Partia Demokratike, e cila kundërshtonte regjistrimin e një kandidati për kryetar komune në Kelmend, me pretendimin se ai kishte falsifikuar dokumenta

Aktualitet e Shtunë, Prill 9th, 2011

Përfaqësuesit e opozitës kthehen në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve pas tre muajsh bojkot, si pasojë e debateve me maxhorancën.Mbledhja e djeshme ka shënuar sërish replika mes anëtarëve të Komisionit, por në të njëjtën kohë, për herë të parë pas një periudhe të gjatë, janë shënuar edhe votimet 7-0 në mbledhjet e KQZ-së. Debati më i ashpër mes shumicës dhe pakicës është regjistruar për një ankesë të depozituar nga Partia Demokratike, e cila kundërshtonte regjistrimin e një kandidati për kryetar komune në Kelmend, me pretendimin se ai kishte falsifikuar dokumentacionin. Si provë për këtë pretendim, përfaqësuesi ligjor i PD-së, Njazi Kosovrasti, tregoi një vërtetim të vitit 2007, sipas të cilit, Partia Kristian-Demokrate kishte fituar një vend këshilltari në Kelmend, ndërkohë që sipas buletinit të KQZ-së, kjo parti nuk ishte regjistruar fare në zgjedhjet e vitit 2007. Nënkryetarja Dëshira Subashi kërkoi që Komisioni të thërrasë kryetarin e Këshillit të Komunës, pasi ai kishte firmosur një vërtetim, sipas të cilit kjo parti sot ka dy këshilltarë. Pas kësaj deklarate të Subashit, Ristani tha se opozita kërkon të sorollatë procesin. “Sorollatje do të thotë që të thuash që vërtetimi thotë që ‘sot këta dy këshilltarë i takojnë Partisë Kristian-Demokrate’, është të zvarrisësh me qëllim dhe të deformosh përmbajtjen e vërtetimit. Vërtetimi nuk thotë ‘sot’. Vërtetimi thotë se Partia Kristian-Demokrate ka në Këshillin e Komunës Kelmend dy këshilltarë të dalë nga zgjedhjet e vitit 2007. Të thuash që janë sot të Partisë Kristian-Demokrate është të deformosh vërtetimin. Të deformosh vërtetimin sy për sy në tavolinë do të thotë që do ta sorollatësh mbledhjen”, u shpreh Ristani. Ndërkohë që përfaqësuesi i PS-së, Artan Laze, i kërkoi kreu të KQZ-së të ndryshojë sjelljen në drejtimin e mbledhjeve. “Nuk mendoj se duhet të jetë gjuha e mbledhjes kjo, se ta kam bërë vërejtjen edhe herë të tjera”, tha Laze. Gjatë mbledhjes pati replika edhe mes Dëshira Subashit dhe Njazi Kosovrastit për qëndrimet e opozitës lidhur me këtë çështje.
Gjobë prefektëve
Anëtari i PS-së, Artan Laze, propozoi gjatë mbledhjes së djeshme që prefektët të gjobiten sipas Kodit Zgjedhor, për shkak se nuk kanë respektuar afatin që parashikon periudhën 60 ditë para zgjedhjeve për dërgimin në KQZ të vendeve të numërimit të votave. Këtë deklaratë Laze e bëri teksa KQZ-ja po miratonte VNV-të e qarkut Elbasan. “Prefekti e ka shkelur sërish Kodin, sepse Kodi thotë që lista duhet të vijë jo më vonë se 60 ditë, ndërsa letra e prefektit të Elbasanit mban datën 16.3.2011. Unë ju bëj me dije që në bazë të nenit 171 të Kodit, të gjobiten. Ju bëj thirrje të zbatoni Kodin dhe për këto shkelje që ka bërë prefekti i Elbasanit dhe për çdo prefekt që shkel ligjin, menjëherë të dënohen me gjobë. Të mos tolerohen në asnjë mënyrë, të kujtdo krahu qofshin”, u shpreh Laze. Në të njëjtën linjë ishte edhe Ristani, i cili i kërkoi administratës të përgatiste vendimin për këtë çështje.

Replikat në KQZ

Replika Ristani-Subashi
Dëshira Subashi: Vërtetimi i Këshillit të Komunës thotë se dy persona sot janë në Partinë Kristian-Demokrate (çështje ankimore e Partisë Demokratike për komunën Kelmend).
Arben Ristani: Nuk thotë “sot janë”.
Dëshira Subashi: Kjo më jep të kuptoj që dy persona mund të jenë garues në zgjedhje dhe këshilltarë me një parti tjetër, dhe sot janë me këtë parti.
Arben Ristani: Për mua është e kotë, situata është e qartë, duan ta sorollatin këtë pikë, s’ka më kuptim kjo punë.
Artan Laze: Zoti kryetar, doja t’ju bëja një pyetje me atë fjalën “duan ta sorollatin”. Çfarë nënkuptoni?
Arben Ristani: Sorollatje do të thotë që të thuash që vërtetimi thotë që “sot këta dy këshilltarë i takojnë Partisë Kristian-Demokrate” është të zvarritësh me qëllim dhe të deformosh përmbajtjen e vërtetimit. Vërtetimi nuk thotë “sot”. vërtetimi thotë se Partia Kristian-Demokrate ka në Këshillin e Komunës Kelmend 2 këshilltarë të dalë nga zgjedhjet e vitit 2007. Të thuash që janë sot të Partisë Kristian-Demokrate është të deformosh vërtetimin. Të deformosh vërtetimin sy për sy në tavolinë, do të thotë që do ta sorollatësh mbledhjen.
Artan Laze: E para njëherë, pse nxehesh?
Arben Ristani: Unë flas me ton dhe me pasion për çështjen.
Artan Laze: E dyta, nuk mendoj se duhet të jetë gjuha e mbledhjes kjo, se ta kam bërë vërejtje edhe herë të tjera.
Arben Ristani: Do të vazhdosh tani.
Dëshira Subashi: Zoti Njazi, pretendimet tuaja i thatë në herën e parë dhe në herën e shtatë që folët. Gjykimi për çështjen është i imi. Unë thashë të thërrasin personat që kanë firmosur vërtetimin të na sqarojnë dy elemente. Votojini. Drejtimin e mbledhjes mos na e merr.
Njazi Kosovrasti: Vazhdon e njëjta sëmundje.
Dëshira Subashi: Të jesh i sigurt që nuk jam e sëmurë. Unë jam korrekt në detyrën time dhe po ndërhyn në detyrën time.

KQZ: Vendimi për fletën ishte korrekt
KQZ reagoi dje ndaj akuzave të opozitës, e cila e quajti të jashtëligjshëm vendimin për fletën e votimit për kandidatët e Bashkisë së Tiranës. Në një deklaratë për shtyp të zëdhënësit të KQZ-së thuhet se “sipas marrëveshjes së koalicionit ‘Aleanca për qytetarin’, me kandidat z. Lulzim Xhelal Basha, emri zyrtar i koalicionit është ‘Aleanca për qytetarin’ dhe shkronjat nistore të koalicionit përkojnë me shkronjat nistore të të gjitha partive politike përbërëse të tij. Ndërsa, sipas marrëveshjes së koalicionit ‘Aleanca për të ardhmen’, me kandidat z. Edi Kristaq Rama, emri zyrtar i koalicionit është ‘Aleanca për të ardhmen’ me shkronjat nistore ‘AA’.

Subashi: Në KQZ edhe pas presionit të të huajve
Nënkryetarja e KQZ-së, Dëshira Subashi, tha dje se vendimi për t’u kthyer në këtë institucion pas tre muajsh bojkot ka ardhur edhe pas ndërhyrjeve të faktorit ndërkombëtar. “Faktori ndërkombëtar është i interesuar që institucioni më i lartë zgjedhor të funksionojë dhe të ketë gjithë spektrin politik, që është përbërja që pasqyron Kodi Zgjedhor, dhe ky është pikërisht kontesti që unë kam bërë si një reflektim apo si një gjë që çka ndodhur në KQZ. Ajo që kam thënë, vendimmarrja, është me katër vota. I gjithë spektri ndërkombëtar i interesuar për një proces zgjedhor normal rikthen në vëmendje të të gjithë anëtarëve funksionimin edhe vendimmarrjen me një shumicë që të jetë e pranuar nga të gjitha forcat politike”, u shpreh Subashi.

ADI SHKEMBI

Shmanget kriza buxhetore

Obama foli për "shkurtimin më të madh buxhetor në historinë e SHBA"

Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës është evituar në minutat e fundit paralizimi financiar i qeverisë. Pak para mesnatës, udhëheqësit e Kongresit amerikan ranë dakord për buxhetin e financimit të qeverisë federale.

Presidenti Barak Obama, tha se janë bërë shkurtime të ndjeshme buxhetore në marrëveshjen e arritur mbrëmë, shkurtime që kapin vlerën e 38 miliardë dollarëve, që do të zbriten nga buxheti i vitit 2011. Senati ka miratuar fondet e përkohshme, me të cilat qeveria do të financohet deri të enjten. Votimi për buxhetin e plotë pritet të mbahet gjatë javës së ardhshme. Presidenti amerikan barack Obama, deklaroi se kompromisi u arrit sepse amerikanë me qëndrime të ndryshme u bënë bashkë.

John Boehner, kryetari republikan i Dhomës së Përfaqësuesve

Vendim historik

Obama foli për "shkurtimin më të madh buxhetor në historinë e SHBA". John Boehner, kryetari republikan i Dhomës së Përfaqësuesve deklaroi se nëpërmjet shkurtimeve për të cilat po merren tani vendimet, do të arrihen dekadën e ardhshme kursime në nivelin e 500 miliardë dollarëve. "Ajo që ne po realizojmë është një gjë historike", tha kryetari i demokratëve në Senat, Harry Reid, i cili po ashtu ka marrë pjesë në bisedime. Do të ketë disa shkurtime të dhimbshme, tha Obama më tej. Një pikë e vështirë ishte kërkesa e republikanëve që të mos i jepet më para institucionit për planifikimin familjar Planned Parenthood, sepse sipas konservatorëve, paratë mund të përdoren për aborte. Megjithëse, ligjet sigurojnë që ndërprerjet e shtatzanisë me pak përjashtime, të mos financohen me paratë publike. Po ashtu demokratët argumentojnë se pjesa më e madhe e punës së Planned Parenthood ka të bëjë me përkujdesjen mjekësore ndaj grave.

Me objektiv në zgjedhje

Duke patur parasysh zgjedhjet presidenciale dhe ato për Kongresin që zhvillohen vitin e ardhshëm, për të dy partitë rreziku ishte i madh. Nëse nuk do të ishte arritur kompromisi, qindra mijëra punonjës do të ishin dërguar në pushime të detyrueshme. Parqet kombëtare dhe muzetë shtetërore do të kishin qendruar të mbyllura. Kujt do i vihej faji për këtë, nuk dihet. Në mbylljen e fundit të tyre 15 vjet më parë, përfitoi presidenti në post, Bill Clinton. Në atë kohë republikanët mbanin shumicën si në Dhomën e Përfaqësuesve ashtu edhe në Senat.

Kryetari i demokratëve në Senat, Harry Reid

Bisedimet në Kongresin amerikan ishin më të ashprat e zhvilluara ndonjëherë midis republikanëve dhe demokratëve. Republikanët fituan vitin e kaluar shumicën në Dhomën e Përfaqësuesve me premtimin e shkurtimit të shpenzimeve shtetërore dhe deficitit buxhetor. Politikanët konservatorë kërkonin shkurtime në nivelin e 61 miliardë dollarëve në shpenzimet e autoriteteve qeveritare, për gjashtë muajt e ardhshëm. Ky plan nuk kaloi në Senatin e dominuar nga demokratët.

Autor: DW/ Aida Cama

Redaktoi: Esat Ahmeti
Ligj kalimtar deri në marrëveshjen përfundimtare

Për të penguar mbylljen e autoriteteve Senati vendosi vetëm pak minuta pas marrëveshjes për një ligj kalimtar që do të sigurojë ligjërisht financimin. Në Dhomën e Përfaqësuesve u punua për të deri pas mesnate. Nga pikëpamja teknike, autoritetet federale ishin një kohë të shkurtër pa mjete financiare.

Autor: DW/ Aida Cama

Redaktoi: Esat Ahmeti

Asnjë problem? - Përse amerikanët e shohin pa shqetësim malin e borxheve të tyre publike

Ari shitet aktualisht me çmim të lartë. Kryesisht në Evropë investuesit e kërkojnë metalin e rrallë, nga frika e inflacionit. SHBA e sheh me sy kritik Evropën dhe Greqinë. Por situata buxhetore nuk është aspak më e mirë.

Ben Bernanke, shef i Bankës Qendrore të SHBA, u ra sërish këmbanave të alarmit. Në një seancë dëgjimore në Uashington, ai deklaroi:

Ben Bernanke, shefi i Bankës Qendrore në SHBA (FED).

"Edhe sikur gjendja ekonomike dhe tregu financiar të normalizohen sërish, buxheti federal duket se ndodhet në një kurs të paqendrueshëm, po të mos merren masa të tjera politike."

Sepse deficiti në buxhetin e SHBA ka përmasa gjigante, dhe para së gjithash: ai rritet pa ndërprerje. Rreth 13 bilionë dollarë është borxhi publik aktualisht. Kjo do të thotë, shteti ka ngarkuar me borxh çdo qytetar të SHBA, që nga bebet deri te pleqtë, me më shumë se 40.000 dollarë. Problemi: vetëm interesat për këto borxhe janë ndërkohë kaq të larta, sa edhe me një rritje të shëndetshme ekonomike do të ishte e vështirë të përballoheshin. Shteti do të zhytet vitet e ardhshme gjithnjë e më shumë në borxhe. Paraprakisht, qeveria e SHBA-së e ngriti kufirin e sipërm të lejimit të marrjes së borxheve në shkurt në 14,3 bilionë dollarë.

Reduktimi i borxheve kërkon marrjen e masave të pakëndshme

Si shkaqe për shpenzimet në rritje, shefi i Bankës Qendrore përmendi shpenzimet e shtuara për shërbimin shëndetësor dhe një popullatë, që rritet në moshë. Prandaj duhet të merren vendime të pakëndshme:

"Kongresi, qeveria dhe populli amerikan duhet të vendosin, nëse dhe cilat shërbime shtetërore të tilla si sigurimet shëndetësore dhe sociale duhet të modifikojnë, nëse i kufizojnë detyrat publike në sektorë të tjerë dhe nëse duan të paguajnë taksa më të larta ose një kombinim të të gjithave."

Reforma e shëndetësisë e shpallur para pak kohësh nga presidenti Obama nuk mjafton në asnjë mënyrë për të përballuar shpenzimet në rritje në fushën e shëndetësisë. Ligji ka humbur shumë nga fuqia e tij potenciale e kursimit, në rrugën e tij të mundimshme përmes Kongresit. Kjo në një kohë, kur vetë Obama pati premtuar se nuk do t'i rëndonte familjet me të ardhura nën 250.000 dollarë.

