Vdekja e Zogut, Nexhmije Hoxha e Berisha përplasen për Abaz Kupin 43

Kryeministri Berisha ka sulmuar dje rolin e partizanëve në çlirimin e Shqipërisë dhe ka vlerësuar me nota maksimale legalitetin e drejtuar nga Abaz Kupi. Duke folur në mbledhjen e qeverisë për vdekjen e Leka Zogut, Berisha tha: “Dua të them këtu se mohimi i të drejtës së Mbretit për kthim në Shqipëri ishte një nga veprimet më arbitrare të Enver Hoxhës dhe klikës së tij. Mbreti Zog u largua nga Shqipëria ashtu siç u larguan mbretërit e tjerë, nga mbretëritë e pushtuara nga forcat nazifashiste. Por Mbreti Zog qëndroi në të gjithë kohën, në anën e koalicionit antifashist”.
Më pas kryeministri kaloi tek roli që kanë pasur Abaz Kupi dhe nacionalistët e tjerë gjatë çlirimit të Shqipërisë nga fashizmi dhe nazizmi. “Në 7 prill 1939, forcat dhe mbështetësit e tij, të udhëhequra nga Abaz Kupi, luftuan me trimëri në portin e Durrësit. Më pas, forcat mbretërore, sërish të udhëhequra nga Abaz Kupi, vazhduan luftën për çlirimin e vendit deri në vitin e fundit të saj. Natyrisht, lufta nacionalçlirimtare mori edhe aspektin e saj vëllavrasës, siç dëshmojnë dokumente të panumërta dhe kjo vëllavrasje kishte vetëm një qëllim, të garantonte me çdo kusht Enver Hoxha pushtetin. Por legalistët, mbretërorët luftuan me vendosmëri të madhe okupatorët nazifashistë, gjatë të gjitha viteve të pushtimit. Përpjekjet e tyre, pas vendosjes së diktaturës në Shqipëri, ishin të pandërprera”,- tha dje Berisha gjatë mbledhjes së qeverisë. Duke e cilësuar luftën nacionalçlirimtare si vllavrasëse, Berisha deklaroi dje se legalistët luftuan kundër okupatorëve nazifashistë.
Kjo deklaratë e kryeministrit vjen vetëm një ditë pas 29 nëntorit, datë e shënuar në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë si Dita e Çlirimit, por që për kryeministrin Berisha dhe të djathtën në përgjithëse, është një ditë e zakonshme si gjithë të tjerat. E djathta nuk ka kremtuar asnjë vit 29 nëntorin duke e cilësuar si një festë të krijuar nga “komunistët” dhe për këtë arsye ai ka festuar Ditën e Çlirimit më 28 nëntor.

Berisha: “Zogu e fitoi referendumin, por i vodhën rezultatin”
Kreu i qeverisë, Sali Berisha ka deklaruar dje se forma qeverisëse që ka sot shteti shqiptar është e vjedhur pasi vendi ynë duhej të drejtohej nga monarkia, jo Presidenti i Republikës dhe Parlamenti. Gjatë mbledhjes së djeshme të qeverisë, Berisha u shpreh se referendumi për formën qeverisëse i zhvilluar në vitin 1997 u fitua nga Lega Zogu dhe për pasojë Shqipëria sot duhej të ishte monarki e jo republikë parlamentare.
“Dua të theksoj se edhe referendumi u bë në flakët e rebelimit komunist dhe nuk mund të konsiderohet si një çështje e mbyllur. E vërteta është se, pa diskutim, në atë referendum dominoi parimi stalinist: ju votoni, numërimin e votave jua bëj unë. Por ajo që është reale, shqiptarët votuan masivisht, nga Konispoli në Vermosh, për mbretin e tyre. Referendumi nuk e kapi kuotën, por atë e përcaktuan ata, të cilët manipuluan dy javë rresht votat e referendumit”,- tha Berisha duke lënë të kuptohet se Leka Zogu i fitoi ato zgjedhje. Madje në këtë pikë ai mori edhe meritën e organizimit të referendumit duke u shprehur: “Pas hapjes së vendit, në vitin 1997 u dekretua nga Presidenti i Republikës (në atë kohë Sali Berisha sh.r) referendumi popullor, për t’u dhënë qytetarëve shqiptarë mundësinë e përzgjedhjes së tyre”.


Kryeministri: Sot ndërroi jetë Mbreti i shqiptarëve, Leka i Parë
I larguar nga Shqipëria vetëm dy ditë pas lindjes, Leka Zogu vendosi rikthimin në vitin 1993. Duke pretenduar fronin e Shqipërisë ai zbriti në Rinas me një avion privat, por u ndalua të qëndronte në Shqipëri dhe pa u mbushur 24 orë u largua sërish. Urdhri i ndalimit u firmos nga presidenti i asaj kohe, Sali Berisha, i cili ndihej i rrezikuar nga ardhja e pretendentit për fronin mbretëror.
Por dje pas, vetëm pak orë pas vdekjes së Leka Zogut, Berisha u shpreh: “Sot në mëngjes ndërroi jetë Mbreti i shqiptarëve, Leka i Parë, në moshën 72 vjeçare. Kjo është një humbje e madhe për kombin, për vendin. Leka i Parë u kurorëzua Mbret në prill të vitit 1961, pas vdekjes së Mbretit Zogu i Parë. Ai u largua foshnje nga Shqipëria, vetëm dy ditë pas lindjes, por u rrit dhe u mbrujt me dashuri të pakufishme për vendin dhe kombin. Mbreti Leka, në të gjithë jetën e tij në mërgim, ishte mbështetës kryesor i luftës dhe përpjekjeve të shqiptarëve për liri dhe dinjitet në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi e kudo që ndodheshin. Ishte frymëzues i tyre në këtë betejë. Në vitin 2003, parlamenti shqiptar votoi ligjin, ku i njeh atributet familjes mbretërore dhe ky ishte një vendim shumë i drejtë”.


E shtuna ditë zie, Ceremonia për Zogun në sallën e Parlamentit
Qeveria shqiptare vendosi paraditen e djeshme që Leka Zogu të varroset nga protokolli i shtetit ditën e shtunë dhe kjo ditë të shpallet ditë zie kombëtare. “Sot është një ditë e veçantë, ditë tjetër, në të cilën shqiptarët humbën një nga personalitetet më të mëdha të historisë së tyre politike. Në ligjin e parlamentit, përcaktohet detyrimi i përfshirjes në Protokollin Shtetëror të Familjes Mbretërore dhe ky ka qenë një vendim shumë i drejtë. Ndaj vendi dhe kombi do ta përcjellin Mbretin Leka i Parë me nderimet e atributet që i përkasin një Mbreti jo në detyrë. Dita e shtunë do të jetë zi kombëtare me të gjithë spektrin e ditës së zisë të nivelit mbretëror”,- tha dje kryeministri Berisha. Ndërkohë në vendimin që pasoi këtë deklaratë është vendosur që 3 dhjetori të jetë ditë zie ku në të gjitha institucionet, shtetërore dhe publike, të ulet flamuri kombëtar në gjysmë shtize dhe në orën 12.00 të mbahet një minutë heshtje. Radio – Televizioni Publik Shqiptar, gjatë zhvillimit të ceremonialit, të transmetojë muzikë funebre.
Për organizimin e ceremonisë mortore të Leka Zogut qeveria ka vendosur ngritjen e një grupi që do të ketë në përbërje tre ministra. “Qeveria vendosi ngritjen e komisionit shtetëror për kryerjen e ceremonisë funebre shtetërore, në përbërje të të cilit të jenë: Edmond Haxhinasto, zëvendëskryeministër dhe ministër i Punëve të Jashtme; Aldo Bumçi, ministër i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve; Arben Imami, ministër i Mbrojtjes; një përfaqësues i Oborrit Mbretëror Shqiptar; një përfaqësues i protokollit të Shtetit dhe një përfaqësues i protokollit të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë”,- thuhet në VKM. Sipas saj, ceremonia dhe homazhet do të organizohen ditën e shtunë nga ora 10.00 deri 12.00, në mjediset e sallës së seancave plenare të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë. Shpenzimet e varrimit dhe të ceremonialit do të përballohen nga Ministria e Punëve të Jashtme.

Kush është Abaz Kupi
Abaz Kupi (Bazi i Canes), lindi në Krujë më 1891. Ai ka punuar në krah të Ahmet Zogut dhe ka marrë pjesë në luftën kundër malazezeve në Koplik. Shërbeu si komandant i xhandarmerisë në Krujë me gradën e kapitenit. Më vonë u gradua major dhe shërbeu në Durrës. Në ditët e agresionit fashist italian kundër vendit tonë, më 7 prill 1939, Kupi ishte në detyrë në repartin ushtarak të Durrësit. Me pushtimin e Shqipërisë, u largua në Turqi. Me ndihmën e një oficeri anglez shkoi në Jugosllavi për të formuar Frontin e Rezistencës me përkrahjen e Ambasadës Angleze në Beograd. Pas pushtimit të Jugosllavisë nga gjermanet, së bashku me Gani Kryeziun e Mustafa Gjinishin, Kupi u rikthye në Shqipëri për të organizuar qëndresën kundër pushtuesit. Abaz Kupi ishte një nder organizatorët dhe pjesëmarrësit kryesorë të Konferencës së Pezës, të mbajtur më 16 shtator 1942 dhe u zgjodh anëtar i KANC. Ai u bë nismëtari i Konferencës së Mukjes të mbajtur në datat 1-2 gusht 1943 për të arritur bashkëpunimin midis Frontit Nacional Çlirimtar dhe Ballit Kombëtar.

Roli i Abaz Kupit dhe nacionalistëve të tjerë është komentuar gjatë në historinë e Shqipërisë. Për shumë vite ata janë cilësuar si bashkëpunëtorë me fashizmin ndërsa sot figura e tyre ka nisur të rregullohet me daljen në skenë të dokumenteve të kohës. Nexhmije Hoxha i ka kushtuar pjesë të tëra në librin e saj me kujtime, i cili del sot në treg, pikërisht rolit të Abaz Kupit, i cili mori dje vlerësimet maksimale nga kryeministri Berisha. Ja si e ka përshkruar Nexhmije Hoxha në librin e saj rolin e Abaz Kupit:
“…Siç është e njohur, në Konferencën e Pezës mori pjesë edhe Abaz Kupi, i quajtur edhe Bazi i Canes. Ai kishte ardhur aty me shpurën e tij prej 5-6 vetash. Kishte një trup mesatar, mund të them, të shkurtër dhe ishte më i madh në moshë se Haxhi Lleshi. Në kokë mbante një qeleshe krutane, kurse xhaketën e kishte ushtarake. Nga të gjithë nacionalistët ky qe i fundit që u largua nga Kryesia e Këshillit Nacionalçlirimtar. Ai u zgjodh edhe në Shtabin e Përgjithshëm të UNÇSH, duke bërë lojën e tij të dyzuar të një fshatari “bajraktar” analfabet, por dinak, i mësuar me intriga politike dhe aleanca fiktive, ashtu si mbreti i tij… Në Konferencë u ngritën çështje politike, për disa prej të cilave pati mirëkuptim dhe për disa të tjera u zhvilluan debate. U ngrit çështja e regjimit që do të vendosej në Shqipëri pas luftës. Një nga delegatët hodhi idenë që të shpallej si formë e regjimit “Republikë Demokratike”. Por kjo u hodh poshtë nga përfaqësuesit e Partisë Komuniste, duke e argumentuar se një parullë e tillë nuk do t’i shërbente bashkimit të të gjitha forcave në luftë, ndaj u tha: “Forma e regjimit t’i lihet popullit të vendosë”. Abaz Kupit i erdhi mirë për këtë dhe deklaroi: “Unë kërkoj Shqipnin nji herë e jo Zogun. Në qoftë se e do poplli, do të vendoset”.
Me gjithë këto debate e reagime, është fakt që edhe nacionalistët miratuan pa ndonjë vërejtje esenciale Rezolucionin që paraqiti delegacioni i Partisë Komuniste dhe që u lexua nga unë. Edhe ata delegatë që erdhën kur ishin mbyllur punimet e Konferencës, si Skënder Muço dhe Aziz Çami, pasi lexuan Rezolucionin dhe u njohën me vendimet e Konferencës, u solidarizuan me to dhe shprehën keqardhjen për arritjen e tyre me vonesë. Nacionalistët mbetën të kënaqur edhe nga zgjedhjet që u bënë në Konferencë, sepse Partia Komuniste ruajti një ekuilibër, të arsyeshëm për kohën, mes forcave nacionaliste dhe atyre komuniste. Në Këshill u zgjodhën 7 veta: Nga forcat nacionaliste u zgjodhën: Abaz Kupi, Ndoc Çoba dhe Kamber Qafmolla (ky u zgjodh në mungesë, madje, edhe Kryetar i Këshillit). Nga ana e Partisë Komuniste u zgjodhën: Enver Hoxha, Ymer Dishnica e Mustafa Gjinishi. Anëtar u zgjodh edhe patrioti e luftëtari i shquar, Myslim Peza. Siç është e njohur, me disa nga këto personazhe nuk u pamë më, ata bënë një zgjedhje tjetër, në kundërshtim me idenë themelore të Konferencës së Pezës. Kurse me të tjerët vazhduam, krah për krah, luftën kundër pushtuesve nazifashistë deri në çlirimin e vendit.

Mbështetja e ballistëve nga anglezët
Në vitin 1943 anglezët bënë shumë përpjekje për të bashkuar partizanët dhe nacionalistët në një front të përbashkët kundër pushtuesve. Këto u hodhën poshtë nga Enver Hoxha me pretendimin se disa oficerë britanikë po mbështesnin Ballistët në kurriz të partizanëve. “Kjo lidhej me luftën e atyre që, në të vërtetë, luftonin forcat antifashiste e pastaj reklamonin në BBC luftën (e paqenë të “Ballit Kombëtar”), duke fshehur lidhjet e “Ballit” me gjermanët. Edhe Bill Tilman ka shkruar për zemërimin e krerëve të LANÇ-it ndaj BBC-së, e cila vetëm më 10 korrik 1943 mori urdhër të demaskonte “Ballin” si një organizatë kolaboracioniste. Pas kësaj, anglezët u përqendruan te Abaz Kupi, por përpjekjet nuk dhanë rezultat..”,- shkruan Nexhmije Hoxha në kujtimet e saj.



