë shqiptarë të 20 viteve të fundit.

Ata janë Ramiz Alia, Rexhep Meidani, Aleksandër Meksi, Alfred Moisiu, Fatos Nano, Ylli Bufi, Bashkim Fino e Vilson Ahmeti. Dje, në ambientet e Teatrit të Metropolit, autorja bëri promovimin e librit të saj, botim i shtëpisë botuese “Toena”, ku merrnin pjesë edhe dy ish-presidentët Meidani e Moisiu. Për publicistin Preç Zogaj, ky është një libër me vlera jo vetëm se ndihmon në ndërtimin e dëshmie të plotë për 20 vitet e tranzicionit, por edhe nga mënyra se si është strukturuar. Jo si një renditje intervistash, por e renditur në bazë tematikash, duke dhënë mundësi edhe krahasimore mes të intervistuarve, të konfrontojë inteligjencën, por edhe këndvështrimet e tyre. Sipas shkrimtares Diana Çuli, libri i Haritos është ndryshe nga të gjithë ata që janë shkruar në këtë lëmë. Duke qenë larg (në Paris) autorja e sheh gjithçka nga një lloj distance dhe arrin të jetë e ftohtë dhe pa paragjykime. “Bisedat u ndërtuan në mënyrë të tillë që secili të jepte sa më tepër detaje konkrete mbi punën në drejtimin e Shqipërisë. Sigurisht, këto biseda nuk pretendojnë të trajtojnë subjektin në mënyrë tërësore. Nuk është fjala këtu për një studim historik ose sociologjik. Por rrjedha e tyre jep një panoramë të përmbledhur e të shpejtë të historisë sonë të përbashkët njëzetvjeçare, që prej shpalljes së pluralizmit në Shqipëri në dhjetor 1990, me fjalët e disa prej protagonistëve të kësaj historie”, thotë Milena Harito. Këtij libri i mungojnë bisedat me Sali Berishën, Ilir Metën, Bamir Topin e Pandeli Majkon, të cilët nuk i janë përgjigjur kërkesës së autores. Më poshtë po radhisim disa nga çështjet e trajtuara në këtë libër, sipas dy “dëshmitarëve” të kohës, Ramiz Alia dhe Ylli Bufi. Renditja e pjesëve është redaksionale.
PJESE NGA LIBRI-Në fundin e vitit 1990, nomenklatura komuniste e kishte kuptuar që ishte e detyruar të lëshonte pushtetin. Por në përpëlitjet e fundit të “dinozaurit” mund të ndodhnin gjëma. Misioni që i jep vetes Presidenti Alia është të evitojë gjakderdhjen.
Ramiz Alia: udhëheqja e PPSH-së së asaj kohe, si dhe unë që kryeja detyrën e Sekretarit të Parë të Komitetit Qendror të PPSH-së dhe të Presidentit të Republikës, e kishim të qartë se duheshin bërë ndryshime duke e përshtatur sistemin tonë shoqëror situatave të krijuara. Këto përpjekje janë bërë gjatë viteve 1988-1990. në veçanti gjatë vitit 1990, me këtë synim u mbajtën, si asnjëherë tjetër, katër Pleniume të KQ-së të Partisë, në të cilët u morën shumë vendime liberalizuese. Por duhet thënë se synimi ishte të zbutej sistemi, t’i hapej rrugë kuadrit të rendit shoqëror socialist, por… brenda kuadrit të rendit shoqëror socialist, pa prekur thelbin e sistemit socialist. Kur filloi Lëvizja Studentore, në fund të vitit 1990, ishte e qartë se tashmë nuk mund të ecej më tej pa bërë ndryshime të thella, të cilat do të preknin vetë rendin socialist. Kishte ardhur momenti për t’i hapur rrugë demokracisë pluraliste dhe ekonomisë së tregut. Ne ishim të ndërgjegjshëm që duheshin bërë ndryshime. Siç e thashë, kur filloi Lëvizja Studentore, nuk kishte më vend për iluzione. Atëherë, shqetësimi i vetëm ishte që kalimi drejt demokracisë pluraliste të realizohej duke evituar pasojat që mund të dëmtonin interesat e vendit. Për këtë arsye, kur filloi Lëvizja Studentore, unë doja të evitoja atë çka ishte më e rrezikshme për popullin tonë, domethënë gjakderdhjen. Nuk duhet harruar që bëhet fjalë për fundin e vitit 1990. Atëherë shumica e njerëzve nuk mendonin si sot, përkundrazi ishin të lidhur me sistemin shoqëror socialist, i cili ishte vendosur në vendin tonë që nga mbarimi i Luftës së Dytë Botërore. Prandaj, një nga përplasjet në gjirin e shoqërisë sonë ishte e mundshme. Pikërisht, evitimi i përplasjes, e cila mund të sillte gjakderdhjen, një gjakderdhje të dimensioneve të mëdha, përbënte shqetësimin kryesor për mua si President i Republikës, por edhe për udhëheqësit e tjerë të asaj kohe.
Tensioni i zgjedhjeve të marsit 1991 dhe rifitoja e Partisë së Punës
Ramiz Alia: Situata në atë kohë ishte shumë e komplikuar. Përpjekjet bëheshin për ta qetësuar gjendjen. PD-ja doli si një kundërshtare e rreptë, sepse ajo donte pushtet dhe bënte gjithçka për ta fituar atë. Në zgjedhjet e marsit të vitit 1991, unë kisha vënë kandidaturën në Tiranë, megjithëse shumë njerëz më këshilluan që të mos e vija në Tiranë, pasi, siç më bënë me dije, PD-ja po merrte masa të ndryshme të sabotonte kandidaturën time. Një nga këta dashamirës ishte edhe Sabri Godo, atëherë kryetar i Partisë Republikane. Por unë ngula këmbë, sepse, po të largohesha unë, kjo do të thoshte që të mbillej panik në të gjithë kandidatët e tjerë në Tiranë. S’ka gjë thashë, edhe po humba unë, kam besim se kjo nuk do të përcaktojë edhe humbjen e partisë. E në fakt humba.
Pas rënies së diktaturës, në shkurt 1991, është Ramiz Alia President i vendit, ai që emëron kryeministër Fatos Nanon dhe më pas Ylli Bufin.
Ramiz Alia: Qeveria e Nanos u zgjodh menjëherë pasi u bënë zgjedhjet parlamentare të vitit 1991. Nga Kuvendi i parë pluralist u zgjodha unë, President i Republikës dhe, me propozimi tim, qeveria e parë në pluralizëm me kryeministër Fatos Nanon. Unë e propozova Fatos Nanon, sepse për mua ishte njeri i aftë, ishte ekonomist i zoti, kishte kulturë etj. Nga krahu i majtë, për mendimin tim, ishte njeriu më i përshtatshëm. Në atë kohë kështu mendoja. Këtë mendim kisha edhe për Shkëlqim Canin që u zgjodh zv/kryeministër, pastaj Guvernator i Bankës Kombëtare, meqenëse ishte i specializuar kryesisht në atë fushë. Kështu qeveria e parë u krijua krejtësisht socialiste, nga krahu i majtë, me njerëz të rinj profesionistë. Por kjo qeveri nuk pati jetë të gjatë, që nga mars-prilli deri në qershor. Pastaj, në kushtet që u krijuan, Kryeministri u detyrua të japë dorëheqjen dhe në vend të tij u caktua Ylli Bufi, që të krijonte qeverinë e re. Në kohën që u caktua Ylli Bufi si Kryeministër, unë mblodha përfaqësuesit e të gjitha partive për të diskutuar lidhur me përbërjen e qeverisë, e cila ishte menduar të ishte një qeveri me bazë të gjerë, pra me përfaqësues të të gjitha forcave politike, si të majta, ashtu edhe të djathta.
Shumë i ri, në qershorin e vitit 1991, Ylli Bufi ishte sidoqoftë një nga kuadrot me eksperiencë të Partisë së Punës, kur i propozojnë të bëhet Kryeministër i Qeverisë së Stabilitetit

Ish-kryeministri i Qeverisë së Stabilitetit, Ylli Bufi

Ylli Bufi: Mbas zgjedhjeve të vitit 1991 shpejt u bë e qartë që duhej një zgjidhje e përkohshme që të kalohej përsëri në zgjedhje të përgjithshme. Këtu u hodh ideja që të bëjmë një qeveri të përbashkët. Kërkesa vinte nga PD-ja e mbështetur edhe nga Ambasada Amerikane. Në qershor të vitit 1991 u arrit marrëveshje politike, ku Partia e Punës ra dakord të ndante pushtetin e vet me forcat e tjera politike, veçanërisht me PD-në, gjë që praktikisht ishte shumë në atë kohë kur PP-ja kishte mbi 60% të votave në Kuvend. Zgjidhja politike në thelb ishte një marrëveshje për një qeveri të përbashkët, një deri në dy vjet, që të përgatiste zgjedhjet. Edhe Presidenti Ramiz Alia ra dakord. Në qershor 1991, kur njëkohësisht bëhej kongresi i fundit i Partisë së Punës që e transformoi në parti Socialiste, unë isha caktuar Kryeministër nga PP-ja. Në atë kohë partia propozonte dhe Presidenti Ramiz Alia dekretonte. Natyrisht pata një hezitim jo vetëm se isha i ri, por ishte detyrë shumë e vështirë. Un vetëm në fund të qeverisë së Adil Çarçanit kisha qenë ministër i Industrisë së Lehtë dhe Ushqimore, kisha pak përvojë. Por ishim të paktë ne që kishim qenë ministra. Isha unë, Skënder Gjinushi, ministër i Arsimit, por ai nuk ishte në Qeverinë e Stabilitetit, ishin dhe disa që kishin qenë zëvendësministra. Ndoshta unë isha i vetmi që kisha qenë ministër. Kur më thirri Ramiz Alia i thashë:
Po pse duhet të jem unë, ka dhe njerëz të tjerë.
Jo, më tha, kemi menduar, praktikisht ti ke më shumë eksperiencë nga të gjithë të tjerët.
Natyrisht, i thashë:
-Do mendohem.
Por nuk ishte si sot, ku ka një konsultim më të gjerë, u duk si automatike, sikur u pranua për shkak të eksperiencës sime. Natyrisht isha i ndërgjegjshëm për gjithë vështirësitë që po vinte. Qeveria e Fatos Nanos iku pa ndonjë dorëzim të pushtetit. Unë vazhdoja thjesht kontaktet politike me Fatosin. Besoj që po ashtu ka ndodhur kur Fatos Nano e mori nga Adil Çaçani, po atëherë kishte një lloj vazhdimësie në kuptimin që ishte e njëjta forcë politike, Partia e Punës dhe Fatos Nano ishte sekretar i përgjithshëm i Adil Çarçanit.
“Plani i pjerrët” i Qeverisë së Stabilitetit synon të ngadalësojë rënien e sistemit komunist, në mënyrë që të evitojë pasojat e shembjes brutale.
Ylli Bufi: Emergjenca atëherë ishte siç janë sot punët normale. Në qoftë se sot punët normale janë 99% dhe emergjenca është 1% e rasteve, atëherë ishte e kundërta, emergjenca ishte 99% e punës dhe mbase, nuk e di nëse kishte apo jo 1% situatë normale. Atëherë problemi themelor ishte ky: ne të gjithë e dinim që ajo ishte një qeveri e përkohshme për ta çuar vendin në zgjedhje, por objektivi i saj ishte në kontradiktë me vetë emrin, Qeveri e Stabilitetit. Imagjinohej që kjo qeveri e përkohshme do të stabilizonte vendin, stabilizim politik, stabilizimin e rendit, natyrisht stabilizimin ekonomik. Por, objektivi i stabilitetit ishte fare larg. Gjërat nuk ishin kaq të qarta sa janë tani, ne ishim të gjithë shumë të rinj, nuk kishim përvojë. Unë e theksoj mungonte institucioni kryesor që në republikat parlamentare është Presidenti, shteti ishte i rënë. Analizat i bënim ne qeveria vetë, pa partitë. Partitë miratonin, por nuk ishin akoma në gjendje të përcaktonin çfarë i duhej vendit. Opozita donte vetëm të bëheshin zgjedhjet ndërsa PS-ja ishte në dilemën ta mbante apo mos ta mbante pushtetin, vetvetiu ndodhej në dilemë. Sigurisht në dukje ishte e vendosur për ta mbajtur pushtetin, bile disa elementë apo ca lëvizje pro-enveriste ishin më radikalë. Por pjesa më e rëndësishme, drejtimi i partisë mendonte çfarë do të bënte në atë situatë. Ne edhe sot e kujtojmë idenë e planit të pjerrët: sistemi që po bie, të bjerë ngadalë në mënyrë që të kufizohen pasojat. Në njëfarë mënyre ideja e planit të pjerrët u arrit. Kjo nuk thuhej publikisht, por midis nesh me Fatosin (Nanon), Kastriotin (Islamin), me Ramizin (Alian), me Zabit Brokën, me Servet Pëllumbin, gjithë lidershipi i partisë ishte i qartë për këtë gjë. Vërtetë votimi tregoi që Partia e Punës kishte akoma mbështetje të gjerë, por ishte thjesht inercia. Elektorati vazhdonte të kishte besim tek kjo parti, pavarësisht nga problemet, sidomos të kapitullimit ekonomik që u bë shumë i qartë në fund. Kryesorja e asaj kohe ishte që ne donim të stabilizonim vendin, por çfarë donim të stabilizonim? Si prioritet caktuam tre gjëra:
E para, çështja e krizës ushqimore. Gjithçka ishte e mbyllur. Ndihmat humanitare që kishin filluar të vinin nga shoqatat duhet të ktheheshin në ndihma konsistence nga qeveritë. Menjëherë bëmë një marrëveshje të parë me qeverinë italiane. Në fakt ishte bërë një marrëveshje me ta në kohën e Qeverisë Nano, por nuk kishte filluar ende të zbatohej. Pati një mbështetje edhe nga qeveria amerikane dhe nga jo gjermane, franceze por më kryesorja, më konsistentja ishte ndihma e qeverisë italiane.
Objektivi i dytë i madh ishte çështja e rendit. Vendi ishte krejtësisht i destabilizuar, shtet pa polici, pa ushtri, sapo kishte ndodhur ngjarja e 3 prillit 1991 në Shkodër, policia ishte tërësisht e paralizuar. Opozita vazhdonte të bënte manifestime, policia ishte e tërhequr. Natyrisht, pas zgjedhjeve të para, situata ishte më e qetë. Por veçanërisht pas eksodeve të marsit dhe të gushtit, nga të gjitha anët rendi ishte tërësisht i destabilizuar. Policia njihej si polici e sistemit të mëparshëm që nuk ishte rinovuar akoma dhe që kishte prapë Partia Socialiste. PD-ja e shikonte me dyshim, megjithëse ishte pjesë e Qeverisë së Stabilitetit. Veç emergjencës, objektivi i tretë i pashmangshëm ishte reforma ekonomike.
Reforma fillon në ekonomi që me krijimin e strukturave të nevojshme nga Qeveria e Stabilitetit për shpërndarjen e ndihmave në 1991.
Ylli Bufi: Stabilizimi nuk mund të bëhej mbi strukturat e vjetra, duhet të fillonte ngritja e strukturave të reja. Por ato duheshin ngritur me ligje dhe ajo që unë e vlerësoj shumë dhe i kthehem edhe mbas kaq vitesh, është sesi ne u importuam në çështjen e reformës. Do të të them vetëm një gjë- ja do vinin ndihmat ushqimore, po ku do të vinin? Si do të shpërndaheshin? Rrjeti i tregtisë ishte tërësisht i shkatërruar. Ndërmarrje shtetërore s’kishte. Duhet të ktheheshin në private, po si bëhej që të ktheheshin kaq shpejt në private? Atëherë ne nxorëm në mënyrë të shpejtuar një ligj që është i diskutueshëm, disa thonë edhe i gabuar, pse jo, të privatizimit të dyqaneve në mënyrë që t’i merrnin shitësit dhe të fillonin të shisnin, të shpërndanin në të gjitha mënyrat. Ndihmat i merrnin ndërmarrjet tregtare, rezerva e shtetit, që si rrjet shpërndarjeje kishte dyqanet, s’kishte gjë tjetër. Nuk ekzistonin strukturat që janë krijuar sot për rastet e emergjencave. Njerëzit s’kishin paga. Shteti s’kishte buxhet në vitin 1991, ishte pa buxhet. Kjo na detyroi të futemi në çështjen e reformës për të ngritur strukturat e ekonomisë së tregut. Nuk mund të fillonim të stabilizonim disa gjëra në strukturat e shtetit të vjetër. Pra u detyruam të paraqesim në parlament një program të reformës ekonomike dhe një paketë ligjesh. Ligji bazë, që ekziston edhe sot mbi ekonominë e tregut, iniciativën e lirë dhe pronën private, është ligji që kemi propozuar ne si qeveri në vitin 1991. Ai ligj gjithnjë amendohet, pasurohet, por vazhdon të jetë edhe sot në fuqi dhe është ligj bazë i gjithë reformave që ndodhën më pas me PS-në apo me PD-në. Ligji i 1991-shit që i lejonte gjithkujt të hapte një dyqan, të shiste, të blinte, të kishte aktivitet tregtar. Elementet e para të ekonomisë së tregut filluan të kristalizoheshin aty…