Ende vazhdon të shfaqet drojë përballë masave drastike që duhen marrë, dhe nëse në plan afatgjatë llogaria me to del më e shtrenjtë. Gjithsesi: Presidenti ngriti një komision, i cili duhet të bëjë propozime për një politikë të përgjegjshme fiskale. Shefi i Bankës Qendrore, Bernanke, i paraqiti shpjegimet e tij në mbledhjen e parë të komisionit.

Por Robert Shapiro, këshilltar joformal i Presidentit për çështjet ekonomike, nuk e sheh kaq dramatike gjendjen në SHBA. SHBA nuk duhet të shqetësohet për borxhet, në plan afatmesëm.

Dr. Robert J.Shapiro, këshilltar joformal i Presidentit Obama për çështje ekonomike.

"Borxhet tona janë sa rreth 50% e produktit të brendshëm bruto. Sikur të mbledhim borxhet e institucioneve tona qeveritare, si Banka Qendrore dhe Fondet e Sigurimit social, borxhet arrijnë në 60%. Ekonomia e SHBA -së mund ta përballojë këtë plotësisht."

Dhe nga inflacioni nuk duhet të ketë frikë njeri, thotë ish-sekretari i shtetit për ekonominë i qeverisë Clinton. Sasia e parave është rritur prej kohësh në mënyrë të konsiderueshme, pa shkaktuar zhvlerësimin e monedhës. Sipas tij ka faktorë, të cilët e kanë penguar këtë:

"Para së gjithash globalizimi, i cili e ka rritur konkurencën dhe përmes të cilit u krijuan në të gjithë botën qindra mijëra firma të reja, të cilat përmes përparimit teknologjik u detyruan të jenë më eficiente. Kjo konkurencë ka vepruar kundër inflacionit, të paktën në tregjet klasike. Inflacioni u përcoll në tregjet e kapitalit - dhe kështu u krijuan midis të tjerash edhe flluskat."

Edhe masat në politikën financiare, të cilat duhet t'i marrin tani shtete si Greqia, por edhe Italia, Spanja dhe Irlanda veprojnë sipas Shapiros kundër inflacionit.

Megjithatë, pasojat e shpenzimeve shumë të larta të shtetit, të cilat kanë qenë të nevojshme për të shpëtuar institutet financiare dhe për t'i dhënë hov ekonomisë, si dhe shpenzimet e larta për sigurimet sociale e bëjnë padyshim të nevojshëm një ndryshim të politikës shtetërore të shpenzimeve. Po të nisë për to një debat këtë vit, ai mund të luajë një rol të rëndësishëm në vitin elektoral presidencial 2012. Po të gjendet atëherë një kompromis kombëtar për masa të nevojshme, këto masa do të vihen në jetë në vitin 2013.

"Ky afat është brenda kuadrit të përshtatshëm kohor. Me kusht që të mos ketë një krizë tjetër financiare."

Eksperti i financave thotë se shtetet nuk do të mund ta financojnë edhe njëherë aktin masiv të shpëtimit. Por një gjë është e qartë, dhe këtë e pranon edhe Shapiro: në plan afatgjatë malet e larta të borxheve nuk mund t'i përballojnë as SHBA.

Autor: Christina Bergmann / Auron Dodi

Redaktoi: Eliana Xhani

Kongoli: Jam përlyer në dënimin e kolegut në '81. S'mund të jem i larë

Elsa Demo

U bënë disa muaj që është botuar autobiografia "Iluzione në sirtar. Pothuajse roman për vetveten" e Fatos Kongolit, (Toena, 2010). Shkrimtari tani jeton pjesën më të madhe të vitit në Nju Jork, e ç'mbetet në Tiranë. Vala e diskutimit mbi këtë rrëfim të Kongolit për veten ka rënë, e tani ai po e prezanton vetë veprën kur e ftojnë qoftë në Universitet të Elbasanit së fundi, e qoftë në Muzeun Kombëtar si dje, në Tiranë.


Libri i tij ka ngjallur reagime pro dhe kundër për rrëfimin e një episodi nga më të vështirët e jetës së tij: në vitin 1981, ai dëshmon në gjyq ndaj ish kolegut Hysenli Dume në Shtëpinë Botuese "Naim Frafshëri", i cili u dënua me 8 vjet burg. Është një periudhë e zymtë politike për vendin, po aq edhe për autorin. I ati ishte përjashtuar nga Partia.
Ashtu si në gjithë romanet e tij ku elementet autobiografike janë të gjithëpranishme, edhe episodi në fjalë është ndërthurur te "Kufoma".

Në intervistën për "Shekullin", po i japim lexuesit që nuk e ka marrë akoma në dorë këtë libër, rrëfimin e Fatos Kongolit për dobësinë dhe brengën njerëzore, për një "pisllëk" nga i cili ai thotë nuk del dot i larë.


Zoti Kongoli, ju nuk e keni mohuar ndonjëherë që romanet tuaja, kanë pothuajse të gjithë lëndë autobiografike. E megjithatë ishte e nevojshme të shkruanit një autobiografi ku të shpjegonit gjerësisht origjinën e letërsisë suaj?
Ky libër shpjegon atë që kam shkruar deri më sot, si e shoh unë këtë krijimtari qysh kur kam shkruar librin e parë në periudhën e realizmit socialist deri tek romani "Bolero" që mbyll periudhën e dytë të krijimtarisë sime që fillon me romanin "I humburi", i shkruar në fillim të vitit 1990 dhe i botuar më 1992.


Deri më 2008 janë tetë romane që tek ne quhen epoka e tranzicionit. Prandaj edhe mund të quhem zakonisht "shkrimtar i tranzicionit". Mendoj që pas këtij libri të hyj në një hapësirë tjetër letrare.

Ndiheni në ato ujëra?
Po. Ky ka qenë synimi i librit: të vendos rregull në atë që kam shkruar. Tani për mua fillon një periudhë e tretë.
A janë librat e mi autobiografikë, është pyetja më e shpeshtë që më bëjnë. "Iluzione në sirtar" është një libër kryesisht për ata që i kanë lexuar librat e mi.

Por vëmendjen e ka tërhequr episodi i jetës suaj, i vitit 1981, kur ju punonit në shtëpinë botuese shtetërore. Të jetoje në rrethanat e kontrollit dhe të survejimit shtetëror, janë të qartë njerëzit sot për këtë aspekt të së kaluarës?

Meqë njerëzit fokusohen pikërisht në këtë episod të jetës sime, e them edhe njëherë se unë e kam shkruar atë si një detyrim ndaj vetes në radhë të parë mbas kaq vitesh, si një brengë shumë e madhe e jetës për atë që ndodhi.


Nuk kam qejf të bëj komente. Mbi të gjitha, nuk kam menduar që duke bërë këtë rrëfim për të cilin nuk më detyroi askush, të më japë ndokush ndonjë dekoratë. Është thjesht një rrëfim i jetës sime. Këtë mund ta interpretojë kushdo si të dojë vetë.


"Iluzione në sirtar" është libër shumë i gjerë. Aty ka shumë personazhe realë. Kur e kam shkruar këtë libër, e kam ditur që të gjithë këta personazhe janë gjallë, dhe nuk i jam trembur faktit që ndokush mund të mos i gjente me vend ato që kam shkruar. Deri tani nuk ka dalë kush të më thotë që gënjen.


Nuk më ka shkuar mendja kurrë që kujtimet e mia të botohen 100 vjet pasi të jenë shkruar. Mua kjo kurajë nuk më ka munguar.
Në fund të fundit, për disa mijëra lexues që kam në Shqipëri, - jam i sigurt që i kam disa mijëra lexues, - e kanë më të qartë pse i kam shkruar ato libra.

Ka jo pak njerëz që mendojnë se kjo që keni bërë do i vlejë diskutimit tek ne për të kaluarën.
Nuk e kam shkruar këtë libër për t'iu treguar të tjerëve ç'duhet të bëjnë e nuk duhet të bëjnë. Kjo është një brengë personale.

Ka të tjerë që kanë të njëjtën brengë.
Besoj se ka dhe ka shumë, varet sa e ndjen ai për ta rrëfyer një brengë të tillë, dhe kjo varet nga shumë rrethana. Meraku im ka qenë që të jem sa më i saktë në dhënien e gjërave, sepse janë gjëra që i përkasin një të kaluare, të mos kem lajthitje.

Është shkruar vetëm në bazë të kujtesës?
Vetëm me kujtesën time.

Si e kanë pritur ish kolegët e "Naim Frashërit"?
Ish kolegëve të shtëpisë botuese iu ka pëlqyer libri. Por në shtyp është përdorur edhe një gjuhë shumë agresive ndaj meje, do të thosha e turpshme, poshtëruese sepse manipulon thëniet e mia, i shkëput nga konteksti. Kanë qenë momente shumë të vështira për mua edhe këto. Ashtu siç do të kishte edhe shkrime që e lexonin ndryshe këtë libër.

Tani keni nisur ta prezantoni librin. Duket t'ju ketë çliruar.

Jo. Është diçka shumë e çuditshme. Relavitisht, nuk çlirohet njeriu nga disa brenga sepse janë gjëra që nuk kthehen më. Dëmi që është bërë nuk ndreqet. Është bërë ai dëm. Kështu që këtë brengë, pavarësisht se sa ka qenë pjesa ime, unë sidoqoftë u përlyeva në atë pisllëk që u bë. Edhe pse e bëra gjestin që duhej të bëhej, ajo është diçka shpirtërore, nuk mund të jem i qetë, nuk jam i larë.

Nuk është kaq e thjeshtë, të paktën jo në rastin tim. Ndryshe unë nuk do ta kisha bërë fare këtë. Kam qetësinë që thashë të vërtetën time, e vërteta që duhet besuar. Sepse në realitet ndodhnin gjëra nga më të çuditshmet. Fillojnë të tjerët dhe bëjnë historinë tënde, siç kishte bërë dikush.


Domethënë ta bëjnë të tjerët portretin. Unë nuk kam dashur të bëjë portretin tim, kam dashur të bëj një rrëfim. Edhe këtu jam gjithmonë brenda natyrës sime, brenda personazheve të mi. Kam bërë atë që bëjnë personazhet e mi, jam rrëfyer.


Po të lexosh librat e mi dhe po të lexosh "Iluzionet", unë kam që nga 1991 e këtej që s'bëj gjë tjetër, vetëm rrëfehem. Tani që bëra këtë, kam menduar që është një fazë tjetër e tërë.

Do ndërroni melodi?
Të shikojmë. Besoj që do ta kem të vështirë që pas këtij libri të shkruaj vërtet.

Po pse është nevoja për të shkruar ndryshe? Çfarë ka ndodhur?
Unë e respektoj lexuesin shumë dhe e kam edhe shumë frikë. Kur them lexuesin, nuk kam parasysh një lexues konkret. Kam parasysh qoftë edhe lexuesin virtual. Lexuesi i sotëm ka kontakte të jashtëzakonshme, ka mundësi të zgjedhë, e nëse ti nuk i thua diçka të re, ose hesht ose thuaj diçka më të mirë se heshtja.


Pra është ajo kërkesa e përhershme e një autori që mundësisht të mos përsërisë veten. Por kjo është diçka shumë metafizike. Si do dalësh para lexuesit me L të madhe kur ky ka njëmijë variacione për të lexuar gjëra më të këndshme?

Ka ndikuar distanca për të shkruar "Iluzionet"?
Jo. Unë këtë libër e kam shkruar në Amerikë. Amerika është një dimension që unë jam fillestar e nuk e njoh.

Ju e ndjeni agresiv mjedisin këtu dhe nuk ju ndikon për mirë.
Unë pa këtë mjedis nuk do shkruaja dot, por në Nju Jork kam kushte të shkruaj qetësisht. Kam mbërritur te kjo fazë e jetës sime: të vij këtu, të ngarkohem e të shkarkohem atje.

Keni shkruar ndërkohë?
Gjërat që tregohen nuk bëhen. Ka disa gjëra që nuk tregohen pa u bërë. Bëhen në errësirë si ajo bima që mbin në errësirë, nën tokë, nën dhe. Sheh gjë në një fushë që papritur bëhet e gjelbër e pastaj me grurë? Fillimisht ti nuk sheh asgjë. Mirëpo ajo është aty brenda. Duhet pritur çfarë do dalë. Do mbijë a s'do mbijë fare.

Por duhej të shkruanit kujtimet njëherë...
Mbasi mbarova "Boleron", kisha një ide ngacmuese për një roman të ri. U ktheva në Amerikë me idenë e romanit të ri. Po gjithnjë e më shumë ngurroja. Derisa një ditë në bukur kur u ngrita në mëngjes, thashë: nuk është kjo që duhet të bëj tashti.


Duhet të bëj një bilanc meqë jeta ime hyri në një kthesë ku pjesën më të madhe të kohës do e kaloj andej, një pjesë tjetër këtu. Ika nga jeta ime e përditshme, u prish ai rregulli i gjithë jetës. Doja të vija një rregull, plus nevoja ime e përhershme për të rrëfyer shumë gjëra. Vërtet romanet e mia janë trillime por janë shumë gjëra që janë përjetime të miat.


Gjithmonë kam menduar që njeriu duhet të shkruaj kujtimet e tij mbasi i ka mbyllur të gjitha hesapet. Mirëpo qëllimi nuk ishte të tregoja kujtime të jetës sime, siç bëhet zakonisht ku njerëzit evidentojnë veten e vet, sa të zotë kanë qenë, sa të zgjuar. Doja të vendosja një rregull në krijimtarinë time dhe të bëja një rrëfim vetjak në funksion të kësaj.

Një nga personat kryesorë që ju lidh me iluzionet, është babai juaj, Baki Kongoli.
Është drama e tim eti që ka ndikuar shumë tek unë. Prandaj unë këtë libër e kam quajtur "Iluzione në sirtar". Janë iluzionet e tim eti, një artist i shkolluar në Perëndim, që përqafoi idetë komuniste në Itali. Kështu ma kishte shpjeguar. Kishte dy alternativa për të: o komunizmin e Antonio Gramshit, o fashizmin e Duçes.


Ai ishte alergjik ndaj këmishëzinjve, edhe si shumë intelektualë të kohës përqafoi komunizmin. Shkoi në luftë, doli partizan dhe pati një fund tragjik. Ai i kishte besuar idealit për të cilin punoi gjithë jetën. Ai mbeti i tillë edhe mbasi e dënuan dhe e flakën si limon i shtrydhur.

Deri në fund, shumë shenja tregojnë se ai i besonte atij ideali. Kam një episod, kur unë kam parë që ai shkoi pshurri në sirtarët e tryezës së punës, - sot e kam unë, në atë tryezë punoj. Kështu përfundoi ai njeri që gjithë jetën ia kushtoi idealit të gabuar.