Nexhmije Hoxha: Tentativat e Abaz Kupit për të kthyer regjimin e Zogut
Në këtë periudhë tremujore, gusht-shtator-tetor, të zhvillimit të ngjarjeve fitimtare në frontet e luftës kundër forcave nazifashiste, një nga çështjet që Enver Hoxha ndoqi me vëmendje të veçantë dhe me pjekuri politike, qe gjallërimi i elementëve zogistë për të kthyer regjimin e Zogut. Në një letër që i shkruante komitetit qarkor të Partisë për Tiranën, duke iu drejtuar veçanërisht Nako Spirut, i thotë: “Mora fletushkën tënde (Detit), ku prisja të më thoshe diçka për traktin që kanë hedhur Bazi i Canes (Abaz Kupi sh.r) e kompani me emrin e “Partisë nacionalzogiste”. Për këtë trakt e parti ne mendojmë kësisoj: për Bazin, ne jemi në pozita ta akuzojmë këtë si dezertor dhe që shkel besën e betimin…”.
Njihet fakti që Bazi që në Konferencën e Pezës u zgjodh anëtar i Kryesisë së Frontit Antifashist Nacionalçlirimtar dhe, më 10 korrik 1943, u zgjodh anëtar i Shtabit të Përgjithshëm të UNÇSH. Ai u thirr dhe në Konferencën II NÇl të Labinotit, por njoftoi se “ishte i zënë me punë”, kuptohet, me ngritjen e partisë zogiste, domethënë: u shkëput nga Fronti Nacionalçlirimtar, sepse kujtoi se i erdhi “dita e tij” (Shënimi im. N.H.). “Tani për tani,– vazhdon Enveri,– të mos e godasim si parti, që lufta jonë të mos degjenerojë në një luftë partish… të mos bëjmë që populli të harrojë okupatorin dhe Ballin dhe gjithë reaksionin e fshehur nën çdo maskë…
Ky trakt ka hedhur të ngjethura në kurrizin e shumëkujt që tmerrohet nga një rrezik zogist. Këta zotërinj deri tani ishin në gjumë ose përkëdhelnin idenë se Bazin e zogistët do t’i kishin si vegël për të realizuar qëllimet e tyre… gjithsecili kërkon të tërheqë jorganin nga këmbët e tij, duke kujtuar se erdhi fundi që të ndajnë plaçkën. …Përpara këtij rreziku të Zogut, këta elementë (brenda dhe jashtë partisë së Ballit) do të ndryshojnë pozita (mendojmë ne) dhe do të kërkojnë të na afrohen, se për të shpëtuar nga ai hall, ata e dinë se kush mund t’i shpëtojë, ata e dinë se vetëm Lëvizja jonë është ajo që do t’i presë këmbët çdo tentative të rikthimit të regjimit të vjetër.
Ky trakt i zogistëve vjen në një moment të keq për reaksionin, tamam kur ky përpiqej të grumbullohej me Ballin dhe të forconte pozitat e luftës kundër nesh.”. Në vazhdim të letrës, Enveri u shkruan shokëve se cili do të jetë qëndrimi ynë, si të përfitojmë… dhe u thotë se ai po shkruan një artikull dhe që do të shkruajë edhe të dytin e të tretin. Ndërsa shokët i porosiste të shkruanin një artikull për “Ballin”, duke e ilustruar me dokumente, si dhe për Fiqri Dinen, për të cilin u thotë se kemi shumë dokumente. Më poshtë Enveri shkruan: “Për të goditur Zogun, kjo do të vijë gradualisht, gjithashtu, edhe Bazin, me të cilin do të fjalosemi një herë, pastaj t’ia këndojmë dekoratat në gazetë…”. Është i njohur që ky takim me Abaz Kupin u bë në Shëngjergj të Tiranës, në shtëpinë e patriotit Ali Shtëpani, dhe Enveri e ka përshkruar bukur hezitimin dhe frikën e Bazit, që erdhi i shoqëruar nga një shpurë impresionuese, të armatosur deri në dhëmbë…


Nexhmija: Java e zezë e prillit 1939
Në librin e saj me kujtime, Nexhmije Hoxha tregon se si është pritur dhe komentuar martesa e Mbretit Zog në vitin 1938 dhe lindja e djalit Leka Zogu:
“…Një vit më parë ministri i Jashtëm i Italisë, njëkohësisht, dhëndër i Musolinit, Konti Çiano, vinte në Tiranë dhe vuloste me firmën e tij, si dëshmitar nderi, martesën e çiftit mbretëror, Ahmet Zogut me hungarezen Geraldina Appony, duke mbyllur, kështu, përpjekjet e dështuara të Musolinit për ta lidhur Ahmet Zogun me Italinë duke i dhënë për grua ndonjë nga vajzat e rretheve të aristokracisë a borgjezisë së lartë italiane. Më 30 shtator 1938 ishte nënshkruar marrëveshja famëkeqe e Munihut, mes Anglisë, Francës e Gjermanisë hitleriane, së cilës i lanë dorë të lirë të realizonte synimet e saj ekspansioniste në Europë e drejt Bashkimit Sovjetik. Komentatorët e emisioneve radiofonike të fuqive të mëdha perëndimore, sidomos BBC e Londrës, bënin fjalë për grumbullim të forcave ushtarake të Italisë në brigjet italiane të Adriatikut. Në janar të vitit 1939 regjimi i Zogut organizoi gjyqin e 73 komunistëve të arrestuar muaj më parë, kryesisht, anëtarë të Grupit Komunist të Shkodrës, që vepronte në Tiranë. Grupi kishte shtuar shumë punën për sqarimin e masave për çfarë po ndodhte në arenën ndërkombëtare dhe për rreziqet që kërcënonin Shqipërinë…
Më 4 prill u dha lajmi i lindjes së djalit të Zogut, Leka I. Autoritetet qeveritare i bënë thirrje popullit për një miting të madh para Bashkisë, për të festuar këtë ngjarje “të lumnueshme” për kombin tonë. Pjesëmarrja qe e jashtëzakonshme, por jo për të festuar lindjen e trashëgimtarit. Mitingu festiv “zyrtar” u shndërrua në një manifestim të madh popullor, sa qeveritarët nuk mundën të mbanin fjalimet e tyre, sepse nuk dëgjoheshin fare nga thirrjet e fuqishme të njerëzve: “Duam armë!”, “Duam armë!”. Kurse qeveritarët e Zogut vazhdonin të përgënjeshtronin lajmet për agresion nga Italia fashiste…

Rrëfimi i dëshmitarit: Si e rrethoi SHIK-u, Leka Zogun në Hotel Dajti në ’93

 Flamur Vezaj
Guxim Alimani është dëshmitar dhe protagonist i ngjarjes së 19-20 nëntorit 1993, të cilat ai i përmbledh me “dëbimi nga atdheu i mbretit Lekë”. Në një rrëfim të shkruar për “Shekullin”, z. Alimani thotë se “si dëshmitar i atyre 18 orëve të qëndrimit në Atdhe të Mbretit kam për detyrë të sqaroj në detaje dijen dhe përjetimin tim”.
Alimani pohon se “shumë pak njerëz mund ta kenë ditur ekzaktësisht ardhjen e mbretit më 19 nëntor 1993 në Shqipëri”. Përgatitjen për ardhjen e Lekës dhe mbërritjen e tij në Rinas Alimani e përshkruan mes të tjerash me këto fjalë:
“…Guri Durollari kishte filluar në konspiracion përgatitjet për këtë ardhje. Ai kishte prenotuar të gjithë ushtarët luksozë të parkut të delegacioneve, si dhe suitat në hotel “Dajti” duke gënjyer kureshtarët se do të vinte Nëna Mbretëreshë Geraldinë. Po ashtu, nën këtë pretekst, Durollari kishte lajmëruar dhe sponsorizuar mbërritjen në Tiranë të përkrahësve të njohur të Mbretit nga mbarë vendi. Nisja për në Rinas në mesditën e 19 nëntorit u bë e organizuar diku afër stadiumit “Dinamo”. Unë duke besuar deri dikund Gurin arrita të firmos në Ministrinë e Brendshme rreth 70 leje V.Q.A., d.m.th., për t’u futur në territorin ku uleshin avionët. Karvani i makinave ishte dekoruar me flamuj kombëtarë dhe simbole dalluese të monarkisë. Për koincidencë, pikërisht atë ditë dhe në të njëjtin orar, në aeroport do të mbërrinte kryeministri Meksi nga një pritje zyrtare në Bullgari. Avioni çarter që solli Mbretin Lekë arriti i pari. Durollari, sapo ndaloi aeroplani dhe hodhi shkallën, u ngjit lart dhe pas 2 minutash zbriti në mënyrë enigmatike me dy pasaporta në dorë. Më bëri me shenjë ta shoqëroja dhe së bashku u drejtuam në sportelin e policisë kufitare aeroportuale. Miqtë e mi, Çezar Tare dhe Lulëzim Shala, që drejtonin atë kohë policinë e Rinasit më panë me habi tek panë pasaportën e Mbretit Lekë. Ajo ishte një pasaportë ndërkombëtare diplomatike e lëshuar në emër të Mbretërisë Shqiptare. Nuk jam as sot i sqaruar nëse kishte konotacion ndërkombëtar kjo tip pasaporte, por di që ithtarët dhe njerëzit shumë afër Mbretit në emigracion dispononin nga një të tillë (…) Gjithsesi vlen të përmendet se pasaportat e Mbretit Lekë dhe ministrit Abedin Mulosmanaj u vulosën për hyrje legale në territorin e Republikës se Shqipërisë…”
Më pas, Alimani rrëfen se si karvani me Leka Zogun dhe mbështetësit e tij u nis për Tiranë. “Mbreti Lekë de fakto për herë të parë shkelte dhe tokën arbënore, pasi dihet që në largimin e Familjes Mbretërore më 7 prill 1939, ai ishte vetëm një i porsalindur disa orësh. Kështu që do të duhej një penë “alla Kadare” dhe jo imja të mund të bënte një deskripsion afër reales së emocionit të Mbretit dhe besnikëve të tij që e patëm tyre atë ditë të zymtë nëntori 1993. Atë mbrëmje të 19 nëntorit 1993, hotel “Dajti” ku u akomodua Mbreti Lekë u kthye në shtëpinë e monarkistëve Shqiptarë. Mbreti u vendos në suitën nr. 214 të hotelit, më e mira që gjendej. Durollari e kishte prenotuar herët dhomën duke i thënë njëfarë ofiqari të hotelit me emrin Spartak Topollai se e donte për z. Abedin Mulosmanin. Arritja e Mbretit Lekë në hotel, siç do ta merrja vesh pak kohë më vonë, kishte shkaktuar tronditje në qarqet qeveritare dhe më tutje…”
Lidhur me atë që ndodhi më pas në hotel “Dajti”, Guxim Alimani ka një rrëfim edhe më të detajuar në një monografi kushtuar ish-ministrit të oborrit mbretëror, Abedin Mulosmanaj. Më poshtë, rrëfimi i z. Alimani për natën e vështirë në hotel “Dajti” dhe jo vetëm:
“…Për atë datë, unë kam shkruar pa mbarim, si dhe do të shkruaj sërish, pasi mendoj se akoma ka enigma që e mbështjellin atë natë të zezë për qeverinë e post diktaturës së atëhershme. Në librin tim “Fenillotage” – “18 orë pranë mbretit”, menjëherë pas asaj ngjarjeje me realizëm dhe dhimbje njëkohësisht kam përshkruar çdo detaj, prandaj nuk dua t’iu rikthehem të gjithave… Gjithsesi nuk mund të lë pa treguar rolin dhe cilësitë e veçanta të Ministrit Mulosmanaj, të cilat me gjithë fuqinë e tyre u shpalosën në dy ditët e zisë kombëtare të obligimit të largimit të largimit të Mbretit Lekë nga Shqipëria. Ky largim i dytë askush nuk mund të ma argumentojë se ka vetëm një tjetër precedent të mëparshëm, atë të 7 prillit, kur fashistët italianë e detyruan Madhërinë e saj Geraldinë të linte Shqipërinë me Princin Trashëgimtar – sot N.M.T Leka 1 vetëm pak orë të sapolindur. Siç e kam bërë shpesh herë përshkrimin e asaj nate makabre, kur gjysma e atdhetare e Shqiptarëve nuk fjeti aspak, Abedin Mulosmanaj kishte një rol të dorës së parë.
Duke u rrethuar në pabesi me suitën në dhomën Nr: 214 të hotel “Dajtit” nga forcat policore, shik-se dhe gardiste, Mbreti Lekë, Ministri Mulosmanaj u ndodhën në një situatë kritike, ku çdo vendim i nxituar pillte vëllavrasje apo edhe diçka më tepër. Shërbimet e huaja prezente e aktive në Tiranë, duket se do të mundnin ta shfrytëzonin në favorin e tyre këtë situatë, ku GJAH i majmë për ta, pritej të bëhej Mbreti i Shqiptarëve. Dhe faji dhe faqja e zezë do të binin tek shqiptarët, së bashku me pasojat e llahtarshme. Ky skenar falë gjakftohtësisë së gjykimit, si dhe trimërisë së pashoqe të mbretit dhe besnikut të tij, Abedin Mulosmanaj, do të përfundonte pa u kryer për t’i shpërthyer në duar z. Berisha në pranverën e vitit 1997. Sapo gjenerali Agim Shehu, drejtues i këtij Operacioni, do të fillonte ekspeditën, fjalët dhe veprat e Abedin Mulosmanajt qenë të prera dhe të guximshme: “Mbreti i Shqiptarëve, dokumentet e tij, Suita dhe gjithçka mban me vete janë të shenjta dhe nëse dikush guxon t’i prekë do të ketë pasojat më të rënda”.
Burri i fortë, thotë populli, e gjen vetë partnerin e burrërisë. Kështu ndodhi dhe atë mëngjes pas mesnatës së 19 nëntorit. Pasi kishin lënë Suitën e Mbretit për të pushuar ndonjë çast, kur shoferi i PLL-së, Ilir Xhudollari, trokiti në portën time duke më komunikuar thirrjen urgjente të Ministrit Mulosmani. Menjëherë iu gjenda pranë dhe nuk duhej shumë për të hetuar tek ai situatën e dyzuar që e dominonte. Agim Shehut i kishte ardhur në ndihmë një tjetër stërvinë, i quajtur Rexhep Karapici, i cili asokohe i printe SHIK-ut të Tiranës e që më vonë u shndërrua në një kundërshtar edhe të vetë Presidentit Berisha.
Abedini nuk pranonte të zgjonte Mbretin para orarit të zakonshëm, jo se situata nuk diktonte, por se burri i bjeshkëve nuk pranonte sfida spurdhjake, qofshin edhe të veshura me pushtet. Shkëmbyem me Ministrin disa fjalë, të cilat vetëm në një botë tjetër do t’i rikonsumojmë dhe në atë mëngjes të datës 20 rreth orës 3:20 zgjova menjëherë prej gjumit mikun tim Azem Hajdari.
Nuk dua të përmend dialogun, por mund të them se Azemi qe mik dhe simpatizant i Abedinit, të cilin e çmonte shumë. Ndoshta jo vetëm vendlindja, por më shumë cilësitë e rralla e të veçanta e kishin bashkuar me Abedinin. Sapo mbërrita në dhomë paralelisht ra edhe zilja e telefonit të Azem Hajdarit duke ftuar gjeneralin kasnec Agim Shehu në anën tjetër të receptorit: – Alo, jam Azem Hajdari, mos tento të prekësh Mbretin dhe Abedin Mulosmanin se më ke qysh tash krah tyre! Ata siç kanë ardhë do të lëshojnë Shqipërinë, por turpin do ta mbajmë ne.
Dhe vërtetë, Mbreti u largua për t’i lënë pozitës së atëhershme një njollë të zezë pis sa vetë nata që vijoi për të jo pa shumë pasoja…”


Kush është Guxim Alimani
Ka kryer studimet e larta në Universitetin e Tiranës, në vitin 1996 në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja, dega Frëngjisht. Në vitin 1991 ishte redaktor në Radio Tirana, emisioni për bashkatdhetarët. Nga viti 1993, deri në vitin 1999, Alimani ishte kryeredaktor i gazetës “Atdheu”, organ i Partisë Lëvizja e Legalitetit. Po në këta shtatë vjet ka drejtuar Dhomën e Tregtisë belgo-shqiptare. Prej vitit 2001, është atashuar pranë një grupi monitorues të Krizave dhe Proceseve Integruese, iniciuar nga Bashkimi Evropian, ku kryen detyrën e adjutantit. Është botuesi i disa librave me monografi kryesisht të Mbretit Zog, familjes mbretërore. Vazhdon të merret njëkohësisht edhe me publicistikë.

