Friday, October 15, 2010

Eva Alikaj: Ju rrëfej rikthimin tim në skenën shqiptare .


Intervistoi: Bruna Merko

Intervistë me aktoren Eva Alikaj

“Bota sot”: Jeni për herë të parë në Kosovë. Çfarë mund të na thoni për përshtypjet tuaja?

Eva: Më vjen keq që kam pasur një kontakt shumë të shkurtër, megjithatë përshtypja ime është shumë e mirë. Por në vitet kur unë isha një vajzë e re ishim të bindur se shqiptarët e Kosovës, janë të kultivuar, artistë dhe me këtë kontakt kaq të shkurtër që pata këtu unë ndjeva pikërisht këtë. Pata mundësinë të takohem qoftë me kritikët, aktorët dhe njerëzit e artit në përgjithësi. Më ka lënë shumë përshtypje dramaturgu Besim Rexhaj, që me aq sa foli më është dukur një kritik i shkëlqyer. Më vjen shumë keq që e preka kaq pak Prishtinën, po me siguri do të ketë vizita të tjera.

“Bota sot”: “Kush ka frikë nga Virginia Woolf””, nuk është shfaqja e parë që ju rikthen në Tiranë. Na flisni diçka më shumë për kthimin tuja në skenën shqiptare.

Eva: Ishte shfaqja “Lola Blau”, e para që u riktheva plotësisht në skenën shqiptare. Është një shfaqje në realizimin e së cilës kam marrë pjesë personalisht, por edhe pse mendjen e kisha që ta shfaqja në Shqipëri, ajo është një performancë në gjuhën gjermane ku këndohet e bërë me një ekip austriak. Kjo pati shumë sukses dhe pikërisht me këtë shfaqje fitova çmimin e “Kult”, në Tiranë.

“Bota sot”: Si ishte reagimi i publikut shqiptar kur ju u ngjitët sërish në skenë pas një periudhe shkëputjeje?

Eva: Edhe mua më befason fakti se pas një shkëputjeje nga skena shqiptare kthimi im u prit shumë mirë nga publiku. Me Lola Blaun ishte një ovacion i papritur nga publiku, të cilët me këtë ritëm më shoqëruan nga fillimi deri në fund të paraqitjes sime në skenë. Ishte një gjë shumë e bukur dhe forcoi tek unë edhe me shumë ndjesinë për tu kthyer.

“Bota sot”: Roli i Martës tek “Kush ka frikë nga Virginia Woolf”, a ishte i vështirë ta “vishje” këtë personazh?

Eva: Ishte shumë i vështirë ndonëse ëndërroja ta luaja atë rol sepse është një nga rolet më të preferuar në gjithë botën. Nuk ka shumë të përbashkëta Marta me Evën, njerëzit ishin mësuar të mendojnë Evën si njeri të dashur dhe ky rol ishte diçka e papritur. Ishte e vështirë që të realizohet një rol i tillë, por mund të them se premiera nuk ka qenë shumë e realizuar kur bëhet fjalë për rolin tim. Kjo erdhi më vonë pas 17 herëve që u ngjitëm në skenë. Edhe tani që morëm pjesë në Prishtinë, prezantoheshim pas tetë muajsh pauzë pasi që shfaqja është dhënë vitin e kaluar në teatrot e Shqipërisë. Por nuk janë të lehta rolet e tilla, nevojitet shumë përkushtim dhe shumë punë.

“Bota sot”: Të interpretosh përkrah ish-pedagogut tuaj dhe ikonës së kinemasë, në këtë rast Viktor Zhusti, si ishte për ju?

Eva: Është hera e parë që luaj në një shfaqje bashkë me Viktorin dhe gjithnjë kam dashur që të interpretoj përkrah tij. Ai është një nga aktorët më të njohur të skenës sonë dhe ishte kënaqësi të jesh pjesë e një projekti të përbashkët si ky i fundit. Punën autoriale si partnerë mendoj që shkojmë shumë si çift dhe përcjellim shumë mirë njëri-tjetrin.

“Bota sot”: Po a ishte e vështirë t’i besonit një regjisori të ri në këtë rast Kushtrim Bekteshit?

Eva: Garanci ishte fillimisht pjesa pastaj mua mu besua roli i Martës dhe unë dëshiroja shumë ta luaja rolin e Martës. Kontakti i parë me Kushtrimin ishte në telefon dhe pastaj kur u takuam përshtypja ime ishte intuitive, një djalë i ri artist dhe dukej që kishte një koncept. Kjo më mjafton mua sepse jam mësuar të punoj edhe vet madje të bëj edhe regjinë kur mungon regjisori. Është një regjisor shumë i talentuar dhe më pëlqen jashtë mase mënyra e tij e të punuarit. Unë kam një projekt në mars të vitit të ardhshëm në Tetarin e Operës dhe Baletit një bashkëpunim, një projekt që është paraqitur në Ministrinë e Kulturës dhe Kushtrimin prapë e kam zgjedhur si regjisor.

“Bota sot”: Megjithatë jeni vlerësuar shumë nga kritika shqiptare për kthimin tuaj të suksesshëm. Kur mund të ju shohim në një film të suksesshëm?

Eva: Është një projekt filmi që është propozuar në Qendrën Kinematografike dhe në fund të tetorit do të marrim përgjigjen nga ky institucion në lidhje me aprovimin e tij. Regjisor do të jetë Ylli Pepo, skenarist Roland Roshi është një film shumë bukur dhe nëse aprovohet do të startojmë me punën në muajin prill të vitit të ardhshëm dhe do të përfundohet brenda dy viteve. Kam shumë dëshirë që të realizohet ky projekt sepse ka kohë që nuk kam luajtur në film dhe do të dëshiroja shumë që sërish të isha pjesë e tij.

Raportet e Sigurimit për Mirel Josën dhe Arben Mingën


1988/Si spiunoheshin futbollistët e njohur të “17 Nëntorit”, gjatë qëndrimit të tyre në Maltë

Informatori i Sigurimit të Shtetit, me pseudonimin “Ariu”, raportonte për futbollistët se kishin marrë 300 dollarë dhe 5 monedha floriri, para nisjes në Maltë. Masat e Degës së Punëve të Brendshme për shmangien e kontrabandës

Një raport rutinë i një bashkëpunëtori të parëndësishëm të Degës së Punëve të Brendshme në Durrës njoftonte se në prag të një ndeshjeje ndërkombëtare futbolli, që do luhej ato ditë jashtë vendit, dy futbollistët e klubit “17 Nëntori” ishin të interesuar për të marrë me vete valutë dhe flori. Bashkëpunëtori me një pseudonim të frikshëm, e quante për detyrë të informonte për çdo informacion që e gjykonte të arsyeshëm. Ishin vitet kur Shqipëria ishte zhytur në varfëri ekstreme. Në tregun shqiptar, ku socializmi kishte arritur standardin maksimal për keq, mungonte gjithçka. Mungonin mallrat e konsumit të përditshëm, mungonin edhe produktet e tjera, që shërbenin për t’u veshur e për t’u mbathur. Standardi i ulët i jetesës shihej ndër të tjera edhe në vende publike, ku shqiptarët, të ushqyer e veshur keq, nuk dallonin nga njëri– tjetri as nga të ushqyerit, e as nga të veshurit. Veshja e njeriut të ri të socializmit ishte kaq fort e skalitur saqë e bënte unikal dhe të dallueshëm atë në çfarëdo lloj vendi ta vendosje. Të vetmit njerëz që kishin “privilegjin” e të parit botë me sy dhe për të bërë “tregti” deri në 50 dollarë ishin sportistët. Por fama e këtyre njerëzve në futboll, trembte jo pak herë regjimin, për pasojat që mund të sillte penalizmi i tyre. Ishte e kuptueshme, që çdo dënim i futbollistëve do shoqërohej edhe me përhapjen në kohë rekord të fjalëve mbi fatin e tyre. Futbollistët mund të sillnin një orë dore elektronike, një shall ndryshe, këpucë atletike “adidas”, radio të thjeshta, një palë pantallona xhinse, magnetofonë, apo më të papërfytyrueshmit, televizorët me ngjyra. Futbollistët duke pasur “privilegjin” të shikon botë të lirë e tregje që nuk mbaronin, ishin ndër të rrallët që e kuptonin gjendjen e vërtetë në Shqipëri. Por për të mundësuar ato pak gjëra që mund të kalonin e të fusnin në Shqipëri, duhej një “dietë” më e madhe, që në kushtet e Shqipërisë, mungonte tërësisht. Në këto kushte, futbollistët ishin të detyruar të ndërmerrnin hapa të tjerë, në mënyrë që të mund të siguronin blerjen e mallrave të tjera.

“Ariu” kundër Josës dhe Mingës

Në Durrës, më 30 gusht 1988, punëtori operativ Rexhep K., merrte nga bashkëpunëtori informator “Ariu” raportin ku përmendeshin dy lojtarë të njohur të kohës, futbollistët e “17 Nëntorit” Mirel Josa dhe Arben Minga. “Ariu” së bashku me Fabjan A., me shoferin B.D., kanë shkuar në Tiranë ku kanë takuar futbollistët e përmendur. Fabjani u dha 300 dollarë dhe 5 monedha floriri, me qëllim që këta t’i sillnin mallra të ndryshme nga jashtë shtetit. Ishte koha kur dy futbollistët do udhëtonin me ekipin e tyre në Maltë, për të luajtur një ndeshje ndërkombëtare futbolli. Fabjani, si më aktivi i kësaj pune, e la për t’u takuar me dy futbollistët në Tiranë më 31 gusht 1988. Në bisedë dilte se në Tiranë do të diskutohej konkretisht edhe për llojin e mallin që do sillej nga Malta. Në sqarimin e të dhënave thuhej se Fabjan A. banonte në lagjen nr.7 dhe “është element vjedhës dhe kontrabandist”. Po ashtu, shënimi vazhdonte me fjalët se dy futbollistët njiheshin si sportistë, por nuk dihej nëse kishin apo jo aktivitet në drejtim të çështjeve që lidheshin me tregtinë apo nxjerrjen jashtë të floririt. Shënimi cilësohet i vlefshëm, pasi bënte fjalë për “krimin e kontrabandës”.

Porositë për “Ariun”

Punëtori operativ, Rexhep K. pasi ka vlerësuar të dhënën e ka udhëzuar “Ariun” të pyeste Fabjanin në i kishte takuar apo jo Josën dhe Mingën. Po ashtu, kërkohej ta pyeste sesi i kishte siguruar Fabjani dollarët dhe floririn. Menjëherë ka vijuar trajtimi i çështjes për rëndësinë që paraqiste në dy fronte: ku ishin gjetur këto burime financiare dhe së dyti, në çfarë shkalle implikoheshin dy futbollistët e njohur në futbollin shqiptar, të cilët konsideroheshin si pjesë e elitës së kohës. Nga ana tjetër, Sigurimi, duke mos qenë absolutisht i sigurt në thëniet e bashkëpunëtorit, kontrolloi informacion me agjenturë paralele, duke pyetur taksistin B.D. Për Fabjanin do vazhdonte ndjekja me dosje operative të veçantë. Nga ana tjetër, për dy futbollistët do t’i dërgohej informacion Drejtorisë së Punëve të Brendshme Tiranë.

Porositë e Zylyftar Ramizit për

vëzhgimin e futbollistëve në Maltë

Zëvendësministri i Punëve të Brendshme, Zylyftar Ramizi, i cili në atë kohë ushtronte edhe detyrën e drejtorit të Drejtorisë së Parë të Sigurimit të Shtetit, pasi është njohur me raportin për futbollistët Josa e Minga, ka lënë këtë shënim për Zef Lokën, asokohe Drejtori i Drejtorisë së Punëve të Brendshme Tiranë:

“Shoku Zef!

1-Skënder N. të njihet me të dhënën.

2-Në doganë të ushtrohet kontroll i rreptë dhe po të gjenden se na nxjerrin dollarë, atëherë të ndalohen.

3-Të mos bëhen ngacmime jashtë, por vetë Skënder N. t’i mbajë afër, të kujdeset të mos bëjnë gjëra të paligjshme.

4-Josa nuk mund të ndalet me këtë të dhënë të pavërtetuar”.

Ishte e kuptueshme se në vitet e fundit të regjimit, zyrtarët më të lartë të tij mendonin dhe efektin negativ që mund të kishte në shoqëri penalizmi i futbollistëve të njohur, që gjithsesi kishin bërë emër të mirë në vend dhe respektoheshin nga e gjithë shoqëria. Kjo ishte edhe një prej arsyeve themelore që nuk çonin dot deri në fund marrjen e masave ndaj futbollistëve, edhe kur i kishin materialet kundër tyre.