"Iluzione në sirtar" janë edhe zhgënjimet juaj..
Shumë i hidhur, shumë i thellë, fill pasi u përmbys diktatura, në vitet e para të epokës së demokracisë, me zhvillimet e kapitalizmit të egër dhe që i dimë, ato drama të tmerrshme të tranzicionit që kaluam e po kalojmë sot e kësaj dite.


Dhe librat e mi çfarë janë? Janë gjendja e dëshpëruar që përfundon në vetëvrasje, psiqika e rëndë e personazheve të mi në një realitet zhgënjyes. Ato janë shprehje e zhgënjimit të iluzioneve të mia. Mbase mund të ketë njerëz që këtë zhgënjimin tim mund të mos ma falin. Mund të jenë edhe ata që kanë shkruar kundër meje.

E keni çuar nëpër mend vetëvrasjen?
Ka pasur momente, sigurisht. Ka pasur momente shumë të rënda të jetës sime. Më se një herë i kam shkuar tangent... Nuk mendoj që është një zgjidhje. Nganjëherë, ky është edhe egoizëm. Është egoizëm, sepse ti shpëton veten tënde, po iu lë të tjerëve trashëgim, s'po themi mungesa, po një vuajtje të tmerrshme.

Atëherë rëndësi merr vetëm akti i të punuarit, në rastin tuaj, akti i të krijuarit, asgjë më pas, asgjë më përpara.
Ashtu si për Sifizin merr kuptim vetëm akti i ngritjes së gurit, për mua vetëm puna merr kuptim.

Guximi ligjor, për të thyer tabutë ritualë në qytetin tradicional të Shkodrës.

Nga Besi BEKTESHI

(Rregullorja për qytetin e Shkodrës e viteve ’30-të).

Një nga problemet e mëdha me të cilat është përplasur administrata, por edhe shoqëria shkodrane në fillim vitet ‘30-të të shekullit të kaluar, është riti, zakonet dhe ndjekja e erzeve.

Në një farë mënyre, shoqëria e asaj kohe në qytetin e madh, ishte “tepër e zënë” dhe e “përkushtuar” me mbajtje erzesh dhe sisteme të tilla të zakoneve, sa nuk ju dilnin shtatë ditë në javë.

Stërmundimi i familjeve për të ndjekur harxhimet si në dasma, fejesa dhe synetllëqe, apo edhe në ritualet e morteve, tashmë kishte rënë në sy, por edhe në veshët dhe arsyetimin e lartësive të administratës si vendore dhe qendrore. Kishte shumë pak kohë në krijimin e “Mbretërisë Shqiptare” dhe ishte vetëm viti 1930-të, kur një urdhëresë e kthyer në ligj nga Bashkia e Shkodrës, detyron qytetarët e saj, që të zbatojnë rregullat e reja në bazë të “Urdhnit të N. M.T. Mbretit të Shqiptarëve dhe sipas Ligjit Relativ”.

Një nga pengesat e mëdha në atë kohë, ishte se edhe administrata, por edhe shoqëria, ishte kaq e molepsur dhe kaq e dhënë mbas zakoneve, sa harronte të dilte edhe në punë, të hapte dyqanet, dhe të zbatonte oraret e duhura të shtetit, të sapo forcuar shqiptar.

Shkodra në fakt, po ekzagjerohej me të tilla harxhime e vonesa, dhe po tregohej jo kaq shumë moderne, për të larguar vetë një dorë ritesh, që e distanconin nga koha moderne.

Tashmë ishte Bashkia e Shkodrës, dhe normalisht dhe ai këshill në këtë Bashki, që po detyronte me ligj, zbatim rregullash, dhe ndalonte po me ligj, ndjekjen e atyre zakoneve që nganjëherë binin ndesh edhe me parime të botës së qytetëruar dhe perëndimore.

Për këtë gjë, me datën 15 dhjetor të vitit 1930, Kryetari i Bashkisë Zejnel Prodani, me anëtarë Ndoc Çoba dhe Maliq Tahiri, kanë firmosur dokumentin e titulluar “Rregullore për Qytetarët Shkodranë” e cila pastaj ka hyrë menjëherë në lojë.

Gjithsesi ka qenë i gjithë këshilli me pjesëmarrës si anëtarët myslimanë dhe kristianë, që e kanë shqyrtuar këtë rregullore, dhe emrat janë rregullisht në qarkore.

Kaq shumë e ekzagjeruar ishte kremtimi i dasmave, synetllëkut, përgjimet dhe të tjera si këto, sa që Bashkia ndalonte me ligj të përdoreshin më shumë se 6 sahana gjellësh ose lloje gjellësh, dhe ndalonte me ligj, që kremtimi të zgjaste më shumë se 24 orë.

Normalisht ligji edhe në morte ndalonte sofrat e mëdha dhe kafet, apo duhanin, si për gratë dhe burrat.

Ndalonte dhe vizitat, ato ndaloheshin të stërzgjateshin mbi tre ditë.

Kuptohet qartë se çfarë ndodhte në Shkodër, ku morti vazhdonte mbi një javë, dhe vizitat vazhdonin akoma më shumë, dhe paralizohej krejtësisht lagja dhe qyteti për një shumicë njerëzish, kurse jeta sociale dhe ekonomike tjetërsohej.

Kaq shumë stërmundoheshin njerëzit, dhe kaq shumë turp ishte të mos ndiqej zakoni, sa që gjysma e vitit shkonte për “morte dhe dasma”. Rregullorja, merret edhe me kufizimet në “dhunti dhe paja”.

Në rregullore jepen deri detajet sa “lejohet të çosh si stoli, çarçafë, kundra-këpucë, sheqer, sapun” etj., etj.

Normalisht që në Shkodër kishte “plasur gara e pajës dhe dhuntisë maksimale” dhe normalisht që edhe ato që nuk kishin shumë të ardhura, përbënin pjesën e garës, duke u zhytur në borxhe.

Vetëm në listat e shitësva dhe grosistëve të qytetit të Shkodrës, borxhet për pajat dhe dhuntitë, përbënin “lajmin e ditës” dhe patjetër që midis “garës dhe borxheve”, qyteti lundronte në një pesimizëm dhe lajtmotiv histerie pajash dhe dhuntish të marra, ose të çmendura për nga madhësia dhe mendjemadhësia kryesisht.

Imagjinohet se çfarë marrie kolektive ka pasur, sa ligji vinte tavan të përdorimit të “takëmeve” dhe numrat relativë të takëmit, si për nusen dhe dhëndrin.

Nuk lejohesh më, që “dhëndri t’i falë nuses më shumë se 10 dupa” ose monedhë ari e madhe, por edhe nusja nuk mund të binte më shumë se dy bahçalleqe te burri.

Pastaj ligji ndalonte deklamimet e shumta si bie fjala “ndalohet të vjerrunit e teshave të nuses ndër oda si nga djali dhe vajza”, biles ligji ndalonte edhe tevdileshat krejtësisht.

Ligji ka shikuar edhe diçka për lindjen, dhe ka ndaluar në përgjithësi harxhimet, përveç diçkaje normale për tu gostitur. Kurse vizitat në përgjithësi, lejohen në rastin e lindjes vetëm një javë, dhe jo më tepër.

Kaq shumë ishte problem harxhimi, sa ligji shikonte në dasma ose më mirë në ligj quhet “martesa” sa “dhandri mund të merrte vetëm tre karroca ose automobila dhe nusja vetëm një”.

Ligji ndalonte peshqeshet nga miqtë e ftuar-grishun, dhe me ligj lejoheshin të bënin peshqesh, vetëm nga familja e babës, vëllait, motrës, axhës, hallës, dajës e tezes. Kur vihesh emri i fëmijës, ligji ndalonte peshqeshin, dhe vizitat mund të vazhdonin vetëm dy ditë, mbas pikërisht kësaj dite. Në zakonin tashmë të vjetruar të asaj kohe shpesh herë, trupi i të vdekurit, përcillej me daulle. Ligji tashmë e ndalon këtë, dhe shpjegon se “në rasë se vdekjes së një personaliteti me randësi, ka për tu përkujdesë Bashkija me e përcjellë trupin e tij ke vorri me daull”.

Në përgjithësi, “Rregullorja për qytetarët shkodranë”, ishte një hap i madh përpara.

Në atë kohë kjo rregullore, është pritur mirë nga një pjesë e shoqërisë me tendenca perëndimore, por është pritur disi keq, nga një shumica e konsiderueshme e shoqërisë tepër zakonore dhe tradicionale, me drejtim të ruajtjes së zakoneve të qytetit që si ligj ka pikërisht vetëm ritin, apo zakonin.

Kjo është edhe e reja e “Rregullores për Qytetarët e Shkodrës”, e cila po fillonte të tregonte se ligji është shumë herë në konflikt me zakonet, dhe ato janë shumë në konflikt me ecjen përpara në qytetërim, ekonomi e kulturë.

Shkodra edhe një herë tregonte guximin qytetar dhe moral të saj që kapërcente edhe mbi zakonet tepër të ngulitura në qytetin e madh tradicional të veriut të Shqipërisë.

Gadafi dhe 40 gratë e tij truproje

Më 1983 Gedafi krijon Akademinë ushtarake për gratë në Tripoli dhe në fund të viteve 80-të, ai ka gjithmonë pranë një truproje, të përbërë nga 40-të ushtare, misioni i të cilave është që të sigurojë mbrojtjen e tij.

Diktator gjakatar, Muamar Gadafi e cilëson veten si një njeri progresist në botën myslimane. Duke pasur kulturë berbere, ai është kundër poligamisë, është shprehur kundër martesave të “rregulluara” dhe mburr heqjen e velës (pëlhurës). Në shoqëritë berbere gruaja është e barabartë me burrin, bile gratë kanë një pushtet absolut brenda çadrës.

Në “teatrin” gedafian afishohet një islamizëm tolerues. Muamar Gadafi ka shënuar vijat kryesore të kredos së tij në “Librin e gjelbër”, ku nxjerr në pah Jamahiriyan ose pushtetin e masave.

“Në faqet e këtij libri, manual i gedafizmit, jepet mësim, por më tej hidhet poshtë, në emër të ligjeve biologjike, barazia e njerëzve”, është shprehur revista “Express”, duke i bërë një portret të rreptë “udhëheqësit libian.






Si mund të përcaktohet feminizmi i kolonel Gadafit?

Sipas tij çerdhet janë si “për rritjen e shpendëve”. Një grua nuk është e kushtëzuar apo e dënuar të bëjë punët e burrit. Gjenetikisht ajo është e programuar në kushtin e saj për t’u bërë një nënë e ardhshme.Ndërkaq, ai e ka shprehur disa herë se ka më tepër besim tek gratë se sa tek burrat, deri në atë pikë sa u ka besuar jetën e tij një ushtrie të vogël, të përbërë nga të gjitha gra: amazonave.

Le të përmendim disa fakte. Më 1983 Gedafi krijon Akademinë ushtarake për gratë në Tripoli dhe në fund të viteve 80-të, ai ka gjithmonë pranë një truproje, të përbërë nga 40-të ushtare, misioni i të cilave është që të sigurojë mbrojtjen e tij.Ato nganjëherë mbajnë taka të larta, nganjëherë veshur me rroba ushtarake, ato duhet të jenë gjithmonë të gatshme dhe të përkryera, në çdo kohë. Gadafi merret vetë me zgjedhjen e tyre. Ato duhet të jenë të bukura, të virgjëra, të stërvitura mirë dhe të paraqesin në certifikatë të moralitetit të mirë. Ato ndjekin një stërvitje të fortë për tre vite rresht, duke u bërë eksperte në luftim dhe në përdorimin e armëve. Bile disa prej tyre mësojnë të drejtojnë edhe aeroplanët MIG. Të gjitha stërviten me synimin që edhe të vrasin. Përmendet shembulli i një vajze të quajtur Aisha, e cila vdiq e bërë shoshë nga plumbat, gjatë një atentati kundër kolonelit, në vitin 1998. Ajo doli para tij për ta mbrojtur. Shtatë nga shoqet e saj u plagosën rëndë.

Në vitin 2003, gjatë takimit të 15-të nivelit të lartë të Ligës Arabe, amazonat u dalluan duke e mbrojtur me vendosmëri kolonelin, gjatë një grindjeje me sauditët. Po atë vit, Gadafi u besoi atyre festimet e 34 vjetorit të grushtit të shtetit që solli rënien e mbretit. Vitin e kaluar, në Romë, ato krijuan një mburojë të vërtetë njerëzore, kur afro 1000 italiane e shanë diktatorin libian, sepse ai nuk u lejon grave që të ngasin makinën pa lejen e burrave të tyre.Në kokën e këtyre grave është rrënjosur se duhet të bëjnë gjithçka për të mbrojtur jetën e Gadafit.