Blushi: Rikandidimi i Rames, gafe politike e njeriu megalloman

Nje prej figurave me perfaqesues te opozites shqiptare, Ben Blushi, ishte i ftuar ne Top Channel ku trajtoi ceshtje te shumta te aktualitetit, si ekonomia, politika, zgjedhjet e 2009-s e 2011-s, programin politik i PS-se, zhvillimet e fundit brenda socialisteve, por edhe te tjera si vdekja e Leka Zogut apo libri i tij dhe ai i Edi Rames.

"Rama s'duhet te kishte kandiduar dhe eshte e qarte qe kjo ishte nje gafe politike. Ne i thame qe s'duhet te kandidonte, por me ate qe beri, ai tregoi se nuk pyet njeri. Shpresoj te kete kuptuar se askush s'eshte i pazevendesueshem. Kete pohim e zbuloi mbreme ne interviste per Top Channel, Ben Blushi, anetar i Kryesise se Partise Socialiste dhe deputet i Kuvendit. Ne ate qe ishte pjesa me interesante e bashkebisedimit, Blushi leshoi kritika konkrete ndaj Rames, duke e konsideruar vendimin e tij per te kandidatuar per nje mandat te kater ne zgjedhjet bashkiake te majit si nje prej "gafave" me te medha politike te bera ndonjehere prej Rames. "Ne 2011-n, nuk mendoj se kemi humbur, por keto zgjedhje nuk duhen lexuar si zgjedhje te verteta politike, edhe pse ishim ne qe u perpoqem t'i jepnim kete fryme. Shqiptaret nuk votuan politikisht. Kjo ndodhi dhe ne Tirane, te pakten deri ne diten e fundit, ne 14 maj. Me duhet ta them per here te pare, por Tirana jetonte ne depresion vitet e fundit, nga depresioni i nje sanduici mes qeverise dhe Partise Socialiste. Qyteti mendonte se po sakrifikohej ne nje lufte politike dhe per kete arsye nuk pastrohej mire, s'kishte shume investime, vende parkimi, etj., qe nuk i vlejten Rames dhe PS-se". Ne kushte te tjera, patjeter qe do te kishim me pak vota. Dhe ne kushtet e koalicioneve po ashtu, - tha Blushi.

Duke theksuar se Rama s'duhet te kishte kandiduar dhe se kjo ishte nje gafe politike, z.Blushi shtoi: "Ne i thame qe s'duhet te kandidonte, por me ate qe beri, ai tregoi se nuk pyet njeri. Tregoi se deshiron me shume pushtet nga ai qe i takon, jo atij, por kujtdo prej nesh. Ne 2013-n do te jete kandiat per Kryeminister dhe me kete ai i tha shqiptareve qe mund t'i beje te gjitha. Duke u futur vete ne zgjedhje, tregoi nje akt megallomanie. Nje koment qe beri ai, ishte se, "pervec meje ne PS s'ka kandidate te tjere", por kete koment une s'mund ta pranoj. Kete se pranoj per askend, as per vete. Cdo njeri zevendesohet dhe kjo ndonjehere mund te kete efekt te mire".

Levizja e Mendimit Ndryshe

Deputeti Blushi foli edhe per kritikat e forta qe ka adresuar kunder lidershipit te PS-se, sidomos pas zgjedhjeve te 2009-s dhe ne fillim te 2010-s. "Ka patur njerez qe me kane thene pse kritikon me shume PS-ne se sa qeverine? Ka patur moskuptime nga 2009-2010 pse une dhe koleget e mi e benim kete gje. Ne 2009-n kam pyetur veten, ku po shkojme? Presioni qe vinte nga shumica e PS ishte shume radikal dhe shume perjashtues. Nuk u largova dhe zgjodha heshtjen. S'e bera se nuk doja te ndihmoja Saliun dhe zgjodha t'i jap kosto profilit tim politik. Nese e famshmja LMN do vazhdonte, sot do kishim parti tjeter, te vogel te majte por te padobishme, mund te ishte shume e dobishme vetem per Saliun, jo per PS-ne", deklaroi Blushi.

Itenerari i Blushit ne PS

Deputeti socialist tha se eshte itinerar shume i gjate dhe shtoi: "Une nuk jam terhequr, por kam dhene doreheqjen ne 2007-n. Preferova te marr ate deshtim edhe pse nuk kisha asnje pergjegjesi. Gjashte socialiste votuan per Topin dhe une dhashe doreheqjen per shkak te moralit. Atehere isha nje nder 40 e ca deputetet e PS". Blushi thekson se me tej vendosi te merrej me letersi dhe shtoi: "Pas 30-40 vitesh, ne jeten time s'do te kete rendesi doreheqja, por librat po".

Kurse duke folur per vitin 2009, tha se ka patur "nje keqkuptim te madh per shkak te tensionit dhe panikut qe na kapi te gjitheve" dhe vijoi: "Nuk menduam se do te ishim perseri ne opozite. Kishim bindje te madhe dhe frymezim per ardhjen ne pushtet. Mungesa psikologjike na futi ne nje tunel, dhe ku s'ka drite, njerezit zihen, i vene sterkembesh njeri-tjetrit. Une them edhe sot qe ne 2009-n, nuk ishin te gjitha arsyet e humbjes ne kuti. Rama thote te kunderten. Ky eshte ndryshimi yne. Humbja nuk u kushtezua vetem nga manipulimi, por edhe nga mungesa e nje programi te besueshem, realist, funksional, te vertete dhe koalicionet e gabuara. Per keto arsye duhet te merrte pergjegjesi si kryetar", - theksoi z.Blushi.

Vdes kryeministri i fundit i ish-Jugosllavisë

Ka ndërruar jetë në moshën 88-vjeçare, kryeministri i fundit i epokës së ish-Jugosllavisë, Ante Markovic.
Markovic u emërua në postin e kreut të ekzekutivit në vitin 1989 dhe realizoi shumë shpejtë një seri reformash ekonomike, të cilat ngritën standartin e jetesës dhe ulën inflacionin.
Markovic dha dorëheqjen nga posti i tij në vitin 1991, kur Jugosllavia kishte filluar të shpërbëhej dhe pak kohë më vonë u tërhoq plotësisht nga politika.

SHBA, vdes vajza e vetme e Stalinit

Svetlana Alliluyeva

Vajza e vetme e diktatorit Sovjetik Josef Stalin ka vdekur në moshën 85 vjeç nga kanceri në zorrën e trashë në SHBA. Svetlana Alliluyeva, gjithashtu njihej si Lana Peter, vdiq me 22 nëntor, shkruan BBC.
Largimi i saj nga Bashkimi Sovjetik në vitin 1967 ishte një motiv për propagandën e SHBA-së. Ajo ka shkruar katër libra, ku dy ditarët u kthyen në bestseller. Por ajo iu mund ti largohej hijes së babait.
Ajo është shprehur se u largua nga Bashkimi Sovjetik pasi atje nuk kishte mundësi për tu realizuar. Gjithashtu një tjetër motivim ishte trajtimi jo i mirë ndaj burrit të saj të fundit, Brijesh Singh.
Ajo shkoi në  Indi në vitin 1966 për të hedhur hirin e Singh dhe prej andej refuzoi kthimin në Bashkimin sovjetik dhe hyri në ambasadën e SHBA-së ku kërkoi azil politik.
Vajza e Stalinit dogji pasaportën, denoncoi komunizmin dhe babain e saj, të cilin e quajti “një monstër moralist dhe fetar”. Përveçse denoncoi regjimin e Stalinit, ajo fajësoi liderët e tjerë për dërgimin e miliona punëtorëve në kampe.

Sulmi te “Kurban”, Rama: Intelekualët, spiunë e puthadorë

Kreu i PS akuzon intelektualët e “Iniciativa për Tiranën”.    Përgjigjen Ciko, Luarasi, Çashku, Kasoruho e Kule.

“Iniciativa për Tiranën”, Rama: Janë puthadorë oborresh.
“Zhani Ciko denoncon opozitën siç dëshmoi  në gjyqin kundër tenorit Lukë Kaçaj në 1973”

Në librin e fundit “Kurban”, Edi Rama nuk ka lënë jashtë komentit të tij edhe “Iniciativën për Tiranën”, një grupim intelektualësh të njohur të kryeqytetit, të cilët gjatë fushatës zgjedhore të 8 majit për pushtetin vendor tentuan të ndërtonin një debat mes dy kandidatëve, Lulzim Basha dhe Edi Rama. Kreu socialist, ish-kryetari i Bashkisë së Tiranës, nuk iu përgjigj kësaj ftese, ndërsa Lulzim Basha mori pjesë në të gjitha takimet e hapura publike që “Iniciativa” organizoi për çështjet që kishin të bënin me qytetin dhe të ardhmen e tij. Rama, jo vetëm e injoroi këtë grupim intelektualësh, por i etiketoi pjesëmarrësit e kësaj iniciative si “sazexhinj” dhe “ahengxhinj” të pushtetit, ndërsa Basha paraqiti në të gjitha takimet vizionin e tij dhe projektin për Tiranën.
Sikur sistemi ku jetojmë sot të përfshinte edhe mundësinë e burgosjes apo të pushkatimit të opozitarëve, ky soj provincial “intelektualësh” që me përmbajtjen e fjalës intelektual s’kanë asnjë lidhje, do të bënin pa ndrojtje e as përtesë të njëjtën gjë që kanë bërë, do të dilnin në gjyq për të thënë ato që do t’u kërkonte pushteti kundër opozitës, njësoj siç firmosin sot ato që ua shkruajnë zyrat e propagandës së pushtetit, për të krijuar perceptimin se opozita që proteston kundër qeverisë ka dalë nga binarët e interesave kombëtarë apo qytetarë e prandaj ka edhe ajkën e shoqërisë kundër saj. Në fakt, kjo s’është ajka, po hirra e shoqërisë, hirra e regjimit të vjetër që mblidhet në tepsinë e çdo pushteti dhe sa më jodemokratik pushteti, aq më të zellshëm këta spiunë e denonciatorë dje shpirtshitur prej frikës gëluese në bark, ndërsa sot ku e ku me turp, sepse ku e ku më kollaj të thuash jo, të vetëpërdorur thjesht për një karrige, një shpërblim, një honorar, një nderim a qoftë edhe një buzëqeshje nga tutori i mëkateve të tyre të vjetra e i dobësive të tyre të pashërueshme. Kur sheh ekspozetët e gjyqit të Maks Velos a të bartësve të tjerë të shfaqjeve të huaja që u përplasën dje me unitetin e çeliktë e uniformitetin prej graniti të Partisë së Punës dhe gjen emra që sot i paraqiten publikut si zëra e figura të shquara të kulturës kombëtare apo të shoqërisë demokratike, të cilët riciklojnë veten mu si mbeturinat urbane në landfild-in e shërbesave proqeveritare, të ngrihen zorrët në fyt e të vjen një ndot i pangushëllueshem, karagjozë me pagesë që s’kanë asnjë brerje ndërgjegjeje, teksa turpin e hanë me bukën e pushtetit duke fërkuar plëndësin e nginjun.
S’më ngushëllon hiç, as ç’ka po them, nga shumë fjalët që meriton soji i tyre, i llojit mos e prek se qelbet, po akoma më jongushëlluese më duket heshtja e vazhdueshme karshi kësaj skote hyzmeqarësh të oborrit të pushtetit, që bubërrojnë në prehjen e batakut të patrazuar të mediokritetit të tyre pompoz, duke u shfaqur në ekrane, gazeta e skena publike si bartës të angazhuar të fateve të kulturës e të shoqërisë dhe duke shëtitur me buzëqeshje në dorë e gotë në buzë nëpër çdo turmë të përzgjedhur qokash e zijafetesh zyrtare. Kur i sheh, të duket sikur asgjë s’ka ndryshuar qysh prej viteve të para të shtetit shqiptar, ashtu siç i kemi njohur prej leximeve nëpër kujtimet e hidhura të mendjeve të mençura të këtij kombi a në përshkrimet e goditura të penave të talentuara që e kanë prekur batakun e konformizmit turkoshak të të ashtuquajturave elita intelektuale shqiptare, ndërkohë që intelektualët e mirëfilltë, ata të vyerit që s’i kanë munguar asnjëherë kësaj toke, kanë vuajtur, si rregull, të gjithë po njësoj pasojat e të njëjtit zell shtetshërbyesish të zgjyrosur, spiunë, denonciatorë, puthadorë oborresh si nën mbretëri e diktaturë, si në demokraci. Mes shpurës së “intelektualëve” të oborrit ka shumë shembuj çmeritës të atij, që Hannah Arendt e quan banaliteti i së keqes, dihen, njihen tanimë, çka i bën të parespektueshëm edhe si njerëz e jo më si intelektualë. Nuk është çfarë kanë thënë të shtrënguar prej frikës e kërcënimeve në kohën e barbarisë proletare, kur jo gjithkush mund të ishte heroik në kurajë e qëndresë siç qenë ata që edhe më pas, në kushtet e lirisë, vazhduan të flasin publikisht çka u thotë koka e tyre, Simon Jubani, Zef Pllumi, Spartak Ngjela, Daut Gumeni, Fatos Lubonja, Kurt Kola apo ndonjë tjetër, po pikërisht kërrusja deri në tokë e kurrizit për t’u kthyer në piedestal ku vë këmbët pushteti i radhës edhe pas shembjes së diktaturës komuniste, e sa më i pafytyrë në vrazhdësinë e vet pushteti, aq më përunjësisht i kërrusur kurrizi.
Kjo lloj shërbese e ulët kundër interesave të shoqërisë e në antitezë me çdo vlerë demokratike, e ngjashme në shekullin XXI me punën e skllevërve që mbanin krahësh sundimtarët e skllavopronarët e kohëve të vjetra, i bën akoma më të fajshme se ç’ishin edhe spiunimet e denoncimet e djeshme të shërbëtorëve të sotëm të sundimtarit Sali, them Sali sepse në kohën e qeverive socialiste këta servilë të lindur s’i trembte askush tjetër veç hijes së tyre. Fjala vjen, dëshmia tronditëse në gjyqin komunist e drejtorit aktual të Teatrit të Operës e Baletit, Zhani Ciko, për burgosjen politike të tenorit të madh Llukë Kaçaj në vitin 1973, ku Zhani mbrojti partinë nga armiku Gjergj Fishta, për të cilin i gjori Llukë i kishte thënë se e konsideronte poet të madh kombëtar, tingëllon edhe më e shëmtuar sot që Zhani shërbesat proqeveritare i bën sa herë i kërkohen, duke denoncuar opozitën publikisht si destruktive, kur protestat e saj tronditin oborrin e pushtetit, duke mbajtur fjalime para premierave të Operës për rolin e pazëvendësueshëm të Kryeministrit e familjes së tij, apo madje të vetë spikeres Jozefinë në rimëkëmbjen e muzikës skenike shqiptare, apo duke u rreshtuar për të kënduar ariet e vrazhda të pushtetit në korin e mbështetësve të fushatës së një kandidati qeveritar për Bashkinë e kryeqytetit, pak muaj pas vrasjes së katër njerëzve të pafajshëm në bulevardin e Tiranës nga pushkët e shtetit që këtë kandidat e kishte ministër të Brendshëm. EDI RAMA