ALMA MILE

Dhjetë shkrimtaret me më shumë ndikim në botën amerikane

Kur mendoni për disa prej emrave të mëdhenj në letërsi ju ndoshta mendoni për autorë si: Aristoteli, Charles Dickens, James Joyce, William Shakespeare, Leo Tolstoy dhe kështu me radhë. Të gjithë ata janë rastësisht burra. Për një kohë të gjatë kjo ndodhi sepse thuhej se gratë madje as nuk mund të shkruanin sepse ishin të frikësuara se diçka do të ndodhte me to nëse botonin, kështu që shkruanin nën pseudonime. Megjithatë, gjurmët që shumë prej këtyre grave lanë në letërsi janë vërtet për t’u çmuar. Më poshtë janë 10 nga shkrimtaret amerikane, të cilat guxuan të thyejnë tabunë dhe të shfaqen në skenën e letrave si gra. Janë 10 shkrimtare, të cilat kanë lënë shumë gjurmë në historinë e letërsisë edhe përtej Amerikës…

1. Harriet Beecher Stowe

Stowe ka jetuar në mes të viteve 1800 dhe pa të gjitha padrejtësitë me të cilat skllevërit u desh të përballeshin në Amerikë. Ajo është më e famshme për romanin e saj që ngjalli debate “Uncle Tom’s Cabin” (Kabina e xhaxha Tomit), i cili u shkrua ndërmjet vitit 1851 dhe 1852 dhe ngrinte pyetje për institucionin e skllavërisë dhe ekzistencën e tij në Amerikë. Kur Abraham Lincoln e takoi shkrimtaren tha: “Pra, kjo është zonja e vogël, e cila ka shkruar librin që e bëri këtë luftë të madhe”.

2. Emily Dickinson

Kur shumë njerëz mendojnë për poetë nga të shekulli i nëntëmbëdhjetë, ata mendojnë për këtë grua. Dickinson lindi dhe jetoi në Massachusetts ku shkroi poezitë e saj. Një pjesë e veprave të saj u botuan në revista, ndërsa ajo ishte gjallë, por pjesa më e madhe e veprës së saj u botua pas vdekjes. Ajo është e njohur për shkrimin e poezive që thyen formën e poezisë tradicionale angleze, duke luajtur me shenjat e pikësimit dhe stilin më shumë se shkrimtarët e tjerë të kohës së saj.

3. Kate Chopin

Chopin ishte një nga shkrimtaret e para feministe që ngriti pyetje mbi feminitetin dhe të gjitha gjërat që lidhen me të. Ndërsa ishte gjallë u konsiderua si një nga shkrimtaret më të rëndësishme të kohës së saj. Një nga novelat e saj më të famshme, “The Awakening” (Zgjimi) ka si personazh kryesor, Edna Pontellier, të mbërthyer me pikëpamjet e saj joortodokse për mëmësinë dhe të qenit grua.

4. Edith Wharton

Një nga shkrimtaret më të famshme në histori, Edith Wharton, është e njohur për shkrimin e letërsisë që sfidoi normat sociale për gratë. Një nga romanet e saj më të famshëm që ilustron këtë është “The House of Mirth” (Shtëpi e gëzimit). Botuar në vitin 1905, ajo u pasua nga Lily Bart dhe jeta e saj në harresë. Ajo e donte stilin e saj të shtrenjtë të jetesës, por nuk donte të martohej për para. Përkundrazi, ajo dëshiron të martohet për respekt dhe, më e rëndësishmja, për dashuri.

5. Willa Cather

Willa Cather ishte një romancierë në fillim të shekullit të njëzetë, që u rrit në Nebraska. Ajo ishte e mirënjohur për përshkrimin e gjërave të vogla të mrekullueshme (“Great Plains”) në letërsinë e saj. Si një shkrimtare, ajo nënshkroi në modernizëm dhe romani i saj “My Antonia” (Antonia ime), tregon stilin interesant të Cather. Këtu, ajo ndjek jetën e Jim Burden nga adoleshenca në moshën e rritur. Rrëfimi është interesant, edhe pse Jim tregon historinë e tij, ai është gjithashtu duke treguar edhe historinë e Antonia-s dhe një sërë karakteresh të tjerë kryesorë dhe tregimet e tyre janë po aq të gjatë sa i tij.

6. Edna St Vincent Millay

Millay kishte një nga jetët personale më të diskutueshme kur është fjala për këtë listë të autorëve. Ajo ishte e njohur për stilin e jetës së saj bohem dhe të lidhjeve të shumta dashurore gjatë gjithë jetës së saj. Ajo ishte gjithashtu edhe gruaja e parë që fitoi çmimin Pulitzer për Poezi. Ajo është më e njohur për poezinë e saj, por gjatë jetës së saj u mor edhe me forma të tjera të letërsisë. Një nga librat e saj më të mirë poetikë është “A Few Figs From Thistles” (Ca fiq nga gjembaçi).

7. Eudora Welty

Jetoi përgjatë shekullit të njëzetë dhe ishte një shkrimtare e historive të shkurtra dhe novelave. Një nga shkrimtaret më të nderuara femra, ajo mori trembëdhjetë çmime gjatë jetës së saj, duke përfshirë çmimin Pulitzer dhe Medaljen Presidenciale të Lirisë. Ajo ishte gjithashtu një nga fotografet më të nderuara gjatë Depresionit të Madh. Romani i saj, “Bija Optimiste” fitoi çmimin Pulitzer në 1972. Historia bën fjalë për një grua të quajtur Laurel, e cila shkon në shtëpi në Misisipi për të ndihmuar të atin e saj, pas një operacioni.

8. Sylvia Plath

Plath ishte e njohur kryesisht për poezinë e saj, por puna e saj më e famshme është “The Bell Jar”. Historia është shumë me ndikim dhe e diskutueshme, për atë çfarë e ndjek protagonistin në rrëpirën e një sëmundjeje mendore, që dëshmon të jetë gjysmë-autobiografike. Plath u lind në 1932 dhe është po aq e famshme për vdekjen e saj siç është edhe për punën që la -ajo bëri vetëvrasje duke vënë kokën e saj në një furrë me mikrovalë, ndërsa fëmijët e saj ishin duke fjetur. Para se të bënte këtë ajo “iu përmbajt” instinktit të saj prej nëne duke vendosur peshqirë të lagur nën dyert e fëmijëve të saj për të parandaluar futjen e tymit në dhomat e tyre dhe më pas iu la atyre gati ushqimin për mëngjes.

9. Betty Friedan

Ndoshta shkrimtarja më me ndikim për lëvizjen e të drejtës së votimit, Betty Friedan shkroi për çështjet e grave në një kohë kur burrat sillnin në shtëpi “mishin e derrit” dhe gratë pastronin shtëpinë, ndërsa vishnin funde me rreth zhuponi dhe ishin në kërkim të një pamjeje pa të meta. Puna më popullore dhe me më ndikim e Friedan është “Mistika feministe”. Botuar në vitin 1963, ajo sfidon idenë se gratë janë të mira vetëm për të qenë bashkëshorte dhe nëna, dhe tregon pakënaqësinë e grave në rrethinat e pas Luftës së Dytë Botërore.

10. Megan McCafferty

McCafferty mund të konsiderohet si një romanciere- “zogth i dehur” nga fundi i shekullit të njëzetë dhe fillimi i shekullit XXI dhe është e vetmja shkrimtare në këtë listë ende e gjallë. Është lindur, rritur dhe vazhdon të jetojë aktualisht në New Jersey. McCafferty u rrit me mendime të ndryshme nga ato të Gjeneratës X. Ajo kurrë nuk e ndjeu se mund të përshtatej shumë me kohën dhe ajo e transferoi këtë emocion në një sërë librash. Seritë e “The Jessica Darling” (që përmban pesë libra, shumica e të cilëve kanë qenë në listën e librave më të shitur të “New York Times”), kronikojnë jetën e Jess Darling nga shkolla e mesme, kolegji, shkolla e lartë dhe në fillim të karrierës së saj. Heroina e McCafferty i jep lexuesve të saj një ndjenjë të përkatësisë dhe të të kuptuarit.

Përgatiti: Blerina Goce

Bruksel: Topalli "kryqëzon" Boshtinarun, PS i del avokate

Rozeta Rapushi

Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli, shfrytezoi dje konferencen per Ballkanin per t'u perballur me eurodeputetin Viktor Boshtinaru, i njohur per qendrimin e tij kunder liberalizimit te vizave per Shqiperine, me vendet e Bashkimit Evropian, duke e akuzuar ate per politike antishqiptare. Nderkohe qe Partia Socialiste, ka shperndare mbreme vone, letren e Boshtinarut, ne forme trakti ne te gjitha adresat e mundshme, leter qe thellonte permbajtjen antishqiptare. Duke bere keshtu avokatine per te gjitha deklaratat antishqiptare te eurodeputetit te majte rumun. Duke replikuar me te, Topalli tha se Boshtinaru propozoi per t'i bllokuar shqiptaret pa asnje arsye per te levizur lirisht dhe t'u imponoje atyre serish "Murin e Berlinit". "Ne te vertete une jam plotesisht dakord me zotin Boshtinaru kur thote se jane krejtesisht te padobishme te gjitha ato qe tha ai. Ketu nuk kemi te bejme me nje incident Topalli-Boshtinaru. Por ka nje propozim te Boshtinarut per t'i bllokuar shqiptaret, pa asnje arsye, qe te perfitojne nga levizja e lire, per t'ju imponuar atyre serish 'Murin e Berlinit'. Dhe ne mes te 3.2 milione shqiptareve, jam une, Jozefina Topalli, qe e konsiderova per te ardhur keq kete propozim antishqiptar, racist, te ulet dhe te motivuar nga interesa te uleta", reagoi Topalli. Sipas saj, propozime te tilla jane 'alla Caushesku', qartesisht te sponsorizuar nga qarqet antishqiptare. "Une nenvizoj se nje propozim i tille, 'alla Caushesku', eshte qartesisht i sponsorizuar nga qarqet antishqiptare. Ky eshte realiteti. Nese cdokush ofendohet nga realiteti, atehere falsiteti nuk i perket as realitetit, as 3.2 milione shqiptareve dhe aq me pak Jozefina Topallit", theksoi ajo. Reagim ky, qe erdhi pas qendrimit ne fjalen e tij te zevendeskryetarit te delegacionit per Ballkanin ne Parlamentin Evropian, Boshtinaru, i cili tha se Topalli ka qene ajo qe e ka quajtur si racist dhe antishqiptar. Madje edhe si te korruptuar. "Deklarata e znj. Topalli eshte e pabazuar ne fakte, prandaj dhe eshte e rende dhe e papranueshme. Dhe nuk me ofendon vetem mua e dinjitetin tim por edhe institucionet, vete Parlamentin Evropian. Une nuk dua qe ta kthejme kete teme ne nje debat, pasi do te ishte e padobishme meqe jemi te fokusuar ne nje ceshtje shume te rendesishme per Bashkimin Evropian, e per kontinentin tone ne teresi. Por desha vetem te theksoja kete gje, ne nje takim te nje niveli kaq te rendesishem", u shpreh ai. Por pavaresisht ketyre diskutimeve, kryetarja Jozefina Topalli pas replikes, foli edhe per faktin se Shqiperia beri reforma te rendesishme per t'u anetaresuar ne NATO dhe se rritja ekonomike ka qene e larte dhe borxhi eshte ulur. Po keshtu, ajo permendi se vendi yne duhet te jete modeli per bashkejetesen e kater komuniteteve fetare. Kryetarja e Kuvendit mori pjese ne kete konference vetem diten e dyte, ku ishin ne axhende edhe debatet me kreret e tre institucioneve me te rendesishme ne Bruksel. Ne salle, ishin te pranishem kreret me te larte te institucioneve evropiane, si dhe parlamentare nga vende anetare te BE-se dhe Ballkanit, pervec serbeve, boshnjakeve dhe atyre nga Maqedonia.