Ja si është shprehur 27-të vjeçarja e quajtur Fatia në revistën belge “Express”: “Ne jetën e kemi prej atij”. Ajo tani stërvitet për t’u bashkuar me trupat kryesore të kolonelit: “Unë jam e gatshme të vdes për të. Ai është baba, vëlla dhe një mik, të cilit mund t’i rrëfehesh për gjithçka. Ju nuk mund ta imagjinoni se sa i thjeshtë është ai”.Në fakt është e vështirë ta marrësh me mend se deri në çfarë pike është i thjeshtë diktatori dhelpër që ka hipnotizuar jo vetëm ato, por edhe një pjesë të popullsisë së vuajtur të Libisë. Tanimë shtrohet pyetja : ku do të përfundojnë këto gra kur të bjerë regjimi i Gedafit. Apo do të largohen edhe ato diku, si infermierja kryesore e tij nga Minsku që iku një ditë në vendin e saj dhe nuk ka pranuar të shprehë asnjë fjalë për jetën e saj prej disa vitesh pranë “udhëheqësit” paranojak libian. (Revista "Express"-Bruxelles)

Tri memorandume të gushtit 1912 Shqipëria etnike një bashkësi territoresh

Javën e kaluar botuam memorandumin e Komitetit kryengritës të Jugut drejtuar qeverisë turke. Sot po botojmë një triptik projektesh memorandumi, të formuluara nga Mustafa Kruja e të firmosura nga Avdi Be Toptani, përkatësisht sekretar e kryetar i Komitetit të Vilajetit të Shkodrës. Ky dokument, në synimin e hartuesve, do të ballafaqohej me të tjerë të këtij lloji, në takimin e krerëve të kryengritjes së vilajeteve të ndryshme, që ishte parashikuar të mbahej në Shkup. Por kur delegacioni mbërriti në Shkup, Komiteti i Kosovës kishte përfunduar marrëveshjen me Misionin e qeverisë turke, duke i dhënë praktikisht fund vetë kryengritjes.
Megjithëse nga ana praktike projektet e memorandumit nuk patën asnjë efekt, vlejnë të lexohen për të kuptuar mendimin politik të një pjese të veprimtarëve të kryengritjes. Tre projektet duhet t’ishin shtruar në tryezën e bisedimeve me Misionin qeveritar turk.
Në vija të përgjithshme memorandumi i Jugut dhe tre projektet e Durrësit kishin një identitet qëllimesh e vizionesh të përbashkëta: Ata kërkonin gjuhën shqipe e nëpunësit shqiptarë në organizmat administrative, shkollat shqipe në të gjithë territorin, barazinë e kombësivet të ndryshme të Perandorisë, Mbikqyrësin si përfaqësues i Potës së Lartë dhe hallkë lidhëse mes Stambollit dhe Shqipërisë, një autoritet që do të luante rolin drejtues të Shtetit e të Qeverisë, ushtrinë shqiptare në mbrojtje të kufijve të Vëndit e shërbimin ushtarak prej dy vjetësh në territorin e tij, sigurinë e respektit të besimit fetar, por edhe të traditave, dokeve e zakoneve të shqiptarëve.
Ndryshimet ndërmjet projekteve e memorandumit të Ismail Qemalit janë të natyrës administrative kushtetuese të shtetit t’ardhshëm. Vizioni i I.Qemalit është federalist, pika 5 e memorandumit thotë: “Shqipnija të qeveriset mbas systemës shqêndralizatore.”, një vizion shteti që paraprin një projekt politik që, ende mbas njëqind vitesh, nuk është sendërtuar, jo vetëm në Shqipëri por as në një pjesë të mirë t’Evropës. Vizioni i Krujës është më në sintoni me epokën historike në të cilën lind dhe kontekstin e saj ndërkombëtar. Ai buron nga ideja e shtetit centralist dhe unitar, i parë si modeli më i përshtatëshëm për të garantuar dhe mbrojtur kombin e bashkuar mbas më shumë se dymijë vitesh përvoje negative historike. Jo rastësisht pesë pikat e para të projektit pasqyrojnë arkitekturën e shtetit të ardhshëm: një bashkësi territoresh jo më të ndara në vilajete, por të përmbledhura në një “Elajet”, në kufijtë etnikë të trevave të banuara nga shqiptarët. Është modeli i një demokracie parlamentare, me dy dhoma përfaqësuese, të dala nga zgjedhje të lira që shpreh një “kshill Drejtorash nën kryesin e Sundimtarit”, praktikisht Qeveria e Vendit e përbërë nga 7 ministri. Për të përcaktuar statutin e shtetit t’ardhshëm, me votim të përgjithshëm zgjidhet një Kuvend Kushtetues që ka vetëm funksionin e përcaktimit të projekt – shtetit dhe rregullave të tij.
Me pak fjalë këto ishin projekt – idetë e etërve themelues një shekull më parë që, në shumë drejtime, janë edhe sot një thesar i madh, prej të cilit mund të nxirren mësime të vlefshme edhe në ditët tona, sidomos në ditët tona, kur jemi të pranishëm në një rënie vertikale të vlerave që duhet të jenë në bazën e funksionimit të një shteti e të qeverisjes së një populli.
Eugjen Merlika

Gusht 1912
Mustafa Kruja. Tri projekte memorandumi n’emen të kryengritësvet të Prefekturës së Durrsit. Tyrqisht.
Shënim : Dokumenti i shkruem tyrqisht prej dorës së M. Krujës, paraqet tre projekte të ndryshme, qi shkojnë nga nji autonomí e vërtetë e Shqipnís (i pari) e deri në nji shqêndralizim administratuer (i treti).
Kanë qênë hartue për t’i a paraqitun si proponim Kuvêndit të Përgjithshëm të kryengritjes qi kujtohej se kishte për t’u mbledhun në Shkup. Por kur mbërrîni atje dërgata e kryengritësvt të vilajetit të Shkodrës, krenët e Kosovës e kishin pasë krye marrveshtjen me Qeverín për hesap të tyne.

Projekti I

1. Vilajetet shqiptare të bashkohen në një Ejalet1të vetëm me emën Ejalet i Shqipnís, dhe dasija e tij në qarqe administrative të bâhet simbas nevojavet lokale.
2. Ejaletit të Shqipnís t’i epet nji regjim autonom i mbrêndshëm ndën sypranín e Madhnís së Tij Mbretit dhe drejtpërdrejt ndën auktoritetin politik të Tij.
3. Ejalet’i Shqipnís të ketë nji kshill deputetësh të zgjedhun e nji senat.
4. Në krye t’Ejaletit t’emnohet prej anës së M. T. Mbretit nji Sundimtar qi të gzojë besimin e të dý kshillevet. Nëpunsija e Sundimtarit ngjat tri vjet, por mund edhe të përsritet.
5. Ejaleti do të ketë nji kshill Drejtorash ndën kryesín e Sundimtarit e t’emnuem me dekret Mbretnuer mbas proponimit të këtij, gjithsej shtatë vetë : nji për punët e mbrêndshme, nji për punët ushtarake, nji për drejtí, nji për financa, nji për arsim, nji për tregtí e punë botore, e nji për pyje e bulqsí.
6. Mbasi në kohë paqe ushtrija shqiptare mjafton për rojën e kufîjve e të qetís së vêndit, mos të lêhet tjetër fuqí ushtarake në Shqipní veç asaj së vêndit.
7. Sadoqi fuqija ushtarake e detare e Shqipnís âsht pjesë e padame e atyne të Mbretnís, gjithça i përket organizimit dhe rregullimit të tyne përmbrênda do të caktohet me ligjë e rregullore të vêndit.
8. Të tânë nëpunsit e Shqipnís të jenë Shqiptarë, edhe oficerat e ushtrís me parapëlqim po prej race shqiptare.
9. Fuqija gjyqsore t’organizohet me ligjë të vêndit simbas karakterit dhe dokeve të popullit Shqiptar.
10. Veç taksavet doganore, të postës e të telegrafës, të duhanit e të pijevet dhe të pullavet fiskore, të gjitha taksat tjera të caktohen prej ligjve të vêndit dhe të harxhohen për nevojat e vêndit, tue mbetun për thesarin e Mbretnís vetëm teprica e taksave të përmênduna mâ nalt si të jenë hjekun ça âsht caktue me ligjë m’u pague prej sosh.
11. Vetëm arsimi i naltë do të nepet në gjuhë tyrqishte dhe në krejt shkollat e arsimit fillor e të dytë do të mësohet shqip tue u mësue tyrqishtja si gjuhë e dytë. Veçse në shkollat normale, edhe në qofshin me gradë të naltë, mësimet do t’epen në gjuhë shqipe.
12. Në parlamentin othoman të marrë pjesë nji dërgatë shqiptare e zgjedhun prej kshilit të deputetënve e senatit të vêndit.
13. Punët e kulteve e të vakufeve të rregullohen me ligjët e vêndit.
14. Gjuha zyrtare e Ejaletit të Shqipnís të jetë shqipja dhe vetëm korrespondenca ndërmjet qeverís së vêndit e qeverís mbretnore të bâhet tyrqisht.
15. Qeveríja lokale të ketë të drejtë me lidhun traktate e kuvêndesa ekonomike me kusht qi t’i pëlqejnë dý kshillet e vêndit e të shinatohen me dekret mbretnuer.
Nyjë e përkohshme : Të zgjidhet me votim të përgjithshëm e të mblidhet menjiherë nji Kuvênd Kushtetuer për të hartue e pëlqye Statutin e Shqipnís dhe ligjën e zgjedhjevet për deputetën e senatorë; porsa të zgjidhen këto dý kshille Kuvêndi Kushtetuer të quhet i shpërdamë.

Projekti II

1. Të bashkohen në nji vilajetet e Shqipnís dhe të krijohet nji administratë lokale me ligjë të posaçme simbas karakterit e natyrës së popullit e mbas zakoneve të vêndit.
2. T’emnohet për Shqipnín nji Sundimtar i përgjithshëm prej anës së M. T. Mbretit me kompetencë të gjânë, nëpunsit e tjerë simbas gradës qi të kenë, a t’i proponojë Sundimtari e t’i emnojë qeveríja qêndrore ase t’i emnojë drejtpërdrejt Sundimtari vetë.
3. (Nyja e tretë e projektit të parë).
4. Policat dhe gjindarmët me gjithë ndënoficerat e tyne të zgjidhen e t’emnohen në mes të banorvet të vêndit.
5. Shërbimi ushtarak t’ulet në dý vjet dhe Shqiptarët në kohë paqe t’a bâjnë këtê në Shqipní.
6. Mësimi i shkollavet fillore dhe në gjymnazet e ulta (ryzhdije) t’epet shqip.
7. Të çilet menjiherë nji shkollë normale shqipe për me nxjerrë mësues për shkollat fillore e gjymës gjymnazore.
8. Shkollat private shqiptare të kenë po ato të drejta qi kanë shkollat zyrtare të Shtetit.
9. Të niset menjiherë ndërtimi i rrugavet mâ rândsore të Shqipnís dhe pak nga pak të lidhen të gjitha qytetet me rruga; të merren masa qyshë tashti për ndërtimin e nji hekurudhe; të rregullohen ujnat e të thahen kënetat.
10. Në Shqipní ndërmjet popullit e qeverís të njihet dhe gjuha shqipe për zyrtare baraz me tyrqishten.
11. Kshilli provincuer i Shqipnís të ketë të drejtë me vûmë ligjë e rregullore lokale me kusht qi t’i pëlqejë ato edhe qeveríja qêndrore e të shinatohen me dekret mbretnuer; si edhe të vërtetojë bugjetin e Shqipnís.
12. Nga t’ardhunat e Shqipnís 10 për qindt’i kushtohen arsimit dhe 20 për qind punvet botore të vêndit.
13. Të njihet zyrtarisht kombsíja shqiptare nji për nji si kombsít tjera të Mbretnís dhe po me ato të drejta e privilegje qi gzojnë ato.
14. Të falen të gjitha taksat e prapambetuna në Shqipní dhe tatimet të bâhen me të drejtë, sidomos xhelebi të pakohet.
15. Të bâhet nji amnistí e përgjithshme për të tâna fajet politike, pa asnji përjashtim, qi u ngarkohen Shqiptarvet.
16. Pranim’i këtyne kërkesave prej anës së Qeverís të shpallet pikë për pikë dhe qartas në fletoren zyrtare.

Projekti III2

1. T’emnohet për vilajetet e Shqipnís nji Mbikqyrës i përgjithshëm me kompetencë të gjânë.
2. Nga nëpunsit e Shqipnís vetëm ata qi sod emnohen me dekret mbretnuer t’i emnojë qeverija qêndrore me proponimin e Mbikqyrsit, tue mbetun emnimi i gjithë tjervet në kompetencën e këtij të fundit. Si ata si këta të zgjidhen prej Shqiptarvet qi kanë cilsít e nevojshme.
3. (Nyja 4 e projektit II).
4. Shërbimi ushtarak t’ulet në dý vjet, Shqiptarët në kohë paqe t’a bâjnë këtê në Shqipní, oficerat të parapëlqehen prej kombsije shqiptare.
5- 9. (6 – 10 të projektit II).
10. Kshillet provincore të kenë të drejtë me përpilue rregullore lokale, me kusht qi këto mos të jenë në kundrështim me ligjët e mbretnís, dhe me vërtetue bugjetin e vilajetit të vet.
11 – 14. ( 13 – 16 të projektit II)

(Footnotes)
1 Ejalet quheshin heret krahinat e mëdhá të Tyrqís, para krijimit të vilajeteve.
2 Ky do t’ishte “ultima ratio”

INICIATIVA PËR TIRANËN dhe keqkuptimet rreth saj

Henri Çili

Dje, bashkë me 30 kolegë, miq dhe ekspertë e njerëz të nderuar në profesionin e tyre dhe në angazhimin publik në qytet, promovuam tek Akademia e Arteve një iniciativë me emrin “INICIATIVA PËR TIRANËN”. Siç edhe kronika e medias e ka pasqyruar dje, 31 intelektualë dhe ekspertë të fushave të ndryshme, të shqetësuar për problemet e qytetit tonë, krijojnë këtë forum me qëllim që të ndikojmë, duke shfrytëzuar rastin e fushatës për zgjedhjet lokale të 8 majit, në programin e kandidatëve për Bashkinë e Tiranës. Për këtë u ftuan të dy kandidatët, Lulzim Basha dhe Edi Rama, për të ndjekur një gamë shqetësimesh dhe idesh që secili prej këtyre pjesëmarrësve kishte për të shprehur, duke i ftuar sërish një javë më vonë, në të njëjtën sallë, në të njëjtin vend, për të dialoguar me pjesëtarët e INICIATIVËS rreth shanseve të përfshirjes në programin e tyre të këtyre ideve, apo adresimin e këtyre shqetësimeve. Zoti Basha iu përgjigj ftesës, zoti Rama jo. Sërish ky forum mbetet i hapur për këtë komunikim në javët e ardhshme.

Ja, kaq e thjeshtë ishte e gjithë kjo. Dhe kaq e komplikuar njëkohësisht për një mjedis publik, i cili sheh pas çdo veprimi publik një qëllim të fshehtë, një dorë organizatore. Një qëllim të fshehtë përtej atyre që thuhen hapur, përtej atyre që thanë hapur në këtë komunikim publik këta individë të mbledhur në këtë grup “ad- hoc” me qëllimin për të influencuar në debatin e këtyre zgjedhjeve lokale.

Shqipëria ka nevojë për konceptim tjetër të angazhimit politik dhe atij qytetar, i cili është shumë më i shumëllojshëm sesa skema aktuale që ne kemi: ose parti politike, ose organizatë joqeveritare, ose biznes. Brenda këtij trekëndëshi ka një galaktikë të tërë organizimesh civile , jo politike, të cilat janë dhe mund të jenë shumë të dobishme për demokracinë. Sot, ne jo vetëm kemi një boshllëk në legjislacion dhe në praktikat e strukturimit të shoqërisë sipas këtyre modeleve që Perëndimi i ka elaburuar prej disa shekujsh, por mbi të gjitha kemi një boshllëk dhe keqkuptim të madh në mjedisin publik se çfarë përfaqësojnë këto tip iniciativash.

Njerëzit para se t’i mbledhë bashkë, ose partia, ose biznesi ose një organizatë joqeveritare, i mbledh bashkë në një mënyrë të lirshme dhe jo-impenjative, pa patur nevojë për statute apo regjistrime në gjykata e tatime, një shumëllojshmëri interesash të përkohshme, që nuk janë as politikë, as biznes, as një organizatë joqeveritare sipas konceptit dhe perceptimit që ne kemi sot për to.

Grupime të tilla “ad-hoc”, janë jo vetëm shumë të dobishme për shoqërinë dhe demokracinë, por ato janë thuajse domosdoshmëri në rastin e zgjedhjeve lokale. Zgjedhjet lokale për nga përcaktimi janë shumë më afër njerëzve, shumë më larg strukturave politike apo atyre ekonomike. Ato janë një formë identifikimi komunitar, dhe një përpjekje periodike për të zgjedhur krye-qytetarët për një kohë dhe me një mandat të caktuar.

