Krijuesit, shqiptarë në Amerikë e meritojnë një festë të tyre

Bisedë me botuesin e Revistes se përmuajshme “ Kuvendi” në Michigan, Pjetër Jaku

Pjetër Jaku lindi në fshatin Mollë Kuqe të Mirditës është shkrimtar shqiptar, në Amerikë, i cili i përket brezit të ri të emigrantëve .

Ai ka mbaruar studimet në Universitetin “Luigj Gurakuqi” të Shkodrës, në degën Gjuhë dhe letërsi shqipe. Ka punuar disa vite si mësues në rrethin e Lezhës, drejtues shkolle dhe kryetar i Degës së Librit për këtë rreth (mbas viteve 90-të). Jaku ka botuar që në moshë të re në gazetat letrare të asaj periudhe, duke fituar edhe çmime në konkurse kombëtare.

Në vitin 1994 ka krijuar Shoqërinë Botuese “Kuvendi”, në qytetin e Lezhës që, deri më sot ka afro 60 tituj të botuar. Është autor i dy librave poetik “Harrimi i vetes” dhe “Ankthe” dhe disa librave studimor e publicistik. Është autor i librit voluminoz "Shqiptarët në Detroit" dhe botues i Revistës së përmuajshme, informative dhe kulturore "Kuvendi", e cila del në Detroit që nga muaj Maj i vitit 2001.

Me shkrimtarin Pjetër Jaku, bisedoi Beqir Sina, gazetari ynë në SHBA, rreth letërsisë Shqipe në Amerikë, revistës Kuvendi,libri shqip në çdo mjedis, këtu në Diasporë, dhe se :"A është duke u krijuar një individualitet në letërsinë shqipe ?", dhe ku e sheh shkrimtari Jaku këtë.........

Bota Sot : Sa tituj librash u prezantuan, nga të cilat sa tituj të rinj, në mbrëmjen kurorëzuese të “ Ditëve të Letërsisë Shqiptare” në Michigan ne vitin e kaluar, organizuar nga Revista “Kuvendi” ?

Jaku : Revista “ Kuvendi” këtë vit bën plot dhjetë vjet që organizon Ditët e Letërsisë Shqipe në Amerikë. Edhe pse vendi organizator është Michigani, një nga shtetet veriore të Amerikës, aktiviteti ka permasat e gjithë krijuesve që jetojnë e punojnë në Amerikë. Konkursi nuk i përjashton as krijuesit në Atdhe, dhe as ata që kanë emigruar në vende të tjera të botës.

Vitin e kaluar u paraqiten në ditën e dyte, ku edhe është aktiviteti kryesor, mbi 30 tituj librash të botuar vetëm gjatë vitit 2010 nga krijusit shqiptar në Amerikë. Ndonjëri, edhe pse nuk mund të vinte vete e dërgoi librin me postë, për t’u ekzpozuar në këtë aktivitet.

Bota Sot : Si u lindi ideja e organizmit të “ Ditëve të Letërsisë Shqiptare” në Michigan ?

Jaku : Ideja lindi në vitin 2001 me rastin e 130 vjetorit të lindjes së Fishtës dhe, Ditët e Letërsisë së atij viti iu kushtuan më së shumti Gjergj Fishtës dhe vepres së tij. Në këtë aktivitet na nderonte artistja e njohur e fjalës dhe këngës, Justina Aliaj.

Bota Sot : Cili është treguesi i vullnetit të organizatorëve për të ndërmarrë një aktivitet të tillë?

Jaku : Nuk ka ndonjë tregues specifik. Vullnet ka. Kur bëhët fjalë për aktivitete të tilla nuk mund të presësh interesim masiv, siç mund të ndodh në një koncert muzikor ku shkohet vetëm për t’u defryer. Po në atë vit, Revista “ Kuvendi’ i la vend të veçantë pervjetorit të Fishtës dhe këshilli botues i saj erdhi në mendimin se duhej përkujtuar disi ndryshe.

Bota Sot : Cili është aktiviti më i madh kulturor që është mbajtur tek ju ?

Jaku : Aktivitete kulturore bëhën shpesh dhe organizatorët janë emra të ndryshëm, që disa herë vijnë nga bota e biznesit. Nuk ka ndonjë organizim të mirëfilltë kulturor që ecen vit pas viti dhe pritet me kureshtje, siç janë Ditët e Letërsisë.

Bota Sot : A mund të flasim për një etapë që është kapërcyer tashmë - atë të shpërndarjes së librave shqip në çdo mjedis, këtu në Diasporë ?
Jaku : Ende jo! Nuk di që në gjithë diasporen e shqiptarëve të Amerikës të ketë një bibliotekë për të qenë, të skeduar dhe të organizuar, ku shqiptarët mund të gjejnë botimet më të reja, duke pasë lidhje edhe me botimet më të mira që qarkullojnë në libraritë shqiptare.

Bota Sot : Cilat janë marrëdhëniet e politikës, biznesit dhe shoqërisë në Diasporë me shkrimtarët, që të jenë sa më të lidhur me historinë e vendit të tyre, dhe në shërbim të tyre ?