Thursday, October 14, 2010

Si të rrisim dëshirën seksuale


Ja guida e ekspertëve për të rritur dëshirën seksuale te femrat dhe për t’i dhënë më shumë dashuri një lidhjeje

7 këshilla të vlefshme për gratë

Jo gjithmonë bëhet fjalë për një problem të vërtetë fizik. Shpesh gratë janë të zëna deri në atë pikë saqë nuk arrijnë më t’i kushtojnë shumë kohë lidhjeve dashurore. Ose ndoshta janë thjesht të mërzitura nga raporti i zakonshëm. Për t’i zgjidhur të gjithë këto dyshime, ekspertët e “Times of India” nuk këshillojnë në asnjë mënyrë përdorimin e “Viagrës së kuqe”, objekt i shumë polemikave për shkak të joefikasitetit. Ata këshillojnë metoda më natyrore dhe të thjeshta, duke nisur që nga ushqimi.

Vendose kënaqësinë në tavolinë

Nuk ka asgjë më të mirë se një darkë romantike për të rritur dëshirën seksuale. Sipas Amy Reily, autor i librit “Love Diet” dhe ekspert i ushqimeve afrodiziake në tavolinë nuk duhet të mungojnë kurrë midhjet. Ato përmbajnë një aminoacid që rrit hormonet seksuale, si te burrat ashtu dhe te gratë. Më mirë akoma nëse në tavolinë gjeni edhe finokë të cilëve u është shtuar edhe selino. Janë dy ushqime që përmbajnë estrogjenë natyralë. Por çfarë mund të themi për kastravecët dhe likeret? Sipas Reily, te disa femra zgjojnë dëshirën seksuale. Nëse doni që gjithçka të funksionojë në mënyrë të përkryer, mos harroni që darkës t’i shtoni edhe një gotë verë të mirë dhe një kafe në fund. Dihet që e para ka lidhje direkt me zgjimin e epshit, por edhe një kafe e mirë ndihmon në lëshimin e hormoneve të kënaqësisë dhe atyre që përmirësojnë humorin. Ndoshta shumë prej jush nuk besojnë te kafeja, por nëse i shtohet në fund një ushqimi të mirë, të jeni të sigurt se funksionon. Për të njëjtat motive si vera mund të përmendim edhe shampanjën dhe tartufin. Kështu, nëse doni që mbrëmja të përfundojë në mënyrë të këndshme, të paktën dy herë në javë, meshkujt duhet të përgatisin darkën, ndërsa femrat të zgjedhin ushqimet. Përveçse do të bëni figurë të mirë, është e mundur që, si të thuash, të shpërbleheni në mënyrën e duhur.

Një pushim javor

Sipas Lisa Turner, psikologe dhe themeluese e “Il-O-Coach.com”, për shkak të programeve të llojit “Sex and the City”, gratë ndiejnë presionin dhe detyrën për të bërë gjithmonë dashuri edhe pas një dite të lodhshme pune. “Kjo mund të dëmtojë dëshirën tuaj seksuale”. Një këshillë që ajo jep ka lidhje me çlodhjen e syve dhe shikimit, të ulura nudo përpara partnerit tuaj, pa folur dhe pa u prekur për disa minuta, për të njohur më mirë trupin tuaj”, Një tjetër ndihmesë është ajo e të mos kryerit raporte seksuale për një javë, por të prekeni çdo ditë në mënyrë seksuale pa pasur asnjë pritshmëri eksitimi. Në fakt, shpesh, kërkohet të arrihet me çdo kusht në orgazëm, duke harruar kënaqësinë që provohet teksa prek një person të dashur”, sugjeron Turner. Në çiftet e dashuruara dhe ato të martuara, studiuesit kanë gjetur se gratë shpesh e përdorin seksin si mjet për të mbrojtur lidhjen e tyre. Shpesh ato pranojnë kërkesat seksuale të partnerëve, që ata të jenë të lumtur dhe të mos kenë ndërmend të largohen. Kjo mund të përdoret nga gratë edhe si një strategji për ta bërë partnerin të mendojë se është i kënaqur nga jeta e tij seksuale. Shumë gra të përfshira në studim, sidomos vajza të reja, pranuan se i praktikonin njohuritë erotike si një motiv për të fituar përvojë. Disa thanë se dëshironin të kishin eksperiencë me qëllimin e vetëm që të mos ndiheshin inferiore dhe "të pamësuara". Studimet në këtë fushë kanë treguar dhe dokumentuar se sa më shumë eksperiencë të ketë një grua, aq më e predispozuar është për të arritur orgazmën. Arsyeja është e thjeshtë: sa më shumë përvojë seksuale të ketë pasur një femër, aq më shumë mundësi ka për të gjetur rrugët që e bëjnë atë të ndihet mirë e të arrijë në orgazëm.

Të lexosh romane romantike

“Letërsia e çdo lloj tipi dhe në veçanti ajo erotike, është një vend vërtet i sigurt për t’u eksperimentuar. Shumë gra shqetësohen të bëjnë dashuri, sepse nuk e dinë se çfarë duan”, tregon Kd Grace, romancier dhe autor i romanit erotik “Ms Holly”.

“Në ndryshim nga imazhet erotike në ekran, fjala e shkruar është më goditëse dhe na lejon të përdorim më mirë imagjinatën”.

Ushtrime seksi

Si thoni të bëni disa ushtrime që jo vetëm iu argëtojnë, por iu ndihmojnë të përmirësoni jetën tuaj seksuale? Këtë e sugjeron Loren Barclay, një instruktore që ka ideuar “Coregasm”, leksione gjimnastike në “Gymbox”. Gjëja e parë që duhet bërë është forcimi i muskujve të pjesës së poshtme të barkut, që përveç të tjerave, është shumë i domosdoshëm për të ndier në maksimum kënaqësinë seksuale që nis me prekjen.

Të brendshmet seksi

Edhe syri luan pjesën e tij të rëndësishme në gjithë këtë. Të brendshmet seksi i bëjnë gratë të ndihen më të bukura dhe më të dëshiruara. Sipas Andressa Rando të “Figleaves.com”, “blerja e të brendshmeve të shtrenjta dhe shumë të bukura mund t’iu bëjë të ndiheni më të fuqishme dhe më seksi”. Prandaj para se të shkoni në shtrat, mendoni mirë se çfarë do vishni.

Ndihma

Sipas një studimi të bërë nga “Netmums.com”, mijëra nëna kanë deklaruar se në vend të çokollatave dhe luleve preferojnë të ndihmohen nga partneri në përkujdesjen për shtëpinë dhe fëmijët. Kështu që mjaft me dhurata të kota, jepini pak ndihmë grave tuaja. Dhuratën do t’ua bëjnë ato më vonë për t’iu falënderuar. Me kusht që më pas të mos jeni ju të lodhur për të bërë seks.

Vendi

Mjaft më me dhomën e gjumit. Nuk ka rëndësi nëse keni fëmijë apo jo. Përpiquni të gjeni momente ku mund të ndryshoni dhomë, vendin dhe mënyrën. Ndryshe raporti seksual bëhet shumë i mërzitshëm. Këto janë këshillat e Sam Roddick, drejtor i “Covent Garden” një dyqan me veshje dhe lodra erotike.

Wednesday, October 13, 2010

Pse vjen zonja Klinton në Ballkan?

Nga: Marina Maksimoviq dhe Bahri Cani

Hillary Clinton në Beograd nuk sjell propozime konkrete, por mbështet Serbinë në rrugën e anëtarësimit në organizmat ndërkombëtarë, pohojnë ekspertët.



Vizita e sekretares amerikane të shtetit Hillary Clinton në Ballkan dëshmon se vëmendja e Uashingtonit nuk është larguar aq shumë nga ky rajon, me gjithë problemet e mëdha në "vatrat e tjera të nxehta". Disa ekspertë janë të mendimit se administrata e presidentit Obama tani ka një qëndrim më miqësor ndaj Beogradit, pasi ai ka ndryshuar kursin e ashpër në politikën ndaj Kosovës.



Pritet edhe presion ndaj Prishtinës për fillimin e dialogut me Serbinë



Megjithatë, përveç vëmendjes dhe mbështetjes verbale, deri tani SHBA-ja nuk i ka ofruar asgjë konkretisht Serbisë. Raportet ekonomike mes këtyre dy vendeve janë të pakta, ndërkohë që mbështetja e Serbisë në rrugën drejt anëtarësimit në BE ende është vetëm në nivelin retorik. Beogradi shpreson që Uashingtoni do të ushtrojë presion ndaj Holandës, për të ndryshuar qëndrimin e saj të ashpër ndaj anëtarësimit të Serbisë.



“Çështja e ndikimit tek Holanda ka qenë një temë edhe më parë", thotë eksperti Marko Papiç, nga Agjencia Stratfor dhe shton: "Presioni i SHBA-së në këtë rast mund të jetë i mirë, por Holanda është një partner më i ngushtë i Uashingtonit se shumë vende të tjera evropiane. Prandaj Amerika nuk mund t'i garantojë Serbisë ndonjë ndryshim të politikës holandeze, në veçanti pas raportit të fundit në parlamentin holandez, për bashkëpunimin jo tepër të shkëlqyeshëm të Serbisë me Gjykatën e Hagës për krime lufte".



Ajo, që mund të pritet, është një presion më i madh i Uashingtonit ndaj institucioneve kosovare për dialog me Serbinë. Uashingtoni deri tani ka mbështetur Prishtinën pa rezerva. Ekspertët e Stratforit janë të mendimit se kjo tani po ndryshon.

Sipas tyre Uashingtoni nuk është tepër i kënaqur me hezitimet e Prishtinës për fillimin e shpejtë të dialogut me Beogradin për shkak të zgjedhjeve, që priten në këtë vend, pas dorëheqjes së presidentit Fatmir Sejdiu.

Po ashtu është dërguar sinjal i qartë se në Kosovë nuk do të lejohen korrupsioni dhe shkeljet e ligjit. Marko Papiç pret vazhdimin e presionit amerikan ndaj Kosovës.



“SHBA-ja përfundimisht po bën presion ndaj Prishtinës. Amerika nuk do të ndryshojë qëndrimin ndaj sovranitetit të Kosovës, por ka shumë çështje të tjera të hapura. Gjatë vizitës së Hillary Clinton në Prishtinë do të dërgohet sinjal i qartë se duhet të bisedohet me Beogradin, i cili ka bërë lëshime të shumta në rezolutën e fundit para OKB-së."



Rregullimi i gjendjes në Ballkan në duart e BE



Papiç është i mendimit se Amerika i ka lënë BE-së rolin kryesor në rregullimin e gjendjes në Ballkan. SHBA-ja është marrë me Ballkanin intensivisht në vitet 90-të. Ndërkohë që, sipas ekspertëve të Stratforit, tani kanë ndryshuar interesat gjeo- srategjike amerikane, që shihet edhe nga mesazhet e sekretares Klinton që priten në Beograd.



„Ajo nuk do të sjellë mesazhe dhe propozime konkrete, por do të shprehë mbështetje. Uashingtoni ka pranuar që BE-ja të udhëheqë dialogun e ardhshëm mes Prishtinës dhe Beogradit, ndonëse Kosova është e interesuar për një rol dominant amerikan. Dallimet sa i përket kësaj çështje mes Prishtinës dhe Uashingtonit paraqesin dëshmi se BE-së i është lënë roli kryesor për zgjidhjen e këtij problemi", mendon Papiç.

Dritëroi , jeta e kolosit të letrave shqipe


Këtu s'do të jem, do jem larguar
Nën tokë i tretur si të tjerët/
Në kafenenë e preferuar/
Nuk do më shohin kamarierët/
Dhe nëpër udhët ku kam ecur/
S'do ndihet kolla ime e thatë/
Mbi varrin tim do të rrijë i heshtur/
Një qiparis si murg i ngratë...
Po kur të jesh mërzitur shumë/
Në raft të librave kërkomë/
Atje i fshehur do të jem unë,
Në ndonjë varg a ndonjë shkronjë।



E kush tjetër përveç Dritëro Agollit do të thurte këto vargje të poezisë kult "Kur të jesh mërzitur shumë". Figurë emblematike e letërsisë dhe e politikës, Dritëro Agolli sot mbush 79 vjeç. I lindur në Menkulas të Devollit, pasi mori mësimet e para në vendlindje, vazhdoi gjìmnazin e Gjirokastrës dhe më pas studimet e larta për Letërsi i mbaroi në Petërburg. Punoi shumë kohë gazetar në gazetën e përditshme "Zëri i popullit", dhe për shumë vjet ka qenë Kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Për tridhjetë vjet me radhë Dritëro Agolli u zgjodh deputet. Krijimtaria e tij letrare është mjaft e pasur në gjini e lloje të ndryshme: poezi, poema, tregime, novela, romane, drama, skenarë filmash etj. Është fitues i disa çmimeve dhe i nderimeve të tjera. Disa prej veprave më të rëndësishme të tij janë përkthyer në Perëndim e në Lindje. Dritëro Agolli hyri që në fillim në letërsinë shqiptare (vitet '60) si një protagonist i saj, duke i ndryshuar përmasën e së ardhmes. Në veprën e Agollit e pa veten si protagonist bujku dhe bariu, fshatari dhe studenti, malësori dhe fusharaku. Agolli i bë poeti i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes njerëzore.