Zgjedhjet lokale janë në gjenezën e tyre zgjedhje qytetare. Vetëm në shekullin e 20-të ose pak më parë zgjedhjet lokale ishin thjesht zgjedhje komunitare, ku nuk kishte kandidat partie, por kishte lista qytetare ku kandidonin njerëz që vinin nga komuniteti. Pasi kaluam një shekull e ca politizim të këtyre zgjedhjeve, në fakt Perëndimi është “bërë pishman”, ose më saktë “shteti unitar” është penduar për kompetencat e përqendruara në qendër dhe po përpiqet me shumë mundim të lëshojë kompetenca drejt lokaliteteve, drejt bashkësive. Ndaj organizime të tilla si INICIATIVA PËR TIRANËN janë jo thjesht një ndërmendje e disa njerëzve që ftojnë përreth një tryeze disa të tjerë, por janë manifestim i ndërgjegjes së opinionit publik kryeqytetas, që ka nevojë për diskutim dhe debat me themel për Tiranën, ka nevojë për “depolitizimin” 10-vjeçar të betejës për Tiranën, ka nevojë për një diskutim me themel për të tashmen dhe të ardhmen e qytetit tonë.

Ja, kaq është INICIATIVA PËR TIRANËN, e thjeshtë, publike, e hapur për të gjithë, në funksion të një debati për zgjedhjet lokale të 8 majit!

Unleaded Gasoline Average Prices3

Unleaded Gasoline Average Prices

Detroit		USA	Trend
Today Yesterday One Week Ago One Month Ago One Year Ago	3.785 3.800 3.624 3.502 2.868	3.711 3.704 3.604 3.493 2.861

Shqiptarët e Amerikës dhe 100 vjetori i kryengritjes së Malësisë

Në shtetin e Michiganit mendohet se jetojnë mbi 20 mijë shqiptarë nga Malësia e Hotit dhe e Grudës, të cilët po përkujtojnë këtë vit 100 vjetorin e Kryengritjes së Malësisë së Madhe, përpjekja për pavarësi që i parapriu ngritjes së flamurit në Vlorë më 1912. Veprimtari i komunitetit shqiptar të Miçiganit, Luigj Gjokaj, thotë se malësorët në këtë shtet përpiqen ta mbajnë gjallë te brezi më i ri traditën e përkujtimit të ngjarjeve të tilla të rëndësishme historike.

Vrasesit, edhe mbas 20 vjetesh mohojne e akuzojne 2 Prillin 1991.

Elinda Marku

…Me dt.4 Prill 2011, Gazeta Shqiptare ose Gazeta Tema, njera prej tyre ose te dyja sebashku, (pasi ne internet qarkullon nje interviste pa burim publikimi) nxitojne te botojne nje interviste te Gjeke Celaj , nje nder fajtoret e ditur e te shpallur per vrasjet e 2 Prillit 1991. Pa patur nevoje te lexosh aspak intervisten , lexuesi ndjehet i tradhetuar prej ketyre gazetave, te cilat per inatet qe kane me qeverine, i hapin rruge nje vrasesi tipik si Gjeke Celaj. i japin mundesine Gjek Celajt te rivrase edhe nje here deshmoret e demokracise. T’i jepet fjala Gjeke Celes per 2 Prillin e 1991, nuk ka asnje domethenie as qellim tjeter pos te njollosesh demokracine, qe diten e pare te lindjes se saj.

…

Gazeta i kerkon Gjeke Celes te dije se si Gjeka e kujton 2 Prillin e 1991?

Pa e lexuar aspak pergjigjen, lexuesi e merr me mend se Gjeka s’ka si ta kujtoje ndryshe diten e 2 Prillit, pervecse si diten ma tragjike te jetes se tij, si diten me te dhimbshme, si diten me te panevojshme per te ardhur , madje si krejtesisht te evitueshme. Sipas Gjeke Celes Prilli i vitit 1991, duhet te vinte pa dt 2. Ç’i duhej dt 2, Prillit te 1991??? T’na sillte demokracine e keshtu t’humbiste postin Gjeka Celaj. Gjeka pohon ne interviste “Pjesa me e pafajshme e turmes pesoj goditje me shkopinj gome”. Ndersa lexuesit i lind pyetja qe nuk kujtohet gazeta t’ia beje: “ Po ata qe u vrane, a nuk ishin njelloj te pafajshem? Nese jo, cfare faji kishin ne fakt sipas Gjekes?” Ata kishin faj se kerkonin demokraci? Po te pafajshmit e goditur me shkopinj gome, cfare kerkonin? A nuk kerkonin edhe ata demokraci?. Me dt 2 Prill 1991 u bashkuan te “fajshem” e te pafajshem e kerkonin demokraci. Ndersa Gjeke Celaj, cfare kerkon tash mbas 20 vjetesh?

Gazeta e merr Gjeke Celen si expert e krahasimeve te ngjarjeve . Dhe Gjeke Celaj krahason ngjarje te tjera te ketyre 20 vjeteve , ku sipas tij ajo e 2 Prillit duhet harruar e duhet te merremi me ngjarjet e reja qe shkaktohen prej politikaneve te mevonshem.

Po, thua vertete ne kete fare gazepi te jene katandisur keto dy Gazeta (“Tema” dhe “Gazeta Shqiptare” sa krejt uzdaja t’u kete mbetur ne opinjonet , analizat, krahasimet dhe filozofimet e nje polici komunist, tashme te njohur si njerin nga fajtoret kryesore te vrasjeve qe u me 2 Prill 1991?!

Ne interviste Gjek Celaj pohon se per policine e atehereshme, per policine qe drejtonte ai, ishte me e rendesishme te mbroheshin objektet, prej popullit , ishte me e rendesishme te mbrohej shteti prej popullit. Sipas Gjekes, demostrata nuk i plotesonte asnjerin nga kushtet e shtetit komunist, ndaj kjo demonstrate duhej shtypur. Gjeka na kujton se turma ishte agressive. Po ku kish pare e ku kish imagjinuar Gjeke Celaj nje turme qe nuk duartroket e qe nuk brohoret “Parti-Enver , jemi gati kurdohere”? E pra nje turme e tille, madje edhe nje turre dru, nqs nuk brohoret per Partine, per komunizmin, nuk kishte se si ti dukej ndryshe Gjeke Celes, pervecse nje turme agressive. Nje turme qe nuk e don Partine dhe Enverin , asht turme e rrezikshme, turme qe duhet me cdo kusht te shperndahet, qofte edhe me shkopinj gome, me plumba e me tanke.

Gjeke Celaj pohon ne intervisten e tij, 20 vjet mbas 2 Prillit, se as nuk ka ndjere, as ende nuk ndjen asnje pergjegjesi per vrasjet e 2 Prillit. Pra, mbas ketij pohimi,cfare tjeter mund te nenkuptoje lexuesi I ketyre gazetave, pervecse Gjeka te vetmen pergjegjesi qe ndjen , asht pendese. Dhe biles bash pendesa qe nuk ka vrare dot me shume , por vetem 4 demostrues, pothuajse te piketuar! Teksa lexon intervisten e Gjeke Celes, edhe pse mbas 20 vjetesh, nuk ke si ta injorosh urrejtjen e tij, ndaj atyre qe i shpetuan pa i vrare. Sic duket qarte nga kjo interviste, Gjeke Celajt nuk i ka shkuar as nepermend ate dite se shteti komunist bashke me postin e tij po rrokulliseshin nje here e pergjithemone. Mbase po ta dinte, do te kish vrare jo vetem kater, jo vetem katerqind, por do ti kish rrafshuar nje per nje demostruesit qe nuk e dashkan shtetin, qe nuk e dashkan Partine , demostruesit qe nuk e dashkan komunizmin . Demostruesit qe kerkonin Lirine, Lirine te cilen Gjeke Celaj nuk e besonte , nuk e deshte me shume se komunizmin jo vetem atehere ne 1991, por as tash mbas 20 vjetesh. Gjeke Celaj me regjimin e tij, ate dite ka vrare 4 veta, qe t’u mbyllte gojen mijera te tjerve te nesermen. Pasi kush me mire se Gjeka dhe eprori tij , arkitekti i vdekjes e dinte se ne kohen e komunismit “vdekja ishte flori” ne krahasim me burgun komunist. Madje Gjeka Celaj ka arritur te thyej xhamat e burgut te Pukes, sipas nje diskutuesi ne takim e 2 prillit 2011, qe burgaxhinjte antikomuniste, ta shijonin te ftoftin e dimrit deri ne palce.

Edhe mbas 20 vjetesh Gjeka Celajn nuk e ka leshuar ngerrci i urrejtjes qe ka ndaj organizatorve te 2 Prillit. Edhe mbas 20 vjetesh Gjeke Celaj shpreson ne moralin komunist, dhe flet ne emer te tij. Edhe mbas 20 vjetesh Gjeke Celaj nuk e harron mjeshterine prej sigurimsi te shtetit komunist, te cilet shpifnin , akuzonin, kercenonin, e sulmonin krejtesisht keshtu sic ben Gjeke Celaj ne kete interviste…. Teksa sulmon e shpif kunder Alfons Grishajt, Pishtar i Demokracise. Te gjitha keto shpifje komuniste e komunistesh qe i ben Alfons Grishajt (Pishtar i Demokracise) , nuk te kujtojne asgje tjeter e askend tjeter, pervec nenpunesit e sigurimit te shtetit, te cilet te benin gati “certifikaten” e denimit . Urrejtja e Gjeke Celajt dhe e gjykates qe denonte Alfons Grishajn nuk fillon me 2 Prill te 1991, as me dt 24 Nentor te vitit 1981, as me dt 30 dhjetor te vitit 1976, madje urrejtja e shtetit komunist ndaj Alfons Grishajt (Pishtar i Demokracise) e ka fillesen shume kohe me pare se me dt 1 Janar 1961, dita kur ka lindur Alfonsi. Urrejtja e Gjeke Celajt dhe e komunizmit ndaj familjes se Alfons Grishajt, fillon qe atehere kur kjo familje e ky fis (fisi i Grishajve) nuk u pajtua me komunizmin, me partine e komunisteve. Por, Gjeke Celaj nuk ka si te thote se e urren Alfons Grishen si familje e fis antikomunist, fis e familje liridashese. Kur e kane thene te vereteten keto vemje , qe ta thokeka sot Gjeke Celaj? Ne intervisten e tij, Gjeke Celaj pohon se Alfons Grishaj dhe pishtare te tjere te demokracise, po marrin neper kembe popullin shqiptar. E pra Alfons Grishaj prej me shume se 10 vjetesh nuk jeton aspak ne Shqiperi, nuk merret me politike, nuk kandidon per asnje post. Gjeka me gjase shef enderra, se tash po i fitojne “demostruesit” e 21 janarit , e mbas kesaj interviste do t’i rezervojne postin e shefit te policise, ose ndonje vend ne parlament si organizatorve te 21 janarit!

Gjek Celaj shfaqet ne kete interviste, si avokati i fundit i komunizmit, dhe i vrasesve te 2 Prillit. Por jo si i vetmi komunist, qe edhe mbas 20 vjetesh kerkon te na e imponoje te zezen per te bardhe. Tashme edhe vete shpiksit e komunizmit e kane tradhetuar shpikjen e tyre, jane penduar dhe i kane pare sherrin kesaj shpikjeje, ndersa Gjeke Celaj, ende perserit togfjaleshin “komunist i ndershem”. ( Nje komunist i pandershem per sistemin nuk do te bente vrasje si regjiimi i Gjekes, ose si urdherat e tij, por ate dite do te dorezonte armet e do t’i bashkohej Lirise, se ne fund te fundit po vinte edhe liria e tij). Perndryshe komunist i ndershem , do te thote: Te vrasesh, te shtypesh, te internosh, te persekutosh, te shpifesh e te sulmosh cilindo qe nuk e deshi e don komunizmin me shume se jeten. Cilindo qe e kundershton komunizmin, qofte ky kundershtar edhe nje popull i tere sic ishte ai i Shkodres. Gazeta i jep mundesine Gjeke Celajt qe ta mbroje me fjale ate komunizem te cilin 20 vjet me pare e mbrojti me arme. Gazeta zgjedh Gjeke Celajn, nder besniket e perbetuar te komunizmit, ta “gjykoje” 2 Prillin 1991, deshmoret e pishtaret e ketij 2 Prilli t’i sulmoje edhe nje here. Ndonese me kesij intervistash e te intervistuarish, nuk ‘ bahet askujt dem, perpos “demostruesve” te 21 Janarit 2011, idealet e te cileve jane krejt e kunderta e idealeve te 2 Prillit 1991.

Nuk e di se si duhet kuptuar ky gjest e kjo perzgjedhje shume e qelluar e shume e kerkuar e ketyre gazetave, qe i japin fjalen dhe i marrin mendim Gjek Celajt? A duhet ta marrim si nje forme “demokratike” te te kercenuarit e te nenkuptojme se demokracia ne Shqiperi, edhe pse asht 20 vjece , nuk duhet te harroni ju demokratet, ju ish te persekutuarit, te denuarit e te perndjekurit nga policia komuniste, se i ka ende shefat gjalle e te gatshem per hakmarrje e gjakderdhje, sapo tu jepet rasti e mundesia. Apo duhet marre si spiunim qe i ban gazeta Gjekes, tek ata qe duhet ta kishin denuar, por qe u ka shpetuar dhe ja ku po ciceron prap?!

Elinda Marku

Dëbimi i Gjermanëve nga Vendet e Evropës pas Luftës II Botërore

Nga: Shaqir Vukaj

Historia po kthehet sërish dhe po kërkon rehabilitimin e shumë gjërave të mbetura pezull. Mes tyre problemin e dëbimit të gjermanëve. Në këtë vazhdë, gjatë muajit shkurt të këtij viti, koalicioni qeverisës në RF Gjermane arriti të kalonte në Bundestag projekt-ligjin mbi përcaktimin e “Ditës së Kujtesës”, në kujtim të gjermanëve të dëbuar nga vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore, gjatë dhe mbas Luftës Dytë Botërore....