Boshtinaru

"Deklarata e znj.Topalli eshte e pabazuar ne fakte, prandaj eshte e rende dhe e papranueshme. Dhe nuk me ofendon vetem mua e dinjitetin tim por edhe institucionet, vete Parlamentin Evropian. Une nuk dua qe ta kthejme kete teme ne nje debat, pasi do te ishte e padobishme meqe jemi te fokusuar ne nje ceshtje shume te rendesishme per Bashkimin Evropian, e per kontinentin tone ne teresi. Por desha vetem te theksoja kete gje, ne nje takim te nje niveli kaq te rendesishem", u shpreh Boshtinaru.

Incidenti Topalli - Boshtinaru në Bruksel

BRUKSEL - Sjellja e politikës shqiptare është vënë sërish nën kritikën e Parlamentit Europian. Deklaratat e kryetares së Kuvendit, Jozefina Topalli, për zëvendëskryetarin e delegacionit për Ballkanin ne Parlamentin Europian duke thënë se ky i fundit është një racist
i korruptuar, nuk është pritur shumë mirë në selinë e legjislativit europian. Në ditën e dytë
të konferencës së organizuar për Ballkanin, Viktor Boshtinaru kritikoi ashpër qëndrimin
e mbajtur nga kryeparlamentarja në datën 24 shkurt, në një seancë plenare të Parlamentit
Shqiptar.


Në momentin kur u ngrit ky shqetësim ishin të pranishëm shumë drejtues të institucioneve europiane si dhe drejtues të komisioneve parlamentare e deputetë nga vendet anëtare të Bashkimit Europian dhe Ballkanit. Mirëpo ndërkohë që Boshtinaru kritikonte qëndrimin e mbajtur nga zyrtarja e lartë shqiptare, kjo e fundit ka ripërsëritur qëndrimin e saj dhe nuk është tërhequr nga ajo çfarë kishte deklaruar më parë.


Kërkesa e Boshtinarut
Që në fillim të seancës së djeshme të zhvilluar në Bruksel, zëvendëskryetari i
delegacionit për Ballkanin në PE, Viktor Boshtinaru, ka vlerësuar deklaratat e Topallit
si të pabazuar në fakte dhe si të papranueshme. "President i Parlamentit Europian,
president i Komisionit Europian, kryeministri Orban, dua ta nis me një pikë të shkurtër të
rregullores.


Siç e dini presidenti Buzek, më 7 mars, unë ju kam informuar për një deklarate
kundër personit tim, kundër një anëtari të Parlamentit Europian dhe zëvendëskryetarit
të Delegacionit për Ballkanin Perëndimor, nga Jozefina Topalli, kryetare e Kuvendit të Shqipërisë, e cila ndodhet këtu sot", - nisi fjalën e tij Boshtinaru. Sipas tij, Topalli e akuzoi atë
më 24 shkurt në Kuvendin e Shqipërisë, duke folur nga pozicioni i saj si kryetare Kuvendit
e duke e trajtuar si racist, anti-shqiptar dhe i korruptuar.


Zyrtari i PE theksoi se ajo është shprehur se paska luftuar kundër regjimit të lirë të vizave për Shqipërinë. "Deklarata e znj Topalli është e pabazuar në fakte, prandaj dhe është e rëndë dhe e papranueshme. Dhe nuk më ofendon vetëm mua dhe dinjitetin tim por edhe institucionet, vetë Parlamentin Europian. Siç e dini zoti president, konferenca e kryetarëve e diskutoi thellë këtë çështje rreth një muaj më parë", - shprehu shqetësimin zëvendëskryetari i delegacionit për Ballkanin në PE.


Krahas kritikës që ai pati ndaj zyrtares shqiptare, Boshtinaru nënvizoi se nuk kërkonte që ta kthente temën në një debat, por vetëm ta theksonte këtë gjë në takimin me nivel të rëndësishëm. Me sa duket europarlamentari nuk e priste kundërpërgjigjen e Topallit, por vetëm një kërkesë falje, sa për etiketë.


Këmbëngulja e Topallit
Ndonëse është kërkuar nga zyrtari i PE-së që kjo çështje të mos kthehej në një
debat, kryetarja e Kuvendit e Shqipërisë nuk ka ngurruar të japë replikën e saj. Me gjithë
përpjekjet që ka pasur nga kreu i Parlamentit Europian përmes kanaleve diplomatike
dhe atyre jodiplomatike që Topalli të rrëzojë akuzat e saj, kjo e fundit i ka përsëritur ato
gjatë konferencës së zhvilluar dje në Bruksel.


Madje, ajo ka ironizuar kërkesën për të mos e kthyer temën në debat, duke thënë se "është plotësisht dakord me zotin Boshtinaru kur thotë se janë krejtësisht të padobishme të gjitha ato që tha ai": "Por, këtu nuk kemi të bëjmë me një incident Topalli-Boshtinaru. Por ka një propozim të Boshtinarut për t'i bllokuar shqiptarët, pa asnjë arsye, që të përfitojnë nga lëvizja e lirë, për t'ju imponuar atyre sërish 'Murin e Berlinit'.


Dhe në mes të 3.2 milionë shqiptarëve jam unë, Jozefina Topalli, që e konsiderova për të ardhur keq këtë propozim anti-shqiptar, racist, të ulët dhe të motivuar nga interesa të ulëta", - përsëriti akuzat Topalli. Ajo nënvizoi se "një propozim i tillë, 'alla Çaushesku', është qartësisht i sponsorizuar nga qarqet anti-shqiptare". Sipas saj ky është realiteti dhe nëse çdokush ofendohet nga realiteti, atëherë falsiteti nuk i përket as realitetit, as 3.2 milionë shqiptareve dhe aq me pak Jozefina Topallit.


Krahas replikës më zyrtarin e Parlamentit Europian, kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë paraqiti reformat që ka kryer qeveria shqiptare për tu anëtarësuar në NATO, e nuk ka harruar të përmendë arritjet e vendit tonë, psh. rritjen e lartë ekonomike dhe uljen e
borxhit, ndërkohë që u ka dhënë mësim vendeve të tjera për bashkejetesën e katër
komuniteteve fetare, siç ndodh në Shqipëri.


Kryetarja e Kuvendit mori pjese ne kete konference vetem diten e dyte, ate te debateve me kreret e tre institucioneve me te rendesishme ne Bruksel, nderkohe qe sipas burimeve nga zyra e presidentit Buzek, takimi i parashikuar kete mengjes me kryetaren Topalli u anulua.

Letra e plotë e Europarlamentarit rumun, Viktor Boshtinaru, drejtuar opinionit publik shqiptar:
Të dashur miq shqiptarë
Ju lutem, më lejoni t'ju shpreh me pak fjalë, të cilat në asnjë mënyrë nuk synojnë të jenë një përgjigje ndaj shpalljes së bërë në 24 shkurt në Parlamentin e Shqipërisë prej Kryetares së Parlamentit, dhe që çuditërisht u përsëritën edhe sot. Unë më së tepërmi synoj të qartësoj rëndësinë që për mua ka Shqipëria, dhe se cilat janë parimet që udhëheqin aktivitetin
tim në favor të vendit tuaj, duke qenë Anëtar i Parlamentit Europian, Zëvendëskryetar i Delegacionit për Marrëdhënie me Vendet e Europës Juglindore, si dhe Zëvendëskryetar i Komitetit Parlamentar BE-Shqipëri për Stabilizimin dhe Asociimin.


Një përgjigje nga ana ime ndaj sjelljes së qortueshme të Kryetares së Parlamentit Shqiptar do të vinte në diskutim dinjitetin tim, dhe kjo është arsyeja pse preferoj të ndjek një qasje tjetër, duke informuar opinionin publik për situatën reale, dhe për atë çka po ndodh sot në Shqipëri.


Gjithë çka unë kam bërë në jetën time politike, si në Rumani, ashtu edhe në Parlamentin Europian, është udhëhequr gjithnjë prej vlerave, vlera si demokracia, solidariteti dhe institucionet demokratike mirëfunksionuese. Këto vlera e ideale më kanë bërë të ndihmoj
e të mbështes çdo vend që aspiron të integrohet, siç ka bërë së fundmi dhe vendi im, në Bashkimin Europian. Unë jam një mik i vjetër i Shqipërisë, dhe kjo është arsyeja, bashkë me idealet që sapo përmenda, sepse unë kam luftuar, jam duke luftuar dhe do të vazhdoj të luftoj për një Shqipëri më të mirë, një Shqipëri më demokratike, e së shpejti shpresojmë, një
Shqipëri europiane.


E nëse kjo ndonjëherë nënkupton që duhet sulmuar apo duhet dënuar ndonjë sjellje politike, natyrisht që unë nuk kam për të hezituar. Sepse qëllimet e rëndësishme nuk janë kurrë të lehta për t'u arritur, dhe ndonjëherë kur tregohesh i butë më shumë dëmton se sa ndihmon. Unë kurrë s'kam hezituar për të dënuar liderët rumunë kur ata kanë thyer parimet bazë të demokracisë, apo kur kanë dhunuar të drejtat themelore, e po njësoj jam sjellë me udhëheqës të vendeve të tjera, kur ka qenë rasti.


E përsëris, në të njëjtën mënyrë jam sjellë me Shqipërinë, kur fillova të kuptoj që gjërat po shkonon në drejtim të gabuar. Por sigurisht që unë nuk mund të prisja një sjellje e një deklaratë si ajo që ka bërë Kryetarja e Parlamentit Shqiptar, Znj. Josefina Topalli, në seancën parlamentare të 24 shkurtit, të cilën e ka përsëritur edhe sot në Parlamentin Europian, gjatë Takimit Ndërparlamentar mbi Ballkanin Perëndimor.


Të tilla deklarata e akuza pa bazë do të ishin tronditëse edhe sikur të vinin nga një deputet. Kur vijnë nga një Kryetar Parlamenti i një vendi që aspiron të jetë anëtar i Bashkimit Europian, këto deklarata janë thjesht të habitshme e të patolerueshme. Duket sikur mënyra e sjelljes së ca politikanëve shqiptarë ngjet me një përpjekje për të diskredituar e për të anuluar gjithë ata njerëz që denoncojnë gabimet e tyre. Që ta themi me dy fjalë, përpjekje për të diskredituar gjithë ata që i konsiderojnë armiq politikë.


Po nëse kjo është mënyra me të cilën punojnë politikanë si Josefina Topalli e të tjerë anëtarë të Partisë Demokratike të Shqipërisë, unë duhet të sqaroj se nuk është ky rregulli që zbatohet në Parlamentin Europian dhe në Bashkimin Europian. Në fakt, kjo është pikërisht ajo çka dënohet e çka quhet e papranueshme këtu. Dëshiroj t'ju tregoj, të dashur miq shqiptarë, se brenda meje sot zhvillohet një betejë e madhe. Një betejë mes ndjenjave që kam për Shqipërinë, për popullin shqiptar, për kulturën tuaj, për aspiratat tuaja europiane nga njëra anë, dhe të kuptuarit e situatës aktuale, nga ana tjetër.


Në fakt është e vështirë të mbështesësh këtë qeverisje, kur shfaq të tillë sjellje antidemokratike, kur korrupsioni i nivelit të lartë duket se është normalizuar, kur nuk hezitojnë të shtienë me armë mbi qytetarët të cilët do të duhej t'i mbronin, thjesht pse janë duke protestuar paqësisht. Shpresoj që Shqipëria do të arrijë të dalë prej situatës aktuale sa më shpejt, e shpresoj të dalë prej kësaj situate më e fortë se më parë, duke plotësuar gjithë kërkesat e nevojshme për të rinisur progresin drejt integrimit europian.


Ndërkohë unë do të vazhdoj pa hezituar që të mbështes gjithë ata njerëz që përpiqen për të ardhmen e Shqipërisë, dhe do të luftoj të gjithë ata që përpiqen të përziejnë interesat e veta me ato të vendit tuaj.


Çdo të mirë, Viktor Boshtinaru
Anëtar i Parlamentit Europian
Zëvendësdrejtor i Delegacionit për Europën Juglindore

Projekti, dy rrokaqiej për nder të Maradonës

Dy rrokaqiej modernë që do të quhen “Maradona”, ose 10. Ky është projekti mbi të cilin po punon një urbanist argjentinas që është vënë në kërkim të fondeve për të vënë në jetë iniciativën.

Ndërtim, që mund të jetë ndër më të vecantët, me dedikim të posacëm legjendarit të futbollit.

“E kam menduar prej kohës këtë ide dhe dy vjet më parë depozitova në regjistrin e markave në Buones Aires emrin”- ka sqaruar urbanisti Alberto Cioffredi për shtypin vendas.

Projekti konsiston në dy grataciela, secili me nga 26 kate, por të ndërthura në mënyrë të tillë që të dyja të japin një 10 të plotë e të bukur, numrin me të cilin identifiukojnë tifosët prej vitesh Diego Armando Maradonën.

Klausi ‘kleptoman’, Kili i fyer: Stilolapsi, vepër unike

Pamjet televizive ku shihet presidenti i Çekisë, Vaclav Klaus, gjatë vizitës shtetërore në Kili duke “vjedhur” një stilolaps, kanë rezultuar me aksionin “T’i dërgojmë presidentit tonë stilolapse që të mos detyrohet të vjedhë”.

Në Kili janë shprehur të fyer, për shkak se Klaus ishte arsyetuar duke thënë se e mori një stilolaps të thjeshtë, i cili edhe ashtu ishte dedikuar si dhuratë.