Ciko: Libri, një farsë që po përgënjeshtrohet

Grupimi i intelektualëve “Iniciativa për Tiranën”, gjatë një takimi në ditët e fushatës elektorale për kreun e Bashkisë së Kryeqytetit

Intelektualët e cilësojnë fyes librin e kryesocialistit Edi Rama
Reagon drejtori i TKOB: Ky zotëri, ose të flasë me dokumente , ose të mos përgojojë njerëzit kot më kot.
Nuk e kanë blerë librin “Kurban” të kryetarit të PS-së, Edi Rama dhe, me aq sa deklarojnë për gazetën “Panorama”, as nuk kanë ndër mend ta lexojnë. Bëhet fjalë për intelektualët e grupimit “Iniciativa për Tiranën”, që pavarësisht bindjeve politike, u mblodhën në maj të këtij viti nga kandidati demokrat për Bashkinë e Tiranës, Lulzim Basha, aktualisht kryetar, në mënyrë që të jepnin mendimin e tyre për zhvillimin e kryeqytetit. Këto personalitete Rama i ka shënuar me thonjëza “grusht intelektualësh” dhe janë fyer direkt apo indirekt në libër, ku ndër të tjera, i thekson si “hyzmeqarë të pushtetit, hirrë e regjimit të vjetër, puthadorë oborresh, spiunë, denonciatorë, shpirtshitur etj.”. Më i “prekuri” ndër ta dhe me emër konkret ka qenë Zhani Ciko, ku në faqen 315 të librit Rama e paraqet atë me të gjitha “cilësitë” që përmendëm më lart dhe ca të tjera shtesë. Për të gjitha këto, Ciko është i informuar nga miqtë, e megjithatë vetë nuk e ka blerë librin. Sepse për të, i gjithë botimi për të cilin kreu socialist pretendon se gjithçka e shkruar aty është e vërtetë, në fakt është një farsë. “Nuk e kam lexuar librin, por me ato që kam dëgjuar dhe po më lexoni ju, rreshtat ku flitet për personin tim, nga fundi gjer në krye, janë një shpifje e Edi Ramës, për mua dhe jo vetëm. Çdo ditë po i dalin persona të cilët ai i ka përmendur në libër dhe po ia hedhin poshtë ato që ka shkruar. Pra, libri i tij po përgënjeshtrohet”, thotë Ciko për gazetën “Panorama”. Sipas tij, Edi Rama nuk ka nxjerrë në qarkullim një libër, por fantazi të tij. “Ky zotëri, ose të flasë me dokumente, me faksimile, ose të mos përgojojë njerëzit kot më kot, siç ka bërë deri më tani. Për sa u përket prononcimeve të mia si qytetar dhe njeri i artit në kuadrin e iniciativës për Tiranën, apo ndonjë rast tjetër, ato kanë qenë korrekte, vetëm për problemet që më shqetësojnë, pa u përpjekur të fyej ndonjërin që nuk e ka quajtur të vlefshëm dëgjimin e mendimit tim të pavarur dhe për ato probleme ku më jep të drejtën e prononcimit stazhi im i gjatë në punë, vullneti dhe ndershmëria qytetare”, thekson Ciko. “Grushti i intelektualëve”, të cilëve u referohet Rama, janë 31 personalitete, ku ndër ta po kujtojmë panelin e emrave të njohur, si: Aleks Luarasi, profesor; Adrian Civici, ekonomist, financier dhe pedagog në UET; Zhani Ciko, drejtor i TKOB; Valentina Kuka, pedagoge në UT; Halim Kosova, mjek i njohur; Jera Kruja, mjeke neurologe; Neritan Ceka, arkeolog; Nevila Nika, historiane; Bujar Kapexhiu, pedagog në UET; Artan Lame, inxhinier; Dhori Kule, rektori i UT; Zef Preçi, ekonomist; Kujtim Çashku, pedagog; Besnik Aliaj, inxhinier etj.
Zhani Ciko: Shpifje fund e krye
“Çdo ditë po i dalin persona të cilët ai i ka përmendur në libër dhe po ia hedhin poshtë ato që ka shkruar. Pra, libri i tij po përgënjeshtrohet, është totalisht një farsë. Edi Rama nuk ka nxjerrë në qarkullim një libër, por fantazi të tij. Ky zotëri, ose të flasë me dokumente, me faksimile, ose të mos përgojojë njerëzit kot më kot, siç ka bërë deri më tani. Nuk e kam lexuar librin, por me ato që kam dëgjuar dhe po më lexoni ju, rreshtat ku flitet për personin tim, nga fundi gjer në krye janë një shpifje e Edi Ramës”.
Kujtim Çashku: Nuk i bëj publicitet Ramës
“Ju më pyesni nëse e kam lexuar librin, unë po të përgjigjem ndershmërisht që nuk e kam lexuar dhe nuk do ta lexoj. Kam arsyet e mia për këtë. Sa i përket reagimit tim lidhur me atë çfarë kam marrë vesh indirekt se çfarë është shkruar, nuk dëshiroj të komentoj për asnjë fjali. E para, sepse nuk mund të replikoj për diçka që nuk e kam lexuar vetë.
Dhe e dyta, sepse nuk jam unë njeriu që duhet t’i bëjë publicitet Edi Ramës. Nëse do të kem diçka konkrete, do të përdor replikën e gjatë në gazetën tuaj, por nuk besoj se kjo do të ndodhë. Jua thashë, nuk bëj reklamë unë”.
Aleks Luarasi: Nuk e lexoj Edi Ramën
“Unë nuk jam për pjesën që të zhvillojmë polemika politike me një libër, pasi nuk jam përfshirë asnjëherë në të tilla raste dhe nuk kam ndërmend ta filloj tani. Sa i përket prezencës sime në tryezën me intelektualë ‘Iniciativa për Tiranën’, nuk jam penduar pse kam marrë pjesë. Unë dhashë kontributin tim për zhvillimin e Tiranës, pa asnjë lloj ndikimi politik, dhe u qëndroj të gjitha atyre që kam shprehur në tryezë. Nuk e di se çfarë ka shkruar konkretisht Edi Rama në librin e tij ‘Kurban’ dhe, drejt të them, nuk kam ndër mend që të mësoj më gjatë, apo ta lexoj. Pavarësisht që qenkam bërë pjesë e librit, direkt apo indirekt, vërtet që nuk e di, unë nuk kam ndër mend të bëj replika”.
Amik Kasoruho: “Edi Rama të kërkojë falje publike”
“Nuk e kam lexuar librin e Edi Ramës dhe nuk kam ndër mend ta lexoj. Para disa kohësh e kam sfiduar publikisht për këtë gjë dhe i qëndroj kësaj sfide: ‘Edi Rama, unë ju sfidoj në emër të vuajtjes së qindra njerëzve gjatë diktaturës! Publicistikën tuaj të viteve ‘90 e lexoj ndryshe sot… Ju nuk keni më lidhje me mendimin që kisha dikur për një djalë me emrin Edi Rama, në fillim të viteve ’90, kur merrte përkrahu Kasëm Trebeshinën dhe e nxirrte në tribunat, në ditët e përpjekjeve kundër diktaturës, në emër të lirisë dhe të të drejtave të njeriut’. Po ashtu, jam ende në pritje që Edi Rama të kërkojë falje publike për atë se çfarë shkaktoi me sjelljen dhe udhëheqjen e tij në demonstratën e 21 janarit”.
Dhori Kule: “S’i shpenzoj paratë kot me librin e Ramës”

“Pas kaq muajsh nga “Iniciativa për Tiranën”, më vjen shumë mirë që kam qenë pjesë e asaj tryeze intelektualësh për t’i shërbyer kryeqytetit dhe dhashë mendimin tim se si e dëshiroj atë. Unë nuk kam qenë ndonjëherë shërbëtor i pushtetit, por kam qenë dhe do të jem gjithmonë shërbëtor i Tiranës, ashtu siç isha në atë tryezë. Sa i përket botimit të Edi Ramës, unë nuk kam kohë të pavlerë që të blej libra kot, që përmbajnë defekte psikologjike në gjykimin e personave dhe jo vëzhgime reale. Isha në Panairin e Tiranës dhe mora libra që më shërbejnë për punën e sigurisht që bleva dhe nobelistë, por nuk mund të fusja në bibliotekën time librin e Edi Ramës. Si ekonomist, nuk harxhoj as kohën e as paratë kot”.

Djali i Hrushovit: Të fshehtat e vizitës së babait, Enveri donte pushtetin

“Babai kërkonte që Blloku Lindor të operonte si një treg i përbashkët ekonomik”
Prej 19 vitesh, ai jeton në Amerikë, ku jep leksione në universitetin “Brown”, si dhe në Kolegjin Ushtarak të Akademisë Navale në New Port. Në Amerikën “imperialiste”, armiken e kahershme të ish-Bashkimit Sovjetik. Sergei Hrushov, i biri i udhëheqësit sovjetik Nikita Hrushov, ka dhënë për herë të parë një intervistë për shqiptarët. Dy të diela rresht, në emisionin “Exclusive” në Top Chennel është transmetuar kjo intervistë që ai ka dhënë për Auron Taren. Hrushov flet për të atin, reformat e tij, por edhe për Shqipërinë, vizitën e të atit, marrëdhëniet me Enver Hoxhën dhe më pas prishjen e marrëdhënieve. Më poshtë, pjesa ku Krushov përqendrohet te marrëdhëniet shqiptaro-ruse.
A mund të na tregoni më shumë mbi fjalimin sekret të Kongresit XX në 25 Shkurt të 1956? Të gjithë e njohim tashmë këtë fjalim, që u mbajt sekret për një kohë. A mund të na thoni diçka më shumë mbi këtë histori, nëse mbani mend se çfarë ndodhi më pas?
Unë nuk dija asgjë mbi tmerret e Stalinit. Isha rritur si gjithë të tjerët me propagandën e tij dhe, kur dëgjova mbi fjalimin në Kongres, isha i shokuar si të gjithë.
Pra, ju nuk kishit dëgjuar asgjë në shtëpinë tuaj mbi krimet e tij?
Jo, ne kurrë nuk kishim dëgjuar ndonjë gjë të tillë. Duhet të dini se përgatitjet për këtë fjalim, ku krimet e Stalinit u ekspozuan për herë të parë, kanë qenë shumë të komplikuara. Babai im mendonte se ishte e pamundur që këto gjëra të mbaheshin të fshehta dhe të mos i tregoheshin popullit sovjetik. “Nuk mund të vazhdohej duke i mbajtur njerëzit në errësirë”, thoshte ai. Duhej t’u tregohej e vërteta. Por duhet të them se ai kishte një kundërshtim të ashpër nga stalinistët, si: Molotovi, Kaganovichi apo Voroshilovi. Në fund ata ranë dakord që ta lejonin Hrushovin për ta mbajtur