Vepra letrare e Dritëro Agollit krijoi traditën e re të letërsisë shqiptare. Ajo na bën të ndihemi me dinjitet përballë botës së madhe. Shkrimtar i madh i një "gjuhe të vogël", ai është po aq i dashur prej lexuesve bashkëkombës, sa dhe në metropolet e kulturës botërore. Agolli s'ka pushuar së qeni një poet mjaft popullor, që s'mban kurrfarë distance me lexuesin e thjeshtë; që dhimbjen, gëzimin dhe dobësinë njerëzore i merr si ndjenja universale dhe i shkrin me filozofinë jetësore. Dritëro Agolli është një shkrimtar i mësuar me "goditje rrufesh". Në vitin 1965, një plenum i posaçëm i Komitetit Qendror të Partisë së Punës për letërsinë dhe artet, e kishte kritikuar në raportin kryesor librin e tij "Zhurma e erërave të dikurshme", i cili pastaj u hoq fare nga qarkullimi. Ndonëse periudha e liberalizmit në kulturë (1972-1974) e gjeti "në pozita të shëndosha" (sapo kishte botuar poemën "Baballarët", që evokonte lidhjen e brezave dhe jo konfliktin e tyre), romani "Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo", që botohej pjesë-pjesë në revistën "Hosteni", u ndërpre me porosi nga zyra të larta të shtetit. Ndonëse nuk e reshti krijimtarinë, pesha e fjalës së Dritëroit u ndje në momente kyçe të historisë shqiptare të 20 viteve të fundit. Ai është figura emblemë e të majtës shqiptare, duke përcjellë mesazhet për dashurinë për vendin, njëri-tjetrin dhe jetën.


Në këtë përvjetor të 79-të gazeta "Shekulli" përfiton të urojë Dritëro Agollin për një jetë të gjatë dhe të lumtur, pranë bashkëshortes së palodhur Sadije dhe njerëzve të dashur që e rrethojnë!

Monday, October 11, 2010

Presidenti i KE-së, Herman Van Rompuy javën e ardhshme në Tiranë

Brusa vuri në dukje se bashkëpunimi ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë është tepër intensiv dhe kjo shihet qartë nga shkëmbimet e vazhdueshme të vizitave të niveleve të ndryshme në Bruksel dhe Tiranë. Vizita që Presidenti i Këshillit Evropian, Herman Van Rompuy, do të zhvillojë javën e ardhshme në Tiranë, është shenjë e qartë e rëndësisë që BE i kushton Shqipërisë, theksoi ai.

Ministri i Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Edmond Haxhinasto, priti në takim të ngarkuarin me punë pranë Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri, Luigi Brusa. Ministri Haxhinasto shprehu mirënjohjen për vlerësimin e bërë nga ana e institucioneve evropiane, për arritjet e qeverisë shqiptare në kuadër të plotësimit të kritereve të Udhërrëfyesit, mbi bazën e të cilit u miratua në Parlamentin Evropian vendimi për liberalizimin e vizave, si edhe rikonfirmoi angazhimin dhe vullnetin e qeverisë për të vazhduar më tej në rrugën për plotësimin e standardeve të përcaktuara nga BE.

Brusa vuri në dukje se bashkëpunimi ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë është tepër intensiv dhe kjo shihet qartë nga shkëmbimet e vazhdueshme të vizitave të niveleve të ndryshme në Bruksel dhe Tiranë. Vizita që Presidenti i Këshillit Evropian, Herman Van Rompuy, do të zhvillojë javën e ardhshme në Tiranë, është shenjë e qartë e rëndësisë që BE i kushton Shqipërisë, theksoi ai.

Një tjetër çështje e cila u trajtua gjatë këtij takimi ishte edhe ecuria e projekteve që Komisioni Evropian po realizon në Shqipëri, ku të dy bashkëbiseduesit konstatuan me kënaqësi se ka një bashkëpunim intensiv midis autoriteteve shqiptare dhe Delegacionit të BE-së lidhur me realizimin e këtyre projekteve.

Presidenti i KE-së, Herman Van Rompuy javën e ardhshme në Tiranë

Turqi, Gjykata liron Izet Haxhinë, i dënuar për vrasjen e Hajdarit

Izet Haxhia, i dënuar për vrasjen e deputetit demokrat Azem Hajdari në mbremjen e 12 shtatorit te vitin 1998, është liruar sot nga burgu në Turqi, ku dhe ishte arrestuar për llogari të drejtësisë shqiptare. Lajmi është konfirmuar nga familjarët e Haxhisë, ndërsa zyrtarët e Tiranës, nuk e kanë konfirmuar ende lajmin.

Izet Haxhia është dënuar me 25-vjet burg, ndërsa u ndalua në Turqi më 3 qershor të vitit 2006. I ndodhur në arrati, Haxhia ka kërkuar azil në Turqi, por një gjë e tillë i është mohuar.

Drejtësia shqiptare kërkonte që Haxhia të ekstradohej drejt vendit të tij, por as kjo kërkesë nuk është marrë parasysh, ndërsa sot Gjykata Supreme e Turqisë ka dhënë vendimin për ta lënë të lirë.

Turqi, Gjykata liron Izet Haxhinë, i dënuar për vrasjen e Hajdarit

Zbulohet shkaku i zhdukjes së bletëve?

Vitet e fundit biologët janë përfshirë nga një mister i madh, ai i zhdukjes në masë të bletëve. Që prej vitit 2006, insektet janë përfshirë në një masakër që ka shkaktuar zhdukjen e 20-40 % të tyre për shkak të asaj që është quajtur “sindroma e shpopullimit”. Kjo ka bërë që të hidhen shumë hipoteza, më e besueshmja nga të cilat ishte ushqimi i modifikuar gjenetikisht, por shkencëtarët ushtarakë dhe entomologët një shkak krejt të ndryshëm.

Sipas studimit të kryer nga ushtarakët e dhomës së Maryland për sjelljen e bletëve në Montana, sëmundja është shkaktuar nga bashkëveprimi mes një kërpudhe dhe një virusi. Nuk është ende i qartë kombinimi por këtë do ta përcaktojnë studimet e mëtejshme.

Në klimë të freskët dhe të lagësht, si kërpudha ashtu edhe virusi zhvillojnë një reaksion ndaj bletëve duke i vrarë. “Është si të ndjekësh një fantazmë sepse nuk e di ku do të shfaqet”, shprehet Jerry Bromenshenk. Vetëm dhe pa bashkëveprim, asnjë prej agjentëve nuk arrin të kthehet në një armë vdekjeprurëse për insektet.


Zbulohet shkaku i zhdukjes së bletëve?

Sunday, October 10, 2010

Nano president?

Zërat e ditëve të fundit rreth fushatës që ka shpallur Fatos Nano për t’u bërë president në 2012 me ndihmën e Metës dhe të Berishës, ka ngjallur reagime të ndryshme tek figurat më të njohura të politikës shqiptare. Disa e konsiderojnë si absurd një projekt të tillë, ndërsa të tjerë e cilësojnë si skandal faktin që në krye të shtetit të zgjidhet president një ish-kryeministër komunist.

Kryetari i Partisë Lëvizja për Zhvillim Kombëtar, Dashamir Sheshi e konsideroi të rëndë faktin nëse pas 20 vitesh demokraci, Shqipëria të kishte një kryeministër ish-komunist të thekur dhe një president po ish-komunist. Duke e konsideruar mundësinë e një pakti Nano-Meta-Berisha për kreun e ardhshëm të shtetit një pazar jashtë çdo morali politik, Shehi theksoi se në Shqipëri gjithçka mund të ndodhë. “Së pari ky është akoma në kufijtë e muhabete të tavolinave. Megjithatë, fakti se Shqipëria sot drejtohet nga ish- komunistë, të lë të dyshosh se gjithçka mund të ndodhë. Në Shqipëri këta duan të bëhen nuse nga tre herë, pa marrë parasysh parimet morale, të shkuarën etj. Do të ishte e rëndë që pas 20 vitesh demokraci me gjithë këto probleme, Shqipëria të drejtohej nga një kryeministër ish-komunist i thekur dhe nga një president gjithashtu ish-komunist i thekur”, theksoi Shehi. Kryetari i Partisë Lëvizja për Zhvillim Kombëtar, Dashamir Sheshi shtoi më tej se ishte ende herët për t’u zgjatur në këtë çështje, përderisa pretendimet për të marrë kreun e shtetit nuk janë bërë zyrtare. Por, Shehi u ndal tek fenomeni që është shfaqur javët fundit, i quajtur trafiku i deputetëve. Si stimulues të merkatos së deputetëve, ai ka identifikuar sistemin zgjedhor, i cili u imponua nga dy partitë e mëdha për të eliminuar partitë e vogla. Shehi ka theksuar se ai sistem asnjërës palë nuk i jep numrat e nevojshëm për të qeverisur e qetë.


Historia Nano-Meta, dashuri, xhelozi dhe pabesi
Po t’i kthehemi përvojës së kaluar, historia e marrëdhënieve të Fatos Nanos dhe Ilir Metës mund të konsiderohet si një trefaqësh ku në njërën anë qëndron dashuria, në tjetrën xhelozia, ndërsa në tjetrën urrejtja. Në kohën kur Nano ishte në burg, Ilir Meta luajti çdo gur për të marrë nën kontroll partinë, madje për të arritur këtë qëllim bashkëpunoi edhe me Shërbimin Informativ Kombëtar të ’97 si dhe me Berishën. Pasi Nano doli nga burgu, Nano dhe Meta kaluan disa muaj mjalti, deri sa ky i fundit u bë kryeministër. Por, vetëm dy vite më vonë erdhi koha e urrejtjes dhe Nano e rrëzoi Metën, pasi ky fundit po e zgjeronte pushtetin e tij. Më pas Meta krijoi partinë e tij dhe jo vetëm bëri që Nano të humbte zgjedhjet në 2005, por të humbte edhe partinë. Pas 5 vitesh, kur Meta ndjehet shumë i dobët politikisht, ka ardhur sërish periudha e dashurisë, e cila nuk dihet sesa do të zgjasë.


Marrëveshja Nano-Meta
Ilir Meta dhe Fatos Nano duket se kanë lidhur një marrëveshje për të mbështetur njëri-tjetrin; Nano për t’u bërë president në 2012, ndërsa Meta për marrë maksimumin e votave në zgjedhjet lokale si dhe për të trafikuar disa deputetë nga PS në drejtim të LSI. Kështu, me afrimin e zgjedhjeve lokale dhe me mbarimin e mandatit të kreut të shtetit, Fatos Nano ka filluar zyrtarisht fushatën e tij për t’u bërë president, ndërsa Ilir Metën e kanë zaptuar ethet nga dështimi në zgjedhjet lokale, pas marrëveshjes me Berishën dhe krizën që ka mbërthye LSI. Nano i ka premtuar Metës mbushjen e partisë me disa deputetë të Ramës, duke shfrytëzuar njohjet e tij të vjetra si dhe mbështetjen e plotë në zgjedhjet e ardhshme lokale. Ndërsa Meta i ka premtuar Nanos mbështetjen e kandidaturës së tij për president në 2012 me anë të deputetëve që do të trafikojë nga PS.