“Stilolapsi protokollar ishte vepër unike nga punëtoria e mjeshtërve kilianë. Stilolapsi i gravuar ishte punuar nga guri gjysmë i çmuar lapis lazuli”, ka thënë për të përditshmen çeke “Pravo” Paola Elbjet, nga Zyra e presidentit kilian, cituar sot nga Rel.

Pyetjen e gazetarit se çfarë bëhet me ato stilolapsa pas nënshkrimit të marrëveshjeve dhe a thua ato jepen si dhurata, zëdhënësja e presidentit kilian e ka injoruar me heshtje të gjatë.

Më shumë se 1.5 milion njerëz e kanë parë videon në faqen YouTube, në të cilën shihet presidenti çek në konferencën për shtyp me presidentin Sebastian Piniera, se si e hap kutinë, e merr stilolapsin, i vë duart nën tavolinë dhe pastaj stilolapsi përfundon në xhepin e tij.

Zëdhënësi i Klausit, Radim Ohvat, ka reaguar menjëherë duke sqaruar se stilolapsi do t’i jepej Klausit si dhuratë.

Pas kthimit në Pragë, kur gazetarët çekë e pyetën Klausin për “videon kleptomane”, ai u përgjigj se ishte vetëm një stilolaps i thjeshtë.

Ambasada Amerikane 'ndërpret marrëdhëniet' me gazetën "Shekulli"

Teksti i letrës së Ambasadës Amerikane dërguar dje në redaksinë e "Shekulli"-t:

"...Po ju shkruaj për t'ju informuar që Ambasada e SHBA ka vendosur të ndërpresë marrëdhënien e saj profesionale me gazetën 'Shekulli' deri në një njoftim të mëtejshëm. Duke hyrë në fuqi menjëherë, Ambasada do të anulojë të gjitha pajtimet e saj me gazetën 'Shekulli', dhe stafi i gazetës nuk do të ftohet më për të marrë pjesë në aktivitete, apo trajnime, të sponsorizuara nga Ambasada. Gjithashtu, Ambasada nuk do t'i dërgojë më gazetës 'Shekulli' njoftime për shtyp, apo deklarata të Ambasadës.

Ambasada e ka marrë këtë vendim në përgjigje të një opinioni nga Ilir Yzeiri, botuar në gazetën tuaj më datën 9 prill, me titull, "Intelektualët dhe Ambasadori i Vogël i një vendi të Madh."


Më lejoni të jem shumë i qartë. Ambasada nuk kundërshton në asnjë mënyrë faktin që Z. Yzeiri nuk është në një mendje me disa prej pikëpamjeve të Ambasadorit Arvizu, apo politikën e SHBA. Në fakt, javën e kaluar Ambasadori Arvizu u takua me disa prej kritikëve të tij më të njohur në media për të diskutuar politikën e SHBA në Shqipëri. Megjithatë, artikulli i Z. Yzeiri shkoi shumë përtej kufijve të gazetarisë profesionale dhe opinioneve. Përkundrazi, kapërceu kufirin dhe u shndërrua në një sulm personal të papërshtatshëm dhe ad-hominem ndaj Ambasadorit Arvizu dhe Shteteve të Bashkuara. Përgojimet e lidhura me racën dhe etninë veçanërisht ishin të pavend për një gazetë, e cila pretendon të përfaqësojë opinionin kryesor.


Jam në dijeni se në faqet e gazetës për editorialet dhe opinionet ka një shënim të redaksisë për pikëpamjet e shprehura. Megjithatë, nuk ka asnjë shënim redaksional që mund ta shfajësojë këtë botim nga përgjegjësia për të mos lejuar artikuj opinioni që qartazi sulmojnë individët mbi bazat e prejardhjes së tyre racore etnike.


Gjatë njëzet viteve të kaluara, Shtetet e Bashkuara kanë punuar me organet e mediave shqiptare të të gjitha llojeve për të mbështetur krijimin e mediave të pavarura e profesionale në Shqipëri, sepse dimë që një media e lirë, e përgjegjshme, dhe e pavarur është me rëndësi kritike për funksionimin e një shteti demokratik. Përgjegjësia juaj është e madhe, sepse me gazetën tuaj keni fuqinë të ndikoni debatin dhe të informoni qytetarët. Shpresoj që në të ardhmen gazeta 'Shekulli' do të marrë këtë detyre më seriozisht dhe do të ribashkohet me radhët e gazetarisë së përgjegjshme..."


* * * * *
Përgjigje për letrën e Ambasadës
I nderuar Ambasador Arvizu!
Së pari konsideroni që kjo përgjigje ndaj letrës së Ambasadës Amerikane që ka mbërritur dje pasdite në redaksinë e "Shekulli"-t, është një detyrim ndaj lexuesve tanë, jo ndaj jush.
Nëpërmjet letrës në fjalë u njohëm me vendimin tuaj për të ndërprerë, siç shkruani ju, "marrëdhëniet" me gazetën "Shekulli".


Besoj jua kanë thënë edhe këshilltarët tuaj që ky vendim është i paprecedentë; është fare pa kuptim në sensin juridik, por megjithatë shumë i rëndësishëm për publikun shqiptar, i cili ka nevojë të njohë pikëpamjet tuaja mbi demokracinë dhe rolin e medias.


Ky "vendim", siç ju e quani në letrën tuaj, me gjasa është i pari i këtij lloji në historinë e gazetarisë; sigurisht i pari që aplikohet në Shqipëri, (ndoshta në botë) nga një ambasadë drejt një gazete dhe të kujton kohë krejt të tjera, por pak rëndësi ka kjo.


Ju keni zgjedhur një rrugë ekstreme që jua keni shkëshilluar më forcë të tjerëve: bojkotin. Ju mund të zgjidhnit një formë reagimi publik normal ndaj opinionit që kontestoni, pra një replikë, apo diçka të ngjashme dhe ne do ta botonim atë. Kurse reagimi në një formë të tillë dëshmon nervozizëm, që ndoshta ju vjen nga performanca shumë e kritikueshme publike që ju zoti ambasador keni konsumuar këto muaj të qëndrimit tuaj në Shqipëri.


Nëse nuk është nervozizëm, dhe ka arsye të tjera, atëherë thuajani publikut shqiptar arsyet e vërteta; është e sigurt që do të dëgjoheni me vëmendje.


Për sa i përket opinionit, ndaj të cilit ju keni rezerva, pra ai me titull "Ambasadori i vogël i një vendi të madh", me autor z. Ilir Yzeiri, merrni në konsideratë sa më poshtë vijon:


Ne i respektojmë opinionet dhe kontributin e bashkëpunëtorëve tanë, dhe jemi shumë të vëmendshëm ndaj etikës. Me kuptimin që i keni dhënë një fjalie të këtij artikulli, thjesht keni rikonfirmuar që ju, i nderuar, nuk e njihni as Shqipërinë, as shqiptarët. Por nuk po zgjatemi në këtë pikë, përgjigjen mund ta merrni nga vetë autori i artikullit të botuar në faqet e opinioneve të "Shekulli"-t. Ajo është një faqe e lirë me të gjitha vijëzimet e nevojshme për publikimet.


Në respekt të lexuesit, që ndoshta nuk e ka në kujtesë opinionin në fjalë, ne po e ribotojmë sot atë me lejen e autorit dhe po ia lëmë lexuesit të gjykojë, nëse aty ka "përgojime të lidhura me racën dhe etninë", siç shkruhet në letrën tuaj.


Së fundmi, më lejoni t'ju përgjigjem drejtpërdrejt për disa rreshta që i konsideroj krejt të panevojshëm në këtë letër:
- Ju shkruani se keni marrë vendim që (citoj): "stafi i 'Shekulli'-t nuk do të ftohet më për të marrë pjesë në aktivitete, apo trajnime, të sponsorizuara nga Ambasada".
I nderuar mik! Po ju njoftoj paraprakisht që edhe pasi ju të "rilidhni marrëdhëniet" me "Shekulli"-n, stafi refuzon çdo trajnim të sponsorizuar nga ju, apo institucione të tjera.
Veç të tjerash, kjo është e ndaluar për gazetarët tanë.


Ju shkruani më tej: "Gjithashtu, Ambasada nuk do t'i dërgojë më gazetës 'Shekulli' njoftime për shtyp, apo deklarata të Ambasadës...".
Ju kujtojmë që në çdo rrethanë jemi ne që vendosim, nëse do të botojmë një njoftim për shtyp dhe jo anasjelltas.


Në fund të letrës, ju shkruani diçka fyese. Citoj: "Shpresoj që në të ardhmen gazeta 'Shekulli' do të marrë këtë detyrë më seriozisht dhe do të ribashkohet me radhët e gazetarisë së përgjegjshme".


I nderuar ambasador! Është e dyta herë që merrni përsipër të fusni "Shekulli"-n nëpër klasifikime. Ndoshta është rasti t'ju themi që gazeta "Shekulli" ka 15 vjet që është në opozitë. Ju jeni i ri në Shqipëri, u lini radhë të tjerëve, të gjykojnë, nëse opozicioni ynë për të cilin kemi paguar dhe vijojmë të paguajmë kosto të larta, është "i përgjegjshëm", apo jo.
Ushqejmë si gjithë populli shqiptar ndjenjat më miqësore ndaj popullit amerikan. Mos e mbivlerësoni veten dhe mos përfitoni nga kjo ndjenjë.


Siç ju kam shkruar edhe në një redaksionale të mëparshme, si kryeredaktor i gazetës, në emër të lexuesve tanë, ju them se jemi thellësisht të shqetësuar për qëndrimet tuaja pas 21 janarit. Për herë të parë në histori, në komentet dhe reagimet e shqiptarëve mbi deklaratat tuaja, kanë nisur të hasen ndjenja shqetësuese antiamerikane.


Pranoni një sugjerim, ashtu si ne pranojmë përditë sugjerimet tuaja: Nuk ia vlen barra qeranë që për një qeveri gangsterësh, të mbillni në zemrën e një prej popujve më filoamerikanë në botë, ndjesi të tilla.

Adrian Thano
Kryeredaktor i "Shekulli"-t
* * *


Opinioni i kontestuar nga Ambasada Amerikane.


Intelektualët dhe ambasadori i vogël i një vendi të madh

Nga dr. Ilir Yzeiri

Java që lamë pas u shënjua nga skandali i madh i akuzës publike që Hysen Shoshori, një hero i rezistencës antikomuniste, i bëri kryeministrit S.Berisha përmes transmetimit të një interviste regjistruar disa vjet më parë nga vetë i dëmtuari.


Një vend jo të vogël, megjithëse të shtërzuar, mori edhe lajmi se disa intelektualë kërkonin një ballafaqim me dy kandidatët për kryetar bashkie të Tiranës, ballafaqim që u realizua në një panel ku rrinin të ngjitur njëri bri tjetrit disa nëpunës të lartë të administratës publike e private shqiptare dhe profesionistë të njohur gjithashtu dhe kandidati Basha që ngjante më shumë si një student province që po mbronte temën e diplomës përpara një jurie që nxirrte veçanërisht në dritë portretin e Rektorit të Universitetit të Tiranës, Dhori Kule, akuzuar kohë më parë nga shoqata e ambientalistëve pse doli në krah të qeverisë dhe mbështeti projektin për prishjen e një pjese të Kopshtit Botanik në emër të ndërtimit të Unazës së Madhe.


Përdorja e termit intelektual dhe e rolit që duhet të luajë ai në jetën publike, u bë edhe njëherë temë e ditës nga disa komentatorë të shtypit, të cilët, herë me të drejtë e herë të nervozuar, u shprehën se përdorimi në këtë mënyrë i nëpunësve të lartë është një fyerje për ta, se përpjekja që po bënte qeveria që të përdorte edhe këtë armë ndaj kundërshtarit të vështirë Edi Rama, vetëm sa e zhvlerësonte rolin dhe emrin e intelektualit.


Në fakt, cili mund të jetë roli i intelektualit në shoqërinë pluraliste, në një shoqëri thellësisht të politizuar, ku palët e ndara si me thikë, kanë polarizuar gjithçka. Shqipëria ka dhjetëra universitete publike e private, por ka pak intelektualë që e drejtojnë mendimin publik, që thirren sa herë që shoqëria gjendet në udhëkryq. Këto ditë m'u kujtuan dy shembuj.


Po e nis nga ai më i freskëti. Bernard Henri Lévi është një filozof me plotë kuptimin e fjalës dhe një intelektual i shquar francez me një ndikim të madh, jo vetëm në jetën e vendit të tij, por edhe më gjerë. Në një intervistë dhënë "TV5 Monde" disa ditë pasi filloi bombardimi në Libi, ai u pyet nga gazetari, i cili i tha se a nuk të duket se ju po dubloni ministrin e Jashtëm francez se me mbështetjen që po i jepni Presidentit për të sulmuar Gedafin kini krijuar përshtypjen se luftën e kini filluar ju?


Dhe ai u përgjigj pak a shumë kështu. Unë nuk po zëvendësoj ministrin e Jashtëm. Unë isha në Benghazi me miq të mi profesorë universiteti në kohën kur Ghedafi po sulmonte këtë qytet dhe pashë se si po vriteshin njerëz të pafajshëm. Atëherë, ngrita telefonin dhe i telefonova presidentit të vendit tim duke i thënë se Europa nuk duhet të lërë një gangster që të vrasë popullin e tij.


Pas kësaj, Franca nisi të lëvizë dhe ndodhi ajo që të gjithë e dimë. Ky është një model i intelektualit që mund të jetë i kritikueshëm nga një tjetër pikëpamje. Në Shqipëri u vranë katër njerëz të pafajshëm dhe unë nuk pashë asnjë nga ata intelektualë që merrnin në provim kandidatin Basha të ngrinte zërin. Të gjithë ata që merren me shkencën e komunikimit e dinë se roli i intelektualit në hapësirën e opinionit publik nis e përvijohet me artikullin e Emil Zola-së «J'accuse - Unë akuzoj».


Në shoqërinë pluraliste ky njihet si një nga kontributet e para të zgjerimit të hapësirës publike edhe me ndërhyrjen e intelektualëve. Është fjala për atë që, më vonë, në literaturën publicistike hyri me emrin «Çështja Drajfus». Në origjinë të kësaj çështjeje është dënimi i kapitenit Drajfus i akuzuar se i kishte dorëzuar Perandorisë gjermane dokumente sekrete.