Megjithëse kanë kaluar 66 vjet nga përfundimi i Luftës së Dytë Botërore, plagët e saj në Evropë akoma nuk janë mbyllur, dhe pavarësisht nga përpjekjet e strategëve të eurointegrimit, ato, herë pas here, ne forma te ndryshme, nxjerrin krye, herë në zhvillimet ndërkombëtare, herë brenda BE-së e herë në marrëdhëniet midis shteteve e kombeve, e më së shumti ruhen në “kujtesën e popujve” që lidhet me të kaluarën, me pronën e të drejtën mbi të etj.
Problemet që dikur dukeshin si të kapërcyera dhe i përkisnin të kaluarës, tani po ringjallen në forma të ndryshme, në spiralen e re të integrimit europian. Dhe kjo vjen sepse mënyra e të parit të këtyre problemeve është e ndryshme, sepse politika zyrtare e vendeve të ndryshme i interpreton ato në mënyra të ndryshme dhe po në mënyra të ndryshme ato ruhen në kujtesën e popujve. Duket se akoma nuk ka ardhur koha që historia e Luftës Dytë Botërore dhe e viteve të para mbas saj, të shihet pa pasione, dhe kjo, edhe per ata shtete që tashmë janë bashkuar në strukturat euroatlantike dhe europiane.
Dhe kjo e fundit, krahas shumë tjerave, është e lidhur me pretendimet që kanë pasardhësit e të dëbuarve (të deportuar- në gjuhen politiko-diplomatike, shpërngulur me dhunë apo të përzënë - quaje si të duash) të atyre miliona gjermanëve nga vendbanimet e tyre, si dhe me ndryshimin e kufijve dhe vendosjen e kufijve të rinj, që janë të lidhura me njëra tjetrën e vështirë të ndahen, e që u benë menjëherë mbas Luftës Dytë Botërore.
Pikërisht rreth këtij problemi, ditët e fundit në Gjermani dhe jashtë saj kanë filluar përsëri diskutimet e polemikat. Gjatë muajit shkurt të këtij viti, koalicioni qeverisës në RFGjermane arriti të kalonte në Bundestag projekt-ligjin mbi përcaktimin e “Ditës së Kujtesës”, në kujtim të gjermanëve të dëbuar nga vendet e Europës Qendrore dhe Lindore, gjatë dhe mbas Luftës Dytë Botërore. Sipas këtij ligji, kjo ditë duhet të përkujtohet çdo 5 gusht, mbasi me 5 gusht 1950 është nënshkruar “Karta e të Dëbuarve”, nëpërmjet së cilës, ata, pra gjermanët e dëbuar nga vendbanimet e tyre, “hiqnin dorë zyrtarisht nga hakmarrja dhe ndëshkimi”.

Iniciativë e të djathtëve
Kjo iniciativë e fundit e të djathtëve ka nxitur polemika në Gjermani e jashtë saj. Të majtët, të gjelbrit etj. akuzojnë të djathtët për populizëm e lojë të pandershme për efekte elektorale etj. Përfaqësuesit e organizatave të hebrenjve akuzojnë të djathtët, se nëpërmjet kësaj, ata duan të barazojnë holokaustin me problemin e te dëbuarve, dhe kështu të harrohen krimet e nazistëve kundër tyre. Politikanë, analistë apo historianë polakë, çekë e të tjerë, thonë se kjo është thirrje për revanshizëm .
Tema e dëbimit të gjermanëve nga vendet e Evropës, deri në vitet 90-të ka qenë një temë tabu. Vetëm mbas ndryshimeve dhe bashkimit të Gjermanisë, filluan të flasin haptazi për këtë temë kaq të dhimbshme për ta e për fqinjët, mbasi trashëgimtarët e të dëbuarve, të frymëzuar nga të vërteta e të pavërteta, kanë filluar të flasin për te drejta territoriale dhe pasurore, e jo radhë të shprehin pretendime të hapura ndaj tokave e pronave që kanë pas baballarët apo gjyshërit e tyre....
Bernd Paselt, eurodeputet gjerman dhe kryetar i Bashkimit të Gjermanëve Sudetë, deklaronte para pak kohësh se: “Një pjesë e pasardhësve të të dëbuarve kanë hequr dorë vullnetarisht nga pretendimet për pronat, ndërmjet të cilëve jam edhe unë. Por, megjithatë, një pjesë e tyre, thonë se ky problem duhet rishikuar, dhe se kthimi i pasurive do të ndihmonte të shëroheshin plagët e së kaluarës dhe do të rivendosej drejtësia”
Dëbimi i njerëzve, grupeve apo grupimeve e deri i popullsive të tëra nga vendbanimet e tyre, është i njohur që në kohët e vjetra. Siç na mëson historia, shembulli më kuptimplotë është dëbimi i hebrenjve, që ka filluar në Egjiptin e lashtë apo Romen e vjetër, e që ka vazhduar në Anglinë e Francën e v. 1292, Spanjën e v. 1492, Rusinë e viteve 1891-1892, e në kohët e reja, në Gjermaninë Naziste e disa vende të Evropës. ...... Dhe kjo s’ka ndodhur vetëm me hebrenjtë.
Në shekullin e 20-të, shpërngulja e detyruar apo dëbimi i popullsive të tëra, nëpërmjet marrëveshjeve apo akteve ndërkombëtare, për herë të parë në Evropë, ka filluar në Ballkan, mbas Luftërave Ballkanike, dhe Luftës së Parë Botërore. Sipas të dhënave të ndryshme, bazuar në Marrëveshjet bullgaro-turke (Marrëveshja e parë në historinë botërore për këmbimin reciprok të popullsive, pra shpërnguljen e detyruar), greko-bullgare apo greko-turke, janë shpërngulur nga vendbanimet e tyre qindra mijëra njerëz. Kështu sipas Marrëveshjes së Lozanës të vitit 1923 midis Turqisë dhe Greqisë, nga Greqia kanë ikur në Turqi rreth 400 mijë vetë (ku një numër i konsiderueshëm kanë qenë shqiptarë) dhe nga Turqia në Greqi rreth 1.5 milionë grekë (Athina i ka vendosur kryesisht në Maqedoninë e Egjeut ose Maqedoninë greke, për të ndryshuar “përbërjen etnike” të saj). Këto lloj “marrëveshjes” i kemi provuar në kurrizin tonë edhe ne shqiptarët, madje për frymë të popullsisë, më shumë se shumë popuj të tjerë. Nuk ka studiues që mund të japë shifra të sakta për shqiptarët e shpërngulur nga ish Jugosllavitë, qoftë ajo e paraluftës, apo qoftë ajo së mbas luftës. së Titos. Kujtojmë se mbi bazën e Marrëveshjeve me Turqinë, janë shpërngulur në Turqi qindra mijëra shqiptarë të ish Jugosllavisë.....

Dëbimi i gjermanëve
Dëbimi i popullsisë gjermane nga vendet e Evropës Qendrore e Lindore, pavarësisht nga arsyet dhe sa i drejtë ka qenë, sot shihet si një ngjarje tragjike në historinë e njerëzimit, kur miliona njerëz janë shpërngulur me detyrim nga vendbanimet e tyre dhe janë dërguar në një vend, siç ishte Gjermania e sapo dalë nga lufta, e mposhtur, e shkatërruar, e pushtuar….
Ide e mendime për zhvendosjen e detyruar të gjermanëve nga vendbanimet e tyre në Evropën Qendrore e Lindore, janë shfaqur edhe më herët, pa mbaruar Lufta e Dytë Botërore, si një ndër rrugët më të drejta për eliminimin e mosmarrëveshjeve e konflikteve midis popujve që jetonin të përzierë në këto vende. Ardhja e nazizmit në pushtet, teoritë e praktikat e tij, në dëm të vendeve e popujve të tjerë dhe kryesorja aktivizimi i shumë prej këtyre gjermanëve në mbështetje të masave e reprezaljeve të nazisteve kundër popujve me të cilët kishin bashkëjetuar në shekuj, i nxitën edhe më shumë këto mendime e ide, e madje, që atëherë filluan të bëheshin edhe projekte për dëbimin e tyre, që me kohë, do të merrnin formë e do të ligjëroheshin. Por të gjitha këto ishin të lidhura në mënyrë të pazgjidhshme edhe me ndryshimin e kufijve të Gjermanisë, që u bë mbas lufte.
Sot duket e çuditshme, madje duket e pabesueshme, por kur Tre të Mëdhenjtë (Rusvelti, Stalini e Çercilli) në takimet e tyre, diskutonin për të ardhmen e Gjermanisë, arrinin deri aty sa vinin në pikëpyetje të ardhmen e saj si shtet.....
Në Konferencën e Podzdamit (17 korrik-2 gusht 1945) Treshja e Madhe vendosi që: “Tri Qeveritë, duke parë problemin në të gjitha aspektet, pranojnë se popullsia gjermane, ose një pjesë e saj e mbetur në Poloni, Çekosllovaki dhe Hungari, duhet transferuar në Gjermani” ( Neni XIII është emërtuar “Transferim rregullues i popullsisë gjermane” me propozimin e Çërçillit) . Në Podzdam u mor vendimi përfundimtar, por per këtë Fuqitë e Mëdha kishin diskutuar dhe ish renë dakord më përpara.
Që me fillimin e Luftës Dytë Botërore e pushtimin vendeve të tjera nga Gjermania, krahas tjerave, ishin thelluar problemet e kontradiktat midis popullsive gjermane dhe jo gjermane, të cilat prej shumë kohësh jetonin bashkë në këto vende. Shembulli më i qartë ishte Çekosllovakia, ku para Luftës Dytë Botërore gjermanët përbenin një popullsi të konsiderueshme (aty jetonin 3.2 milionë gjermanë dhe përbenin 23. 4 përqind të popullsisë të Çekosllovakisë).

Historia
Sipas shumë dokumenteve, gjermanët kishin ardhur në tokat çeke si kolonë, proces që kishte filluar që në shekullin e XIII, e që ka vazhduar gjatë shekujve. Por, po këta dokumente flasin për rolin e dukshëm të gjermanëve për zhvillimin e industrisë, bujqësisë etj. në tokat çeke. Njëkohësisht ata vërtetojnë se edhe bashkëjetesa midis çekëve e gjermanëve nuk ka qenë gjithmonë normale, dhe plasaritjet, acarimet e kontradiktat më të mëdha i kanë pas në momente kyçe të historisë, siç kanë qenë ato gjatë lëvizjes Husiste, Revolucionit të vitit 1848, Luftës Parë Botërore etj. Veçanërisht të dukshme ato u bënë me ardhjen e nazizmit në pushtet, e sidomos mbas Marrëveshjes së Munihut e pushtimit të Çekosllovakisë. Tërheqë vëmendjen fakti se gjermanët sudetë (kështu janë quajtur gjermanët e Çekosllovakisë, emër që e kishin marrë nga krahina Sudete, që ndodhet në R Çeke) u indoktrinuan aq shumë nga ideologjia naziste, sa për nga qëndrimi e veprimet kundër popullsisë çeke, ja kalonin edhe gjermanëve të ardhur nga Gjermania si pushtues. Mjafton te përmendim se në raport me popullsinë, numri i anëtarëve te Partisë Naziste nga gjermanët sudetë ishte më i madh se ai i gjermanëve që jetonin në Gjermani. Ose për nga numri i te vrarëve në front, gjermanët sudetë ja kalojnë atyre të Gjermanisë.
Qëndrimi i tyre armiqësor ndaj çekëve i thelloi aq shumë kontradiktat, sa, që në v.1939, organizatat ilegale çeke filluan përpunimin e programeve për shpërnguljen e gjermanëve mbas lufte nga Çekosllovakia, si e vetmja mënyrë për zgjidhjen një herë e mirë të këtij problemi.
Kjo nuk ndodhte vetëm në Çekosllovaki, por në të gjitha vendet e pushtuara ku jetonin gjermanë. Problemet midis gjermanëve dhe popullsive të këtyre vendeve u acaruan aq shumë, sa edhe tek udhëheqësit e Fuqive të Mëdha po përforcohej ideja se e vetmja mënyrë për zgjidhjen e problemeve të pas luftës, do të ishte shpërngulja e gjermanëve prej këtyre vendeve. Kështu, që në v.1940, Instituti Mbretëror Anglez kishte hartuar një Memorandum, ku si rrugëzgjidhje propozohej shpërngulja e detyruar e pakicave gjermane nga Europa Qendrore e Lindore. Në v.1942 Britania e Madhe aprovoi “Parimin e përgjithshëm të transferimit të minoriteteve gjermane” nga vendet e Europës Qendrore dhe Jug-Lindore, por që sipas Londrës, duhej që vendimin përfundimtar ta merrnin Fuqitë e Mëdha.
Në vitin 1943 ShBA dhe Bashkimi Sovjetik, ishin bindur se e vetmja rrugë për rregullimin e problemeve të pas luftës, ishte shpërngulja e gjermanëve nga këta vende, prandaj ata kishin njoftuar Qeverinë Çekosllovake në mërgim (Londër) se ata ishin dakord, për shpërnguljen e detyruar të gjermanëve nga territori çekosllovak. Tashmë, Tri Fuqitë e Mëdha, që kryesonin Koalicionin Antifashist kishin arritur në të njëjtin përfundim, dhe do të koordinonin veprimet që mbas lufte, gjermanët që jetonin në vendet e Evropës Qendrore e Lindore, duhej të shpërnguleshin detyrimisht nga vendbanimet e tyre drejt Gjermanisë.
Kur Ushtria e Kuqe po i afrohej kufijve të Gjermanisë apo kishte hyrë brenda tyre, Berlini zyrtar, për shumë arsye, filloi evakuimin e popullsisë gjermane nga këto territore, për në thellësi të territorit gjerman. Sipas të dhënave të botuara, në janar të v.1945, në territorin gjerman ishin grumbulluar rreth 8.5 milionë gjermanë të shpërngulur, ndërsa në muajin mars, numri i tyre arriti në rreth 10 milionë. Ndërmjet tyre kishte gjermanë nga territore gjermane si dhe nga territore të tjera, që mbas Lufte mbeten jashtë kufijve te Gjermanisë.