Sergej Krushov me të atin

fjalimin, por me një kusht, që ky fjalim të ishte sekret. Hrushovi nuk donte që ky fjalim të mbahej sekret, por e  pranoi këtë pakt, duke thënë se ky fjalim do të ishte vetëm për Komitetin Qendror dhe Kongresin. Pastaj, pas Kongresit në një mbledhje tjetër, ai u tha atyre: Po si mund ta mbajmë ne këtë fjalim të fshehur nga anëtarët e partisë sonë? Kështu ai insistoi që ky fjalim t’u lexohej 6 milionë anëtarëve të partisë dhe, kur kundërshtarët pranuan, ai vazhdoi duke thënë: A mundet që ta mbajmë këtë fjalim të fshehur nga rinia jone? Komsomoli? Rinia do të na zëvendësojë një ditë. Kështu që ky fjalim u lexua edhe për 18 milionë komsomolas. Në fund fare, ai tha: “A e shikoni që kjo mënyrë e të vepruarit tonë është problematike? Duket sikur ne nuk e besojmë qytetarin tonë sovjetik”. Kështu që ky fjalim iu lexua të gjithë atyre që dëshironin ta dëgjonin. Në atë kohë, ky dokument nëpërmjet Shërbimeve Sekretë u ra në dorë amerikanëve. CIA dhe Allen Dulles vendosën që ta publikonin këtë fjalim në “New York Times”. Interesant është fakti që në atë kohë dukej sikur Allen Dulles, shefi i CIA-s dhe Hrushovi kishin të njëjtin qëllim. T’ia zbulonin krimet e Stalinit botës mbarë. Ky fjalim nuk ishte sekret, të gjithë e dinin, e kishin lexuar, por ekzistonte një problem i madh, pasi konservatoret nuk donin ta besonin që Stalini i parë si një perëndi, tani akuzohej si kriminel. Për shumë njerëz ishte mjaft e vështirë që ta besonin këtë gjë. Ata më shumë ishin të gatshëm të besonin se ky fjalim nuk ishte i vërtetë. Për këta njerëz ishte sikur të shkonin në kishë dhe aty t’u thuhej se Zoti nuk ekziston, zoti yt, imi apo Allahu nuk ka rëndësi. Çfarë ndodhi me Hrushovin në këtë kohë? Nga njëra anë konservatorët e sulmonin për këtë fjalim, nga ana tjetër liberalët i thoshin se kjo nuk ishte e mjaftueshme dhe ai nuk duhej të ndalonte këtu. Duhet më shumë e më shumë thoshin ata. Më kujtohet se atë kohë e pyeta babain se përse nuk ndëshkoheshin këta njerëz që kishin kryer këto krime. Ai më thoshte se njerëzit e përfshirë në to ishin me mijëra dhe, nëse do të donim t’i ndëshkonim, më shumë gjak do të derdhej, prandaj më mirë ishte që t’i ekspozonim këto krime dhe të tregonim të vërtetën. Nuk di të them nëse historia do ta gjykojë nëse ai kishte të drejtë apo gabim, këtë çështje e kam shkruar edhe në librin tim. Ndoshta nga pikëpamja historike mund të mos thuhej asgjë, ashtu siç bënë kinezet me Mao ce Dunin. Mao ce Duni ishte një kriminel më i tmerrshëm se Stalini, por Kina ende e ka portretin e Maos në sheshin “Tianmen”. Portreti i tij është në monedhat e vendit. Por atje nuk e diskutojnë Maon si e diskutojnë në Rusi Stalinin. Rusët edhe sot e kësaj dite debatojnë mbi Stalinin. Stalini është i mirë, Hrushovi i keq. Ka ende grupe pro staliniste, të cilat kërkojnë rikthimin e Stalinit si figurë e madhe në Rusi, ata kërkojnë rikthimin e diktaturës. Ekspozimi i krimeve të Stalinit ka qenë një prej pikave më kontraversive në historinë e Bashkimit Sovjetik, siç mund ta dini. Ky debat krijoi edhe thyerjen më të madhe në botën komuniste në atë kohë, pasi kishte mjaft udhëheqës stalinistë që kërkonin të qëndronin në pushtet, pikërisht duke mbrojtur figurën e Stalinit
Kur ishit në Universitet, a dinit gjë mbi Shqipërinë, apo kishit të njohur shqiptarë në shkollë?
Në atë kohë nuk kam takuar asnjë shqiptar. Në Universitet nuk kishim ende studentë të huaj. Në Universitet kam hyrë më 1952-shin. Megjithatë, unë dija shumë për Shqipërinë. Si një djalosh i ri, kisha dëshirë të shikoja hartën se ku ishte përhapur influenca komuniste në botë dhe Shqipëria ishte pjesë e aleatëve tanë, kështu që kam lexuar mbi të pa dyshim.
A kishit dëgjuar në shtëpinë tuaj ndonjë detaj nga babai juaj, nëse ankohej apo fliste për problemet që i kishte hapur lideri shqiptar, Enver Hoxha, në atë kohë?
Në fakt, në fillim të marrëdhënieve me të, babai nuk ankohej për Hoxhën. Unë e mbaj mend mirë kur ata të dy u takuan në Krimé, kam edhe foto nga ai takim. Por papritmas nisën të gjitha këto probleme, duke filluar që nga Mao ce Duni. Kur Mao ce Duni mësoi mbi reformat e babait, ai e kuptoi se në partinë e tij mund të dilnin Hrushovë të rinj. Për këtë arsye, Mao ishte në dilemë se çfarë duhej të bënte pasi, nëse do të mbështeste Hrushovin, atëherë atë do ta zëvendësonin. Tamam ajo që ndodhi me partitë e tjera komuniste, si me Cervenkon në partinë bullgare apo edhe në Hungari me gjithë kryengritjen që u bë atje, po kështu edhe në Poloni, megjithëse disa prej liderëve të vjetër vdiqën. Vetëm dy parti rebele u përpoqën që ta mbanin këtë lloj lidershipi, kinezët dhe shqiptarët. Ju mund ta dini që në Shqipëri pati një lëvizje shumë të fortë liberalizimi pro Hrushovit me Liri Belishovën, anëtare e Byrosë Politike apo edhe me të tjerë.
Mund t’ju them se ajo është ende gjallë dhe do t’i vinte shumë mirë të dëgjonte fjalët tuaja.
Vërtet? Gjithmonë kam menduar për të nëse ishte gjallë apo jo. Enver Hoxha këta njerëz i dërgoi në burg, i persekutoi dhe pastaj u hodh te kinezët. Ata i thanë se ne do të jemi në anën e Stalinit. Sigurisht, të mbështesje Stalinin, duhej të mbështesje   tiraninë mbi popullin tënd dhe kjo dihet tani, popullit të tyre ata i sollën shumë vuajtje.
Enver Hoxha shkruan në “Kujtimet” e veta; nuk e di nëse keni dijeni mbi librin e tij “Hrushovianët”, ku interpreton këndvështrimet në lidhje me periudhën e Hrushovit.
Jo, nuk kam dijeni, por ma merr mendja se çfarë mund të shkruajë ai për Hrushovin.
Hoxha shkruan se disa prej liderëve pro stalinistë në këtë kohë vdiqën, duke nënkuptuar se edhe mund të jenë eliminuar. Po kështu ai shkruan se Konferenca e Tiranës, një konferencë shumë e rëndësishme, ku për herë të parë pushteti i tij u vu në diskutim, u orkestrua nga Hrushovi dhe njerëzit e tij. Çfarë mendimi keni ju?
Fatkeqësisht nuk di gjë mbi Konferencën e Tiranës, por mund të them që nuk ka pasur asnjë direktivë për të eliminuar liderët politikë të kohës. Lideri polak Berut pas Kongresit XX ka vdekur nga gripi, lideri i Çekosllovakisë po kështu vdiq në këtë periudhë. Disa u zëvendësuan, disa ikën dhe disa u përpoqën që të mbijetonin, siç ndodhi edhe me udhëheqjen çeke. Të tjerë u përpoqën të luanin lojën që ishte inspiruar në Bashkimin Sovjetik,  pasi e kuptuan se lëvizja liberale e frymëzuar dhe mbështetur nga Moska e liberalët, që kërkonin të sillnin reforma demokratike si në Shqipëri apo vende të tjera do të triumfonte.
Ndryshimi po ndodhte në Bashkimin Sovjetik dhe duhet të ndodhte edhe në vendet e tjera. P.sh., nëse Hrushovi nuk do të ishte rrëzuar nga pushteti apo të ishte zëvendësuar nga mbështetësit e tij, atëherë nuk do të kishte pushtim të Çekosllovakisë, pasi Dubceku ndoqi të njëjtat reforma ekonomike dhe politike të Hrushovit.
Në “Kujtimet” e babait tuaj flitet edhe për politikën e Stalinit ndaj vendeve ballkanike. A mundet të na thoni ndonjë gjë më shumë se çfarë mendonte babai juaj për këto vende?
Unë di jo më shumë se të tjerët në këtë pikë. Di që Stalini kishte plane të ndryshme mbi politikën e tij dhe kërkonte t’i  manipulonte vendet e Ballkanit në një Federatë Ballkanike e udhëhequr nga Dimitrovi i Bullgarisë. Di po kështu që ai donte që Shqipëria të bëhej pjesë e Federatës Jugosllave. Kur Tito tregoi se donte të ishte i pavarur, ai e ndryshoi totalisht politikën e tij dhe vendosi që Shqipëria duhej të mbetej një vend besnik stalinist, nga ku mund të luftohej Jugosllavia. Me sa di unë, babai nuk kishte plane të tilla, ai mendonte se Bashkimi Sovjetik nuk duhet të manipulonte këto vende. Ato ishin vende të pavarura me qeveritë e tyre dhe është e rëndësishme të kuptonin se nuk duhej të mbijetonin nga bajonetat sovjetike. Mbështetja nga  bajonetat e huaja nuk është një ide e mirë për një shtet të pavarur. Mbijetesa e këtyre shteteve, përfshirë edhe Shqipërinë, duhej të vinte në mënyrë organike nga zhvillimi i tyre, nga mbështetja e popullit të tyre dhe jo se mbështeteshin nga sovjetikët.
Enver Hoxha në librin e tij me kujtime thotë se Hrushovi nuk donte pavarësinë e Shqipërisë, pasi i kishte këshilluar shqiptarët që të mbillnin agrume në vend të bukës. Por “Kujtimet” e Hrushovit mbi Shqipërinë kanë logjikë në ato që ai thotë. P.sh., në këto kujtime lexon se Hrushovi mendonte që Shqipëria duhej të kishte ushtrinë e saj të pavarur kombëtare dhe për këtë arsye u dha shqiptarëve edhe nëndetëset e famshme që më vonë u kthyen në një pikë konflikti…
Nuk e di se çfarë këshillash i tha babai Enver Hoxhës, se çfarë duhej të mbillte ai në tokën shqiptare, por më duhet të them se jam dakord me ato që cituat ju, pasi ai mendonte në këtë mënyrë, pasi kërkonte që Blloku Lindor të operonte si një treg i përbashkët ekonomik. Jam dakord, p.sh. që ndoshta ideja më e mirë ekonomike për Shqipërinë është të mbjellë portokaj dhe jo rrush, ashtu siç bën Florida, e cila mbjell dhe shet portokaj dhe jo grurë për të gjithë Amerikën. Me siguri që me këtë logjikë Hrushovi ka rekomanduar që Shqipëria, si vendi i vetëm në Lindje që mund të mbillte portokaj, t’ia shiste ato Bllokut Lindor dhe të merrte në shkëmbim patate apo grurë. Mendoj që kjo është një logjikë e shëndoshë ekonomike në këto lloj bashkëpunimesh. Babai thoshte se një sistem ekonomik dhe politik, i cili përmirëson jetën e qytetarëve të vet, është më i fortë se shpenzimet për ushtrinë, pasi këto shpenzime na dobësojnë, duke harxhuar burime të shumta ekonomike. Këtë gjë i ka thënë Valter Kulbrikut të Gjermanisë, pasi u ngrit Muri i Berlinit. Të njëjtën gjë u tha edhe shqiptarëve: “Nëse ju do të tregoni fqinjëve tuaj si Greqia apo Italia që ekonomia jonë socialiste e decentralizuar është e suksesshme, atëherë do të jeni një shembull i shkëlqyer. Këtë e ka përsëritur disa herë që, nëse do t’i tregojmë arritjet tona ekonomike Indisë apo Egjiptit për shembull, nuk ka nevojë të dërgojmë libra propagande për të treguar se ne jemi më të mirët, por shembulli juaj do të flasë vetë.
Një pikë tjetër shumë e rëndësishme e politikave të Hrushovit ishte mbrojtja e vendit. Ai mendonte se ne nuk duhej të mbanim baza ushtarake në tokë të huaj. “Në kundërshtim me politikën imperialiste amerikane, ne duhet të tregojmë se jemi të ndryshëm nga imperialistët”, thoshte ai. Ai i largoi trupat sovjetike nga Finlanda, po kështu ai u ofroi vendeve të Bllokut Lindor që të largonin trupat sovjetikë nga territori i tyre, si p.sh. Rumania Hungaria dhe Polonia. Gomulka në Poloni u përgjigj se ai nuk donte që sovjetikët të largoheshin, ndoshta edhe për arsye ekonomike, pasi duhet ta dini se sovjetikët paguanin shumë për bazat ushtarake. Më kujtohet që, kur u fol për problemet në Shqipëri, di që ai u tha shqiptarëve: “Jo, nuk duhet të dërgojmë trupat tanë atje, por do t’ju ndihmojmë për të krijuar një ushtri tuajën.
Dëshiroj t’ju lexoj një frazë nga kujtimet e shkruara nga babai juaj për Enver Hoxhën. “Një njeri me sjellje të vrazhdë dhe karakter brutal. Kur i thua diçka që nuk i pëlqen, ai ndryshon fytyrat”. Mjaft interesant ky vëzhgim i Hrushovit, pasi në pikturat apo shkrimet e krijuara në Shqipëri, që portretizojnë Enver Hoxhën në debat me Hrushovin, duket qartë se ato tregojnë se ishte Hrushovi ai që ndryshonte fytyrën sa herë që fliste Hoxha. A ju kujtohen ato kohë kur Shqipëria po shkëputej nga Bashkimi Sovjetik?
Më kujtohet shumë mirë. Për babain tim ishte shumë e dhimbshme, pasi ai me të vërtetë mendonte se po përpiqej për më të mirën e shqiptarëve. Të vazhdoje në rrugën e Stalinit, do të thoshte që të shkoje kundër interesave të popullit tënd. Më kujtohet që në atë kohë ai u përpoq ta bindë Mao ce Dunin që ta ndiqte atë. Në bisedën e famshme pranë pishinës, kur Mao u përpoq t’i thoshte babait që nuk duhet të kishte frikë nga amerikanët, nuk duhet të kishte frikë nga bomba atomike, pasi ata së bashku do luftonin si në vitet ‘20 apo ‘30. Edhe sikur të vriteshin miliona njerëz, përsëri ata do ta fitonin luftën. Babai i shqetësuar për këtë këndvështrim të situatës i tha se një shoqëri e civilizuar nuk mund të lejojë që njerëzit e vet të masakrohen. Për të ishte shumë e dhimbshme që Hoxha dhe lidershipi shqiptar iu bashkuan kinezëve, pasi kjo do të sillte një problem të madh ekonomik dhe politik për popullin shqiptar. Ai e dinte se Kina kishte probleme të mëdha ekonomike, ndërkohë Bashkimi Sovjetik po njihte rritje.
A e mbani mend vizitën e babait tuaj në Shqipëri? Ka qenë vizita më e rëndësishme e një lideri të këtyre përmasave në Shqipëri.
Po e mbaj mend shumë mirë. Është e vërtetë që ai ndenji mjaft gjatë atje, por mendoj se ai ishte shume kurioz për këtë vend. Dëshironte ta njihte më shumë Shqipërinë, të mësonte për kulturën, jetën e njerëzve. Po kështu ai udhëtoi në Shqipëri edhe për arsye praktike. Për të krijuar bllokun e përbashkët ekonomik, ai udhëtoi në të gjitha vendet komuniste për t’i kuptuar këto vende. Në fakt, ai qëndronte nga dy javë në këto vende, por jo vetëm në to. Dy javë qëndroi edhe ne Amerikë apo Francë, Indonezi etj.
A mbani mend ndonjë detaj kur ai u kthye nga Shqipëria?
Po sigurisht, p.sh. i kishte pëlqyer klima e ngrohtë, po kështu pritja e mrekullueshme e njerëzve. Ishte shumë pozitiv për Shqipërinë. Detaje nga udhëtimi nuk na tha ose mund të mos më kujtohen mua pas gjithë kësaj kohe që ka kaluar.
Një pikë tjetër që dëshiroj t’ju pyes, është nëse e keni lexuar apo nëse e njihni shkrimtarin e njohur shqiptar Kadare, i edukuar në institutin “Gorki”. Romani i tij i njohur “Dimri i vetmisë së madhe” flet pikërisht për ndarjen e madhe midis Shqipërisë dhe Bashkimit Sovjetik dhe një prej personazheve është edhe babai juaj. Në një farë mënyre, të kuptueshme sigurisht, ai fajëson palën sovjetike dhe babain tuaj për ndarjen me Shqipërinë. Çfarë do t’i thoshit mbi këtë temë sipas këndvështrimit tuaj, nëse do ta takonit këtë shkrimtar?
Do të dëshiroja t’i thosha atij se nuk ishte Enver Hoxha që mbajti anën e shqiptarëve, por ishte Hrushovi ai që dëshironte t’i shpëtonte shqiptarët nga diktatura e Enver Hoxhës. Enver Hoxha donte të mbante në këmbë regjimin e tij personal, ndërsa babai im dëshironte një jetë më të mirë për të gjithë kampin komunist, sigurisht përfshirë edhe shqiptarët. Për mua ishte një tragjedi ajo që i ndodhi Shqipërisë, largimi nga politikat që kërkonte të sillte Hrushovi në kampin sovjetik. Duhet të kuptoni se pas vdekjes së Stalinit vendet e kampit sovjetik jetuan një jetë deri diku normale, me gjithë problemet e shumta që ato kishin. Ndërsa Shqipëria u kthye në një vend të izoluar nga bota dhe iu rikthye normalitetit vetëm në shekullin XXI. Me Enver Hoxhën Shqipëria humbi një gjysmë shekulli.
Në atë kohë, ndoshta shumë shqiptarë pyesnin se përse babai juaj u largua nga skena politike pa asnjë përpjekje për ta mbajtur pushtetin e tij edhe me forcë…
Shikoni, Hrushovi kërkonte ta ndryshonte rrënjësisht shoqërinë sovjetike. Ai e ndryshoi shoqërinë sovjetike. Kur u largua nga pushteti, thoshte: “Nëse kam arritur vetëm një gjë gjatë kohës sime që shoqëria jonë të largonte njeriun e parë, d.m.th atë vetë, nga pushteti, vetëm me vota, pa derdhur gjak, atëherë jeta ime dhe përpjekjet e mia paskan vlejtur”. Kështu ishte shpjegimi i tij për atë që ndodhi. Pasi i luftoi stalinistët dhe i largoi ata nga pushteti, ai solli në pushtet njerëz që mbështesin politikat e tij. Këtu ai e kishte gabim, pasi me largimin e tij ata i ndryshuan këto politika. Megjithatë, ai thoshte: “Unë nuk dua t’i luftoj ata, ata janë më të rinj, unë jam 70 vjeç dhe e ardhmja është e tyre, në fakt në 1964-n ai kishte thënë shpesh që në kongresin e ardhshëm, pasi të fillonte implementimi i reformave të tij, do të jepte dorëheqjen nga posti. “Përse të luftoj me ta, kur unë pas një viti do të jap dorëheqjen?”, thoshte ai. Nëse ai do të rezistonte dhe krijonte probleme, duhet ta kuptoni që këto probleme do të përfshinin shoqërinë sovjetike dhe ai nuk e donte këtë gjë. Unë e kam pyetur shpesh babain për këtë pikë dhe ai më thoshte pikërisht këto fjalë. Është një shpjegim shumë i thjeshtë. “Si mund të luftoj unë kundër mendimeve të mia? Unë nuk jam diktator si Stalini, i cili i eliminoi të gjithë ata që mund ta zëvendësonin. Unë dua të prezantoj një epokë të re në politikën sovjetike, largimin nga pushteti në mënyrë paqësore. Nëse unë dua ta bëj këtë, atëherë duhet të jem unë i parë që e pranoj këtë logjikë”, më thoshte ai.
A ishte i lumtur ai në jetën e tij, tashmë në pension, larg angazhimeve politike, apo i mungonte jeta aktive?
Jo, në fakt vuajti shumë nga kufizimet që iu vunë, megjithëse nuk kishte persekutim si në kohën e Stalinit. Largimi i tij nga politika, për të ishte si një tren me shpejtësi të madhe, i cili ndalon papritmas. Ai po prezantonte reformat e tij, kur e rrëzuan. Por vuajtja më e madhe e tij ishte, kur njerëzit, të cilët ai shpresonte të kryenin reformat e tij, filluan rikthimin mbrapsht në ekonominë e centralizuar, e cila sigurisht do të sillte kolapsin e Bashkimit Sovjetik dhe sistemit socialist. Ata ndaluan idenë e tij për zgjedhje të lira, si dhe të gjitha reformat e tjera. Ishte shume e dhimbshme për të, kur i shikonte këto gjëra. Ju punoni shumë për të arritur diçka dhe fëmijët tuaj vijnë dhe i hedhin të gjitha në plehra. Kthimi në sistemin e vjetër për të ishte rruga që do ta çonte vendin në shkatërrim dhe historia e provoi që ai kishte të drejtë në këtë gjykim.
Siç mund ta dini, ka një debat në qarqet politike perëndimore mbi rrëzimin e komunizmit. Për ju a ishte ky rrëzim një plan i përgatitur përpara nga shërbimet sovjetike, me idenë e largimit nga pushteti ideologjik pro marrjes në kontroll të ekonomisë nga elita e mëparshme?
Shikoni, në Perëndim ka ende mënyra interesante për të bërë lojë fjalësh. P.sh ne akoma e quajmë Kinën komuniste, megjithëse ajo është një sukses në ekonominë e tregut. Komunizmi ra për një arsye të thjeshtë, ideja thelbësore se njerëzit duhet të jenë të barabartë. Kjo është e pamundur, pasi vetë natyra është e bazuar tek konkurrenca dhe ajo i ka bërë njerëzit jo të barabartë. Pra, ideja komuniste shkon kundër natyrës dhe kjo nuk është vetëm te njerëzimi, por edhe

