BOSTON - MASSACHUSSTES : 11 vjet më parë ,saktësisht në mars të viti 1999, shkrimtari, publicisti dhe komentatori i njohur sportiv, Skifter Këllici, la Shqipërinë dhe mori rrugën e mërgimit, në Boston të SHBA-së. La Bibliotekën Kombëtare, që u bë shtëpia e tij e dytë, la kameran dhe mikrofonin sportiv, për të filluar një jetë të re të panjohur dhe plot të papritura. Ai jeton prej vitesh së bashku me familjen e tij në "kryeqytetin" e kolonive të para të emigrantëve shqiptarë në Bostonin e Nolit, siç e njohim ne shqiptarët këtë qytet.
Në këtë intervistë me gazetarin tonë Beqir Sina në SHBA-ës, fletë për jetën e tij në Shqipëri dhe më pas në SHBA-ës si shkrimtar, publicist dhe komentator i njohur sportiv.
: Përse Skifter?
Skifter Këllici : - Fundi i viteve ’90-të,sic dihet, qe shumë i vështirë në Shqipëri.M’u duk se duke shkruar mbi 20 libra ,romane,si “Atentat në Paris’,”Pas gjurmëve”,(për fëmijë),vëllime me tregime,si “Një ndodhi në stadium”,”Zërat e jetës”, libra publicistikë sportivë,”Si histori e futbollit”.”Yjet e futbollit botëror”,kisha përfunduar krejtësisht ciklin tim krijues, për të filluar kështu një jetë të vështirë, kryesisht për të siguruar të ardhmen e djalit tim te vetëm,Maldi, që kishte pasion për kitarë, instrument pë për të cilin nuk kishte specialitet në Shqipëri.
-Por koha tregoi se cikli krijues nuk kishte mbaruar, sepse ti gjatë këtyre 11 vjetëve të mërgimit amerikan,ke botuar romane,si “Të korruptuarit” për situatën e sotme në Shqipëri,”Festivali i njëmbëdhjetë”,kushtuar kësaj ngjarjeje kaq tragjke në vitin 1972, të cilin diktatori Enver Hoxha e përdori si shkas për të nisur sulmin e tij të egër ndaj kulturës dhe artit tonë,si dhe cikle “dossier” për probleme në fushën e letërsisë, arteve, gjuhës, historisë e sportit, të botuara thuajse në tërë shtypin tonë dhe në gazetat e diasporës, “Illyria” dhe “Bota Sot”, që nga viti 1999 e deri tani.
-Nuk e kisha menduar kurrë që këtu në Boston, ku merrem me një punë që nuk ka të bëjë fare më gazetarinë, a letërsinë, të shkruaj mbi 500 faqe cikle “dosisier”, sic vë në dukje ti.Por, sic duket, shuëmë ngjarje nga përvoja ime si gazetar dhe shkrimtar, të hasura gjatë kërkimeve në Arkivin e Shtetit dhe Bibliotekën Kombëtare në Tiranë,si Konferenca e Tiranës, qe u shtyp në mënyrën më mizore nga Enver Hoxha,ngjarje në Radio Tirana,si arrestimi më 1963 dhe dënimi me vdekje i gazetërve të saj Fadil Kokomani dhe Vangjeël Lezho pas disa vitesh,Festivali i 11-të i Këngës më 1972, që e kam përjetur si gazetar në RTVSH, kujtime nga jeta e komentatorit të madh sportiv, Anton Mazreku,të Ballkaniadës së vitit 1946, ku Shqipëria u shpall kampione e shumë të tjera, më shtynë që të shkruaj cikle “dossier” që besoj se kanë ndricuar edhe më shumë këto ngjarje të rëndësishme në një këndvëshrim tjetër,pa pretenduar se kam nxjerrë në pah fakte të reja në histori,letërsi a gjuhësi.
: -Sidoqoftë, pa e tepruar, me këto cikle “dossier” e artikuj të tjerë,mund të them me plot gojë se je nga publicistët më të shquar të këtyrë viteve të fundit.
Skifter Këllici : -E besoj,po të marrim parasysh së kështu më kanë thënë edhe kolegë të tjerë, ndër të cilët kolegu im,publicisti i njohur, Marash Hajati,i cili një nga librat e tij publicistikë,ma dhuroi vitin e kaluar,mos ma merr për mungesë modestie, me përkushtimkn si “…një nga penat më të shquara në publicistië”.