Më pas u zbulua se kjo akuzë nuk ishte e vërtetë dhe se ishte bërë një gabim juridik.
Në sfond të kësaj akuze ishte spiunazhi dhe një frymë antisemite, meqenëse kapiteni ishte me origjinë hebre. E gjithë kjo ndodhte në kontekstin social të aneksimit të Alzasës dhe një pjesë të Lorrainës prej gjermanëve. Historia është e gjatë, por ajo ka mbetur në kujtesën kolektive si rasti ideal ku u përleshën ajo që quhet «raison d'etat» dhe opinioni publik i përfaqësuar nga një intelektual i kalibrit të Emil Zola-së.


Mjaft të themi që në vitin 1906 Gjykata e Kasacionit e shpall të pafajshëm kapitenin Drajfus.
Natyrisht, këto janë shembuj që tani rrinë nëpër almanakë dhe tekste universitetesh dhe u përsëriten studentëve nëpër leksione. Intelektualët e postdiktaturës në Shqipëri janë rralluar dhe ata të paktët si prof. Qosja ndoshta nuk mjaftojnë për të deligjitimuar krimet që kryhen në Shqipëri në emër të antikomunizmit.


Fat i madh është se shtypi ka krijuar një grup të qëndrueshëm gazetarësh me integritet moral që gjenden gjithmonë në opozitë me çdo qeveri që hyn e del në këtë vend. Ndërsa teatri banal me intelektualë të emëruar e të përdorur nuk është ndonjë shfaqje e re. Kjo është norma e jetës sonë publike, është dëshmia e prapambetjes sonë tragjike.


Ambasadori i vogël i një vendi të madh
Ambasadori Arvizu ishte i ftuar në një emision televiziv dhe paraqiti edhe njëherë performancën e tij si një ambasador i vogël, (jo për nga shtati, por për nga statura), i një vendi të madh.


Zhgënjimi kur e dëgjon dhe e sheh këtë ambasador nuk është vetëm mënyra se si ai flet, por është mënyra se si na trajton ne shqiptarëve. Zoti ambasador ka zgjedhur të heshtë dhe të mos fajësojë qeverinë shqiptare pse ajo sillet si një qeveri autokratike, që është e pleksur me krimin e organizuar, që ka mbytur tregun dhe që e kontrollon atë me klientët e vet, që ka mbytur median dhe që e ka kthyer Televizionin Publik Shqiptar në një qendër zëri të shëmtuar të reparteve ushtarake të kohës së komunizmit.


Por, ajo që është më flagrantja, ky ambasador ka zgjedhur të mbrojë dhe të justifikojë një kryeministër që ka në biografinë e tij njëherë mbi 3000 të vrarë në krizën e vitit 1997 dhe 30 të vrarë të tjerë në ngjarjet e Gërdecit dhe 21 janarit.


Ambasadori i vogël i vendit të madh përmendi me cinizëm se edhe në Amerikë Garda ka vrarë në vitet '70. Po është e vërtetë dhe shqiptarët e dinë se në Amerikë është vrarë edhe presidenti Kenedi, edhe Martin Luter Kingu, por askush në Amerikë nuk ka qenë në krah të vrasësve dhe askush në Amerikë nuk ka menduar qoftë edhe një ditë të vetme që të përkrahë vrasësit dhe të dënojë viktimat siç bëni ju, zoti Ambasador. Nga ana tjetër, nuk është e gjetur përpjekja që bëni ju për t'u treguar se jeni një njeri i dashur me popullin. Këtyre në shqip ne u themi "kinezërira".


Ju e njihni mirë psikologjinë e kinezëve të Maos dhe heroin Lej Fen. Ju mund të lexoni edhe romanin "Koncert në fund të dimrit" të shkrimtarit tonë të madh Kadare. Atje vizatohet bukur ajo që ne i themi "kinezëri". Në fakt, historia që treguat mbrëmë me atë që ju bëtë kur shkuat të darkoni me zotin Kantrimen te "Tajvani", pra historia që treguat ju me atë gruan me fëmijën që ju e takuat dhe përkëdhelët edhe fëmijën, të më ndjeni, po nuk ishte e gjetur. Ky lloj populizmi në Shqipëri nuk ngjit, përkundrazi bën efekt të kundërt.


Ne shqiptarët e kuptojmë shumë mirë vështirësinë që ka sot diplomacia amerikane për të ndikuar në botë. Pas dështimit në Irak e Afganistan, pas krizës së tmerrshme ekonomike, Amerika nuk e ka më atë fuqi që kishte dikur.


Natyrisht, ne e dimë shumë mirë se Amerika nuk mund të vihej në krye të revolucioneve arabe, se ajo u tregua e matur qoftë me Mubarakun, qoftë me Ben Alinë, se për të ndërhyrë në Libi, u desh që iniciativën ta marrë Franca.


Pra, të gjitha këto ne i mirëkuptojmë dhe jemi të vetëdijshëm se Amerika nuk mund të na shpëtojë nga autokracizmi dhe nga mafia që na qeveris. Ne e kuptojmë shumë mirë se për ju është i shenjtë stabilizimi, se demokracia do kohë të mësohet, ndaj edhe ju me cinizëm na kujtoni shembujt me vrasje të viteve '70 që kanë ndodhur në Amerikë.


Të gjitha këto ne i mirëkuptojmë, ashti siç edhe ju duhet ta dini se ndjenjat tona proamerikane nuk kanë të bëjnë me asnjë ambasador të përkohshëm që vjen në Tiranë.
Vetëm se ju duhet ta dini i dashur ambasador se me sjelljet tuaja dhe me mbështetjen që i bëni qeverisë në emër të stabilitetit, po i dëmtoni ndjenjat proamerikane të shqiptarëve.


Në atë intervistë ju do të duhet të përgjigjeshit edhe për një letër të hapur që ju ka dërguar një shqiptaro-amerikan i njohur me emrin Geri Kokalari, por ju zgjodhët të flisni me një gjuhë konspirative duke thënë shpesh e më shpesh se më kanë ardhur disa njerëz e më kanë thënë kështu, më kanë ardhur ca të tjerë e më kanë thënë ashtu.


Cilët janë këta njerëz që vijnë e ju raportojnë zoti Ambasador? Uroj të mos jenë "të pakënaqurit nga opozita".


Do të ishte mirë që ju të mos i dekonspironit këta dashnorë të stabilitetit. Nuk kam ndërmend të analizoj me detaje intervistën dhe sjelljet tuaja, zoti Ambasador. Ajo që më shqetëson është perceptimi dhe imazhi që ju po krijoni me shpejtësi në këtë vend. Dhe një pyetje të fundit, a e kini parë portretin e Anës, vajzës së Ziverit që u vra më 21 janar?


Në një shkrim timin atë e kam quajtur "Perëndesha e dhimbjes sonë". Ajo dhimbje që ndjeva atëherë për atë vajzë me buzë të mbledhura dhe me dy pika lot në sy, nuk më është fshitur ende.


Por kur të pashë e të dëgjova në atë emision televiziv m'u shtua indiferenca ndaj jush dhe ndjeva dhimbje pse Amerika e madhe zgjodhi një ambasador të vogël në vendin tim gjithashtu të vogël.

Pedagogu: Trakte poshtë zyrës, “shava” qeverinë

Nga Besnik Gjongecaj

Pedagogu i Universitetit Bujqësor, Besnik Gjongecaj ndihet i kërcënuar për shkak të shkrimeve kritike ndaj qeverisë, të botuara në “Gazetën Shqiptare”. Në zyrën e tij të punës ditët e fundit janë hedhur disa trakte që e akuzojnë se duke kritikuar qeverinë, ai ka tradhtuar tropojanët dhe automatikisht po mbështet Partinë Socialiste. Gjongecaj pretendon gjithashtu se “traktet” janë pjesë e një fushate presioni të ndërmarrë ndaj tij nga struktura pranë qeverisë. “Kisha kohë që nuk thirresha në konferenca, në pritje autoritetesh, në përvjetorë, në pjesëmarrje projektesh. Pas këtij acari erdhi trakti”, - shprehet Gjongecaj. “Gazeta Shqiptare” boton sot të plotë reagimin e profesorit të njohur ndaj presioneve që po i bëhen kohët e fundit.