Auron Tare dhe Sergej Hrushov

tek kafshët apo bimët. Pra, komunizmi ka qenë i destinuar të dështonte që në fillim. Duhet ta dini se komunisti i parë ka qenë Jezu Krishti, i cili kërkonte që ta ndante pasurinë te të gjithë njerëzit, prandaj edhe e kryqëzuan. Pastaj kemi Tomas Moore-in në kohën e Elizabetës së Parë në Britaninë e Madhe dhe pastaj Kompanelën. Të gjithë këta u përpoqën të krijonin teorinë komuniste, por që përfunduan në një shtet policor, pasi për ta zbatuar këtë teori për barazinë e njerëzve duhet të përdoresh forcën. Komunizmi ka dështuar në Bashkimin Sovjetik që në 1921-shin, duke sjellë dështime të mëdha në ekonomi. Lenini tha se duhet të implementonin politika të reja ekonomike që lejonin konkurrencën, por këto nuk u lejuan nga Stalini. Pas Leninit në Bashkimin Sovjetik kishte kapitalizëm shtetëror. Siç e shikoni, ne këtu po flasim mbi komunizmin jo si një ideologji, por po flasim më shumë për efektet e ekonomisë shtetërore. Ekonomia shtetërore e centralizuar nuk mund të jetë efektive në konkurrencë me ekonominë e decentralizuar. Ekonomia e centralizuar mund të ketë sukses, vetëm nëse ka një objekt në planet e saja, si “Fito Luftën apo bëj industrializimin”. Kur Hrushovi e kuptoi këtë si ide primare për reforma, në 1957-n ai tha se kjo shoqëri duhet të decentralizohet sa më shpejt, për këtë arsye u dha më shumë fuqi provincave. Ishin 100 këshilla ekonomike në Bashkimin Sovjetik. Kështu që vendimet ua kaloi sekretarëve të këtyre këshillave, ashtu siç bëri Ten Siao Pini më vonë. Imagjinoni nëse këto reforma në shoqërinë sovjetike do të kishin filluar në 1965-n, ndoshta sot Bashkimi Sovjetik do të ishte ekonomia më e suksesshme dhe më e fortë e botës. Të mos harrojmë se CIA e parashikoi këtë gjë dhe ia prezantoi presidentit Ajsenhauer, duke i thënë se në fund të shekullit XX Bashkimi Sovjetik do ta trefishonte ekonominë në raport me Amerikën. Imagjinoni nëse kjo do të ndodhte. Sot nuk do të kishim Poloninë që aplikon për të hyrë në Bashkimin Europian, por Francën dhe Gjermaninë që do të kërkonin të hynin në KNER. Nuk po bëj shaka, është serioze. Komunizmi ishte utopi, është utopi dhe do të jetë utopi.
Duke ju falënderuar për këtë bisedë, do të kishit një mesazh të fundit për shqiptarët?
Të dashur miq shqiptarë, ju uroj fat dhe të gjitha të mirat. Dua t’ju them se babai im dëshironte më të mirën për ju dhe donte që vendi juaj të ishte një fanar ndriçues. Merreni fatin tuaj në duart tuaja dhe mos i lejoni politikanët t’ju drejtojnë sipas interesave të tyre. E ardhmja duhet të jetë në duart tuaja.
AURON TARE

Vdes Svetllana, 85 vjeçe, vajza e vetme e Stalinit

Vdes vajza e vetme e diktatorit sovjetik, Jozef Stalin.  Zyrtarët e shtetit federal Viskonsin, thanë se Lana Peters, ka vdekur nga kanceri në moshën 85 vjeçare.
E lindur si Svetllana Stalina, ajo kishte ikur në Shtetet e Bashkuara në vitin 1967, gjatë Luftës së Ftohtë, dhe e kishte denoncuar babanë e saj dhe pushtetin komunist në ish Bashkimin Sovjetik.
Ajo kishte shkruar memoare për jetën e saj, që ishin shitur shumë në Shtetet e Bashkuara dhe raportohej se ishte bërë e pasur.
Pas vdekjes së babait të saj në vitin 1953, i cili tri dekada e kishte sunduar Bashkimin Sovjetik, me ç’rast ishte fajësuar për vdekjen e miliona njerëzve, ajo e kishte marrë emrin e nënës së saj, Allilujeva. Në vitin 1970 ajo ishte martuar me amerikanin Uilijem Peters.
E ndjera ishte e martuar së paku katër herë dhe i kishte tre fëmijë. Në vitin 1984, Lana Peters ishte kthyer në Bashkimin Sovjetik, por pas qëndrimit njëvjeçar ishte kthyer në Shtetet e Bashkuara.

Sali Mani, ishte miku më i mirë i familjes tonë.(VIDEO..kënga..)

Rush DRAGU
PERSHENDETE DHE SYTKI NDRECAJ NENPREFEKT I MALESISE MADHE
Kolë Nikprelaj (në foto bashkëngjitë),sapo ka përfunduar një këngë kushtuar mikut të familjes së tij,artistit të merituar Sali Mani,të cilen për herë të parë e publikon  AlbDreams Studio, në vazhdim një  bisede e shkurtër më këngetarin Kolë Nikprelaj.
Pse pikrisht kjo këngë për Artistin e Merituar Sali Mani ?
Kolë Nikprelaj: Faleminderit për  pyetjen dhe punën që bëni në te mirë të emigracionit shqiptar ketu në Michigan e ma teper. Kënga i kushtohet mikut tim dhe të familjes tonë pikrisht tash në pervjetorin e ndarjës nga  ne , e njeriut që gjithë jetën ja ka kushtua kënges dhe atdheut  të tij ku e rriti dhe ai i kushtoj gjithe talentin e vet prej artisti brilant.
Me cilët keni bashkpunuar për të realizuar ketë këngë ?
Kolë Nikprelaj: Teksti nga Kadri Fikaj,muzika nga une dhe është realizuar në Kosove e  në YouTube e ka ndertuar  Dj-MicD.
A mund të na thuash se kure e ke takuar për herë të parë Sali Manin ?
Kolë Nikprelaj: Në fund të viteve 1970-të,viti i saktë tash nuk më kujtohet,ka qënë një turne i një grupi artistik nga Shkodra në Mal të Zi në përbërje të të cilit ishtë dhe i madhi Sali Mani. Aty për herë të parë e pashë dhe i dhashë doren.Ishte magjike për mua dhe të gjithë shqiptaret të ndiqnim grupin e ardhë nga Shqiperia e për mua ishte favor takimi me  njerin nga njerzit që të gjithë ja kishin degjuar këngen por nuk kishin pasë fatin ta takojnë dhe ta shohin në skenë.
Pastaj a  patët lidhje me këngëtarin,kuptohet pa u hapë kufitë e për pa rënë kufiri në mes shqiptarve?
Kolë Nikprelaj: Po,patjeter lidhjet nuk i ndërpremë. Në fillim të viteve 90-të, Sali Mani së bashku me bashkëshorten dhe vajzen ishte për një muaj në Mal të Zi dhe ai qendroj në shtepinë tonë nga ajo kohe  miqesia në mes nesh u rrit dhe forcua më shumë. Në atë kohë Artisti Sali Mani inçizojë në studion e Nikollë Nikprelaj një nga albumet e famëshme të tij.
Sali Mani,për arsye të forta familjare emigroj në SHBA,ku ishit edhe ju. A e ruajtet miqesinë që patet krijuar në atdhe?
Kolë Nikprelaj: Patjeter, e ruajtëm dhe e forcuem ma teper. Të kishe një shok e mik si Sali Mani ishte vertete favor e atë e patëm si familje.
A keni pasë bashkëpunime krijuese me Artistin Sali Mani ?
Kole Nikprelaj: Po,kënget e albumit tonë të fundit (unë dhe bashkëshortja ime Hana Nikprelaj) perveç dy që kane mikun tonë tjeter poetin Gjovalin Lumaj,të tjerat janë krijime të mikut tonë Sali Mani.Ja kemi borxh gjithë jetën.
Ka shumë ëndërra që ka lënë përgjysem Sali Mani, ndonjë që lidhen me ju ?
Kolë Nikprelaj: Po,patjeter që na kanë mbetë gjëra përgjysëm. Një këngë që ishte duke bërë gati për djalin tonë. Po ashtu edhe një këngë që deshëm të bënim së bashku. Kem pasë mënduar për një turne se bashku me Hanën dhe Saliun në Kosovë por semundja e rëndoj gjëndjen e tij shëndetësore e keshtu që mbetem pa e realizuar një turne të tille,ai është një penge i jetes tonë.
Si i keni përjetuar ditët e fundit të jetës se Sali Manit ?
Kolë Nikprelaj: Me shume dhimbje.Unë dhe Hana kem qëndruar afer deri në castet e fundit të jetës. Po se bashku me bashkëshorten kem kënë në grupin e organizimit të cermonisë mortore të mikut tonë dhe kem marrë pjesë në vorrimin e tij në Malësi të Madhe aty ku e ka pasë lënë amanet.
Ishit në Malësi për cermoninë  e lamtumirës ?
Kolë Nikprelaj : Po së bashku me Hanën,bile bashkshortja ime pati edhe një “incident të vogel” në fshatin e lindjes së Sali Manit.