: -Por, ndonëse je marrë më këtë zhanër që sot kultivohet me sukses nga gazetarë dhe publicistë të tjerë, nuk ke lënë pas dore edhe krijimtarinë artistike.Në intervista që kë dhenë në shtyp edhe në radiotelevizione, sic më thonë edhe kolegë nga Tirana, ti ke shkruar dhe botuar edhe vepra të tjera.Ndër to do të përmend romanin “Dashuri e gdhdedur në shkëmb” me tëmë ilire.
Skifter Këllici : -Të them të drejtën, nuk kisha menduar kurrë që do të shkruja këtu në mërgim letërsi të mirëfilltë artistike.Por nuk ndodhi kështu.Bazuar në disa motive të novelës së njohur “Tej kaltërsive” të shkrimtarit Bilal Xhaferi, që ka vdekur më 1987 në Cikago,madje ka një version që është vrarë nga njërëz të Sigurimit të Shtetit, të ardhur enkas në SHBA,shkrova romanin e mësipërm,që u botua më 2007.Më vjen shumë mirë që njerëz të njohur të letërsisë dhe arteve, studiues,kritikë, e kanë vlerësuar këtë roman si një ndër veprat më të rëndësishme të letërsisë me temë historike.Eshtë nder për mua dhe, për më tepër, për Bilal Xhaferin, një ndër shkrimtarët dhe poetët më të mirë shqiptarë, i cili do të kishte arritur maja edhe më të larta, po të kishte qenë gjallë, sepse do të ishte sot 75 vjec.
: -Siç ke përmendur në intervista ke shkruar edhe romane me temë amerikane.
Skifter Këllici : -Po. Êshtë një dukuri që nuk e kisha menduar kurrë.Por 11 vjet të kaluara këtu në Amerikë mund të them se më kanë dhënë mundësi të njoh jo pak jetën dhe psikologjinë amerikane.Kështu kam shkruar romanin “Dashuria e shurdhememecit Kent”, ku përshkruaj dramën e një njeriu të vetmuar dhe fatkeq.Pr. dr.Eshref Ymeri, publicist dhe autorë fjalorësh,që ka lexuar dorëshkrimin, e ka krahasuar këtë personazh me Akakij Akakijevicin, heroin e njohur të Gogolit në novelën “Kapota” (“Manteli”), që është botuar edhe në gjuhën shqipe.Besoj se romani do të botohet nga së shpejti nga “Toena”.
: -Në dosierin “11 shtatori 2001 në përjetimet e një shqiptari”, botuar në shtypin e Tiranës,ke përmendur se nga kjo tragjedi mbarëbotërore je frymëzuar për të shkruar një roman.
Skifter Këllici : -Po, kam shkruar romanin me titull “Shtatori gjëmës së madhe”, kushtuar tre shqiptarëve nga trojet tona në Malin e Zi që humbën jetën midis 3000 të tjerëve në tragjedinë e 11 shtatorit.Pres që ndonjë shtëpi botuese ta marrë në shqyrtim.
: -Kur përmendet emri yt, shumëkush ka parasysh komentatorin e njohur të futbollit në Radio dhe Televizion deri më 1999.
Skifter Këllici :-Do të doja që krahas kësaj njohjeje në fushë e gazetarisë radiotelevizive të kisha po atë popullaritet edhe në letërsi. Por, ja që kjo, për fat të keq nuk ka ndodhur dhe nuk di a do të ndodhë.
: -Duke mbetur të kjo temë, si ndodhi që gjatë viteve të diktaturës je dukur dhe zhdukur nga ekrani sportiv.
Skifter Këllici : -Eshtë histori e gjatë,dramatiko-komike.Në vitet 70- të me mua mor drejtiri pedant dhe konservator Thanas Nano, që thoshte se u ngjaja komentatorëve italianë dhe kështu më hoqi nga ekrani sportiv.Por më 1986 u zhduka përsëri nga kamera dhe nga komentimi i ndeshjeve ndërkombëtare të futbollit në TVSH .Më pas, më 1991, një nga ish-drejtuesit kryesorë të RTVSH-së më shpjegoi se isha hequr atëherë me urdhër të Ramiz Alisë .E habitshme,por ja që është e ërtetetë.Duket se edhe ai gjykonte me metrin e Thanas Nanos, që aso kohe ishte prej 10 vjetësh në pension.Sot kjo tigëllon e habitshme, po të hamendësosh sikur presidentit Obama t’i shkrepte në kokë që në CNN,në këtë gjigand televiziv në Amerikë, të hiqej nga kamera X ose Y komentator.Drejtuesit e CNN-së do t’i thonin presidentit të merrej me punët e tij se kjo ishte komptencë e tyre.
: -Po me kolegët e tjerë sportivë si ke shkuar?