Pak ditë më parë, ndërsa hapja derën e zyrës sime - një zyrë që, ose për shkak të dyshemesë së deformuar dhe pllakave demode të shtruara këtu e dyzet vjet më parë, ose për shkak të dy-tri orendive të ftohta dhe një karrigeje të vetmuar të vënë në mes të dhomës, ose që për shkak të të dyjave bashkë, i ngjan një zyre hetuesie apo një dhome paraburgimi të dikurshëm shumë më tepër se një zyre profesori universiteti - poshtë saj, pra poshtë derës së sapohapur, pashë një copë letër pa zarf, të palosur, së cilës nuk e di se pse, por gjëja e parë që i bëra ishte rënia me shqelm. Letra rrëshqiti dhe më në fund qëndroi në mes të dyshemesë pa formë e të dalë boje. Që në fillim m’u duk si një letër e pisët, e përdorur keq, madje për shkak të mungesës së zarfit dhe palosjes së çrregullt m’u duk si një letër që nuk vinte fare nga kjo kohë, por nga një kohë tjetër të jetuar më parë. Akoma më shumë, pikërisht pse ishte palosur me nxitim, pse ishte mbajtur diku e fshehur në një xhep që me siguri mezi e nxinte, dhe të dyja këto, si nxitimi në palosje ashtu edhe fshehja në xhep provoheshin nga zhubrosja që dallohej menjëherë dhe që nga larg, ajo, letra nën derën e zyrës time, m’u duk madje edhe më e largët se kaq, m’u duk si një gjë që kishim kohë që e kishim harruar, si një gjë që vinte e rishfaqej nga nëntoka, pjesa ku rrinë të vdekurit, si hija e frikshme e një kafshe prehistorike e zhdukur kohë më parë. Ajo copë letër e futur poshtë derës së zyrës sime m’u duk si një trakt i shkruar në kohën e organizatave të partisë të para vitit ‘90, i ruajtur diku larg syve të njerëzve dhe që shpërndahej sot, njëzet vjet pas përmbysjes së këtyre organizatave.
E hapa letrën me neveri dhe pashë që ishte një letër e printuar. Përmbajtja e saj ishte nxjerrë nga një rubrikë në internet, ku supozohet që postohen opinione lexuesish. Ishin disa paragrafë të cilët kishin përbri edhe datat kur ishin postuar në internet, dhe të gjithë të marrë së bashku supozohej të shprehnin opinionin e lexuesve për një shkrim timin që e kishte botuar Gazeta Shqiptare te rubrika “opinioni i ditës”. Dikush më akuzonte se, duke kritikuar qeverinë unë kisha tradhtuar tropojanët dhe automatikisht kisha mbështetur jo Partinë Socialiste, por shumë më zi: kisha mbështetur ish-Partinë e Punës, e cila e kishte lënë Tropojën në varfëri. Një paragraf tjetër thoshte se, duke kritikuar qeverinë isha vetëzbuluar më së fundi që punoja për Edi Ramën. Nja dy të tjerë vetëm shanin, pa u munduar të gjenin të paktën një sebep se pse e bënin këtë. Ishin katër paragrafë të postuar në data të ndryshme, por gjithsesi, për shkak të një stili që aplikohet nga njerëz me shkollë dhe analfabetë njëkohësisht, kategori që nuk gjendet në fytyrë të dheut përveçse në Shqipëri, më në fund mund të konstatoje se të katër paragrafët ishin shkruar nga e njëjta dorë, nga i njëjti person. Shkova diku në një zyrë tjetër dhe hapa faqen e internetit nga ku mund të ishte origjina e opinioneve. E gjeta shpejt dhe menjëherë konstatova që në këtë faqe kishte edhe postime të tjera, të cilat shpreheshin pozitivisht për shkrimin tim. Ato nuk ishin në traktin që ishte futur nën derën e zyrës time. Trakti, qartësisht, ishte formuluar në mënyrë selektive: përmbajtja e faqes së internetit ishte kopjuar dhe transferuar në ‘ëord’ dhe aty ishte masakruar. Ishin hequr opinionet pozitive dhe ishin lënë opinionet e fabrikuara nga hartuesit e traktit. I tillë, edhe i marrë nga realiteti i internetit, edhe i falsifikuar, trakti “dele-dash” ishte futur në zyrën time për të më paralajmëruar që shkrimet e mija dhe unë urreheshim nga lexuesit. Ishte një lloj terrori psikologjik, përmes të cilit dikush donte të më detyronte të hiqja dorë nga paraqitja publike e opinioneve të mija. Vinte pas një izolimi që më ishte bërë me kujdes që kur kisha filluar të kritikoja qeverinë. Megjithëse një nga profesorët më kontribuues në universitet, kisha kohë që nuk thirresha në konferenca, në pritje autoritetesh, në përvjetorë, në pjesëmarrje projektesh. Pas këtij acari erdhi trakti, i cili, përveç të tjerash tregoi kalimin në një fazë të re pas acarit, izolimit: kalimin në fazën e gjymtimit psikologjik. Mesazhi më i qartë që më solli ky trakt ishte se lufta ndaj një kritikuesi të qeverisë nuk është një luftë e thjeshtë, e dystë dhe pa ulje e ngjitje, pra, nuk është një luftë që nuk ka faza, taktika, strategji. Ajo është një luftë që i ka të gjitha këto, të përpunuara me kujdes, dhe me siguri, nëse kritikuesi i qeverisë nuk thyhet, atje, diku, nga dikush, është gati edhe një fazë tjetër, madje edhe tjetra pas fazës tjetër, derisa ose të thyesh, të dorëzohesh, ose... Të gjitha i ke pas qafe: planin A, planin B, planin C...; të gjithë të fshehur në një sirtar, ndërsa mezi presin të dalin prej tij dhe të të qëllojnë vetëm në drejtimin që njohin: pas shpine.
* * *
A ka dështuar Perëndimi në politikat e tij mbi Afrikën e Veriut dhe Lindjen e Mesme? Kjo ishte tema e debatit në emisionin e mirënjohur “Ëorld Debate” të BBC disa ditë më parë. Në panel ishin Catherine Ashton, përfaqësuesja e lartë e Bashkimit Europian për Marrëdhëniet me Jashtë dhe Politikën e Sigurisë; Jeanne Shaheen, senatore amerikane dhe anëtare e Komisionit për Marrëdhëniet me Jashtë të Senatit amerikan; Nabil Fahmy, përfaqësues i Universitetit Amerikan të Kajros. Auditori kishte jo vetëm qytetarë të thjeshtë, universitarë, por edhe përfaqësues të rëndësishëm të politikës, gazetarisë. Një pyetje duket se mori një rëndësi të veçantë në këtë debat: A u parashikua konflikti në Tunizi, në Kajro, në Libi, Siri etj? Përgjigja nga të gjithë pjesëmarrësit ishte e njëjtë: Po, konflikti ishte parashikuar. Konflikti bazë që futi në zjarr këto vende, dhe për këtë ishin përsëri të gjithë në një mëndje, është në thelbin e tij një konflikt gjeneratash. Në të gjitha vendet e përfshira nga revolucioni, konflikti lindi dhe u zhvillua midis rinisë dhe administratës autoritariste të politikës së këtyre vendeve. Të rinjtë në moshë më të re se 20 vjeç përbëjnë pothuajse 60% të popullsisë së këtyre vendeve, pjesëmarrje kjo e mjaftueshme për të parashikuar mundësinë e një konflikti. Mundësia e konfliktit u shndërrua në realitet sepse ai u ushqye nga interneti, i cili, duke kompensuar me përshkueshmërinë e vet virtuale mungesën e përshkueshmërisë fizike në kufijtë e vendeve autokratike, ndihmoi rininë e këtyre vendeve të kuptojnë diferencat midis politikës autoritariste dhe politikës në një vend demokrat, midis mjerimit brenda kufijve të një vendi autokratik me prosperitetin e vendeve ku zhvillohet demokracia. Ajo që nuk u parashikua saktësisht nga Perëndimi ishte shpejtësia e zhvillimit të konfliktit, sepse në fakt, nuk u parashikua madhësia e gradientit midis së keqes brenda vendit dhe së mirës jashtë tij. Nëse kufijtë fizikë të këtyre vendeve do të ishin paksa të përshkueshëm, presioni shoqëror brenda tyre do të ishte më i vogël. Njerëzit do të mund të dilnin jashtë kufijve “mure” dhe do të mund të risillnin brenda vendit pasuri dhe një stil tjetër jetese, gjë që do të “shfrynte” presionin e lartë shoqëror dhe do të ulte kështu edhe shpejtësinë dhe ashpërsinë e konfliktit. Por kufijtë fizikë që kishin vendosur regjimet autoritariste ishin të hekurt, të papërshkueshëm, dhe të vetmit kufij të hapur ishin kufijtë virtualë të internetit, përmes të cilëve nuk lëviz paraja, nuk lëvizin mallrat, nuk lëvizin njerëzit, pra nuk lëvizin faktorët materialë që mund të përmirësojnë jetën e njerëzve, por vetëm idetë, parimet, stilet politike të qeverisjes, ëndrrat. Imagjinoni të rinj të varfër me ide të qarta se si mund të bëhen të pasur, të rinj skllevër me ide të qarta se si mund të thyejnë zinxhirët e skllavërisë!
* * *
Shqipëria ka një milion shqiptarë jashtë kufijve. Përshkueshmëria e njerëzve dhe ajo materiale, jo në përmbajtje, por të paktën formalisht, është e siguruar. Nga ana tjetër, politikisht, Shqipëria është një regjim hibrid, i cili karakterizohet nga dominimi i autoritarizmit. Përballë këtij regjimi hibrid është rinia shqiptare, e cila, ashtu si vendet ku protestohet apo luftohet sot, jo vetëm që zë një pjesë të madhe të popullsisë, por jashtë çdo dyshimi, ndodhet edhe nën presionin e “mollës së ndalueme”, pra të pamundësisë të bëjë një shkollë apo të jetojë një jetë si ajo që i vjen virtualisht nëpërmjet internetit. Prandaj, presioni i internetit mbetet si i tillë mbi rininë shqiptare, por për shkak të përshkueshmërisë fizike të kufijve ekzistues shtetërorë ky presion nuk ka krijuar vlerat e përplasjes shoqërore, vlerën “threshold” të një ndryshimi të madh, që të mos ta quajmë vlerën kufi pas të cilit fillon një revolucion. Por kjo nuk është arsyeja e vetme. Një arsye tjetër pse ky vend nuk po realizon një ndryshim të madh është “helmimi” i rinisë. Në vitin ‘90, rinia ishte forca kryesore që u përdor nga politika për të rrëzuar regjimin diktatorial, por sot ajo nuk është më e tillë. Rinia shqiptare është konfuze, nuk ka një objektiv të qartë, është në konflikt me vetveten. Megjithëse situata në Shqipëri është shumë më keq se situata në vitet ‘60 në Evropë dhe në Amerikë, dhe një situatë jo shumë e ndryshme nga vendet e futura në konflikt ditët e sotme, rinia shqiptare akoma nuk po pyet vetveten: çfarë nuk shkon me Shqipërinë? E helmatisur qëllimisht nga politika, rinia e sotme nuk mendon për vendin, por për veten dhe pa vendin e saj. Rrënjëshkulur, ajo është produkt i një shkolle helmatisëse, i një shkolle që nuk nxjerr qytetarë, që e shkatërron dhe e bën pluhur e hi integritetin e të riut, madje shpesh, edhe pa i dhënë asnjë shans për ta formuar atë. Shkollat po krijojnë kopje psikosociale në vend të studentëve të vërtetë, qenie pa nerv, pa aftësi për të zgjidhur problemet, të aftë vetëm për t’u përshtatur dhe pranuar të keqen. Fatkeqësisht, për këtë shkak rinia i ka dhënë shansin më të madh mbijetesës së politikës autoritariste, duke nulifikuar mundësinë për një ndryshim të vërtetë në Shqipëri.
* * *
Letra që u fut poshtë derës së zyrës sime, për shkak të fshehtësisë dhe anonimatit, ishte një trakt si ato që shpërndante z. Shoshori këtu e katër dekada më parë. Në të gjithë të tjerat ato ndryshojnë. Z. Shoshori ishte një qytetar i thjeshtë që kishte vendosur të luftonte kundër diktaturës. Ai që e futi traktin poshtë derës sime është një sahanlëpirës që përpiqet t’i japë jetë autoritarizmit në politikën shqiptare. Z. Shoshori nuk falsifikonte, përkundrazi, tregonte të vërtetën ashtu si ai e përjetonte thellë në shpirtin e tij. Trakt-hedhësi në zyrën time bën të kundërtën: falsifikon, krijon një realitet që nuk është. Z. Shoshori, me siguri, për shkak të bindjeve nuk kishte frikë nga ajo që bënte. Trakt-hedhësi modern është i frikësuar në palcë, jo vetëm se fsheh dorën që hodhi traktin, por sepse në radhë të parë nuk ka guxim të shprehë mendimin e tij publikisht, megjithëse ai me siguri do të ishte në favor të qeverisë, dhe së dyti, ai dridhet nga frika kur mendon se që në rastin e parë të daljes publike do të zbulohet injoranca që me aq kujdes e ka fshehur në krejt ngjitjet e karrierës së tij. Z. Shoshori ka qenë inteligjent, ndoshta edhe për faktin e vetëm që kishte kuptuar thelbin çnjerëzor të sistemit totalitarist kur të tjerët e adhuronin atë. Trakt-hedhësi i sotëm është injorant, një i shkolluar i dyshimtë, paçka se edhe mund të jetë një mësimdhënës në universitet, paçka se mund të ketë edhe gradë shkencore, edhe titull akademik. Z. Shoshori, më në fund, ishte një njeri që kërkonte të ngrinte peshë rininë shqiptare kundër të padrejtës dhe ta përgatiste atë për një ndryshim të madh. Trakt-hedhësi është helmatisës i rinisë, është ai që kërkon ta zhytë atë në injorancën e thellë prej së cilës ai vetë ka gjithë jetën që nuk shkëputet dot. Trakt-hedhësi i sotëm, ai dhe autorizuesit e tij, janë ekzaktësisht ata që kanë zgjedhur jo rrugën e zgjimit, por atë të vrasjes së ndërgjegjes së rinisë dhe fshehjes së misionit që ajo ka, duke i mohuar kështu Shqipërisë fatin e një ndryshimi të vërtetë.