A mund të na e thoni,për kureshtje të lexuesit ?
Kolë Nikprelaj: Po,por nuk dua të më keqkuptoj njeri. Fshati ku do të varrosej Sali Mani e kishin zakon që të mos merrnin pjesë femrat në varrimin e burrave. Keshtu që i takonte Hanës që të mos ishte në atë vorrim. Kishte udhetuar nga SHBA dhe s’do ta linin të merrte pjese.
Eh,si u bë pastaj ?
Kolë Nikprelaj: Hana nguli kambë dhe tha, se si mund ta imagjinoni që të mos më leni ti hedhe një grusht dhe mikut tonë,artistit që kishte kapercyer çdo tabu zakonor të prapambetur ? Ata ,organizatoret dhe drejtuesit fetar e morën në konsideratë dhe e lejuan Hanën në cermoni te vorrezat e fshatit.
Ju,si miq të Sali Manit,në ketë përvjetor a keni mënduar për ndonjë aktivitet?
Kolë Nikprelaj: Po,së pari është gati CD më këngët e fundit që i ka lënë pa publikuar,artisti vetë. Së shpejti dhe libri voluminoz me krijimet më të mira të tij,shumica nga to të pa lexuara e degjuara më parë.Mëndojmë të ngrejmë nje grup më emrin “Sali Mani” dhe të bëjmë disa turne në Evrope duke kenduar të gjitha këngët e kënduara nga Artisti Mani.Po,ashtu i kem propozuar dhe komandes se UÇK në Gjakove për ti dhënë titullin “Qytetar Nderi i Kosoves” Sali Manit,të cilin e kanë mirëpritë.
Ne ju falenderojmë për biseden dhe shpresojmë që ato që na thatë për të jetësuar Sali Manin do të kenë dritë së shpejti për shqiptaret dhe miqte e Sali Manit.
Kolë Nikprelaj: Faleminderit juve.
Fund vjeshte 2011
SYTKI NDRECAJ NENPREFEKT I MALESISE MADHE
Per mua si kusheri por edhe ne cilesine e N/Prefektit te Malesise se Madhe eshte privilegj e ne te njejten kohe edhe shume emocionuese te pershendes te gjithe ju te dashur miq, shoke, koleg te te ndjerit Sali Mani nje kengetar qe me shume se fjalen, letren e penen kishte vepren te cilen gjithe jeten ia kushtoi atdheut e kombit shqiptar per te cilen zemra i ka rrahur vecse bashkimit, paqes, harmonise dhe idealeve me te shenjta te shqiptarise. Ai ne gjithe karrieren e tij artistike pati vecse lartesine e nje kantautori qe nuk deshironte te dukej mburravec por me zerin e fjalen e hedhur ne telat e ciftelise dhe me veshjen karakteristike te nje malesori krijoi autoritetin e padiskutueshem te etnokultures shqiptare e ne vecanti ate malesore.
Por gjithsesi duhet pranuar se kete parsonalitet artistik, kulturor e etnografik nuk mund ta bente pa patur “shinat ku do shtroheshin trasete” e ne rastin konkret pa patur nje popull te mrekullueshen shqiptar, pa patur nje Malesi krenare, pa patur nje Kosove heroike, pa patur nje Iliriade patriote, pa patur nje Cameri kreshnike. Ishin pikerisht keto rrethana e cilesi ku gjeti edhe frymezimin per te sjellur ato kenge qe pa asnje medyshje tashme jane bere hymne per te gjitha trevat shqiptare e per gjithe shqiptaret kudo jetojne e punojne.
Ashtu sic lenia e gjithe asaj vepre ne te kenduar e te shkruar ne cd, kaseta, dvd, libra etj., apo gjithe ate lidhje te ngushte miqesore, shoqerore, familjare etj. detyrimisht qe te sjell frymezime ndaj dua te pergezoj mikun e ngushte te Sali Manit e njekohesisht e njekohesisht edhe i imi kengetarin e mirenjohur Kol Nikprelaj qe ia kushtoj kete kenge magjike Sali Manit, per te cilet si i aferm i Sali Manit deshiroj tu uroj ciftit Kol e Hane Nikprelaj jete sa me te gjate, lumturi te perhershme ne familjen e tyre dhe suksese te vazhdueshme ne rrugen e bukur te kenges qe me zerin e tyre melodioz na sjellin vecse kenaqesi. Perjete mirenjohje, respekt e dashuri nga ana jone.
Por me kete rast nuk mund te le pa permendur e uruar edhe Ju z. Rush Dragu qe me portalin Albdreams.net po i jepni kenaqesine e duhur gjithe shqiptareve e ne vecanti malesoreve per te shpreh lirshem e plot emocione fjalen e lire. Perjete mirenjohje.
Njekohesisht dua te pershendes ( por pa permendur emra pasi ato jane te shumte e mund te harroi pa dashje ndonjerin ) te gjitha ata shoke, miq, koleg te Sali Manit te cilet i qendruan afer deri ne momentet e vdekjes e si malesore e shqiptare te mire nuk mbeten me kaq por moren persiper edhe rolin e familjariteteve duke i bere kusheririt tone e Artistit te Merituar Sali Mani gjitha nderet qe i takojne si ne Amerike ashtu edhe ne vendin e tij te lindjes ne Malesi te Madhe. Perjete mirenjohje, respekt e dashuri nga ana jone.
Nuk mund te le pa uruar e pershendetur ( meqenese jam ne kete linje ) edhe kengetaret e mirenjohur si Nikoll Nikprelaj, Nik Carku, Fran Kodra e Ndue Shytani, Jonuz Delaj etj. qe kane bere me te miren e mundshme te tyre qe fjalet e shpirtit ti hellin ne telat e cistelise e duke kenduar kenget kushtuar Artistit te Merituar Sali Mani. Per jete mirenjohje, respekt e dashuri nga ana e jone.
Rrespekt, mirenjohje e dashuri te pakufishme u dergoj edhe ju te gjithe malesoreve e shqiptareve kudo qe jeni qe mbani kurdohere te paharruar emrin e vepren e Sali Manit ( (Artist i Merituar). Pasi duke u bazuar te kujtimet Tuaja, te fjalet Tuaja, te shkrimet Tuaja, te kenget Tuaja u hodhen bazat e marrjes ne shqyrtim te propozimit qe Sali Manit ti jepet titulli ” Qytetar Nderi ” i Bashkise Koplik. E per kete vleresoj edhe Keshillin e drejtuesit e Bashkise Koplik per vendimin unanim te marre per kete rast.
Faleminderit te gjitheve.
Me respekt Sytki Ndrecaj (kusheri i Sali Manit)
N/Prefekt i Malesise se Madhe.