Ndoka: Nano president, absurditet

Për kreun e PDK, Nard Ndoka, kandidimi i Nanos për postin e presidentit, është një mendim absurd, jo vetëm për shkak se ai është lideri historik i Partisë Socialiste, por sepse demokratët e vërtetë nuk mund të pranojnë një marrëveshje të tillë. Gjithsesi, Ndoka theksoi se Berisha dhe Meta mund ta mbështesin Nanon, por ky i fundit nuk mund të kalojë sitën e Kuvendit. Sipas Ndokës, pazare të tilla pret vetëm nga ata që manipulojnë zgjedhjet, siç është rasti i zgjedhjeve të 28 qershorit. Ndërkohë, kryetari i Partisë Demokristiane, Nard Ndoka ka komentuar edhe asionin më të fundit të opozitës zë bashkuar, për përmbysjen e Berishës me protesta popullore. Ndoka theksoi se përballë murit të pushtetit, opozita dot zgjedhë rrugën ë protestave demokratike për të garantuar votën e lirë në vend. Ai theksoi se ndryshe nga herët e tjera, protestat nuk do të ndalen më deri në largimin e Berishës nga pushtetit i vjedhur me 28 qershor.

Meta, spiun në SHIK ’97
13 vite më vonë, zbulohet se kryetari i LSI, Ilir Meta, në vitet ‘96-’97, rezulton se ka spiunuar rregullisht pranë Shërbimit Informativ Kombëtar për të eliminuar politikisht Fatos Nanon dhe për të marrë Partinë Socialiste nën kontroll. Nisur nga raportet e detajuara të SHIK, rezulton se Ilir Meta ishte një bashkëpunëtor i ngushtë i SHIK dhe i Berishës, ku punonte me zell kundër Fatos Nanos dhe të gjithë mbështetësve të tij, sidomos ndaj Mejdanit dhe Islamit. Nga këta raporte dhe dëshmi të asokohe, rezulton gjithashtu se Meta ka marrë para kesh në dorë nga Bashkim Gazidede, për të forcuar pozitat e tij në PS. Në librin e tij, gazetari Mero Baze, fakton sesi Ilir Meta spiunonte në SHIK të gjithë veprimtarinë e Partisë Socialiste dhe skenarët e tij për të marrë nën kontroll selinë rozë. “Kudo që shkonte i deleguari Ilir Meta, apo njerëz të grupit të tij, shtypi afër Berishës siguronte raportet e plota nga konferenca. Atje ku nuk kishte njerëz të grupit anti-Nano, ndërhynte SHIK dhe në gazetën “Albania” nuk mungonin kurrë raportet”, thuhet në librin e Bazes.

Meta, skenar kundër Nanos
Sipas librit të Mero Bazes, dy ishin në atë kohë problemet që iu krijuan grupit të reformatorëve, i pari ishte presioni i ndërkombëtarëve për dialog me PD, nga njëra anë dhe humbja e mbështetjes me bazën e partisë në këtë veprim dhe, së dyti, kufiri deri ku ata duhet të shkonin në luftën ndaj Fatos Nanos. “Ata shpresonin që, nëse merrnin nën kontroll partinë, të arrinin një rezultat pozitiv në zgjedhjet lokale me mbështetjen e ndërkombëtarëve dhe këtë ta paraqisnin si fillimin e kthesës. Ndërsa, nëse humbnin, do të angazhoheshin për një humbje të thellë në zgjedhjet lokale, me qëllim që të diskreditonin grupin e Nanos”, thuhet më tej në librin e tij. Gjithashtu mësohet se një sërë shkrimesh që porositeshin nga Meta dhe Hajdaraga në formën e analizave gjenin vend në faqet e gazetës “Albania”, çka sillnin një çoroditje tek elektorati i majta, madje puna shkoi deri atje sa një grup veteranësh nga Vlora u detyruan t’i shkruajnë një letër Rakipit për t’i kërkuar sqarime për zhvillimet brenda PS.

Protesta në vigjilje të liberalizimit të vizave

NGA ARMAND MAHO
07/10/2010 Parlamenti Evropian do të votojë sot heqjen e vizave me vendin tonë, një ëndërr e kahershme e shqiptarëve, të cilët u privuan padrejtësisht nga lëvizja e lirë për rreth 50 vjet diktaturë dhe 20 vjet demokraci. Më pas pritet që ky vendim i Parlamentit Evropian t’i kalojë për miratim Këshillit të Ministrave të Brendshëm të BE-së, që t’i verë vulën përfundimtare. Kryeministri Berisha dha dje garanci se PE-ja do të votojë në favorin tonë, pavarësisht disa vicklave të Francës, e cila e ka politikë të sajë nxjerrjen e pengesa në këso rastesh. Nisur nga praktika e BE-së, deri në lëvizjen e lirë shqiptarët nuk duhet të presin më shumë se dy muaj. Liberalizmi i vizave përpos lehtësirave që krijon në lëvizje është më së pari dinjitet për qytetarin dhe do të shmangte edhe korrupsionin me vizat, që në pjesën dërrmuese të rasteve zhvillohet nga vetë konsullatat e huaja në Shqipëri

Në vigjilje të kësaj ngjarjeje të madhe, opozita shqiptare vazhdon t’i bjerë “gajdes”, tashmë të padurueshme, të kutive të votimit. Një tufë opozitarësh (kështu preferohen të quhen dhe ata që nuk arritën të marrin as votat e farefisit në zgjedhjet e kaluara) vendosën sërish të fillojnë protestat. Edi Rama ka ndërmarrë një “fushatë takimesh” (siç i quan ai) në të gjithë vendin me disa fjalime sa të pamarravesh aq dhe të papërgjegjshme, ku e akuzon qeverinë se është një organizatë kriminale. Nga ana tjetër, dje opozitari Ngjela na doli dhe foli në emër të të gjithëve se i paskemi trokitur atij në derë për të na mbrojtur votën dhe se do të ketë revolta të mëdha popullore. Ah, se mos harroj, doli dhe Gjinushi, por me tone disi më të zbutura dhe tha se kjo do të ishte “e treta e vërteta”. Folën me aq siguri, sa të thoshte mendja se halli i vetëm i shqiptarëve është si e si të sjellin Ramën, Gjinushin, Ngjelën dhe Erion Veliajn në pushtet. Dje doli dhe Vangjel Dule, i cili, sa herë flitet për fatet e Shqipërisë, di vetëm t’i hedhë benzinë zjarrit, dhe deklaroi se protestat do të fillojnë. Më acaruese në tërë këtë histori parazitësh është fakti se asnjë prej këtyre që ngrenë zërin kaq shumë nuk kanë më shumë se një karrocë elektorat, ndaj s’kanë moral të dalin nëpër tribuna për zullume që i dinë vetë ata. Por ja që ka dashur fati që historia në këtë vend të bëhet gjithmonë së prapthi dhe këtë herë fati e do që politikën ta bëjnë ata që tridhen e çtridhen sipas dëshirave të lidershipit të PS-së, duke u jargavitur në pritje të kockës së tij të radhës.

Ajo çka kuptova personalisht ishte se në vigjilje të një vendimi të tillë historik do të na duhet të përballemi sërish si majin e kaluar me protesta, zënie rrugësh nga çapaçulë të paguar si kreu i sindikatës, që është aq periferik, sa as emri s’më kujtohet, dhe autobusë radhë-radhë, që me gjasë do të parkohen në parkingjet me pagesë, që na i ka bërë peshqesh Edi Rama. Kjo ndodhi dhe në majin e këtij viti, dhe në tetor të vitit të shkuar dhe për habit në të dyja rastet po merreshin vendime të rëndësishme për Shqipërinë. Koincidencë? S’di ç’tëtë them! Ajo që di është fakti se po bëhet çmos që Shqipëria të duket një vend me demokraci jostabël dhe se këtu mafia dhe krimi na qenka ulur këmbëkryq. Natyrisht, cilido që të ishte, po të shikonte një vend të destabilizuar, me protesta, me deklarata si ato të kreut të opozitës, që thotë se “shqiptarët duan të ikin nga sytë këmbët”, do të mendohej jo dy herë, por 40 herë para se të votonte në favorin tonë.

Ajo që dihet nga të gjithë është se askush nga ata bandillët e opozitës s’ka vuajtur ndonjëherë përpara dyerve të ambasadës për të marrë një vizë, qoftë shëndetësore, qoftë turistike. Askush nga ne nuk është aq mediokër sa të thotë se qeverisja s’ka probleme, se shumë nga sektorët e ekonomisë nuk po ecin si duhet dhe se ka ardhur koha e një zëvendësimi vendesh te maxhoranca. Por të nxjerrësh përditë ato çupëlinat që ke bërë deputete me lloj-lloj akuzash, pastaj të dalësh vetë e të thuash se demokracia është cenuar dhe se qeveria është kthyer në një organizatë kriminale, duhet të kesh fakte të pakundërshtueshme dhe përgjegjësi të madhe qytetare dhe historike, cilësi këto që kreu i opozitës ka treguar se i mungojnë. Fjalë në tym vetëm se nuk duron dot faktin se nuk të votuan në zgjedhje është mirëfilli abuzim me të drejtën e fjalës. Të majtët e dinë fare mirë se në zgjedhjet e 28 qershorit nuk fituan, dhe jo se u manipuluan votat, por sepse kanë aq respekt për veten sa të mos i japin besimin qeverisës një tufe manekinësh që kishte zgjedhur kryetari si staf për të drejtuar vendin, por që më së shumti ngjanin si klon i tij.

E megjithatë shumëkush mund të thotë se opozita atë të drejtë ka: të ulërijë për padrejtësitë, të akuzojë, të protestojë. E përkrah plotësisht, sepse do të ishte një opozitë ideale, që u dilte vërtet në mbrojtje interesave të qytetarit. Sepse opozita është avokati i saj. Por ç’mund të them unë për një opozitë që politikisht djeg rreth 300 milionë dollarë fonde që do jepeshin nga SHBA-të në kuadër të Sfidës së Mijëvjeçarit për drejtësinë me arsyetimin më banal të dëgjuar ndonjëherë? Kjo s’mund të quhet më dritëshkurtësi politike, por ligësi. Ç’mund të them unë për një opozitë që çon emisarët e saj në Bruksel dhe Strasburg për të lobuar kundër interesave kombëtare, siç është liberalizimi i vizave apo dhënia e statusit të vendit kandidat? Ç’mund të them për një opozitë që si interes të saj ka vetëm marrjen e pushtetit me çfarëdo mënyre: me pengim tek integrimit, me blerje deputetësh, dhe që ka rrëzuar akuzën si institucion duke thënë çfarë i vjen për goje? Ç’mund të them për një opozitë që më bllokon rrugën dhe që bën thirrje për mosbindje civile në një vend anëtar të NATO-s? Ç’mund të them për një kryetar opozite që s’e kam parë të shtrojë një herë një alternativë zgjidhjeje kur flet për kriza, apo të dalë një herë në debat me kryeministrin dhe të bëjë avokatin e qytetarëve? Duhet të mendoj se kjo lloj race po i bën ato protesta në funksion të demokracisë dhe lirisë?! Vërtet kaq naivë i kujtojnë shqiptarët zotërinjtë e opozitës?

E megjithatë sot sërish mbetet një ditë e madhe dhe interesat e ngushta të Ramës, Gjinushit apo Ngjelës mbeten në plan të fundit. Sot do të votohet që shqiptarët të lëvizin të lirë në Evropë, dhe kjo është liria e vërtetë, e pastër dhe e prekshme. Është ajo liri që duhet të predikohet, dhe jo kultura false anglosaksone e ndonjë opozitari papagall. Sot të paktën do t’i gëzohemi faktit që po i vjen fundi një nëpërkëmbje historike dhe të padrejtë që na është bërë. Sa për protestat e opozitës, besoj se do të kenë të njëjtin fat si ai i majit, që u mbyllën me turp, por mendoj se këtë herë do të përballen dhe me ndjenjën e neverisë.