Jaku : Politika në diasporë është e ndarë në shoqata, që fare pak u intereson të bashkëpunojnë me shkrimtarët. Biznesi ndihmon më shumë aktivitet muzikore se sa botimet dhe shkollat e gjuhës shqipe. Historia e vendit tone, sa vjen e mjegullohet, kur të rinjët shkollohen në anglisht dhe prindrit e tyre nuk kanë kohë t’u mësojnë historinë siç ua meson shkolla. Politka në atdhe duhet të tregoi më shumë kujdes ndaj këtij fenomeni.

Bota Sot : Si ndjehen shkrimtarët dhe çfarë përfitojnë bashkëatdhetarët nga kjo prirje?

Jaku : Nuk bëhët fjalë për përfitime. Përfitimi nga botimet nuk është i prekshëm dhe i mënjëhershëm, siç mund të ndodh me pikturën dhe muzikën, me vallen dhe sportin.Shkrimtarët në emigrim ndihen më të pambrojturit. Në atdhe, ku tashmë atdheu është edhe në diasporë nëpërmnjet valëve televizive, veprat e tyre as nuk lajmërohen në mediat e atjeshme, të cilat shihen edhe këtu. Duhet t’u lutesh, ose të paguash për të lajmëruar një botim të ri. Politika dhe përkrahja e shkrimtarëve është denigruese. Në tregun e librit gjenë vetëm autorë të huaj, të cilët edhe media i reklamon pa kufizim minutazhi.

Bota Sot : A ju duket sikur ka një superprodhim të librave sot në botën shqiptare ? Dhe ende nuk është ambienti i botimi i sistemuar me rregulla të rrepta të botimit, por gjithsesi kjo lloj sasie do të bëjë të mundur edhe seleksionimin e një letërsie sa më të mirë ?

Jaku : E vërtetë, ka! Ndërmjet librit dhe lexuesit duhet të veproi kritika, e cila sot për sot mungon. Të orientosh lexuesin është jo vetëm një detyrim moral, por edhe shtetror. Pse ta lësh lexuesin të rropatet dhe ta bjerrë kohën me libra ( jo vepra ) që janë shumë më pak se mediokre, kur ekziston mundësia, t’i ndash vlerat nga antivlerat. Disa botime vetëm sa kalojnë derën e shtypshkronjës…

Bota Sot : A ka në Diasporë disa poetë dhe shkrimtarë shumë interesant dhe shumë të mirë në paraqitjen e tyre, me librin e parë të dytë e me radhë... ?

Jaku : Po , ka! Biles ka ndonjërin, që ende nuk ka botuar as libër të parë. Dhe ky është Aurel Vukpalaj, që jeton e punon prej vitesh në New York . Revista “ Kuvendi” i ka publikuar poezitë e tij. Këtu në diasporë po rendet pas numrit të librave dhe jo vlerave të tyre. Ka sish që kanë shtypur dhjetra tituj, duke ardhur prej hiçit, pa dëshmuar pikë talenti. Ndërsa, afër moshës 50 vjeçare dhe pa botuar qoftë një poezi të vetme deri në vitet dymijë, vetëthirren shkrimtarë. Pa përmendur shkrimtarët e njohur Fatos Kongoli e Naum Prifti, ka edhe ndonjë të brezit të mesëm, pak më të rinj se këta, që bëjnë letërsi të pranueshme. Këtu mund të përmendim poetët Alfons Grishaj, Nexhip Ejupi, Iliriana Sulkuqi, Albana Mëlyshi, Elinda Marku dhe prozatoren Diana Gëllci.

Bota Sot : Nga pikëpamja e problemeve me të cilat ballafaqohet sot letërsia jonë, a ka diferencime dhe, pse "anatemohen" gjithmonë krijuesit e rinjë dhe nuk inkurajohen - pavarësisht moshës së tyre, dhe kohës që kanë zgjedhur ata në Diasporë?

Jaku : Pse duhet të ketë diferencime dhe nga kush? Diferencimet i bën lexuesi dhe ai nuk mund të paragjykohet. Ka edhe krijues që kanë shkruar, një , dy ose një cikël poetik të mirë, por që nuk përbëjnë individualitet krijues, edhe pse i trumbetojnë më të madhe “ punët’ e tyre.

Bota Sot : A është duke u krijuar një individualitet në letërsinë shqipe dhe ku e sheh ti këtë?

Jaku : Individualitete mund të ketë më shumë se një! Tashmë Fatos Kongoli është një nga prozatorët që njihet e lexohet jo vetëm në shqip, Ardian Kycyku shkruan një prozë krejt bashkëkohore në një paraqitje të veçantë dhe origjinale ne dy gjuhe te huaje perveç shqipes ( rumanisht dhe italisht). Pa përmendur këtu Visar Zhitin e Mimoza Ahmetin…

Bota Sot : Së fundi, çdo të ketë të re këtë vit në Ditët e Letërsisë Shqipe të Michiganit?

Jaku : Si dhe në vitet e mëparshme, këto dy ditë do të jenë datat 29 dhe 30 Tetor 2011. Në këtë aktivitet mendohet të marrin pjesë krijues nga disa shtete të Amerikës. Do të ketë një konkurs dhe një shpërblim. Shkurt: do të jenë dy ditë vetëm të krijuesve të letërsisë. I meritojnë dy ditë në vit!

Meritojnë edhe mbështetjen më të madhe nga ata që kanë mundësi të sponsorizojnë sado pak këtë aktivitet, tashmë të njohur.

Bisedoi: Beqir Sina

22 Gusht 2011