Si u shpërngulën
Sipas shumë burimeve nga Europa Qendrore e Lindore, e kryesisht nga Silezia, Çekosllovakia, Prusia Lindore, Hungaria, Bashkimi Sovjetik, Rumania etj. janë shpërngulur drejt Gjermanisë rreth 11-12 milionë gjermanë.
Shpërngulja e gjermanëve është bërë në tri etapa. Etapa e parë është bërë në periudhën, fundi i vitit 1944, fillimi i v.1945, dhe është realizuar në mënyrë të organizuar nga vetë Gjermania. Ajo është konsideruar gjysmë largim, gjysmë dëbim
Etapa e dytë, përfshin një periudhë të shkurtër, rreth 4-5 muaj (mars-korrik 1945) dhe është quajtur shpërngulje “e egër”, që sipas dokumenteve, ka qenë më tragjikja.
Etapa e tretë, e quajtur ndryshe, shpërngulja e “ligjshme”, e bërë në “mënyrë të civilizuar”, ka filluar mbas Konferencës së Podzdamit, dhe është kryer mbi bazën e vendimeve të saj, dhe ka vazhduar deri në vitin 1950.
Largimi i gjermanëve sudetë nga Çekosllovakia filloi që ditët e para të çlirimit, ku shumë gjermanë që kishin bashkëpunuar me nazistët, të frikësuar për krimet që kishin bërë kundër çekeve, filluan të iknin drejt Gjermanisë. Por njëkohësisht filloi dhe hakmarrja e egër e çekëve kundër gjermanëve, e jo vetëm kundër bashkëpunëtorëve të nazizmit, por edhe ndaj gjermanëve të thjeshtë. Aq e egër ishte hakmarrja, sa gjermanët që jetonin në zonat kufitare me Gjermaninë, pavarësisht në se kishin qenë ose jo bashkëpunëtorë të nazizmit, filluan të largoheshin në mënyrë masive drejt Gjermanisë. Sipas dokumenteve të botuara, për ti shpëtuar hakmarrjes, rreth 6 mijë gjermanë përfunduan në vetëvrasje, ndërsa mijëra të tjerë u vranë pa gjyq.
Menjëherë mbas çlirimit te Çekosllovakisë, në mungesë të Parlamentit, presidenti i Çekosllovakisë, Benesh nxori njeri pas tjetrit disa Dekrete, që kane hy në histori si Dekretet e Beneshit (19 maj, 19 e 21 qershor, 3 shtator, 24 tetor të v.1945) që ligjëronin konfiskimin e pasurisë së gjermanëve e kryesorja shpërnguljen e gjermanëve nga territori çekosllovak (Dekretet mbështeteshin në vendimet e Fuqive të Mëdha dhe tek vendimi i Konferencës së Podzdamit).
Mbas kësaj Konference, ku u ligjërua “Transferimi rregullues i gjermanëve” drejt Gjermanisë, sipas një plani të hollësishëm, gjatë v.1946, nga Çekosllovakia janë larguar 2 milionë e 256 mijë gjermanë, dhe së bashku me 600 mijë që ishin larguar gjatë “shpërnguljes së egër” dhe 200 mijë që u larguan me vonë, numri i gjermanëve të shpërngulur, arriti në rreth 3 milionë vetë.

Peter Prifti: FBI dhe unë

MAPO po boton kujtimet postmortum të personalitetit të njohur të diasporës shqiptare nën kurimin e studiuesit të njohur Nasho Jorgaqi. Më shumë sesa kujtime ato janë dhe një homazh për dinjitetin njerëzor, në rastin tonë të të ndjerit, i cili është ngritur dhe mbi provokime të institucioneve me reputacion shumë potent

Peter Prifti (1924-2010) është tashmë një emër i njohur e i nderuar nga publiku ynë për veprën e çmuar albanologjike, që ka lënë pas si historian dhe politolog, si publicist e përkthyes. Ai renditet ndër personalitetet e shquara te kulturës shqiptaro-amerikane, sepse, duke punuar në qendra të rëndësishme shkencore (Instituti Teknologjik i Masaçusetit dhe Universiteti i San Diegos), iu kushtua kryesisht studimeve historike e politike të Shqipërisë e të Kosovës dhe dha kontribute me vlerë që jo vetëm e sensibilizuan opinionin amerikan, por dhe tërhoqen vëmendjen e rretheve akademike dhe diplomatike. Veprat e tij shkencore në anglisht, si “Shqipëria socialiste prej vitit 1944: zhvillime të brendshme e të jashtme (1978)”, “Shqipëria e largët: politika e izolimit” apo “Ballafaqime në Kosovë: ndeshja shqiptaro-serbe (1969-1999)” etj., do të bënin jehonë dhe do të ktheheshin në një referencë shkencore në studimet e rralla amerikane për Shqipërinë. Peter Prifti do të qe një zë realist, objektiv dhe i besueshëm në trajtimin dhe interpretimin e dukurive dhe ngjarjeve politike, që zhvilloheshin në atdheun e origjinës. Një temë të tillë komplekse e delikate ai do ta përballonte me përgatitje të lartë shkencore dhe kurajo qytetare. Themi kështu, sepse Peter Prifti do të tregohej sa qytetari i denjë e besnik i SHBA, aq dhe një shqiptar patriot i devotshëm. Ai do të dëshmonte përmes jetës dhe veprave të tij ndërgjegje të lartë profesionale dhe integritet moral, koherencë dhe konsekuencë në bindjet e veta, besnikëri ndaj së vërtetës, të harmonizuara këto me mënçurinë e urtësinë, tolerancën e kurajon, modestinë e korrektësinë e njeriut të ndershëm dhe intelektualit me mendje të hapur.
E evokuam jo rastësisht staturën e personalitetit intelektual dhe qytetar të Peter Priftit. Dhe kjo lidhet me një rrethanë të pamerituar, që ai ka përjetuar dhe përballuar për më se 40 vjet. Ajo zbulohet prej tij në një dëshmi të shkruar, do të thosha të rrallë, që bën në rrëfimin “FBI dhe unë”, lënë në dorëshkrim. Sipas të vëllait, shkrimtarit Naum Prifti, i cili trashëgon dhe ruan arkivin vetjak të Peterit, ai ka shkruar rrëfimin disa vjet para se të ndahej nga jeta dhe e la amanet që të mos botohej sa të ishte gjallë. Naumi e respektoi këtë dëshirë të vëllait dhe fakti është se e përktheu nga anglishtja në shqip dhe e botoi vitin e kaluar në gazetën “Illyria” të Nju Jorkut. Madje ma dërgoi dhe mua në shenjë kujtimi e nderimi të miqësisë shumëvjeçare që unë kam pasur me Peterin.
Rrëfimi “FBI dhe unë (Histori ngacmimesh)” është historia e përndjekjeve që i ka bërë studjuesit shqiptaro-amerikan Byroja Federale e Hetimeve nga viti 1962 deri në 2005. Ajo kishte dyshime për të se ai mund të ishte agjent komunist i rekrutuar nga Sigurimi i shtetit shqiptar. Shkas për këtë do të bëheshin dy vizita private që Peteri zhvilloi në Shqipëri në vitet 1962 dhe 1983, nga ku ishte larguar në moshën 15-vjeçare. Pas kthimit nga atdheu i origjinës, ai do të futej në listën e të dyshuarve dhe do te mbahej nën vëzhgim për më se katër dekada. Në rrëfimin e tij jepet me saktësi dhe hollësi gjithë kronologjia e përndjekjeve që i bëhet. Ai i tregon këto sinqerisht, me tone të qeta dhe pa ndonjë tendencë. Është mekanizmi gjigand dhe misterioz i shtetit që vepron mbi të, që e ndjek, e heton, e persekuton. Por Peteri, duke qenë i pastër në ndërgjegje, korrekt me ligjet, besnik ndaj idealeve demokratike, i bindur në drejtësinë e shtetit të vendit të tij, tregohet dinjitoz dhe kurajoz. Ai ishte konsekuent dhe koherent, i hapur e i logjikshëm në të gjitha situatat që kalon dhe në çdo përballje me agjentët e sigurimit. Në karakterin e tij nuk ndjehen luhatje, është gjithnjë i njejtë, vetvetja, pa iu trembur presioneve dhe provokimeve që i bëhen. Ai ruan një qetësi të admirueshme. Ai e di fare mirë se shteti, qoftë dhe në demokraci, është dhunë, por kjo nuk e tremb dhe nuk i lejon vetes të lëshohet, të tërhiqet para çdo situate që i krijohet. Dhe në gjithë sa tregon Peteri, është i besueshëm, në përputhje me karakterin dhe moralin e tij dhe një qëndrim i tillë s’ka si të mos zgjojë respekt, madje dhe admirim.
Siç del nga rrëfimi, edhe pse ndaj qytetarit Peter Prifti nuk kish të dhëna komprometuese dhe argumente ligjore, levat e shtetit veprojnë me këmbëngulje, tregohen të shurdhëta e të verbëra. S’kish dyshim se pas tyre fshihen shpifje e sajime, intriga e ambicie të njerëzve keqdashës e ambiciozë, të elementëve ekstremistë nga rrethet e mërgatës politike, që nuk pajtoheshin me mendimet e qëndrimet e tij objektive e të ndershme. E megjithatë, falë vlerave qytetare e morale, karakterit të palëkundur, qëndrimit konsekuent, Peter Prifti doli krejt i pafajshëm. Në vitin 2005 dosja e tij u mbyll përfundimisht. Do të fitonte kështu njeriu i i ndershëm, qytetari i denjë i shoqërisë demokratike, intelektuali i nderuar shqiptaro-amerikan.


1962
Boston, Massachusetts – Takimi im i parë me FBI (Byroja Federale e hetimeve) ngjau në fund të vitit 1962, në nëntor ose dhjetor. Ngjau pak kohë pas vizitës sime të parë si turist në Shqipëri, në vendlindjen time. Në atë kohë unë punoja si Research Assistant [1] në qendrën e Studimeve Ndërkombëtare të Massachusetts Institute of Technology.
Një agjent i FBI i zyrës së Bostonit më thërriti në telefon ndërsa po punoja dhe më tha se ata donin të bisedonin me mua rreth komunitetit shqiptar në Amerikë. Por nga sa doli më vonë, kjo qe thjesht pretekst që unë të pranoja t’i takoja e të bisedoja me ta. Dy agjentë erdhën te vendi ku punoja dhe unë shkova te makina e tyre dhe prej andej te zyrat e FBI në qendër të Bostonit. Atje qëndrova për pak kohë, dy deri në tri orë besoj, duke iu përgjigjur pyetjeve që më bënin. Pas disa pyetjeve për komunitetin shqiptar, ata e ndërruan subjektin rreth udhëtimit tim në Shqipëri. Ata donin të dinin gjithçka për udhëtimin tim atje dhe, me sa kujtoj tani, 24 vjet më vonë, unë isha shumë i çiltër në përgjigjet e mia. Para së gjithash unë s’kisha asgjë për të fshehur dhe nuk shihja ndonjë arësye të mos bashkëpunoja. Nga ana tjetër, isha pak i shqetësuar se, nëse nuk do të bashkëpunoja, puna ime në MIT gjithsesi mund të rrezikohej. Kjo mund të ngjiste, mendoja, në qoftë se ata do t’u raportonin superiorëve të mi, ose nëpunësve, se ata kishin disa dyshime rreth besnikërisë time ndaj Shteteve të Bashkuara, vendit tim të adoptuar. (Isha bërë nënshtetas amerikan qysh më 1947, shtatë vjet pas arritjes sime nga Shqipëria, në moshën 15 vjeçasre në këtë vend).
Agjentët e Bostonit qenë incizivë në pyetjet e tyre, por të sjellshëm dhe ndërkohë dukeshin të shkujdesur, sikur qe diçka e rastësishme. Nuk më ofenduan, as më provokuan. Vetëm njëherë, nga fundii “hetimit” njëri më bëri një pyetje, e cila m’u duk pa vend.
- A jeni besnik ndaj Shteteve të Bashkuara?
- Ç’doni të thoni me këtë? – ia ktheva unë.
Agjenti u tërhoq menjëherë.
- Oh, asgjë, hiç asgjë, - tha duke buzëqeshur.
Dy ngjarje të tjera më vijnë ndër mend.
Një, ata u përpoqën të më frikësonin duke më thënë se një të ri shqiptar, të cilin unë e kisha takuar në Boston tre vjet më parë, e kishin arrestuar në Evropën Perëndimore si spiun të Shqipërisë. Mirë, thashë unë, po s’jam përgjegjës për njohjen time të rastësishme, me jetën e tij ose të saj. Ata nuk e shtynë më tej çështjen.
Dy, ata më pyetën nëse kisha ndër mend të shkruaja për mbresat e mia nga Shqipëria për t’i botuar në Amerikë. U thashë po, pres të shkruaj. Pastaj ata deshën të dinin nëse do të shkruaja në mënyrë të favorshme për udhëtimin tim, apo të pafavorshme. Iu përgjigja se kisha ndërmend të shkruaja objektivisht, siç i përket një studiuesi dhe sipas dispozitave të mija natyrale të thosha të vërtetën.
Pas një intervali, FBI më telefonoi dhe më thanë se donin të flisnin me mua sërish për të “kompletuar hetimin”. Sërish pranova dhe shkova në në qendër të qytetit te zyra e tyre, ku pata një bisedë të gjatë me të njëjtët agjentë. Pas kësaj nuk pata sesione të tjera me FBI sa kohë isha në Boston-Kembrixh, domethënë derisa shkova në Kaliforni më 1976.
1977
San Diego, Kaliforni – më 1976 e lashë Bostonin për të vajtur në San Disego, ku fillova punën si Konsulent Gjuhe në Universitetin e Kalifornisë në San Diego. Gati nëj vit më vonë, një agjent i zyrës së FBI në San Diego më thirri në telefon. Ai më tha se dëshironte të bisedonim bashkë. I thashë mirë dhe e ftova të vinte në apartamentin tim në Pacific Beach (756 Agate St., Apt.4). Ai erdhi dhe ndenji gati gjysmë ore, si m’u duk mua, por nuk më bëri asnjë pyetje.
Më pas fillova të habitesha pse iu desh të vinte. Dhe konkludova se arsyeja qe se FBI donte të më jepte të kuptoja se isha nën mbikëqyrjen e agjensisë, edhe pse kisha lëvizur nga Bostoni, ku pa dyshim e dija se mbikëqyresha.
Pas kësaj vizite nuk pata takime me agjensinë, veçse nëntë vjet më vonë, më 1986.
1986
San Diego, Kaliforni – më 1985, pas një intervali prej 23 vitesh, ndërmora një udhëtim tjetër në Shqipëri, për një vizitë shoqërore, tamam si e para më 1962.
Në maj të 1986 e zonja e apartamentit tim Margaret (në North Park, San Diego) më tha se atë ditë kishte marrë një mesazh për mua nga një Bob Evans (453-9988) për çështje pune. Megjithatë, ia ktheva thirrjen, por më thanë se atje nuk kishte njeri me këtë emër.
Disa ditë më vonë, e zonja e apartamentit më tha duke pëshpëritur se dy agjentë të FBI kishin ardhur te shtëpia e saj. Ata po më kërkonin mua, sikurse i thanë asaj, por s’kishin mundur të më gjenin. Kështu që ia lanë asaj kartat e tyre që të m’i jepte mua: Agjentët Specialë, Thomas H. Rice and John H. Allison II. Unë i thashë zonjës së shtëpisë të mos mërzitej, pastaj i telefonova Mr. Rice, i cili tha se ata donin të bisedonin me mua. E pyeta nëse mund të më thoshte se përse donin të bisedonin me mua. Ai më tha se s’mund të ma thoshte në telefon.
- Nuk kam shkelur ndonjë ligj, me sa di unë, - i thashë.
- Oh, jo, - tha ai.
Pastaj caktuam një pikëpjekje të enjten, më 29 maj 1986, ora 2 pas dite, te Guest Room [2] im, (3540 Villa Terrace, North Park, S.D.).
Ai erdhi së bashku me agjentin Allison II dhe ne folëm gati një orë e gjysmë. Ata qenë të interesuar të mësonin për udhëtimin tim në Shqipëri, dhe për këtë temë ne biseduam thuajse gjatë gjithë asaj kohe.
Me aq kortezi sa munda, u tregova atyre hapur për udhëtimin tim, ashtu sikurse kisha bërë edhe më një dyzinë nga shokët e miqtë e mi sapo u ktheva nga Shqipëria. Por ata nuk mbetën të kënaqur dhe u duk se u acaruan, mbasi e ngritën tonin më lart. Vërtet u duk qënë fillim se ata kishin marrë qëndrim kundërshtues ndaj meje, duke përdorur një gjuhë që s’e kisha pritur kurrë, veçanërisht nga shërbyesit tanë publikë.
- Ju nuk po bashkëpunoni me ne, - më tha agjenti Rice.
- A jeni besnik ndaj këtij vendi? – më pyeti agjenti Allison.
- A jeni spiun? – më pyetën më shumë se një herë.
Kur u thashë se kisha arsye që atë pyetje ta merrja si ofendim, agjenti Rice tha:
- Aq na ben, merre ofendim!
U thashë se nuk isha i detyruar t’u përgjigjesha pyetjeve të tjera, në qoftë se nuk doja. Rice m’u përgjigj aty për aty.
- Bukuri. Ne mund t’i japim fund hetimit që tani! – dhe nisi të mblidhte letrat dhe të mbyllte çantën.
Vazhduam të fjaloseshim edhe disa minuta me atë atmosferë të ngarkuar, pastaj ata u ngritën me vrull, duke folur me zemërim e duke lëshuar kërcënime.
- Do t’u bëjmë edhe një provë me poligraf.
- Do të vazhdojmë të gjurmojmë shtigjet e tua dhe do t’u shohim të kalbeni në burg! – tha agjenti Rice.
Pastaj nxori kartvizitën e tij dhe ma zgjati duke më thënë:
- Ja tek e kini kartvizitën time, - çka nënkuptonte se unë do t’i telefonoja kur të isha “gati të flisja”. Pastaj doli jashtë së bashku me Allisonin.
Unë as e vura ujët në zjarr t’i merrja në telefon, meqë s’kisha asnjë dëshirë të bëhesha subjekt i sjelljes së ashpër dhe abuzive të zyrtarëve tanë publikë. Por rreth dy javë më vonë, agjenti Rice më telefonoi dhe më tha se ata donin një sesion tjetër bisedash me mua që “të kompletonin hetimin”. Me mirësjellje nuk pranova, duke i thënë se s’kisha asgjë tjetër për të shtuar, veç atyre që ua kisha thënë me kohë. Megjithatë, unë fola për disa minuta për diskutimin që kishim pasur më 29 maj, në Dhomën time të Miqve.