Ca prova anti- Evrope

Frrok Cupi
Ne Tirane, naten kur Evropa paralajmeroi se per shqiptaret u hap rruga e levizjes se lire, nuk kishte fishekzjarre. Madje as ne fund te ndeshjes se futbollit kunder Bosnjes, nuk u hodhen fishekzjarre si ne cdo ndeshje tjeter. Ca zera politikanesh jane duke uleritur ne ekrane televizive se "nuk eshte ndonje gje e madhe kjo qe ndodhi"; pastaj thone se "na merzitet me festa, sikur kushedi...". Te kete qene kjo arsyeja qe nuk u hodhen fishekzjarre dhe nuk plasi festa ne kryeqytetin e Shqiperise?... Apo ka nje arsye tjeter. Valle dikush ka menduar se eshte akoma shpejt, me 9 nentor vendoset edhe ne Keshillin e Ministrave?... As kjo nuk eshte arsye per te munguar festa. Levizjes se lire, qytetaret shqiptare mund t'i kushtojne dy, pese dhe dhjete festa, pa e tepruar aspak. Arsyen me te forte per te festuar per hapjen dhe per lirine e levizjes, mes gjithe popujve te tjere te izoluar ne komunizem, e kane shqiptaret. Shqiptaret ishin te vetmit njerez pa pasaporte gjate gjysme shekulli; te tjeret e kishin te pakten nje pasaporte per te shkuar te njeri-tjetri brenda bllokut socialist, ose pak me larg. Vitin e kaluar, aty nga pranvera, kur Evropa hapi portat per fqinjet tane serbe e maqedonas, ne Beograd e ne Shkup nuk pushoi festa tre net. Te gjithe priten mesnaten; ne castin kur u shenua ora 12, bash ne ate moment u nda ky shekull nga shekulli para ketij. Edhe ne te njejten gje po bejme; po ndajme shekullin nga shekulli, nuk eshte gje e vogel. Qe ne vitin 1945 kur u vendosen muret mes Lindjes e Perendimit, ishte e pamundur qe te udhetohej lirshem ne Evropen Perendimore Te perjetosh kohen dhe peshen e saj- kjo eshte njera ane. Ana tjeter eshte rezistenca e gjysmes se politikes per te penguar rrugen e te gjitheve drejt Evropes. A e dini se edhe festa ose mos-festa, eshte nje shtyse ose mos-shtyse ne rrugen drejt Evropes? Te mos festosh per festen do te thote te nxish shpirtin. Qe te nxish shpirtin do te thote te ulesh energjite dhe dinamizmin per te kryer akte pozitive. Syri qe nuk shkon per mire, nuk mund as te hape rruge te mire.... Sa shume jane te lidhura gjerat me njera tjetren! Opozita, sidomos Partia Socialiste, ka shpallur "epoken e se keqes", edhe pse Shqiperia jeton epoken me te larte te aleancave me qyteterimin perendimor dhe unitetin me Bashkimin Evropian. Sipas "epokes se te keqes", Shqiperia ndodhet ne gjendjen me te keqe te historise. Sipas kesaj "epoke", shqiptaret nuk dine te votojne, as te orientohen, as te gezojne festen e vitit te ri. Sipas kesaj "epoke", njerezit ne kete vend, vetem vuajne, nuk kane buke, "lahen dy here ne muaj" (sic tha njeri nga lideret socialiste); shqiptaret cmojne kot se koti nje rruge ose nje shkolle. Ideja politike se "ne do ta bejme Shqiperine", ka krijuar terrenin politik sikur Shqiperia nuk ishte e bere deri tani. Pike-pike, ide te tilla regrese kane krijuar nje situate sikur vetem shqiptaret bejne gabime ne demokraci, sikur ky vend eshte i mallkuar, etj... Atehere, natyrshem lind pyetja si mund te guxoje njeriu qe te "fluturoje" drejt Evropes ne momentin kur Evropa hapi portat?! Thelbi mbetet, aktualisht, drejtimi per ku? Ne Evrope apo jo? Rezistenca e heshtur per ta mbajtur vendin jashte ketij trendi eshte vdekjeprurese. Por esenca e rezistences negative, natyrisht, nuk eshte se do te drejtohemi per nga Kamboxhia, (gje qe nuk ndodh me), por se cfare regjimi do te ndertosh. Tendenca per te deformuar regjimin, verehet shume hapur. Edhe pse thuhet "demokraci", kjo nuk do te thote asgje. Produkti i demokracise, dhe cfare eshte produkti?- ketu eshte vlera ose mosvlera. Kundershtaret e Evropes thone "demokraci", por nuk thone cilen. Historia ka deshmuar se edhe Hitleri a Musolini ishin produkt i demokracise. Ne qofte se do te devijohej rruga e Shqiperise drejt Evropes, atehere rreziku i deformimit te regjimit do te ishte prezent. Vetem lidhja me qyteterimin perendimor e mban demokracine te shendetshme, ndryshe mund te quhej demokraci, por ne fakt jo demokraci. A e ka qellim PS qe ta deformoje demokracine, p.sh., ne anarki e pastaj ne tirani? Nuk mund ta thuash kaq rende, por synimi i PS kunder Evropes, con ne deformimin e regjimit. Cfare ka ndodhur ku eshte deformuar demokracia? Keto jane edhe sinjalet se cfare mund te ndodhte sikur te lejohej deformimi. Sudani zgjodhi demokracine, por sapo e zgjodhi, e deformoi ne regjim ushtarak, qe persekutoi grate dhe myslimanet, ne radhe te pare. Pastaj ra ne gremine kultura, arsimi, qytetaria. Sot ne Sudan, vetem 27 per qind e popullsise mund te shkruajne e lexojne. (Mes tyre vetem 12 per qind e grave mund te lexojne). Edhe ne Kurdistan e Afganistan u bene perpjekje per demokraci, vite te shkuara. Por boshlleqet qe u krijuan per shkak te institucioneve te prekura, lane hapesire per Sadam Hussein, ku mund te thuash se tani ka shume tirani. Edhe ne Bosnje "demokracia" legjitimoi krimet e kryera qe nga periudha e nazizmit. Ne Sierra Leone dhe ne Brazavil, zgjedhjet nuk jane lejuar qe te prodhojne pushtet demokratik, por kane shkaktuar kaos. Mos- pranimi i rezultatit te zgjedhjeve, si ketu edhe ne Bangladesh, eshte nje sjellje e perditshme qe shtremberon gjithe sjelljen politike. ...Te gjithe protagonistet kane deklaruar se "po bejne demokraci". Por demokraci jashte "mitre", d.m.th., jashte principit evropian. Provat deshmojne se ka nje rrezik, vecanerisht sikur opozita ish- komuniste te vazhdoje te mos lejoje entuziazmin per Evropen.

Perse duhet te riprotestoje Blendi Klosi?!

Edmond Arizaj
Nje emer tjeter mes dhjetera grevisteve te urise, apo qindra protestuesve te perditshem te disa muajve me pare do te ishte po njesoj. Por Blendi Klosi ndoshta ka qene sakrifikuesi me i madh, per aq sa dihet. Me nje semundje jo te lehte sic eshte diabeti, ai mori ne sy rrezikun dhe iu pergjigj thirrjes se Kryetarit per te hyre ne greve urie. Ishte sakrifica e radhes, pas javesh protestash e deklaratash per shtyp (sot per cudi Klosi nuk duket me para ekraneve ne denoncime! C'mund te kete ndodhur?!). Opozita, e bashkuar kete radhe, mori nje vendim te ri. Serish protesta, me nje date pak te shtyre, me nje qellim pak me te avancuar, rrezimin e qeverise. "Nuk do te terhiqemi deri sat e rrezojme kete qeveri", deklaroi si gjithmone pasionant Spartak Ngjela. A duhet Klosi t'i besoje serish gojes se Ngjeles qe flet nepermjet laringut te Kryetarit? Jo shume kohe larg e njejta lidhje goje-laring, ngrefosej para kryeministrise se keshtjella do te binte shume shpejt, garnizoni do te dorezohej (megjithese zakonisht gjate rrethimeve rrethuesit linin pa buke te rrethuarit dhe jo anasjelltas) dhe kete qeveri do ta merrte lumi e deti bashke. Iu premtua te pangreneve dhe atyre qe me zemer e me shpirt i mbeshtesnin, iu premtua socialisteve te devotshem, se nga ajo greve e nga protestat nuk do te hiqej dore pa arritur qellimin e kerkuar. U bene poezi e levdata, fjalime mallengjyese e elektrizuese, u stilizuan lidhese kokash e bluza trupash, nje Shqiperi e tere mbeti gati pa fryme dhe nje bote e madhe mbajti vesh. Me ne fund qellimi u arrit...Kryetarin e ftuan per darke. Dhe Blendi Klosi se bashku me semundjen e tij me te 200 grevistet e me qindra protestuesit e tjere, hoqen rrethimin, disa iken ngjitur per barrele ne spitale, disa shpresevrare ne shtepi, Kryetari ne Strasburg duke u perpjekur per pazar-marreveshjen e te uriturve me melci pate ne tryeze. Sot Blendi Klosi, therritet serish nen arme, apo me sakte, nen parullen "te rrezojme qeverine". Therritet nga Kryetari, Ngjela, Ndoka, Gjinushi, Milo, Dule; asnjeri pjesemarres ne greven e urise, asnjeri kontribuues i rritjes se PS-se, asnjeri ideator alternativash, asnjeri sakrifikues, asnjeri llogaridhenes para elektoratit te shumte te majte per humbjet e njepasnjeshme, asnjeri sqarues pse Berisha qeveris me Meten, i cili edhe nje jave para zgjedhjeve parlamentare kerkoi bashkepunimin me PS-ne dhe mori arrogancen si pergjigje. A nuk duhet fillimisht t'i shpjegohet Blendi Klosit pse protestat e para te tij plasen si flluske sapuni? A nuk duhet t'i shpjegohet Blendi Klosit dhe gjithe bashkevuajtesve te tij ne rruge dhe ne cadra, pse u sakrifikuan per nje darke? A nuk duhet t'i shpjegohet Blendi Klosit pse u vu ne rrezik jeta e tij dhe e shume te tjereve per nje ceshtje, e cila sot u zgjidhka edhe me bisedime? Mos valle nuk u duhet shpjeguar sot socialisteve pse u dashka protestuar ne prag te marrjes se vizave? Mos valle nuk u duhet shpjeguar socialisteve pse sot situate qenka me e rende se pas ngjarjes se Gredecit? Mos valle nuk u duhet shpjeguar socialisteve pse duhet ata te ritherriten "nen arme", kur kane mandatuar 65 njerez te zgjedhur me kujdes nga Kryetari, per t'ua bere jetesen me te lehte dhe jo me te rende? Pse nuk u shpjegohet socialisteve mosvotimi per Gjykaten Administrative? Pse nuk u jepet njehere llogari socialisteve per cka ka ndodhur e po ndodh atje lart, ne zyrat e Kryetarit? Pse u mohohet socialisteve e drejta per te mesuar mbi largimin e socialisteve pasionante si Musa Ulqini dhe afrimin e josocialisteve imitues te Kryetarit? Megjithate protestat duket se kete radhe do te fillojne brenda dates se percaktuar. Socialistet padyshim serish do te marrin pjese ne to, me shpresen se kete radhe opozita, tashme e bashkuar, e ka me seriozisht. Akuzat per qeverine e korruptuar jane duke u pergatitur, packa se socialistet do te mbeten ne terr per akuzat 20 perqindeshe qe u jane bere krereve te tyre. Mos qofte e thene, qe kete here, protestat te mbyllen me ndonje dreke, apo te kene lidhje me rikandidimin e Kryetarit. Atehere Blendi Klosi do te ripyese veten; per cfare protestova.

Eqrem Çabej, Romantizmi në Evropë Lindore e Juglindore

Nga Prof.as.Dr.sci.Myrvete Dreshaj - Baliu

Eqrem Çabej, Romantizmi në Evropë Lindore e Juglindore

dhe në literaturën shqiptare, “MÇM Çabej”, Tiranë, 1994.

Studiuesit dhe lexuesit shqiptar, pas gati pesëdhjetë vjet harrese, iu prezantua një studim i Çabejt, deri tash i papublikuar, me titull “Romantizmi në Evropë Lindore e Juglindore dhe në literaturën shqiptare”.

Ky studim, sikur del nga të dhënat bibliografike për të, është shkruar në rrjedhën e studimeve letrare e historiko-letrare, me të cilat merrej fillimisht Çabejt, si: “Mbi poezinë e Lasgush Poradecit”(1929), “Elemente të gjuhësisë e të literaturës shqipe”(1936), pastaj në rrjedhë me studimin “Për gjenezën e literaturës shqipe” (1938-1939) e më pas me shkrimin “Epika e Gjergj Fishtës” (1942). I njëkohshëm me këto studime është edhe shkrimi i vitit 1945 “Romantizmi në Evropë Lindore e Juglindore dhe në literaturën shqiptare”, që për nga teksti dhe kuptimi, i shikuar në rrjedhën kronologjike përmbajtësore, është vazhdim i “Gjenezës…”, por që nuk arriti të botohej deri në nëntor të vitit 1994.