Skifter Këllici : -Koleëgë të mi kanë qenë Anton Mazreku,babai i mikrofonit dhe gazetarisë sportive dhe pasuesi i parë i tij , Ismet Bellova.Me ta kam shkuar shumë mirë.Por, për fat të keq, në vitet 80-të u gjendën nja dy “mikrofonistë, a kameranistë sportivë”, sidomos njeri- V.G., cili ka rreth 40 vjetë në mikrofon dhe përdor ende 14 fjalë dhe… 25 përqind të tyre, ose, më saktë, 15 fjalë pa një cerek, sic e kam theksuar edhe ne një shkrim të kohëve të fundit,i cili, duke vuajtur nga kompleksi i inferioritetit, pati bërë c’është e mundur të më pengonte në mikrofon dhe kamera.Dhe të mendosh se isha unë që e futa në këtë rrugë këtë “komentator sportiv” që deri tani nuk ka botuar jo më libër sportive, por as artikuj për të qenë, pale që të lexojë libra të tillë edhe në gjuhë të huaja.
: -Të kthehemi te letërsia.Cilat vepra të bëjnë të jesh krenar?
Skifter Këllici :-Romani “Atentat në Paris’,për fëmijë- novela “Kujtimet e mëhallës së vjetër” dhe romani “Pas gjurmëve”, i cili është ekranizuar edhe nga Kinostudioja “Shqipëria e Re”, me regjisore Xhanfise Kekon, dhe ka fituar cmimin e tretë në Festivalin Ndërkomëtar të Filmit për Fëmjë në Xhifoni, (Itali), midis 95 fimash nga 75 vende të botës.Romanin”Atentat në Paris” e kam ripunuar dhe besoj se po të botohet, do të jetë ndër veprat më të mira me temë historike.
: -Cili është shkrimtari që adhuroni më shumë?
Skifter Këllici, -Ismail Kadarea.Nga ai kam mësuar të shkruaj, besoj mirë.
: -Sa ka ndikuar gazetaria në formimin tend si shkrimtar.
Skifter Këllici :-Nuk ka ndikuar shumë, sepse unë gjatë kohës që kam punuar si gazetar në Radio dhe pastaj në TVSH,duke u marrë kryesisht me emisione artistike e sportive, nuk kam lëvizur shumë nëpër Shqipëri. Madje, mund të them se gazetaria sportive më ka penguar që të jem shkrimtar edhe më mirë, sepse ma marrë shumë kohë, me lexime, studime e vepra publicistike sportive që përmenda më sipër.Dhe, anasjelltas, po të mos kisha qenë shkrimtar, do të kisha dhënë më shumë vepra me temë sportive.Por nuk jam i penduar për këtë.
: -A ke shkruar vepra skematike?
Skifter Këllici : -Si shumë shkrimtarë të tjerë .I tillë është romami ”Nën harqet e zjarrta”,(1979), kushtuar klasës punëtore, bazuar në parimet e realizmit socialist, që duhet harruar.Por në publicistikë, sidomos ciklet “dossier”dhe vepra “Historia e Radiotelevizionit Shqiptar”(1938-1990), besoj se do të mbeten për vlerat që kanë .
: -Cili është libri i radhës që pret të botosh?
Skifter Këllici : -Më mirë, cilët janë librat e radhës, sepse janë disa,vecse të shkruar në vite të ndryshme:“Qeni i kampit të përqendrimit”,roman humoristiko-tragjik,që është planifikuar të botohet nga Shtëpia Botuese “Faik Konica” në Prishtinë, romani “Historia e një vdekeje të vonuar”, kushtuar rënies së komunizmit, më 1991, që pres të botojë Shtëpia Botuese “Buzuku”, po në Prishtinë dhe romanet me temë amerikane,vecanërisht romani “Shtatori i gjëmës së madhe”.
: -Po shkrime të tjera sportive?
Skifter Këllici : -Kam botuar para disa muajsh në “Albania”18 artikuj për botërorët e futbollit nga viti 1930 deri më 2006 me kujtime të Nando Martelinit,komentatorit të madh italian,të Anton Mazrekut dhe me kujtime të miat.Botoj hera herës fejtone edhe në gazetën “Sporti Shqiptar “ të krijuar nga vetë Anton Mazreku, më 1935 dhe më duket se jam edhe unë nga ata që vazhdoj përvojën e tij të vyer në këtë fushë,pra duke mbetur së pari gazetar dhe komentator sportiv e pastaj shkrimtar.
Intervistë nga Beqir Sina,Nju Jork
No comments:
Post a Comment