Sulejman Krasniqi, Eshte gjallë Balzaku shqiptar

Admirina Peçi

Eshtë e sikletshme të shkosh në shtëpinë e një shkrimtari, për ta intervistuar, ndërkohë, që ti, deri dje as e dije që jetonte. Në heshtjen e të gjithëve, në dënimin e tij, të padrejtë, mizor... kisha qenë e përfshirë deri atë ditë kur mora guximin të shkoj ta takoj. Isha e përfshirë në këtë dënim kolektiv, sepse kurrë, asnjëherë këto vite nuk e kisha shkruajtur emrin e tij diku në gazetë. Që nga koha e shkollës, vetëm titujt e librave të tij më kishim mbetur në mend. Jetonte? Ku jetonte? A shkruante? Ç'jetë bënte....? S'dija asgjë nga këto...
Ishte mëngjes herët. Ora 8:00. Orar i papërshtatshëm për të takuar këdo. Të paktën kështu mendoja dersa shkela në shtëpinë e tij.
Në rrugën e ngushtë që të shpie për në banesën e Sulejman Krasniqit, ndihen shenjat e para të pranverës. Pemët e pakta kanë shpërthyer gjethet. Dielli mbush me ndriçim rrugën, shtëpitë e dyqanet. Prej sa vitesh nuk shkel ai burrë në këtë rrugë?
"Është mbyllur në shtëpi prej vitesh"- me thotë mësuesja ime e dikurshme Eli. Ajo është e gjallë dhe e shpejtë si një fllad. Më flet pareshtur për të, si për të më dhënë lëndën e duhur, ngacmimin... Ajo më prin drejt shtëpisë së shkrimtarit, të cilin e njeh që nga rinia e hershme, familjarisht, e ndërkohë më ka rrëfyer në vija të trasha thuajse gjithë jetën e tij. Ajo kujton fjalët e Dritëroit, i cili ka thënë se "Sulejman Krasniqi është Balzaku ynë", kjo për shkak të librave të shumtë që shkruante e botonte çdo vit. Pastaj më tregon për vendet ku e degdisën në vitet menjëherë pas arratisë nga Kosova për në Shqipëri, për vrullin e rinisë së tij....ëndrrat për lirinë e Kosovës...
Ja tek jemi para derës së shtëpisë së tij. Kemi mbërritur si pa e kuptuar. Menjëherë pas trokitjes shfaqet Mira, me portretin e paqtë e lëvizjet e zhdërvjellëta, si të mos ishte ajo gruaja që kish ecur krah më krah me hallet dhe bregat e shkrimtarit. Ajo na fton brenda dhe tek hyj, vështrimi më mbetet në derën gjysmë të hapur në fund të korridorit. Pas pak minutash do të shkojmë aty. Po na pret Sulejman Krasniqi, i dënuar për së gjalli të mos lëvizë, në kolltukun e modifikuar posaçërisht për të, me televizorin përballë dhe telekomandën që nuk e lëshon nga dora.
"Ëhstë pak emotiv", përpiqet të më paralajmërojë Mira. Dhe unë e kuptoj plotësisht këtë fjalë, kur ai nxjerr kokën në hapësirën e derës gjysmë të mbyllur, tek na sheh që i drejtojmë hapat, për aty dhe sytë i shkëlqejnë si të jetë duke përjetuar një ngjarje të madhe. Vijat e portretit tërhiqen butazi dhe ai na shfaq një copëz lumturi në këtë mëngjes marsi. Pastaj përmallet befas dhe dy lot të mëdhenjë i rrëshqasin poshtë faqeve. Mandej buzëqesh lehtë dhe nisi e pyet. Fillimisht për emrin tim...për vendlindjen time, ku ai kishte jetuar pak kohë madje edhe kishte parashtruar një prej romaneve të tij...Pasi ka shkruar diçka si dedikim më drejton një libër dhe më thotë: "Ky është libri im më ri. Nuk është libri i fundit. Kam shumë vepra në dorëshkrim që nuk më janë botuar...."
E marr librin dhe e shfletoj. E ka titulluar "Jetëshkrim. Roman autobiografik. Ndërkohë ai e ngul vështrimin diku dhe nuk flet.
"Pra e gjithë jeta juaj është këtu", i them...."Po, jeta ime...". E thotë më një keqardhje që të ngjeth mishtë, si një britmë. Duket sikur kërkon shpagim.
Lexoj pak fragmente..."U linda në fshatin e lashtë të Kosovës, në Hoçë të vogël, më 7 dhjetor 1937. Hoça e vogël është e vendosur në luginën plot gjelbërim, midis shpatinave që lartohen ëmbël-ëmbël dhe kundërmojnë nga aroma e mushtit të rrushit..."
"Sapo isha lindur, kishin therur një dash galan (të zi) në vendin e lindjes, me lëkurën e dashit galan kishin mbështjellë këmishën e nënës lehonë. Burri më i fuqishëm i fshatit që ishte babai im, i cili e kishte ndalur gurin e mullirit gjatë rrotullimit vetëm me forcën e krahut , vetë e kishte hedhur lëkurën përtej çatisë, pastaj e kishin varrosur në kopsht. Kuptimin e atij riti e mësova kur u bëra i vetëdijshëm. Groposej mortja noprane, e cila kishte rrëmbyer pamëshirshëm paraardhësit e mi. Mua kërthiun, pa ma prerë kërthizën ma lidhin atë dhe më dorëzojnë në duart e një arixhofke të lagjes së arixhinjve. Bukuroshen ezmere e quanin Hanë. Ajo, edhe pse e re, kishte pesë fëmijë, njërin ende e mbante në gji. Arixhofka më mbështjell mirë dhe niset për në vendin ku kryqëzoheshin rrugët. Sipas adetit, duhet të priste udhëtarin e parë në udhëkryq. Ai duhej të ishte i panjohur, duhej të më priste kërthizën dhe të bëhej kumbari im.
Ndërsa arixhofka e kolme ma kishte futur sisën e madhe në gojë dhe unë e paskësha thithur me ëndje marramendëse, atypari paska kaluar një xhandar me origjinë shqiptare nga Shkupi. Arixhofka, ani se skllave e zakoneve, ngurron t'ia lërë në dorë xhandarit. Vetëm kur mëson se xhandari ishte shqiptar nga Shkupi ia jep lulakun dhe gërshërët e posaçme për prerjen e kërthizës.
Në udhëkryq më pritet kërthiza. Pata kumbar xhandarin. Thitha qumështin e parë në gjirin e arixhofkës. Si do të rridhte e ardhmja ime?!..."
***
Fëmijëria e tij ishte e gëzuar. Plot ngjyra. Plot llastime në familjen ku pas pritjesh të gjata kishte mbërritur ai trashëgimtari i Islam Krasniqit. Rrëfimet e tij në librin autobiografik janë mbresëlënëse sa i takon kësaj periudhe. Mbresa të jashtëzakonshme. Përjetime të veçanta, këndvështrim i rrallë për botën dhe njerëzit që kishte përreth. E megjithatë, shumë shpejt ai do të mësonte se jetonte në një vend ku kishte pushtues, ku shkau, bënte kërdi e Kosova ishte e ndarë dhunisht prej trungut amë e vuante për liri. Përjetoi vdekjen e dyshimtë të të atit, i cili pas një arratie në mal ishte kthyer një mesnatë vjedhurazi, ndërsa milicia serbe prej netësh e netësh të tëra kish bërë roje në oborrin e shtëpisë së tyre.
Sulejman Krasniqi kujton:"Babait i dhimbsej familja të cilën po e torturonin. Një mesnatë përvidhet, hyn tinëzisht në odën e burrave. I kishte varur armët. Të nesërmen e gjetëm të vdekur... Vdekja e babait, në mënyrë të mistershme shumëfishoi urrejtjen kundër sundimtarëve të Beogradit..."
Më këtë frymë, dhe falë karakterit të tij shpërthyes, Sulejman Krasniqi do të përballej shpejt me dënimet. Që kur ishte në shkollën e mesme vuan burgun për plot 14 muaj. Akuza ishte e rëndë: për ndarjen e Kosovës nga Serbia dhe bashkimin e saj me Shqipërinë. E torturonin barbarisht deri sa e linin pa ndjenja e me plagë të mëdha. Një letër që e kish fshehur në astarin e xhaketës zbuloi pas shumë torturash e kërcënimesh qëllimin e fshehtë të Sulejman Krasniqit, planin që kishte ai me shokët e tij për të përmbysur pushtetin e për të bashkuar Kosovën me Shqipërinë. Ç'plan heroik për një grup gjimnazistësh!
Ndërkohë kishte nisur të shkruante e të botonte që në klasën e 4 në gazetën "Pioneri" në Prishtinë. Në gjimnazin e Prizrenit botoi përrallën "Pallati prej Dukati" me 1500 vargje. Kritika letrare e ka cilësuar si shkrimtar të faktit.
***
"Si u arratisët nga Kosova? A nuk survejoheshit pas asaj ndodhie?, - e pyes ndërsa kam lexuar diçka në faqet e librit të tij. Ai emocionohet sërish dhe kujton kohën e gjatë që iu desh për të realizuar planin që kishte në kokë. Në kohën e shërbimit ushtarak bëri një proçkë, detyroi t'i firmosnin një dokument, që përmirësonte çdo hije të biografisë së tij. Kësisoj i kthyer në Prizren, me idenë fikse për arrati, e mbërriti momentin e shumëdëshiruar. "...nga stanet u nisa në orën dhjetë të ditës, kurrkund nuk po arrija te vija e kufirit. Duke u zvarritur, ndesha në një kaçubë shkurresh, që zgjatej nga lart poshtë. T'i dilja poshtë kaçubës, druhesha mos më shikonte kufitari jugosllav. Shtriva duart e hapa kaçubën. Sa hova matanë u ndesha në një trung lisi të përgjysmuar, të tharë. Nga shirat kishte marrë ngjyrën e uniformave të kufitarëve jugosllavë. Brofa, iu turra drurit të kalbëzuar, duke ia ngulur thikën. Kur u kthjellova, vura re se kisha jetuar një lloj halucinacioni. Isha shkarkuar nga çdo energji trupore. Nuk më mbanin këmbët. Mbeta gërmuq. I fërkoja kofshët, u lutesha me pëshpërima të mos më tradhtonin ën ato çaste dramatike. Duke fërkuar pulpat dhe gjunjët u ushqyen venat me gjak, i cili kishte marrë arratinë nga streset shkundulluese. U ngrita pupçik, pa u besuar plotësisht këmbëve të mia. I lëviza me drojë. Vura re se më bindeshin. U çapita! Sytë më nxorën lot gëzimi. Eca edhe pak. Vërejta se mbi kokën time ndeheshin dy tela. Telefonia e kufirit! Mbajta gjoksin me duar, mu bë sikur zemra do të më dilte nga kafazi i kraharorit. E shtrëngova hanxharin, të cilin e konsideroja mjetin e vetëm mbrojtës. Rashë barkas. U zvarrita. Ja vija e kufirit! Dyqind metra pyll i prerë. Brofa në këmbë. Vrapova. Nuk e kishin pastruar vijën e kufirit nga shkurret e prera. Ngarenda sa më hanin këmbët mbi shkarpat e thata. Mu përftua një mendim i trishto: "Tashti kur të pëlcasë ndonjë minë dhe t'i shikoj copat e trupit të shkërmoqur të fluturojnë në ajër!..." Mendja e njeriut, punë e madhe! Si do t'i shikoja copat e trupit, kur unë do të isha i vdekur?! Duke vrapuar vetëtimthi gjendsha në një lirishtë të virgjër me bar e lule të lloj-llojshme me ngjyra të ndezura! Në kokë më kalëronin vargjet e "bagëti e bujqësi" të Naim Frashërit.
Dy kufitarë shqiptarë: "Ndal!"...
Ishte data 3 qershor 1958, ora 17.30. Sulejman Krasniqi ndodhej në atdheun e shumënderuar, në Shqipërinë nënë. Por ende nuk e dinte se çfarë e priste. Si ishte në të vërtetë Shqipëria? Sa larg ishte realiteti i saj nga ëndrrat vezulluese që ai mbante në kokën e tij?. Sinjalet e para të kësaj largësie i kuptoi në seancën e gjatë të pyetjeve në degën e punëve të brendshme të Kukësit.
Ata e pyetën: "Ç'mendim kanë kosovarët për Shqipërinë?
Ai ishte përgjigjur: Kosovarët e duan Shqipërinë pa masë, ta kishin dashur aq Kosovën, ndryshe do t'i kishim punët! Veçse kosovarët nuk e honepsin Stalinin, që e doni ju shumë...
Ai kishte parë trembjen lebetitëse të oficerëve të degës së brendshme dhe kish kuptuar se nuk duheshin gërvishtur tabutë.
"Synimi im ishte të të lidhesha me Tiranënë, të armatosesha, të kthehesha të luftoja për clirimin e Kosovës..."
Më vonë, në 13 ditët që kaloi në burgun e Tiranës, rrëfeu ën hetuesi gjithë jetën dhe planet e tij. "Kisha zbrazur gjithçka, që nga lindja e deri ën çastin që flisja thua se hetuesia ishte strumbullari nga varej çlirimi i Kosovës".
Më vonë e çuan në vendqëndrimin e emigrantëve jugosllavë në Llakatund të Vlorës, e mandej në kampin e Semanit. Së fundmi në fashatin "Shtyllas" të Levanit në Fier. Punonte shumë dhe për herë të parë e krahasoi veten me protagonistin e novelës "Fati i njeriut" të Shollohovit.
Në këtë kalvar internimesh sa në një kamp në tjetrin, ky stacionim në Levan kishte diçka për të shënuar.
"Më degdisën në Shtyllas të Levanit, rrethi i Fierit. Atje gjeta Drita Kosturin, të fejuarën e Qemal Stafës, Osman Kazazin, ish-sekretarin e Ballit Kombëtar, familjen dhe farefisin e gjeneral Dali Ndreut, bashkë me vajzën e tij dhe të Liri Gegës. Të gjithë vuanin dënimin me internim pa gjyq, si të pakënaqurit e regjimit. Më gushte mjedisi. Dikur i burgosur në kampin e Semanit, tani i internuar me të dënuarit ideologjik vendas..."
Kishte refuzuar të studionte në Shqipëri, për shkak se planet e tij nuk ishin të gjata. Ai nuk mendonte kurrë se do të kalonin dekada deri në kthimin e tij në Kosovë. Duke refuzuar studimet, do ta gjente veten shpesh ngushtë, pa para, pa banesë, e në punë të rëndomta. Për të shpëtuar nga internimi ai bën një dredhi që thotë se ia mësoi "Osman Kazazi pas gjyqit të grupit të Teme Sejkos në Tiranë, armiqësia e të cilit krahasohej me kundërrevolucionin në Hungari, në akuzën e prokurorit Arianit çela që e botoi të plotë Zëri i Popullit ishte zbardhur edhe deklarata e tij mbi ndërhyrjen e jugosllavëve në Hungari. Kësisoj sipas këshillës së Kazazit ai preu më gërshërë rubrikat e gazetës ku pasqyrohej deklarata e tij dhe ia dërgoi Enver Hoxhës, bashkë me një pusullë ku shkruante: "Denoncova ndërhyrjen jugosllave në Hungari. Familja ime në Kosovë kushedi çdo pësojë nga një deklaratë e tillë! Kurse organet e sigurimit këtu më përplasin nga një kamp internimi në një tjetër".
Pasi zgjodhi Beratin për të jetuar, nuk kaluan shumë kohë dhe ndërmerr një tjetër aventurë. Vendosë të shkojë të ankohet drejtpërdrejt në zyrën e Enver Hoxhës, ku tha:
"Dua shtetësinë shqiptare. Fle në hotel, nuk ma qet. Më thonë të shkoj në kapanonin e emigrantëve. Mund të fle në rrugë, atje nuk shkoj. Dua banesë më vete jam penduar që kam refuzuar studimet. Kisha ardhur për luftë. Meqë ajo nuk bëhet, dua ta trajtoj me penë luftën për Kosovën. Tashti kërkoj të drejtë studimi me të drejtë burse..."
Nga kjo ditë jeta e Sulejman Krasniqit ndërron. Shumë shpejt, mori shtetësinë shqiptare, të gjithë kërkesat e tij u realizuan si me magji. Studimet dhe letërsia morën befas gjithë energjitë dhe angazhimin e tij. Një ditë e njoftojnë që kish mbërritur në Shqipëri nëna e tij. Ishte një lehtësim i madh për të. Ditët shkonin shpejt. Paradite në leksione pasdite studim në Bibliotekën Kombëtare, në Arkivin Qendror, në Arkivin e Kulturës Popullore, në arkivin e Institutit të Historisë dhe të Arkeologjisë. "Vetëm të dielën ia kushtoja krijimtarisë dhe shfletimit të leksioneve", - kujton ai.
Pas diplomimit emërohet mësues në rrethin e Matit në shkollën 12 vjeçare të Klos-Qendrës. Ajo ishte një periudhë e rëndësishme e krijimtarisë së tij, pasi atje filloi të punonte romanin e tij të parë.