Pjesa e parë e veprës, studimi “Për gjenezën e literaturës shqipe” është një monografi që trajton çështjetë ndryshme etnografike, gjuhësore e historiko-kulturore të popullit shqiptar dhe çështje të letërsisë e të periodizimit të saj, ndër të cilat vendin kryesor e zë letërsia popullore. Në këtë pjesë të studimit Çabej shpreh mendimin mbi ndikimin e letërsisë popullore në letërsitë artistike të popujve të ndryshëm të Ballkanit. Ai thekson se “përgjithësisht poetët këtu kanë dalë prej tokës së natyrshme të poezisë popullore”. Ndërsa sa i përket letërsisë shqipe, Çabej aty ndalet shkurt, por paralajmëron se zhvillimin e saj do ta trajtojë më gjerë në një pjesë të dytë, që vetëm tash na është bërë e njohur se fjala është për studimin “Romantizimi…”, e me të cilin këtu do të merremi më gjerësisht. Kështu, nga këto dy studime, del një pasqyrë e plotë e vështrimit dhe studimit filologjik e kulturo-historik të letërsisë sonë. Në përkufizimet mbi letërsinë, nga studimi i parë, del se letërsia është pjesë jetësore e kulturës së kombit, pjesë e historisë së tij, në këtë rast pjesë e historisë së popullit shqiptar, i cili që në fillim e ka pasur “njësinë‘ e vet kombëtare, e rrjedhur nga njësia gjeografike”. Ndërsa, në studimin e dytë autori vazhdon me zhvillimin mendor e historik të kombit, që tash fillon ta ndjekë mirëfillshëm literatura jonë, por nën ndikimin e karakteristikave themelore të rrymës letrare të romantizmit, që ishte zhvilluar kohë më parë si formacion letrar në Evropën Perëndimore.

Metoda e hulumtimit në këto studime është kryesisht empirike: rrugë e interpretimit të elementeve letrare nisur nga faktet konkrete të historisë.

Çabej, në këtë studim zbaton rezultate të teorisë kulturo-historike, sidomos “të metodës gjermane që merret me kërkimin e ‘historisë së shpirtit’ të përfaqësuar nga V. Diltai, a siç njihet ndryshe shkolla e studimit shpirtëror-historik”.

Studimi “Për gjenezën e literaturës shqipe” (1938-1939) ka qenë i njohur edhe më parë, prandaj këtu do të ndalemi më shumë në studimin e dytë, që në të vërtetë është vazhdim i pjesës së parë, sintezën “Romantizmi në Evropë Lindore e Juglindore dhe në literaturën shqiptare”.

Ky studim është sintezë interesante e veçorive të letërsive të ndryshme evropiane, brenda formacionit të caktuar letrar, dhe të lidhjeve e ndikimeve karakteristike mes këtyre letërsive. Studimi mund të ndahet në tri pjesë a kapituj, si: “Lindja dhe zhvillimi i letërsisë së romantizmit në Evropën Perëndimore”, “Natyra e romantizimit në Evropën Lindore dhe Juglindore” dhe “Romantizmi shqiptar midis romantizmit të Evropës Perëndimore dhe Evropës Lindore”.

Lindja dhe zhvillimi i letërsisë së romantizmit në evropën perëndimore

Në këtë kapitull Çabej prezenton rrjedhat politike, kulturo-historike e letrare (artistike) në Evropë që nga humanizmi e renesanca, reformacioni e kundërr­efo­r­ma­cioni, për t’u ndalur te paraqitja e romantizmit në letërsitë e Evropës Perëndimore dhe përhapja e ngadalshme në vendet përreth (Spanjë, Skandinavi, Rusi) dhe në Evropën Lindore e Juglindore. Ndërsa romantizmi në Perëndim ishte zhdukur si paraqitje e një rryme të re letrare dhe ua kishte lëshuar vendin rrymave të tjera letrare: realizmit, natyralizmit e simbolizmit, në letërsitë e Lindjes romanti­zmi, sipas Çabejt, do të paraqesë vetëm një “agim të literaturës”.

Mendimi rreth romantizmit në letërsitë e Evropës shfaqet në formë të përmbyllur, nga përmbledhja e të cilave mund të nxirren vetëm tiparet karakteristike që e shquajnë romantizmin si lëvizje letrare evropiane. Çabej, romantizmin përgjithësisht nuk e shikon vetëm si fenomen letrar, por edhe si fenomen politik dhe kulturo-historik. “Romantizmi, edhe ky, sikurse edhe humanizmi e rene­sanca, pjellë e thjeshtë e botës së kulturës perëndimo­re, para se të themelohej si shkollë në Gjermani, nga fillimi i shekullit XIX, dhe para se të dilte emri “romantik”, që në gjysmën e dytë të shekullit XVIII, ishte përgatitur si frymë e kohës dhe si atmosferë shpirtërore”. Shpesh, kufiri në mes të artit, politikës e kulturës nuk ekziston, p. sh., për romantikët thotë se janë pjellë e Rusoit dhe e Epokës pas Revolucionit Francez dhe, nga kjo pikëpamje, të gjithë këta poetë janë “Napoleondistë, epigonë letrarë të kësaj figure historike”. Sado që poetët romantikë na paraqiten si lindje e së njëjtës frymë, Çabej nuk harron të theksojë se ekzistojnë edhe tipare dalluese nacionale: në letërsinë frënge veçon notën e theksuar sociale, në letërsinë gjermane notën e theksuar subjektive, kurse në letërsinë angleze sheh bashkimin e këtyre dy tipareve.

Natyra e romantizmit në Evropën Lindore dhe Juglindore

Romantizmi i paraqitur fillimisht në Gjermani, e në vende të tjera të Evropës Perëndimore, hapi një epokë të re artistike e mendore në këto vende me traditë të lartë dhe mjaft të gjerë letrare. Në kundërshtim me këtë në Evropën Lindore e Juglindore po të përjashtohen shkrimet liturgjike, kjo kohë nuk legjitimon një literaturë në kuptimin e vërtetë të fjalës. Çabej thekson rëndësinë e përgjithshme të këtij formacioni letrar, jo vetëm si epokë thjeshtë e shkrimtarisë, por edhe si nxitje në përlindjen letrare të këtyre vendeve. Ishte romantizmi ai “që ngriti nga pluhuri poezinë popullore të gjysmës së Evropës dhe çeli në këto anë një lulëzim të ri të literaturës mbarë, jo vetëm të një literature të re”.

Ndryshimet ndërmjet romantizmit perëndimor dhe atij lindor e juglindor lidhen me mënyrën e të menduarit dhe me nivelin e ulët të zhvillimit të kulturës së këtyre kombeve. Duke u dalluar nga të tjera lëvizje letrare në Evropën Perëndimore, romantizmi ka humbur shumë nga elementet që e cilësojnë. Ndër to Çabej thekson: munge­sën e shpirtit spekulativ, mungesën e themelit filozofik të poezisë; mungesën e kultit të individit (në kontrast me mjedisin); pastaj mungesën e largimit të poetit nga realiteti, të lumturisë në ndjenjë; mungesën e jetës në ëndërr (të simbolizuar me natën magjike të ndritur me hënë); mungesën e ndjenjës së natyrës që e njëjtëson poetin me të; mungesën e kultit të gruas etj. Duke i parë të humbura këto cilësi, Çabej i jep të drejtë A. Narcisit, i cili romantizmin e Evropës Lindore e quan romantizëm realist.

Nga materiali i paraqitur në këtë pjesë të studimit, që ka karakter më tepër informativ mbi zhvillimin e romanti­zmit në letërsitë e këtyre vendeve, mund të përfundojmë se, romantizmi në gjithë Evropën Lindore dhe Juglindore, zhvilloi më fortë anën nacionale-politike, sesa anën thjeshtë letrare, prandaj konstaton Çabej, “ç’humbi këtu romantizmi në përmbajtje të brend­sh­me poetike, e fitoi në efektin e tij në pikëpamje sociale-politike”. Këtij brezi të shkrimta­rë­ve dhe poetëve i ra përsipër një detyrë e shumëfishtë, prandaj anët që i zhvilloi këtu romantizmi janë: së pari, në përmbushjen e kritereve nacionale: në krijimin e një shteti kombëtar, një literature dhe një gjuhe letrare. “Për këtë lëvizje nuk qe vetëm një pranverë letrare, ajo u bë pranvera e lirisë dhe e zgjimit të ndërgjegjes së vetvetes”.

Romantizmi shqiptar midis romantizmit të Evropës Perëndimore dhe Evropës Lindore

Pas përkujtimit të “Gjenezës …” sipas kapitujve, apo sikur thotë Çabej “përmbi themelet etnografike-kulturore-historike” shtrohet nevoja e “një thellimi historik të literaturës, por përpara historisë së literaturës shqipe duhet shkruar historia e Shqipërisë“.

Është e kuptueshme prandaj, pse ky kapitull hapet me një vështrim bazë të zgjeruar mbi lëvizjet politike, ushtarake dhe kulturore në Ballkan. Mbi shtresat apo gjurmët, sidomos kulturore që kanë lënë ata, si dhe mbi përthyerjet fetare e përgjithësisht qytetëruese që kanë ndodhur mbi trojet shqiptare. Është një kapitull me një hyrje të stërzgjatur, pavarësisht kontekstit dhe metodolo­gjisë që përdoret në përfshirjen sa më të dendur të këtyre lëvizjeve. As edhe një vepër enciklopedike mbi romanti­zmin nuk do ta përballonte një histori kaq të stërzgjatur mbi ndikimet greke, romane, bizantine, sllave dhe sidomos turke, që kanë ndikuar kur më pak e kur më shumë në jetën kulturore, historike dhe etnopsikologjike të popullit shqiptar.

Atë që Çabej nuk arrin ta shtrojë në “Elementet e gjuhësisë…”, për shkak të karakterit shkollor të saj, arrin ta plotësojë në këtë sintezë, e cila jo rrallë zgjerohet njëkahshëm, duke dhënë veçori jo vetëm letrare, të gjetura në krijimtarinë e shkrimtarëve. Në këtë mënyrë, jo njëherë veprës i jepet karakter shkencor dhe hulumtues, por harrohet se ajo megjithatë ka qëllim njohës dhe para se gjithash është sintezë përgjithësuese.

Në këtë rrjedhë historike dhe kulturore e letrare, “në këtë çip mënjanë të Evropës Juglindore”, vjen edhe lëvizja letrare e kulturore e romantizmit, si rezultat i së cilës doli një brez poetësh dhe shkrimtarësh, të cilët vetëm nën shtytjen e romantizmit, si rrymë letrare, do të hapin mirëfillshëm një literaturë nacionale.

Në këtë pjesë, Çabej analizon shkrimtarët romantikë shqiptarë, veprat e të cilëve nuk i shikon vetëm si tekste letrare, por edhe si kontekste kulturore, historike (politike), etnopsikologjike etj. Ky këndvështrim ka bërë që Çabej, në një pjesë të mirë të flasë për historinë e kombit shqiptar dhe për raporte të tjera thjesht politike, siç është raporti i popujve të Ballkanit ndaj pushtuesit osman.

Jeronim de Rada ndërmjet Gualtierit dhe Çabejt

Kërkimet e njëkohshme letrare dhe kombëtare të shekullit XIX, Eqrem Çabej i përqëndron kryesisht në dy shkrimtarë: Jeronim de Radën në Itali dhe Naim Frashërin, sikur shkruan, në Shqipëri. Madje derisa veprën letrare të De Radës e vlerëson në pjesën më të madhe të studimit, duke e shquar si përfaqësuesin e arbëreshëve të Krahinës së Kalabrisë, krahas Zef Skiroit, i cili u bë përfaqësuesi më i madh i letërsisë së arbëreshëve të krahinës së Sicilisë, në rrethin e rilindësve të atdheut amë, përveç Naim Frashërit nuk vlerëson asnjë prej krijuesve me rëndësi të kësaj periudhe.

Jeta dhe sidomos vepra e Jeronim De Radës, fillimisht përkufizohet mbi disa kritere dhe vlerësime që i kishte diktuar që më parë Gualtieri për njohjen e karakterit romantik të poezisë së De Radës.

Jeronim de Rada, duke qenë njeri me një kulturë të formuar kombëtare, falë një letërkëmbimi të dendur me pjesën më të madhe të inteligjencies vendëse e asaj të diasporës shqiptare në Lindje e Perëndim, duke qenë i informuar mire, jo vetëm me lëvizjet më të reja politike, kulturore e letrare në Itali, Francë, Angli dhe sidomos Gjermani, që herët u bë pjesë e kësaj lëvizjeje shumë të vrullshme, e cila shpejt do të ushtrojë ndikimin e saj edhe në Evropën Juglindore dhe Lindore, pra edhe ndër shqiptarët.