Atij nuk i pëlqeu përgjigjja ime, ndaj u përpoq të më frikësonte.
- Ne do të pyesim njerëzit që u njohin juve.
- Vazhdoni, - i thashë. - Ata do të konfirmojnë ato që unë ua kam thënë me kohë.
Ky qe fundi i fjalëve të këmbyera.
*

Unleaded Gasoline Average Prices

Detroit		USA	Trend
Today Yesterday One Week Ago One Month Ago One Year Ago	3.791 3.797 3.596 3.503 2.834	3.689 3.689 3.595 3.478 2.848

Kelmëndi tokë e trimave të lirisë

"Jo doraci, por gergaci..."

Antoneta Malja

Per situata te ngjashme si te ketyre diteve te fundit, kur dhunohet nje minibashki, te vjen ndermend nje thenie qe perdoret shpesh ne zonat e veriut te vendit, se me i rrezikshem eshte "jo doraci, por gergaci", dhe qe tregon se eshte me i rrezikshem, ai qe fshihet pas tij, ai qe fut urat dhe krijon realisht probleme. Kete kam ndjere keto dite, tek kam pare nje minibashki te bllokuar me zinxhire. Nje absurd. Nje grup njerezish dhunues te nje minibashkie te kryeqytetit. Nje tufe burracesh me zinxhire ne duar, me tundje drynash, me dhune te shprehur, me rrahje gjoksesh, se "jemi ne ligji dhe bejme cfare te duam"...Keqardhje per keta burrace dhe shume madje!

Une e kuptoj se ky ishte momenti i trokitjes se fushates, ose e thene me troc, se fushata qe tashme ka nisur, kete drejtim do te kete. Nje fushate me incidente.

Ashtu sic ishte edhe rasti i fundit. Minibashkite u perkasin qytetareve te cilet jane te shokuar nga nje veprim i tille arbitrar. Atyre nuk u intereson te dine, se ata qe i vune drynin minibashkise se tyre jane kandidate aspirante per te zene karrigen e kryetarit te minibashkise, (qofte largu te mos ndodhe), ashtu si edhe nuk e besojne se dikush aty ishte i veshur edhe me petkun e deputetit. Jo! Qytetarit i intereson qe ne jeten e tij te mos kete tension te stisur. Qe te mos dhunohen zyrat e institucionet shteterore. Mendoj se do te mbetet gjate ne kujtesen e njerezve ky dhunim i paprecedente: nje minibashki e tere e lidhur me zinxhire.

Apo ndoshta se keta te ashtuquajtur burra, donin te tregonin se ata jane burra edhe para nje zonje te nderuar qe i ka sfiduar me punen dhe perkushtimin e saj, ne ndihme te qytetareve dhe te te gjithe komunitetit, nje zonje e nderuar qe sot drejton ate minibashki. Nuk e kam fjalen per dobesi, sepse nuk mund ta pranoj kurrsesi, por per me shume. Nje njeri eshte i qyteteruar kur di te sillet dhe te respektoje nje zonje. Aq me teper per nje mjeke, pedagoge,te tille si Luzhiana Abazi, qe cdo gje te arritur ne jeten e saj e ka mbi formimin dhe respektin e vetes. Sa per kujtese, vetem kaq do te mjaftonte. Me keqardhje u them se u mungon etika dhe respekti. Dhe kane probleme me veten...

Unleaded Gasoline Average Prices

Detroit		USA	Trend
Today Yesterday One Week One Month One Year	3.793 3.783 3.561 3.506 2.805	3.683 3.666 3.582 3.475 2.833

Dy llojet e autizmit dhe simptomat me të cilat shfaqet sëmundja

Materiali trashëgues i dëmtuar shkaktari kryesor i sëmundjes

Autizmi është një çrregullim i rëndë i funksioneve të trurit dhe për rrjedhojë edhe çrregullime të sjelljes njerëzore, që veçohet me një dëmtim të komunikimit, ndërveprimit dhe përfytyrimit shoqëror. Njerëzit që vuajnë nga autizmi, shpesh kanë një rreze të kufizuar interesash dhe shfaqin sjellje dhe mënyra të sjelljes përsëritëse, si dhe kundërveprime të ndryshme në mjedisin dhe rrethanat e përditshme. Autizmi shfaqet tek fëmijët para moshës tre vjeçare dhe shoqërohet me vonesa në ndërveprimet e tyre shoqërore, gjuhë, shenja apo lojëra përfytyruese. Ekzistojnë dy lloje të autizmit: sindromi i Apsbergut dhe sindromi i Kanerit. Sindromi i Apsbergut veçohet me një formë më të lehtë të simptomave të autizmit, ku edhe mundësitë për t’u shëruar janë më të mëdha. Përderisa sindromi i Kanerit veçohet më simptoma shumë të rënda të autizmit dhe ku mundësia e shërimit është minimale. Është me rëndësi shumë të madhe diagnostikimi i hershëm i autizmit dhe i diferencuar me qëllim që të merren masat përkatëse mjekësore. Po ashtu prindërit të cilët kanë fëmijë të sëmurë në këtë formë është me rëndësi njohja me simptomat e autizmit dhe llojet e diferencuara të tij.
Simptomat
Më të prekur nga kjo sëmundje janë fëmijët. Si një nga simptomat e para të autizmit është kontakti me sy, ku fëmija i largohet çdo lloj kontakti me sy me fëmijë të tjerë dhe po ashtu edhe me prindërit. Por vihen re edhe çrregullime gjatë të folurit. Mund të ndodhë që fëmija të harrojë fjalët. Nuk është në gjendje të kryejë veprime të pavarura, qan pa arsye, është i tensionuar, i shpërqendruar, ka çrregullime të gjumit, etj. Rol me rëndësi është diagnostikimi i hershëm i autizmit që në moshën 3-vjeçare, sepse terapitë do të kenë me shumë sukses sesa kur ato fillojnë me vonë.
Shkaktarët
Që në fillim duhet pasur e qartë, se mjekësia deri në ditët e sotme nuk ka mundur të identifikojë shkaktarin e autizmit, përkundër përpjekjeve të mëdha që po bëhen posaçërisht në SHBA. Prandaj kur flitet për shkaqet e autizmit duhet të kihet parasysh se kemi bëjmë vetëm me hipoteza, të cilat nuk janë të vërtetuara, por kanë një bazë shkencore. Në përgjithësi dallojmë këto teori për shkaqet e autizmit: njëra konsideron se shkaku i Autizmit është në bazë gjenetike, tjetra si shkaktar konsideron ndryshimet e trurit në fazën e hershme. Po ashtu është i pranishëm mendimi se ndryshimet biokimike që ndodhin në trurin e njeriut mund të jenë shkaktarë të Autizmit. Vështirësia e gjetjes të faktorit shkaktues ta autizmit qëndron në kompleksitetin e vetë sëmundjes, për arsye se Autizmi përfshin një pjesë të madhe të aktivitetit njerëzor, duke filluar me komunikimin (të folurit), raportet sociale-ndërnjerëzore, mundësia e kufizuar për aktivitete të pavarura. Sa i përket faktorit gjenetik si shkaktar i autizmit nuk janë prindërit ata të cilët janë "fajtorë" për gjendjen e fëmijës. Kur flitet për gjenet si shkaktarë të autizmit, ka të bëjë me faktin se materiali trashëgues (gjenet) janë të dëmtuara dhe si të tilla shkaktojnë sëmundje. Kjo ndodh edhe tek Down sindrom (mongoloizmi), ku kromozomi 21 është i trefishtë.
Trajtimi
Autizmi mendohet nganjëherë si një sëmundje e pashërueshme, megjithëse ky mendim është i diskutueshëm. Ka shumë terapi autiste me synime të ndryshme, për shembull: të përmirësimit të shëndetit dhe mirëqenies, problemeve emocionale, shqisore, vështirësive me mësimin dhe komunikimin etj.

Simptomat me të cilat shfaqet sëmundja e autizmit:

- Probleme me shikimin
- Vështirësi në të folur
- Probleme me dëgjimin dhe komunikimin
- Aftësi e kufizuar për të kryer veprime të pavarura
- Fëmija izolohet në vetvete
- Formulon me vështirësi mendimet
- Ka vështirësi në të kuptuar dhe kujtesë

Shfaqja e sindromit të kanërit dhe simptomat

Sindromi i Kanerit, mban emrin e studiuesit amerikan që bëri analizën e parë të simptomave më të cilat shfaqet ky lloj i autizmit, është i njohur edhe si autizmi i hershëm fëmijëror, për shkak të paraqitjes shumë të hershme në fëmijëri. Ky sindrom shfaqet zakonisht prej moshës 2-vjeçare, në disa raste mund të shfaqen edhe më herët, por vështirësia e diagnostikimit është shumë e madhe. Te ky lloj i autizmi fëmija në dukje i shëndoshë shfaq çrregullime në sjelljeve, komunikimin verbal apo të folur, përqendrimin, etj. Shumica e prindërve nuk dinë t’i vlerësojnë këto sjellje si jo normale, apo si diçka qa duhet konsultuar me mjekun. Vetëm kur sjelljet e fëmijës fillojnë të keqësohen atëherë prindërit i drejtohen mjekut. Por është e rëndësishme që simptomat me të cilat shfaqet sëmundja të njihen nga prindërit.

Sëmundjet kromozomike dhe sindromi Down

Përveç sëmundjeve gjenetike, ka një grup sëmundjesh kromozomike, prej nga dalin personat me sindromën down, ose të quajtur ndryshe "sindroma e mongolizmit" për shkak të formës së tërhequr të syve. Kjo sëmundje, që në gjuhen popullore quhet "prapambetje mendore", shkaktohet nga një kromozom më tepër. Personat down kane tre kromozome 21, në vend që të kenë vetëm dy. Sindroma down shfaqet më dendur te gratë shtatzëna mbi 35 vjeç. Nga 1 në 1350 raste, probabiliteti që një grua të ketë një fëmijë down me kalimin e viteve shkon në 1 në 50 raste, pas moshës 40 vjeç. Është e domosdoshme që gratë shtatzëna mbi këtë moshë, të bëjnë analizën e sëmundjes kromozomike. Nëse këto kontrolle realizohen, atëherë edhe lindjet e fëmijëve me probleme apo sindromën down zvogëlohen.

Autizmi dhe dy format me të cilat ai shfaqjet

Autizmi është paaftësi zhvilluese e përjetshme çka do të thotë e vështirë për t’u kuruar, e cila ndikon në mënyrën se si personi komunikon dhe sillet me njerëzit rreth tij. Fëmijët dhe të rriturit me autizëm kanë vështirësi në afrimitetin me të tjerët në mënyrë të thjeshtë. Në përgjithësi aftësitë e tyre për të zhvilluar shoqëri dhe aftësia e tyre për të kuptuar shprehjet emocionale të njerëzve të tjerë janë të kufizuar. Njerëzit me autizëm shpesh mund të kenë paaftësi të tjera në shikim, të dëgjuar, të folur, por çdo njeri me këtë gjendje ka vështirësi të të kuptuarit. Ekziston edhe një gjendje tjetër që quhet sindromi i Asperger, i cili i përshkruan njerëzit me lloj më të lartë të autizmit. Ndërsa sindromi tjetër i shfaqjes së autizmin është sindromi i Kanerit.

Disleksia, si shfaqen çrregullimet te fëmijët

Disleksia është mungesa e aftësisë për të mësuar dhe për të folur. Një person i prekur nga disleksia ka vështirësi në të lexuar, edhe pse ai mund të ketë inteligjencën dhe motivacionin e nevojshëm për të mësuar dhe për të lexuar. Studimet e deritanishme nuk kanë arritur akoma të zbulojnë një shkaktar të vërtetë të disleksisë, por studiuesit mendojnë së gjatë zhvillimit të fëmijës mund të ndikohet në zona të procesit të informimit në tru. Ata mendojnë së në këtë fushë një faktor ndikues është edhe gjenetika. Kjo nuk do të thotë se faktori gjenetik të jetë i trashëguar nga brezi i parë, por duhet kërkuar në rrënjët e familjes. Disleksia nuk shkaktohet nga një paaftësi fizike, siç janë problemet e shikimit apo të dëgjuarit. Personat me disleksi kanë një nivel mesatar apo mbi mesatar inteligjence.