"Ditën jepja mësim, natën shkruaja romanin, konturet e të cilit i kisha skicuar qysh në vitin e katërt të studimeve në universitetin e Tiranës. Por duket ngaqë e kisha për herë të parë apo pse ishin ngjarje makabre, dridhesha si epileptik derisa përfundoja kapitullin. Mbarështoja gjenocidin serb në Kosovë më 1944-1945 dhe kasaphanën e Tivarit, ku u masakruan me mijëra të rinjë shqiptarë kosovarë. Romanit i vura titullin "Njeriu dy herë i pushkatuar". Ngjarjet ishin faktike, natyrisht veshja artistike nuk mungonte...Romanin e dorëzova në të vetmet shtëpi botuese të atëhershme "Naim Frashri" në Tiranë. Në fillim bëri bujë, pastaj ju refuzua botimi...".
Pas shumë përpjekjesh për të marrë vesh arsyen e mosbotimit, më në fund i thanë: "Romani është i arrirë nga ana artistike. Por është i barabartë me një aktakuzë të rëndë kundër regjimit të Beogradit. Cënon koniukturën. Kemi drojë se botimi i e këtij romani në Tiranë do të përdoret nga serbët si pretekst për të ndërmarrë ndonjë fushatë terrori mbi shqiptarët e Kosovës. Do t'i vijë koha edhe këtij romani. Tash për tash mos e lër të të topitet pena. Stili yt na pëlqen. Merru me ndonjë temë tjetër! Kjo ishte porosia e Shokut Ramiz".
Ndërkohë ishte martuar, dhe karakteri i tij shpërthyes sërish i ngrinte kurthe. Në formë dënimi e dërgonin të punonte në fshatrat e Tiranës. Por këto nuk ishin pengesë për krijimtarinë e tij të cilën e kishte nisur vrullshëm. Pas romanit që iu mohua botimi shkroi novelën "Tri motra tri histori" të cilës i kishe bashkuar dhe një tufë tregime dhe i kishte dërguar si një vëllim për botim në shtëpinë botuese "Naim Frashri". Botimi po vononte, ndërkohë ai shkruan një roman tjetër "Në shpellën e banditëve". Edhe kjo vepër u pranua nga shtëpia botuese, madje me entuziazëm të veçantë. Por meqë botimi po vononte ai vendos befas të shkruajë një roman për minatorët. "isha i pirur ndaj heroizmave", shkruan Sulejman Krasniqi në librin e tij autobiografik, ndërsa rrëfen se vendosi befas ti... ...shkruajë Enver Hoxhës se donte të shkonte të punonte në minierë vullnetarisht. Kjo do ti shërbente si lëndë për librin që kishte në mendje. Ishte bërë baba që prej dy vitesh. Vajza e vogël Albana kishte filluar të capitej. Lutjet e bashkëshortet e të nënës për të mos shkuar në minierë, të frikësuara nga aksidente te shumta nuk e zmbrapsën. Tetë muaj punova në minierën e Mëzezit. Minatorët më përcollën në mënyrë madhështore", kujton ai. Pas kësaj e emërojnë mësues në shkollën e mesme poligrafike. E quan fat të madh. "Po mësoja pikërisht ato vajza të cilat do të shtypnin e do të nxirrnin në dritë veprat e mia", - shkruan ai, ndërsa kujton se në atë periudhë doli nga shtypi novela e tij "Tri motra, tri histori". Sulejman Krasniqi, e kujton vitin 1973 si një vit fatlum. Atë vit i lind djali Sokoli dhe lumturia e tij dhe nënës kosovare nuk kishte kufi. Por po atë vit, doli nga shtypi edhe romani "Në shpellën e banditëve", i cili shënoi shitje rekord brenda fare pak ditësh.
Rruga e krijimtarisë së tij ishte shtruar bindshëm, dhe tashmë vit pas viti do të vinin me radhë një sërë librash të rëndësishëm të tij. Në vitin 1974 shkroi dhe botoi romanin "Qielli i përflakur", ku trajtonte ngjarjet e lidhjes së Prizrenit. Ndërkohë kishte përfunduar romanin mbi përvojën e tij në minierë "Beteja e nëndheshme", por siç kujton ai nuk e çoi për botim. "Më printe mbrothësia në temën historike, secila më krijonte mundësi për t'iu përvjedhur censurës dhe konjukturave që atë kohë gëlltitnin male, siç më penguan të botoj veprën e parë për masakrën e Tivarit". Kësisoj fillon e mbledh fakte për Shotë Galicën dhe shkruan romanin "Prijësja e komitëve", roman i cili kaloi disa peripeci përpara se të botohej, i dorëzuar për çmimin letrar kombëtar, romani ishte përjashtuar nga konkurrimi dhe rrezik nuk botohej nëse Ramiz Alia do të shprehej me superlativa për të, duke thënë se ai roman meritonte çmimin e parë. Pas kësaj "Prijësja e komitëve” del nga shtypi në vitin 1975. në fund të po atij viti dërgon në shtëpinë botuese romanin tjetër "Beteja të nëndheshme". Ndërkohë një lloj smire kish nisur të gëlonte në radhët e shkrimtarëve. Por krejt e hapur dhe e dukshme do të ishte kjo gjendje pasi ai botoi romanin madhështor për Mic Sokolin.
Për botimet e shpeshta e të shumta më pollën avazet fill pasi botova"Mic Sokolin" dhe u afirmova. Nga redaksia e romanit m'u tha "Kemi bërë një farë tradhtie ndaj vendit kur të hapëm shteg për afirmim. Harruam që do të vinte çasti kur nuk mund ta pengonte askush ecjen tënde përpara"! Kjo ishte pendesa më mu tha haptas. Së dyti, egoizmi i krijuesve dembelë ose i mediokërve ishte nj anë tjetër e vështrimit me sy të keq të botimit të krijimeve të mia.. ma tha troç shkrimtari i afirmuar Agim Cerga" Sistemoje kohën. Mos boto aq dendur se të marrin inat kot së koti krijuesit e rangjeve të ndryshme, mbasi njeriu ka lindur binjak me egon!"....
Jeta e tij ishte e plotë. I angazhuar dhe me shpirt të vrarë sa herë dëgjonte lajme për tmerret që bënte Millosheviçi në Kosovë, nga '91 deri në 94, ai vetëm mblidhte lajme e njoftime për ç'ka ndodhte atje. Por viti 1994 do të ishte një vit jo thjeshtë i mbrapshtë për të. Ai do të ishte një vit mizor, do ia priste vrullin e jetës në mes. Fillimi i shtatorit kishte shënuar shumë lajme të hidhura për Kosovën. "Streset ma çrregulluan edhe gjumin. Mëngjesi i 10 shtatorit 1994 më gjeti gjysmë të paralizuar. Nuk mund të artikuloja as edhe një tingull. Krahun dhe këmbën e majtë nuk mund t'i lëvizja. Sikur të më ishin kthyer në një copë druri...prej 10 shtatorit 1994 (mallkuar qoftë ajo ditë) e kam ndjerë plakjen e menjëhershme sa për dhjetë mote.. pleqëria para kohe qenkësh çasti më i pështirë, më i neveritshëm dhe më shpirtkazmi. Më e keqja është se unë, ngaqë kam qenë tërë gjallëri, i fuqishëm si div, nuk dua ta pranoj, me mendje jam ai i pari si kurdoherë....Por nuk jam më ai Sulejmani i mëparshëm. Prej asaj dite të kobshme, pleqëria ngutet rrufeshëm të më dërrmojë më bëhet se gjatë një dite plakem sa për një vit. Të mos ishte kujdesi i gruas, ndoshta do të ishte harruar dita kur do t'i kisha shkuar botës tjetër, nëse ekziston...."
***
Sërish në shtëpinë e tij, në Tiranë. Mars 2011. Librin e shfletuar vende-vende e kam në duar. Sulejman Krasniqi, gjendet përballë meje dhe flet ngadalë me zërin e ulët si pëshpërimë. Ky libër është jeta ime. "Aty gjenden edhe ditarët për ditët e tmerrshme të luftës në Kosovë, aty gjenden dhe kujtimet për kthimin tim, 41 vite pas arratisjes atje në kufi..."
Vërtet sa vite kanë kaluar në këtë vrap marramendës drejt plakjes që ai përshkruan kaq dhimbshëm? Thuajse 17 vjet. Dhe shkruan çdo ditë, punon e ripunon vepra që ka pasur në dorëshkrim, dhe shkruan vepra të reja", thotë Mira bashkëshortja e Sulejman Krasniqit. Ai e ndjek me vëmendje tek flet, gruan e tij dhe miraton me kokë. Ky është heroizmi tjetër i këtij burri. Të shfrytëzojë çdo ditë, çdo orë, për një qëllim të lartë, atë qëllim që kishte që kur ishte fëmijë dhe e gjeti, atë mëngjes, babanë e vrarë në rrethana të mistershme në shtëpinë e tyre në Hoçë të Vogël. Jeta pa qëllime është e kotë duket sikur thotë ai me kokën që e tund lehtë si miratim.
Vendosim të ngrihemi e ta lëmë aty, shkrimtarin, Balzakun tonë, siç e ka cilësuar Dritëroi, por na vjen keq. Ai, me mjekrën që i dridhet dhe sytë e përlotur sikur na lutet të qëndrojmë dhe pak.
Do të vijmë sërish një ditë tjetër", i themi. Ai dëshiron ta besojë. Vizaton me mund një buzëqeshje në portretin e tij të trishtë, dhe ndërsa nuk i fsheh dot lotët na përshëndet me dorë, derisa ne dalim jashtë. Nxjerr kokën në hapësirën e derës gjysmë të hapur dhe sërish na përshëndet me dorë. Është e një çast kaq i trishtë. Ai ka nevojë për njerëz, për kujtime...harresa duket e vret më shumë se gjithçka.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Erdhi dita e madhe e jetës time. Në mbrëmjen e 3 korrikut 1999, ditën e shtunë, do të nisej një autobus nga Tirana për në Pejë. Do të mbartte mërgimtarë kosovarë. Në orën 17 hipëm në autobus: unë Albana, dy djemtë Sokoli dhe Derandi. Fatmirën e lamë në Tiranë të kujdesej për mbesën e vogël Jona Malaj. Autobusi u nis nga Tirana të shtunën, më 3 korrik 1999, në orën 22 të mbrëmjes. Pra, mbas 41 vjetësh e një muaji kthehesha në vendlindjen time për herë të parë. Më dukej i pabesueshëm dhe i hatashëm ai udhëtim. Kisha përshtypjen se koha zgjatej, zgjatej pa mbarim. Sikur nuk do të mbaronte kurrë!
Gjatë atij udhëtimi të hatashëm më ra në sy nj djalosh nga rrethinat e Pejës. Qëndronte i ngrysur. Sikur nuk kthehej në vendlindje, por sikur e shpinin në burg. Nuk fliste me njeri. Iu afrova, desha t'i jepja muhabet.. nëna e tij ma bëri me shenjë të mos përpiqesha kot. Dikur më veçoi, pëshpëriti përvajshëm:
Është djali im. Nuk flet. Nuk ha prej asaj dite që i ndodhi mynxyra!...
-Ç'mynxyrë? - e pyeta unë.
- E kanë përdhunuar një duzinë paramilitarësh serbë....-pëshpëriti e ëma.
-Si ka mundësi ?! - shpreha habinë unë. - Ky është mashkull!
- Paramilitarët serbë ngjajnë me thijtë (derrat), tha e ëma.
E quajta fatkeqësi të pangushëllueshme. Më erdhi shumë, shumë keq.
Vazhduam rrugëtimin. Më bëhej se autobusi lëvizte me shpejtësinë e breshkës. Shoferi ishte shef i një ofiçine. Meqë rruga Tiranë-Kosovë paguhej 2000 marka gjermane nga KFOR-i, e kishte marrë vetë timonin. Rruga ishte tërë gropa. Të ngjiteshin zorrët te gryka nga llokoçitja. Nga mesnata shoferit i rëndonin qerpikët.. fati ynë që të dy djemtë e mi kishin patentë shoferi. Të dy ishin aftësuar ta ngisnin edhe autobusin, ndryshe do të përfundonim në ndonjë humnerë. Dremitnin burrat, u kotën fëmijët. Vetëm gratë, të dhembshurat nëna, kujdeseshin për fëmijët dhe burrat. Nj vajzë e re 14-15 vjeç, filloi të këndonte nën hundë:
"Vend i dashur, ku unë leva,
sa me zjarr e mall t’kujtoj,
kurrë si sot dashni nuk ndjeva!
Shumë për ty, Kosovë, lotoj...
Mua filluan të më rridhnin lotët. Sa herë mërzitesha në mërgimin pafund, këndoja atë këngë. Përpara 1994-ës, kur më goditi paraliza, isha i fortë. Madje në romanet e mi, dy gjëra i kanë pasur të ndaluara krijesat e mia, duhanin dhe lotët.
Vocërrakja, tek dëgjoi të dënesurat e mia, pushoi së kënduari. Unë vazhdova strofën tjetër fare padashka.
Këndoja dhe qaja:
"Ku kalova un fëminia?
Malli fare po më grin!
Zemrën ma djeg dashuria!
Kur do të shoh o vendi im?
Ngaqë po këndoja me zë të dridhur, shoqëruar nga lotët, shpërthyen në vaj e të dënesura të gjitha gratë në autobus. Dy-tri mësuese pejane kishin marrë vesh cili isha. Njëra kishte lexuar disa nga veprat e mia, mu avitën të tria. Me fjalë të ëmbla përpiqeshin të më qetësonin. Por ç'e do edhe ato qanin me mua. Unë i kuptoja fort mirë ato teksa po ktheheshin në vendin nga i kishin dëbuar duke i kërcënuar me vdekje.
Pa zbardhur mëngjesi i 4 korrikut 1999, gjendeshim në lakadredhat, tutje Shënmërisë, kur u dëgjua një zë fëmije nga fundi i autobusit. Ai pyeti:
-Nanë, pse po qajnë prapë, hala ka shkie në Kosovë?!
- Jo biri i nanës, jo, -e qetësoi e ëma, - shkijet i ka vrarë UÇk-ja, i ka bombarduar NATO-ja.
- Nanë, - këtë herë pyeste një vajzë pak më e rritur, - meqë UÇK-ja i paska shfarosur shkijet, a do të dalin të na presin motrat, Kosovarja dhe Atdhetarja?
- Shuj, moj bijë! Mos m'i gërvisht plagët! Si dalkan me na prit të mbyturat?! - i tha e ëma me zë të zvargur e të lëngshëm.
-Pasha bukën, moj nanë, je rrokat! As Kosovarja, as Atdhetarja nuk vdiqën. Ato i mbuluan të gjalla në dhe! Kosova, siç po thuhet, u çlirua. Motrat duhet të ngrihen e të dalin me na prit...
U dëgjuan të dënesurat e nënës së vajzës që e quanin Marë. Një burrë qante me zë. Një mësuese që e kisha pranë pëshpëriti:
- Burrit që po qan me logori tërë familjen ia kanë hedhur në bunarë paramilitarët serbë! Nuk janë nginjur me aq, ia kanë vrarë edhe delet, dhitë, qentë dhe i kanë vërvitur në bunarë, mbi njerëzit....
"Duro, zemër! -i dhashë gajret vetvetes."
Autobusi po i afrohej Morinit, pikës kufitare me Kosovën. Mu aty tre-katër kilometra më lart, në bjeshkën e Pikëllimës, përpara 41 vjetësh e një muaji isha arratisur me shpirt ndër dhëmbë, nga droja mos shkelja në ndonjë minë apo mos më shponte ndonjë plumb i kufitarit jugosllav. Tashti në kufi ruanin ushtarët gjermanë dhe ata të UÇK-së. Emocione trullosëse! As kërkonin vizë, as pasaporta. Mbas një shekulli banorët e të njëjtit komb, të të njëjtit truall, nuk ndaheshin më me kufi midis tyre.
Shkalla më e lartë e gëzimit quhet ngazëllim dhe hare. Megjithatë as këto dy sinonime së bashku nuk i përgjigjeshin gjendjes time të ekzaltuar shpirtërore.
Porsa kaluam kufirin e dikurshëm, të dhunshmin, kufirin kopil. Nuk i mbajta dot lotët. E përsëris, brenda një dite më bëhej se plakesha për një vit. Duhej të pickoja veten të bindesha se isha gjallë. Vetëm përvëlimi i lotëve më kujtonte se udhëtoja midis të gjallëve.
Zaten, në udhëtimet fantastike që pata bërë për çdo natë përgjatë dyzet e nj moteve isha vrarë dhe isha ngjallur mijëra herë. Tek më rridhnin lotët çurg, Albana ime më qëndronte mbi kokë me kutinë e adelatëve në duar. Kurse dy djemtë, Sokoli dhe Derandi, njëri me gotën, tjetri me termosin me kamomil, qëndronin anash dy krahëve të mi.
Ishte mëngjes i ndritshëm. Mëngjes llamburitës. Nuk besoj të jetoj një tjetër mëngjes me dritë të gufuar e të vezullueshme si ai. Më vështronin tinëz mërgimtarët, bashkudhëtarët e mi në autobus. Mendova me vete: Do të pyesin: "Ku shkon ky plak gjysmë i gjallë?!"....