Duke qenë nën ndikimin e shkollës romantike gjermane, De Rada që në moshën e re do t’i përkushtohet mbledhjes së folklorit arbëror. Brumi dhe pasuria artistike, gjuhësore e estetike e kësaj trashëgimie popullore do të bëhet bazë e fuqishme e krijimtarisë letrare të tij. Mbi këtë brum krijues De Rada e ka bërë të gjallë historinë e tij personale, jetën e tij të jetuar prej artisti, tragjedinë e tij familjare, episodet më të njohura të botës letrare nga letërsia e përbotshme etj., prandaj me të drejtë Çabej vlerëson mendimin e Gualtierit, se vepra e De Radës ka karakter autobiografik. Me shumë interes është analiza që i bëhet figurës së gruas në veprën e De Radës, duke e quajtuar atë madje edhe “këngëtarin e parë të shpirtit të gruas në literaturën shqiptare”. Derisa Gualtieri tek figura e gruas shihte anën vetjake të jetës së tij, si personazhe të grave që ka dashur autori në rininë e tij, Çabej tek krijimtaria e tij gjente ndikimin e motiveve të poezisë hinduse.

Serembe, Dara dhe Skiroi

Për natyrën e një studimi si ky, sinteza të mjaftueshme dhe mjaft të plota janë vlerësimet për shkrimtarët e tjerë të romantizmit shqiptar nga lagjja e arbëreshëve: Zef Serembe, Gavrill Dara i Riu dhe Zef Skiroi. Që shkrimtarët e Kolonisë shqiptare të Italisë janë përfaqësuesit e parë të shumë periudhave letrare shqiptare kjo nuk vëhet në dyshim, por që pjesa më e madhe e studiuesve shqiptarë dhe të huaj kanë një dobësi të caktuar në vlerësimin e kësaj letërsie dhe përgjithësisht të kulturës arbërore atje, as kjo nuk duhet lënë mënjanë. Në këtë radhë do të vëmë edhe Çabejn. Edhe Çabej mund të thuhet se me një nostalgji të caktuar, që nga fillimet e tij ka përcjellë kërkimet shkencore mbi këtë oazë të artë të traditës dhe bashkëkohësisë.

Duke u nisur prej përvojës jetësore dhe strukturës përmbajtësore të veprës së tij, Zef Seremben do ta vlerësojë si romanti­kun më të pastër, në kuptimin europian të perëndimit. Duke e ndërlidhur jetën e tij me botën letrare që krijoi, Çabej ka dhënë disa veçori të koncepteve letrare dhe jetësore të tij në krahasim edhe me paraardhësit dhe bashkëkohësit e tij, sidomos De Radën.

Po kjo mund të thuhet edhe për Gavrill Darën, autorin e veprës “Kënka e sprasme e Balës”, tek e cila bënë disa krahasime për përgjasimet e brendshme të saj me veprën e De Radës, ndikimin e paanshëm të letërsisë popullore dhe sidomos shpirtin e baladave të moçme të shqiptarëve të Italisë, duke i bashkuar këto me një tjetër frymë poetike të botës skoceze të Ossianit.

Duke iu referuar Z. Skiroit, i cili për herë të parë e kishte vënë re këtë element, Çabejt pyet: “Mos është vallë afërsia e qëndrimit mendor të keltëve dhe të shqiptarëve ajo që e lehtëson hyrjen e kësaj poezie te poezia e Darës? Kjo çështje duhet të mbetet e hapët. (…) Poezia popullore dhe Ossiani i vunë vulën romantike “Këngës së sprasme të Balës”-përfundon Çabej.

Po t’ju referohemi përfundimeve të Çabejt, letërsia romantike e shkrimtarëve të kolonisë arbëreshe të Italisë ka pasur një fillim dhe një fund të madh, pa përjashtuar këtu shkrimtarët e veçantive letrare brilante në gjithë letërsinë e romantizmit shqiptar, si Zef Serembe e Gavrill Dara i Ri. Letërsia e kësaj periudhe ndër arbëreshët e Italisë, që në fillim nxori një vepër madhore si “Këngët e Milosaos“ dhe e mbylli këtë periudhë, sipas Çabejtë me një vepër të Zef Skiroit “Mili e Haidhia”, e cila mund të konsiderohet si një pandan i veprës së De Radës. Përtej saj Zef Skiroi la në dorëshkrim, për t’u botuar më vonë edhe veprën “Te dheu i huaj”, e cila mund të konsiderohet epi nacional i shqiptarëve të Italisë.

Me të gjitha këto elemente të cilat Çabej i përsërit edhe në fund të studimit për veçoritë themelore të letërsisë së romantizimit ndër shkrimtarët e kolonisë arbëreshe të Italisë, veçori këto themelore edhe të romantizmit të Evropës Perëndimore, dëshmojnë se letërsia shqipe, kohësisht, kësaj lëvizje i përket me letërsinë e zhvilluar dhe realizuar më tepër ndër shkrimtarët e kësaj kolonie, se në rrethin e shkrimtarëve të atdheut. I vetmi shkrimtar, i përfaqësuar denjësisht në këtë periudhë, Naim Frashëri, nga Çabej quhet ‘pjellë’ e vonë e romantizmit, sado kohësisht paraqitet në të njëjtën periudhë me disa shkrimtarë të kolonisë arbëreshe, ndërsa me veprën e tij, do të ndikojë më shumë në krijimtarinë e brezit të tij të romantizmit nacional dhe më vonë, siç do të ndikojnë të gjithë shkrimtarët arbërorë. Kjo ndodh, sigurisht edhe për shkak se krijimtaria letrare e shkrimtarëve arbërorë, siç është ajo e De Radës dhe e Gavrill Derës, kryesisht për shkak të gjuhës, do të përceptohet me vështirësi, ndërsa një pjesë tjetër e saj, si ajo e Serembes dhe Skiroit, do të botohet e përmbledhur shumë vonë dhe po kaq vonë do të lexohet në atdhe dhe në kolonitë shqiptare të diasporës.

“Naim frashëri, pjella e vonë e romantizmit”

Naimi është para se gjithash edukator. Poeti qëndron pas edukatorit. Idealet artistike ia sakrifikoi kryesisht përpjekjeve nacionale-politike. Do të pranojmë se me përjeshtim të disa pak vjershave, vlera letrare e poezisë së tij është e pakët. Sepse veprat e tij ma fort se qëllimit estetik i shërbenin një qëllimi etik. Këtij qëllimi, që të bashkojë kombin e tij, ta lartësojë këtë në pikëpamje morale e kulturore, poeti ia mbërriti. Kështu Naimi i përket si literaturës ashtu dhe lëvizjes nacionale të shekullit XX.

Çabej

E filluam paraqitjen e veprës së Naim Frashërit nga Çabej me një vlerësim të zgjeruar për faktin se pas shpjegimeve të gjera që u bënë rrethanave historike, politike, kulturore e letrare në Shqipëri, Ballkan dhe përgjithësisht në Perandorinë Osmane, për Naim Frashërin dhe veprën e tij përfundimet janë po të kësaj natyre.

Ndonëse Naim Frashëri është pothuajse i njëkoh­sh­ëm me shkrimtarët arbëreshë, me ta e lidh gjuha e përba­shkët, lëvizja romantike, si lëvizje universale, por jo edhe elementet e tjera përbërëse të kësaj letërsie. Letërsia shqipe e romantizimit arbëresh ka një brum ballkanik të përpunuar me koncepte euro-perëndimore, ndërsa letërsia e romanti­zimit shqiptar në atdhe është letërsi ballkanike e natyrës gjysmë-orientale. Naim Frashëri e njihte mirë lëvizjen kulturore dhe letërsinë e romantizmit francez, duke përfshirë edhe themeluesit e kësaj lëvizjeje, por shtrati i menta­li­tetit të tij, shkollës kulturore të tij, i receptuesit të tij etj., ishte i një natyre tjetër. Shqipëria ishte një vend ballkanik me një histori të ashpër, të gërshetuar mes Lindjes e Perëndimit, me një ndrydhje të gjatë të një kulture e qytetërimi që vinte nga Lindja, ndërsa Naim Frashëri kishte kaluar një rini dhe burrëri kryesisht në Stamboll, ku veç frymës frënge pothuajse nuk kishte ndonjë njohje të mirë për lëvizjen kulturore dhe letrare të romantizmit italian, anglez dhe sidomos gjerman, me të cilin u ushqyen dendur lëvizjet romantike të popujve sllavë të Ballkanit. Më parë se me letërsinë e romantizmit të arbreshëve të Italisë, sipas Çabejtt romantizmi i Naim Frashërit mund të afrohet me romantizmin turk e grek. Te mosnjohja e letërsisë dhe lëvizjes romantike gjermane nga Naim Frashëri, Çabej i gjen arsyet e mungesës së elementeve të letërsisë popullore në veprën e tij. Ndryshe nga ndikimi i madh i letërsisë popullore në veprën e De Radës, apo ndikimi i sforcuar i letërsisë popullore në veprën e mëvonshme të Fishtës, në veprën e Naimit, kjo letërsi duket pothuajse pahetueshëm vetëm në disa nuanca të përpunuara mirë. Si i tillë Naimi, sipas Çabejt, hyn në letërsinë e romantizmit të Evropës Juglindore.

Ndonëse ka interes të njihet, për sintezen e tij, më duket i tepërt një epizod përshkrimi historik, mbi rrethanat nëpër të cilat ka kaluar Shqipëria gjatë periudhës osmane dhe Ballkani në përgjithësi, sado këto shpjegime duken të jenë në funksion të paraqitjes së reformave dhe ndryshi­me­ve në lëvizjen kulturore e letrare të shqiptarëve. Por, me interes për diskutim edhe sot duket një problem jo njëherë i përsëritur mbi epin nacional të shqiptarëve “Istori e Skënderbeut” të Naim Frashërit, apo “Lahuta e Malcis” të Gjergj Fishtës.

Përtej shpjegimeve shpesh thjesht historike dhe kulturore mbi gjuhën e Naimit apo bektashizmin në letërsinë e Naimit, janë me shumë interes kërkimet krahasuese të veprës së tij në përqasje me letërsinë antike romake, dhe sidomos me letërsinë greke e atë perse. Edhe pse deri më sot janë bërë mjaft monografi shteruese dhe studime të veçanta, një studim krahasues i veprës së tij me letërsinë greke, romake, perse dhe hinduese, jo mbi të dhënat e përgjithshme, po mbi krahasimin e shprehjeve, karaktereve të personazheve dhe madje emrave të tyre, episodeve të caktuara etj., deri më sot nuk janë bërë, prandaj në shumë drejtime studimi i tij, ndonjëherë edhe i stërzgjatur për natyrën e kësaj sinteze, mbetet me interes për studimet e mëtejshme.

Pavarësisht nga të gjitha këto ndërndikime që janë jo vetëm të natyrës së ngushtë të lëvizjes letrare kulturore, fetare e historike të letërsisë së romantizit, Çabej sjell një përfundim mjaft origjinal edhe për kohën tonë.

Rryma letrare e romantizmit te popujt e Evropës lindore, e sidomos te populli shqiptar, më shumë se tipin e poetit romantik të mënjanuar prej botës, krijoi tipin e poetit luftëtar dhe tipin e shkrimtarit si bartës të vetëdijes nacionale. Në këtë rrafsh Çabej vjen tek një përfundim mjaft origjinal. “Naimi është pjellë e thjeshtë e kombit të tij. Ai është frymë nga fryma e jonë dhe gjak nga gjaku ynë“.

Duke përfunduar këtë vështrim mbi veprën sintezë “Romantizmi në Evropën Lindore e Juglindore dhe në literaturën shqiptare”, bindemi se Eqrem Çabej nuk ishte vetëm studiues i historisë së gjuhës, por edhe njohës i mirë i historisë së letërsisë. Mendimi i tij në këtë fushë, tash sa kohë është në nivelin e studimeve tona bashkëkohore.

SKIFTER KELLICI-MERGIMI NE AMERIKE,KRIJIMTARIA LETRARE DHE PUBLICISITIKE


BOSTON - MASSACHUSSTES : 11 vjet më parë ,saktësisht në mars të viti 1999, shkrimtari, publicisti dhe komentatori i njohur sportiv, Skifter Këllici, la Shqipërinë dhe mori rrugën e mërgimit, në Boston të SHBA-së. La Bibliotekën Kombëtare, që u bë shtëpia e tij e dytë, la kameran dhe mikrofonin sportiv, për të filluar një jetë të re të panjohur dhe plot të papritura. Ai jeton prej vitesh së bashku me familjen e tij në "kryeqytetin" e kolonive të para të emigrantëve shqiptarë në Bostonin e Nolit, siç e njohim ne shqiptarët këtë qytet.

Në këtë intervistë me gazetarin tonë Beqir Sina në SHBA-ës, fletë për jetën e tij në Shqipëri dhe më pas në SHBA-ës si shkrimtar, publicist dhe komentator i njohur sportiv.