SILIKON-Rama i gjegjet Lubonjës-

Miku im i shtrenjtë e i vjetër, i vyer, shoku im i arteve, ideve, bindjeve, etjes për pushtet:
Po të shkruaj së fundmi një përgjigje për shkrimin tënd e po e nis mu aty, aty tek më dhemb më shumë edhe sot e gjithë ditën, tek pasazhi i faqes 7 të letrës tënde gjithaq të vyer: “Memuaristika si Operacion plastik”. Aty tek shkruaje për miqësinë tonë “se është abuzuar shumë këto vite me të...” një miqësi e dashur që e humba kur zbrita në arenën politike...një histori kjo jo aq e lehtë për t‘u shpjeguar sa ç’mund të bëjë Fatosi...”
Pa shiko Fatos sa bukur: “është abuzuar shumë këto vite”. Nuk mund të mos e ndjesh sa i vërtetë je…, se e ke të dalë nga subkoshi atë që thua, e sado që të përpiqesh të më urresh a përçmosh në letra të tua, e ke të ngjizur fort e thellë brenda teje këtë miqësi. Ti e kupton se sa e rëndësishme është kjo miqësi edhe për ty, e jo vetëm për ty, por për ne, për ty e për mua, për publikun që na sheh e dëgjon gjithherë, për popullin, për miqtë tanë të dikurshëm, për inteligjencien, për vetë memuaristikën e së ardhmes. Por për të gjithë pra. Ti jo rastësisht  nuk shkruan “ke abuzuar me miqësinë Edi”. Ti shkruan “është abuzuar”, pavetore universale që ua lë fajin të tjerëve e që ti e nënkupton tashmë, ashtu si edhe unë miku yt i vjetër, atë, atë që miqësia jonë nuk na takon vetëm neve. Ajo u takon të sotshmes e të ardhmes, përjetësisë, lavdisë së këtij qerthulli, kësaj hapësire, kësaj llum-kënete siç thua ti duke huazuar Heideger-in.
Në të vërtetë ishte e do të mbetet, miqësi e dashur Fatos. Ishte nga ato miqësi që, pse të mos e themi, u çimentua  jo vetëm atëherë kur ne filluam të kontestojmë veprën e baballarëve(meqë ra fjala, unë kurrë nuk e kam kontestuar vërtet Kristaqin, ndonëse e di se në 4 mandatet e deputetit, në kryesimin e komisionit të arteve, në kulturë-parti, ishte ai violina e parë e kastigimit të bindjeve a mosbindjeve të artistëve të qëmotit, ishte ai që vendoste a paravendoste fituesit e konkurseve, e ishte po ai që merrte në Institutin e Artë të të Lartëve gjithë farën e faunën e hiçëve që e qanin artin konformist, por që mbi të gjitha e qanin servilizmin për Kristaqin. Ishte ai që skulpturat i ngjizte me pallto a kapota, duke e lënë të fshehur formën a trajtën aq të lakmuar të trupit, ishte ai që më ngjizi me bindjet tona, sa herë që netëve të përçartura endesha në vetminë e trishtë …Ishte ai që më rekrutoi edhe mua pedagog… por nuk është vendi këtu për këto…Unë nuk e kam shitur kurrë!).
E vërteta është se çimenton, betonin, dashurinë e miqësisë sonë ti i ndjeve më tepër se kurrë, atëherë, në 1997, kur ne të dy e miq të tjerë menduam se e flakëm tej atë që aq shpejt na i rrëmbeu pushtetin mu përpara turinjve, në kapërcyell të 1990-ës, ai që më rrahu paq e që sot e gjithë ditën vazhdon të më bëjë nervoz si askush tjetër. Ishte koha kur në viset rrotull Kafe “Fidel” së bashku me Ardianin (edhe atë e bëre hasha), të lançuam ty si president të ardhëm. Edhe atëherë isha, siç e thua me të drejtë, manipulator-simulator i madh. (Këto epitete, t’i ka thënë për mua, së pari Todi, babai yt i ndjerë, mos kujto se nuk e mbaj mend). Por atëherë, ky manipulim-simulimi im të pëlqente. E si të mos...Asokohe ne me Ardianë, e ngjizëm allo soj legjendën:
“Ç’është more ky me kapotë të zezë” Evropa shkruajnë e thonë, “ ç’është ky more me biçikletë të vjetër, që endet nëpër Tiranë…në vetminë e vet të trishtë e gjindjen rrotull kastigon…disident i madh, F.Lubonjë a Havel a Mandelë shqiptar, a ç’është? Ç’është…a nuk është… ky ai..i duhuri, i denji, ai që kërkoni… presidenti juaj i madh?”. E hodhëm këtë tezë në publik asokohe e desh të bëmë president, mu atë që doje me ashk të ishe…por sekush na pështyu në çorbë, ti e di tashmë se kush,… e di…E ëndrra humbi…Por mos më thuaj se nuk të pëlqeu… …”
Atëherë e gëlltite grepin tamam, mos e moho… Por ta prishën…Mos më thuaj se ta kam bërë unë e mos ma tund ashtu atë kokë të fortë gjithnjë të përflakur inatesh..”Lakminë për pushtet nuk ta yshta unë…e gjeta aty brenda teje miku im i shtrenjtë e i plazmuar”…
Ti mund të më thuash miku im i vyer, se kjo nuk është t’i vish rrotull pushtetit. Ndonëse siç e thua po vetë, kjo nuk ka asgjë të keqe për rodin njerëzor. Dhe të drejtë ke. Përmbledhtaz do të të thoja se të gjithë i vinim rrotull atij të shkreti. Unë e Ardiani ca më parë, që atëherë kur vajtëm në Qytetin Studenti e Ardiani nxori kuletën e zbrazur e ua tundi studentëve. “Ja ku e kini…për lëvizjen antikomuniste i jap të gjitha, paranë e fundit, librezën e kursimeve, të gjitha, të gjitha, edhe rrobat e trupit i keni të falura për lëvizjen (nuk është se ishte ndonjë gjetje kushedi, por gjithsesi manipulim-simulim ishte. Edhe etërit, ashtu e bënë atëherë, i falën lëvizjes gjithçka, prona e para. Ata që kishin ndoca para, por edhe ata që nuk kishin. Ashtu e morën në dorë. Enveri i pari, ashtu e kursente lekun e ia jepte pastaj partisë. I dhimbej të hante qoftë edhe një pastë, siç thotë xha Pilua, por diabeti iu shpif që iu shpif).
Por Ardiani e provoi një farë pushteti. E vumë edhe drejtor të Televizionit. Por si ti, ashtu edhe ai nuk patët as durimin, as aftësinë, e as komunikimin me masën, që ta ndiqnit çështjen e pushtetit deri në fund. (“Ishte çështja kush do ta merrte pushtetin” shkruan shoku Enver për vitin 1944. “E morëm ne”. Në rastin tonë, në 1990, na i morën ata).
Por as atë që ti ma quan manipulim-simulim nuk e patët dhunti sa duhej. Unë, siç më shkruan, e paskërkam. Andaj fitova. Partinë. Andaj do e marr dhe Shqipërinë, shpejt. E ju andaj humbët e tani më bëheni dhe ziliqarë, ti më shumë, por edhe ai. Se edhe Ardianin e hëngri nakari ca kohë më shumë se ç’falet, por që kur i fala ato Pony-t që di ti, (e miklova de, do të thoshe ti prapë), ktheu fletën dhe e kuptoi se më mirë është ta ketë mirë me mua se s’i dihet…për një të ardhme. Si Kadarenjtë edhe ai. Të ngjashmit bashkohen, siç thua ti, se nuk i dihet. Fantazma e përgjakur dhe e rreckosur e etërve të vrarë e të burgosur na shfaqet të gjithëve. Andaj dua vendin e njëshit unë. Nuk e ha atë tek të rri i dytë. Mos u çudit aspak e mos të të gënjejë mendja për demokraci të kulluar. Për atë puthu me Milon, edhe Paskalin, në daç. Këtu vath në vesh t’i kam edhe ty e nuk t’i harroj. (Bëj shaka, e kupton ti. Se ty të kam të veçantë e nuk të bëj gjë. Pa do të të bëj edhe dhurata, nga ato të Enverit, të premtoj). Megjithëse njerëzit  nuk ndryshojnë, dëgjo mua ti. Vetëm zakonet modifikohen disi, format. Viktimat mbeten po ato. Po nuk hëngre, të hanë. Ja Andreoti, Shiraku, Berluskoni e të tjerë..Edhe në pleqëri nuk i lënë t’u prehen kockat rehat. I zvarrisin gjyqeve.
Më thua se “projektoj vetveten tek ti”, tek të them në “Kurban” se “shfaqesh i frustruar e hedh shkelma kundër politikanëve”. Nuk është se kam gënjyer. Sheh veten Fatos, të larguar tashmë nga ai pushtet e nuk i duron dot ata që ia dolën. Pastaj sipas kësaj ndërton personazhin e ri. Se nuk rri pa bërë grim e pa vënë silikon edhe ti. Personazh je, kinse person. Por pakëz më ndryshe. Do të arrish ndryshe, atë që nuk e arrite dot si unë, atë që kapet veç me luftë pa rregulla e para, këmbëngulje e miq mashtrues a trafikantë të njohur siç thua ti. (Kruaju po deshe me ata e përmendua emrat. Nuk e ke kurajën, se edhe Nikollë Lesi në emision të trembi pale dhe e qepe atë të shkretën që nuk të pushon kurrë. Edhe Kokëdhimës i druhesh teksa i thua se të vret me banditët e vet. Je si të thuaç Fatos, frikacak nga pikëpamja intelektuale). Se pushtet pa këta nuk ka, por ti nuk di t’ua hash zemrën me të mirë e me hatër e ndaj je e do të mbetesh larg pushtetit.
Në të vërtetë ti ke një lloj tjetër profili. Ti je counterpart i gjithçkaje. Ti mezi pret të gabojnë, politikanët, pushtetet. Më kujtohet që si fillim, kur rishtaz hipin në karrige, u jep pak shpresë të vakët, medemek për hir të së ardhmes e të dëshirës tënde për të mirën e kombit. U thua se prêt prej tyre ndryshim. Por më pas aty nga dita e dytë a e tretë zhvesh këllëçin e  i godet pa mëshirë”.
”Po pse këtë prisnim prej jush more të korruptuar?”. E keqja është ushqimi yt miku im. Ti nuk mund të ushqehesh a të hash bukë askund tjetër e as ndryshe. Ky është personazhi yt. Ti me këtë bëhesh interesant e të ftojnë në ato media shkërdhata të bëhesh edhe ti pjesë e asaj “videokracisë” që aq përbuzshëm e trajton dhe e akuzon në anti-Kurbanin tënd. Pa le po më akuzon mua së pari edhe për shkaktar, për autorësi a atësi të medias së shitur, si pjellë e imja duke shkelur kësisoj për analogji a djallëzisht siç e di ti në plagë të vjetra  (mu ashtu njëlloj, a si në kor me demokratët që përdhunisht atësi të pavërteta gjithnjë më kanë atribuuar).  Dhe ndërkohë në emisione të atyre autorëve uzurpatorë, të atyre vetveteve të fryra shkon e më del në vijim të mbajtjes lart të lavdisë tënde antigjithëpartiake e mbarëkritike. Edhe Fevzo ndaj të do e të fton: t’i mbash gjallë sherrin e nervat në programet e tij ku ajme, siç e thua a mendon vetë, ftohen kaq shumë, mediokër, manipulatorë a uzurpatorë llumkulturë të hapësirave mediatike e tash së fundmi edhe të atyre letrare.
Eh , e di ç’ëndërron…Sikur të mbeteshe vetëm ti…Ndofta edhe unë…Se askush s’ka mbetur i famshëm si kritik i cilësdo lloj shënjestre miku im. Lavditë, sado false, sidomos në këtë vend u takojnë ndërtues-shkatërruesve…E unë do të pranoja të isha edhe shënjestra jote, edhe bamirësi yt, edhe shigjetari yt… zemër…në fund të fundit këtë nuk ma mohon dot…E kam thënë hershëm në Refleksione, kam medituar gjatë e kam konkluduar qëkurthi e gjithherë kështu:  “A është vërtet më mirë të jesh shigjetar e të shënjosh e ngulësh hunj a ndofta më mirë të mbyllësh sytë e ëndërrosh duke parë qiejt e duke pritur a shijuar shigjetën që të hyn thellë në mish e ta bën mishin kokërr…’(E.Rama Veprat “Refleksione” a “Volume të para”)
Po kush është “personi” yt (maska jote në të vërtetë…)…Mos vallë ai që flaku tej dikë që nuk iu nda në të mirë e të keq për dekada, thjesht sepse i bëhej seks e donte çupë të re në shtrat, miku im?A mos vallë ndershmëria vetë është personi yt? Come on! Ti je i imi shpirt! Ti je i yni…Ti je një pjesë e baltës, kënetës, videokracisë, shkërdhatokracisë që thua vetë, veç me një grim paksa ndryshe, me një plastikë vërtet të veçantë, me një silikon injektuar sipas metodave nga më të fundit (se i ndjek ti të rejat e fundit, e di unë). Silikon nga ai ngjizur në majë të sisëve e jo me të prerë në rrëzë, aq fin sa të mos e marrësh vesh kurrë e të mos dallosh asesi origjinalin nga sajesa.
(Besomë, se ashtu siç e thua ti në fund të letrës tënde drejtuar Kadarenjve e mua) që edhe unë ashtu si ty nuk është se e konsideroj veten më të mirë se ty, së paku në aspektin e hipokrizisë. Por më së paku e di që ka mjaft nga ata që vërtet e hanë rrenën time… por që e gëlltisin ku e ku më shumë e që çke me të atë tënden, pikërisht për shkak të këtij operacioni plastik sindozot)
Ti je imi Tosi… Jo se dua të të çjerr maskën miku im: ti ke qenë e do mbetesh miku im i vyer, (ti Doktor Faust i vockël i Edit ti,…që ta hëngsha zemrën ta hëngsha… Atë zemër që e di së në një mënyrë a në një tjetër do të ta ha…).
Besomë, dashurimiqësia ime e hershme, se nuk pastrohet balta duke u hedhur atë të tjerëve a duke jua vënë atë në dukje atyre që e kanë në surrat a kudo e duke u thënë mua nuk ma fshihni dot. Kjo tashmë dihet. E unë e di ca më mirë se jam marrë me baltë shumë më tepër se ti edhe si manipulator-simulator, por edhe si ndërtues mirëfilli. Kam ndërtuar gjithë Tiranën e re de, atë të betontën, jo, jo atë të komandantit. Kam bojatisur atë të vjetrën, atë të Komandantit. Ndoshta pastrimi nga balta bëhet duke thënë ndonjëherë, ashtu më të rrallë, qoftë edhe për stil, ashtu siç nuk ta do zemra ty: “ Në fakt, me dhimbje vëllezër me dhimbje,…por këtë palo …d.m.th, këtë punë nuk e kanë bërë keq…” , se ashtu edhe të besojnë më shumë kur të shash pastaj sa e si di ti vetë.…Por bah, mos e zër në gojë. Ti nuk sheh kurrë të mirë miku im. E si mund ta bësh ti këtë kritizeri im i shtrenjtë pragamatist, profesionisti i mohimit, që veç me këtë do të humbisje njëherazi, joshjen, hiret, magjinë, sharmin e gjithë kundërshtuesit me të cilin ke ngritur mirëqenien tënde të vonë. Kjo vjen në kundërshtim edhe me atë vanitetin tënd që si tek çdokush përkëdhelet edhe tek ty, vanitetin e të superiorit moral që nuk është me askënd e që është kundër cilitdo e pret e vret me shpatë çdo korrupsion a mik shkërdhatë.
Ndonëse siç e thua edhe vetë, atë vanitetin e parë, atë të të madhit fare, atë të vërtetin, isha unë që ta përkëdhela e eksitova më shumë se kushdo. Ta yshta si s’ka më mirë: desh të bëra president.
Për hir të së vërtetës  miku im edhe kështu veç duke sharë e duke mos bërë kurrfarë gjëje, nuk shtyhet. Nuk ke bërë qoftë edhe një poçe të vogël shurre me duart e tua në këtë jetë, por veç ke hedhur poçe, shurrë e gurë mbi këdo e cilindo.
Ti eremit të ishe e veprën tënde të na i dërgoje nga së largu, më shumë do të të nderonim. Por s’ke shkuar më larg se Petrela jote e fildishtë. Në atë eremitizmin e arratisjen tënde të vogël nga kjo shoqëri kënetore që të qelb e kutërbon me erë të saj, herë-herë na shfryn edhe fllade ca më të largëta, të pastra Italie. Por prapëseprapë kësaj kënetës sonë ia kërkon e ia  merr të mirat, gjithherë që godet, se shpërblim për të merr si kërkush në këtë botë për sharje e fyerje tmerr.
Unë së paku jam më i hapur siç thonë transparentët. Tek pastrova, meqë ra fjala, skarpatet e Lanës e bar mbolla në to, më erdhën ca nga ata vartësit e mi të Bashkisë e më thanë se bari i bukur ishte, po kishte mushkonja e qelbej erë moçal Lana. “Të qelbet, “ u thashë : të qelbet, të thithë aroma populli”. Pse nuk e dija unë që këneta që përmend zotrote ishte kudo përreth…Ua bëra mu ashtu si atyre vartësve në makinën time tek i mora një herë për një rrugë-shërbim të gjatë. U lëshova ca gazra  nga ato të miat që edhe vorba me fasule të hash ti e të tjerë nuk i prodhoni dot e kur e pashë që nuk duronin dot më aty brenda e diç donin të bënin thashë: “ Se mos hapë njeri penxheret e makinës”.  Ishte një eksperiment në miniaturë nga ato që i di ti, i kanë bërë të  tjerë më parë. Hitleri prodhoi dhomat me gaz, kurse Enveri izoloi gjithë popullin në këtë kënetë e i mbyti. Nuk la njeri të dilte. Ja këtë nuk dini ta bëni ju, ti e Ardiani. Se veç që jini zemërpulë, por nuk u punon as fantazia. Me popullin duhet tertip e fantazi. Ashtu i do drutë ai…
Po si nuk më vlerësove qoftë edhe një herë të vetme more Fatos? Vetëm sharje e blasfemira kam tash një dekadë që dëgjoj. Po përse kështu o mik? Se ti e di fort mirë që edhe pushtetet më të liga a diktatorët më mizorë në vende të tjera, na kanë lënë vepra të arrira që hera-herës i citon edhe ti në shkrime të tua. I kanë bërë për lavdi të tyre a për të mirë publike, për të kënaqur egon a ç’mund të thotë një folës më i zoti, këtë nuk e themi dot saktë,..gjithsesi i kanë bërë. Por ty nuk të tha një herë goja” Të lumtë”. Egoja jote e superiorit moral, nuk të lë kurrë të shohësh qoftë edhe një dritëz. E pra, në atë emision të uruar televiziv, të vetmin ku u përballëm vite më parë, të thashë, që të dy si kritizerë kishim qenë gjatë në të njëjtën anë të llogores. Por që tani unë, Edi po e provoja edhe tjetrën anë, atë të ndërtuesit a shkatërruesit,  kurse ti mbete që mbete tek kritika që gjithsesi është më e lehtë. Dhe vijove t’i bësh hasha të gjitha.  Këtë më bën edhe në letrën e fundit tek flet e riflet për beton e çimento, ruspa, pluhur, gaz e mushkëri kanceroze të shkatërruara prej meje. Harron se nuk ka pasur e nuk do ketë në këtë botë lider të madh që nuk provoi shkatërrimin, që nga Neroni e deri tek Enveri,  e që siç edhe e kam thënë “ nuk ka bir kurve të më akuzojë se nuk e gjelbërova me kumbulla të kuqe një rrugë të tërë..”
Më flet për plastikë e silikon. Edhe ti, edhe ti superiori im i dashur moral që kinse harron se je pre e dobësive njerëzore të panumërta e që është aq zor të bësh shenjtin a Krishtin, a madje as edhe Nënë Terezën për të cilën bashkohem me objeksionet e tua në Tv Klan(e sheh që konvergojmë miku im, sërish e sërish konvergojmë…). Se edhe adulterin e njeh mirë, e tradhtitë që të pëlqejnë i ke kryer me ashk. Ke adulterë për së pari, përsëdytazi e në vijim. Por edhe pushtetin ma ke dashur, (ta ka dashur prapanica), e më ke kërkuar si Nanua majën e tij. Pa edhe frikacak më je e frikë nga implikimet  a më saktë nga të gjithë llojet e angazhimeve më ke… Se jo vetëm nuk e quaje gjë për veten pozicionin e Drejtorit të Përgjithshëm të RTV(Ardiani e pranoi), por më së shumti e hoqe qafe se trembeshe, prapë trembeshe.
Je edhe ti një maskara i vogël miku im, por ke një atou më shumë, ke vuajtur ca dhe këtu nuk ta dal dot. Kjo i bën mjaft miq nga tanët indulgjentë mos të të ngasin. Por të lutem mos e shfrytëzo për të fyer të tjerë pa fund se si çdo shfrytëzim është dobësi e dobësitë goditen…
 Dhe në fund, në tetë radhë të pasme të letrës tënde morale, kërkon a kujton se po bën atë që ke bërë qindra herë në Tv e gazeta.: larjen e ndërgjegjes nga roli a “personazhi” i ” superiorit a superheroit moral”. (E di që nuk je i tillë, por edhe nuk do që të ta thonë të tjerët, … e i parapret e ua zë gojën si në emisione edhe këtu…). Por ky është siç ta thashë operacioni yt plastik, ca më i rafinuar…zë fill nga thithat. Gjithsesi silikon mbetet…Nuk më mbetet veç të them për ty miku im në këtë e atë jetë: “ “Tani Fatosi maskara është, si shumë të tjerë…por unë këtu nuk u mora me të, me personin a personazhin Fatos, as se nuk e kam më mik e as se dua të nxjerr veten të larë a superior karshi tij a i njollosur njëlloj me të në këtë baltovinën tonë morale. Unë thjesht doja të merresha me një nga fenomenet më të rralla të kësaj shoqërie, sado specifik, fenomenin Lubonja, kinse, duke ndjekur shembullin e tij, shembullin tënd Fatos… për të gjetur zgjidhje, zgjidhje…si të dalim nga kjo baltovinë de…
I yti për jetë e mot- Edi-Kryetar i PS