: Përse Skifter?

Skifter Këllici : - Fundi i viteve ’90-të,sic dihet, qe shumë i vështirë në Shqipëri.M’u duk se duke shkruar mbi 20 libra ,romane,si “Atentat në Paris’,”Pas gjurmëve”,(për fëmijë),vëllime me tregime,si “Një ndodhi në stadium”,”Zërat e jetës”, libra publicistikë sportivë,”Si histori e futbollit”.”Yjet e futbollit botëror”,kisha përfunduar krejtësisht ciklin tim krijues, për të filluar kështu një jetë të vështirë, kryesisht për të siguruar të ardhmen e djalit tim te vetëm,Maldi, që kishte pasion për kitarë, instrument pë për të cilin nuk kishte specialitet në Shqipëri.

-Por koha tregoi se cikli krijues nuk kishte mbaruar, sepse ti gjatë këtyre 11 vjetëve të mërgimit amerikan,ke botuar romane,si “Të korruptuarit” për situatën e sotme në Shqipëri,”Festivali i njëmbëdhjetë”,kushtuar kësaj ngjarjeje kaq tragjke në vitin 1972, të cilin diktatori Enver Hoxha e përdori si shkas për të nisur sulmin e tij të egër ndaj kulturës dhe artit tonë,si dhe cikle “dossier” për probleme në fushën e letërsisë, arteve, gjuhës, historisë e sportit, të botuara thuajse në tërë shtypin tonë dhe në gazetat e diasporës, “Illyria” dhe “Bota Sot”, që nga viti 1999 e deri tani.

-Nuk e kisha menduar kurrë që këtu në Boston, ku merrem me një punë që nuk ka të bëjë fare më gazetarinë, a letërsinë, të shkruaj mbi 500 faqe cikle “dosisier”, sic vë në dukje ti.Por, sic duket, shuëmë ngjarje nga përvoja ime si gazetar dhe shkrimtar, të hasura gjatë kërkimeve në Arkivin e Shtetit dhe Bibliotekën Kombëtare në Tiranë,si Konferenca e Tiranës, qe u shtyp në mënyrën më mizore nga Enver Hoxha,ngjarje në Radio Tirana,si arrestimi më 1963 dhe dënimi me vdekje i gazetërve të saj Fadil Kokomani dhe Vangjeël Lezho pas disa vitesh,Festivali i 11-të i Këngës më 1972, që e kam përjetur si gazetar në RTVSH, kujtime nga jeta e komentatorit të madh sportiv, Anton Mazreku,të Ballkaniadës së vitit 1946, ku Shqipëria u shpall kampione e shumë të tjera, më shtynë që të shkruaj cikle “dossier” që besoj se kanë ndricuar edhe më shumë këto ngjarje të rëndësishme në një këndvëshrim tjetër,pa pretenduar se kam nxjerrë në pah fakte të reja në histori,letërsi a gjuhësi.

: -Sidoqoftë, pa e tepruar, me këto cikle “dossier” e artikuj të tjerë,mund të them me plot gojë se je nga publicistët më të shquar të këtyrë viteve të fundit.

Skifter Këllici : -E besoj,po të marrim parasysh së kështu më kanë thënë edhe kolegë të tjerë, ndër të cilët kolegu im,publicisti i njohur, Marash Hajati,i cili një nga librat e tij publicistikë,ma dhuroi vitin e kaluar,mos ma merr për mungesë modestie, me përkushtimkn si “…një nga penat më të shquara në publicistië”.

: -Por, ndonëse je marrë më këtë zhanër që sot kultivohet me sukses nga gazetarë dhe publicistë të tjerë, nuk ke lënë pas dore edhe krijimtarinë artistike.Në intervista që kë dhenë në shtyp edhe në radiotelevizione, sic më thonë edhe kolegë nga Tirana, ti ke shkruar dhe botuar edhe vepra të tjera.Ndër to do të përmend romanin “Dashuri e gdhdedur në shkëmb” me tëmë ilire.

Skifter Këllici : -Të them të drejtën, nuk kisha menduar kurrë që do të shkruja këtu në mërgim letërsi të mirëfilltë artistike.Por nuk ndodhi kështu.Bazuar në disa motive të novelës së njohur “Tej kaltërsive” të shkrimtarit Bilal Xhaferi, që ka vdekur më 1987 në Cikago,madje ka një version që është vrarë nga njërëz të Sigurimit të Shtetit, të ardhur enkas në SHBA,shkrova romanin e mësipërm,që u botua më 2007.Më vjen shumë mirë që njerëz të njohur të letërsisë dhe arteve, studiues,kritikë, e kanë vlerësuar këtë roman si një ndër veprat më të rëndësishme të letërsisë me temë historike.Eshtë nder për mua dhe, për më tepër, për Bilal Xhaferin, një ndër shkrimtarët dhe poetët më të mirë shqiptarë, i cili do të kishte arritur maja edhe më të larta, po të kishte qenë gjallë, sepse do të ishte sot 75 vjec.

: -Siç ke përmendur në intervista ke shkruar edhe romane me temë amerikane.

Skifter Këllici : -Po. Êshtë një dukuri që nuk e kisha menduar kurrë.Por 11 vjet të kaluara këtu në Amerikë mund të them se më kanë dhënë mundësi të njoh jo pak jetën dhe psikologjinë amerikane.Kështu kam shkruar romanin “Dashuria e shurdhememecit Kent”, ku përshkruaj dramën e një njeriu të vetmuar dhe fatkeq.Pr. dr.Eshref Ymeri, publicist dhe autorë fjalorësh,që ka lexuar dorëshkrimin, e ka krahasuar këtë personazh me Akakij Akakijevicin, heroin e njohur të Gogolit në novelën “Kapota” (“Manteli”), që është botuar edhe në gjuhën shqipe.Besoj se romani do të botohet nga së shpejti nga “Toena”.

: -Në dosierin “11 shtatori 2001 në përjetimet e një shqiptari”, botuar në shtypin e Tiranës,ke përmendur se nga kjo tragjedi mbarëbotërore je frymëzuar për të shkruar një roman.

Skifter Këllici : -Po, kam shkruar romanin me titull “Shtatori gjëmës së madhe”, kushtuar tre shqiptarëve nga trojet tona në Malin e Zi që humbën jetën midis 3000 të tjerëve në tragjedinë e 11 shtatorit.Pres që ndonjë shtëpi botuese ta marrë në shqyrtim.

: -Kur përmendet emri yt, shumëkush ka parasysh komentatorin e njohur të futbollit në Radio dhe Televizion deri më 1999.

Skifter Këllici :-Do të doja që krahas kësaj njohjeje në fushë e gazetarisë radiotelevizive të kisha po atë popullaritet edhe në letërsi. Por, ja që kjo, për fat të keq nuk ka ndodhur dhe nuk di a do të ndodhë.

: -Duke mbetur të kjo temë, si ndodhi që gjatë viteve të diktaturës je dukur dhe zhdukur nga ekrani sportiv.

Skifter Këllici : -Eshtë histori e gjatë,dramatiko-komike.Në vitet 70- të me mua mor drejtiri pedant dhe konservator Thanas Nano, që thoshte se u ngjaja komentatorëve italianë dhe kështu më hoqi nga ekrani sportiv.Por më 1986 u zhduka përsëri nga kamera dhe nga komentimi i ndeshjeve ndërkombëtare të futbollit në TVSH .Më pas, më 1991, një nga ish-drejtuesit kryesorë të RTVSH-së më shpjegoi se isha hequr atëherë me urdhër të Ramiz Alisë .E habitshme,por ja që është e ërtetetë.Duket se edhe ai gjykonte me metrin e Thanas Nanos, që aso kohe ishte prej 10 vjetësh në pension.Sot kjo tigëllon e habitshme, po të hamendësosh sikur presidentit Obama t’i shkrepte në kokë që në CNN,në këtë gjigand televiziv në Amerikë, të hiqej nga kamera X ose Y komentator.Drejtuesit e CNN-së do t’i thonin presidentit të merrej me punët e tij se kjo ishte komptencë e tyre.

: -Po me kolegët e tjerë sportivë si ke shkuar?

Skifter Këllici : -Koleëgë të mi kanë qenë Anton Mazreku,babai i mikrofonit dhe gazetarisë sportive dhe pasuesi i parë i tij , Ismet Bellova.Me ta kam shkuar shumë mirë.Por, për fat të keq, në vitet 80-të u gjendën nja dy “mikrofonistë, a kameranistë sportivë”, sidomos njeri- V.G., cili ka rreth 40 vjetë në mikrofon dhe përdor ende 14 fjalë dhe… 25 përqind të tyre, ose, më saktë, 15 fjalë pa një cerek, sic e kam theksuar edhe ne një shkrim të kohëve të fundit,i cili, duke vuajtur nga kompleksi i inferioritetit, pati bërë c’është e mundur të më pengonte në mikrofon dhe kamera.Dhe të mendosh se isha unë që e futa në këtë rrugë këtë “komentator sportiv” që deri tani nuk ka botuar jo më libër sportive, por as artikuj për të qenë, pale që të lexojë libra të tillë edhe në gjuhë të huaja.

: -Të kthehemi te letërsia.Cilat vepra të bëjnë të jesh krenar?

Skifter Këllici :-Romani “Atentat në Paris’,për fëmijë- novela “Kujtimet e mëhallës së vjetër” dhe romani “Pas gjurmëve”, i cili është ekranizuar edhe nga Kinostudioja “Shqipëria e Re”, me regjisore Xhanfise Kekon, dhe ka fituar cmimin e tretë në Festivalin Ndërkomëtar të Filmit për Fëmjë në Xhifoni, (Itali), midis 95 fimash nga 75 vende të botës.Romanin”Atentat në Paris” e kam ripunuar dhe besoj se po të botohet, do të jetë ndër veprat më të mira me temë historike.

: -Cili është shkrimtari që adhuroni më shumë?

Skifter Këllici, -Ismail Kadarea.Nga ai kam mësuar të shkruaj, besoj mirë.

: -Sa ka ndikuar gazetaria në formimin tend si shkrimtar.

Skifter Këllici :-Nuk ka ndikuar shumë, sepse unë gjatë kohës që kam punuar si gazetar në Radio dhe pastaj në TVSH,duke u marrë kryesisht me emisione artistike e sportive, nuk kam lëvizur shumë nëpër Shqipëri. Madje, mund të them se gazetaria sportive më ka penguar që të jem shkrimtar edhe më mirë, sepse ma marrë shumë kohë, me lexime, studime e vepra publicistike sportive që përmenda më sipër.Dhe, anasjelltas, po të mos kisha qenë shkrimtar, do të kisha dhënë më shumë vepra me temë sportive.Por nuk jam i penduar për këtë.

: -A ke shkruar vepra skematike?

Skifter Këllici : -Si shumë shkrimtarë të tjerë .I tillë është romami ”Nën harqet e zjarrta”,(1979), kushtuar klasës punëtore, bazuar në parimet e realizmit socialist, që duhet harruar.Por në publicistikë, sidomos ciklet “dossier”dhe vepra “Historia e Radiotelevizionit Shqiptar”(1938-1990), besoj se do të mbeten për vlerat që kanë .

: -Cili është libri i radhës që pret të botosh?

Skifter Këllici : -Më mirë, cilët janë librat e radhës, sepse janë disa,vecse të shkruar në vite të ndryshme:“Qeni i kampit të përqendrimit”,roman humoristiko-tragjik,që është planifikuar të botohet nga Shtëpia Botuese “Faik Konica” në Prishtinë, romani “Historia e një vdekeje të vonuar”, kushtuar rënies së komunizmit, më 1991, që pres të botojë Shtëpia Botuese “Buzuku”, po në Prishtinë dhe romanet me temë amerikane,vecanërisht romani “Shtatori i gjëmës së madhe”.

: -Po shkrime të tjera sportive?

Skifter Këllici : -Kam botuar para disa muajsh në “Albania”18 artikuj për botërorët e futbollit nga viti 1930 deri më 2006 me kujtime të Nando Martelinit,komentatorit të madh italian,të Anton Mazrekut dhe me kujtime të miat.Botoj hera herës fejtone edhe në gazetën “Sporti Shqiptar “ të krijuar nga vetë Anton Mazreku, më 1935 dhe më duket se jam edhe unë nga ata që vazhdoj përvojën e tij të vyer në këtë fushë,pra duke mbetur së pari gazetar dhe komentator sportiv e pastaj shkrimtar.

Intervistë nga Beqir Sina,Nju Jork