Myftaraj: Lidhjen mes Kadaresë dhe Bulkut e zbuloi Helena Kadare

 Denis Dedej
“Unë nuk kam thënë se Rajmonda Bulku ka qenë e dashura e Ismail Kadaresë. Unë kam bërë një investigim të veprës së Ismail Kadare mbi bazën e librit të Zonjës Kadare. Unë përdor çelësin e mrekullueshëm dhe interesant që na ka ofruar Zonja e nderuar Helena Kadare”. Kështu e shpjegon gazetari Kastriot Myftaraj shkrimin e botuar prej tij në shtypin e shkruar ku aludon për një lidhje mes shkrimtarit Ismail Kadare dhe aktores Rajmonda Bulku. Në një intervistë për “Shekullin” ai komenton padinë për shpifje që Rajmonda Bulku ka bërë në gjykatë dhe tregon mënyrën se si do të mbrohet prej saj. Në lidhje me vetë Ismail Kadarenë, Myftaraj pohon se do ta thërrasë si dëshmitar në gjyq dhe do ta pyesë për librin.

Zoti Myftaraj, pas publikimit të librit të Helena Kadare, ju keni hedhur disa pretendime mbi femrat që përfliten në libër se mund të jenë të dashurat e atij. Ku i bazoni këto pretendime?
Ajo që bëj unë është thjesht se përdor çelësin e mrekullueshëm dhe interesant që na ka ofruar Zonja e nderuar Helena Kadare, me librin e saj të fundit me kujtime, ku Zonja Kadare na thotë se burri i saj e kishte zakon që të dashurat e tij t’i projektonte tek personazhet femra të librave të tij. Zonja Kadare na pohon se ka bërë kërkime në librat e Kadaresë për të zbuluar se cilat nga të dashurat e tij qëndronin pas personazheve-femra. Unë nuk bëj gjë tjetër veçse vazhdoj dhe thelloj kërkimin që ka nisur Zonja Kadare. Sipas çelësit që na ka ofruar Zonja Kadare, unë shqyrtoj ndër të tjera librin e Ismail Kadaresë “E penguara”, me këtë rast arrij në përfundimet që i kam bërë publike në shkrimin tim. Gjithsesi më duhet të pohoj me keqardhje se kishte një mënyrë të foluri dhe të shprehuri para ditës së martë, kur Zonja Bulku më paditi për shpifje dhe më quajti publikisht shpifës dhe ka një tjetër mënyrë tani e tutje.

Çfarë mund të na thoni diçka më shumë për këto akuza?
Ajo që mund të them më shumë është se Zonja Bulku, ndonëse sjell një paragraf të gjatë nga shkrimi im, për të cilin pretendon se përmban të pavërteta, nuk thotë asgjë se ku konsistojnë këto të pavërteta. Unë në paragrafin tim nuk them se Bulku ka qenë dashnorja e Ismail Kadaresë, por se ai pohon një dashuri të tij, çka është një gjë krejt tjetër. Unë them se të dhënat e personazhit të Migenës i korrespondojnë Rajmonda Bulkut. Zonja Bulku nuk mohon asnjë nga detajet që sjell unë në shkrimin tim. Në gjyq unë do të pyes Zonjën Bulku se çfarë është e pavërtetë. A është e pavërtetë që romani i Kadaresë “E penguara” bazohet në një histori reale, ku një nga protagonistët është Zonja Bulku? Për këtë gjë ka pohime publike nga persona të lidhur me këtë histori dhe nga vetë Zonja Bulku. Zonja Bulku ka të drejtë të flasë çfarë të dojë në gazeta, por në momentin që i drejtohet gjykatës ajo konsumon vepra penale të përcaktuara saktësisht në Kodin Penal. Nëse nuk është e vërtetë që zonja Bulku ka qenë dashnorja e Ismail Kadaresë, atëherë ajo me rastin e botimit të librit të Zonjës Kadare, ka detyrimin që të padisë Ismail Kadarenë dhe të kërkojë ndalimin e librit të tij. Për këtë kemi edhe një praktikë në jurisprudencën e vendeve të Bashkimit Europian, me romanin “Mefisto”, i cili është botuar edhe në Shqipëri. Në romanin “Mefisto” të shkrimtarit të njohur gjerman Klaus Mann pas personazhit kryesor qëndron një person real, artisti Gustaf Grudgens (1899-1963). Ky roman u botua në Gjermani në vitin 1956. Shtëpia botuese që kishte botuar librin pas vdekjes së autorit (Klaus Mann kishte vdekur në 1949) u padit duke u kërkuar ndalimi i librit, gjë që edhe u arrit. Vendimi i të tre shkallëve u konfirmua edhe nga Gjykata Kushtetuese e Gjermanisë, në 1971. Nuk u paditën gazetarët që gjetën ngjashmëritë mes personazhit kryesor të romanit, dhe z. Grudgens, por u padit shtëpia botuese, në mungesë të autorit tashmë të vdekur. Zonja Bulku bën të kundërtën. Pra, Zonja Bulku, qartësisht bën lojën e Ismail Kadaresë dhe jo të vetën. Zonja Bulku pohon edhe atëherë kur mohon.

Zonja Bulku pretendon se ju keni shpifur ndaj saj…
Unë nuk kam bërë akuza ndaj Zonjës Bulku, thjesht kam tërhequr vëmendjen e Zonjës Kadare në librin “E penguara”, sipas çelësit që na ofron Zonja Kadare. Në gjykatë do të jem në një pozitë shumë komode, se unë kam bërë një investigim të veprës së Ismail Kadare mbi bazën e librit të Zonjës Kadare. Nëse unë do të kisha thënë në shkrim se Rajmonda Bulku ka qenë dashnorja e Ismail Kadaresë, ky do të ishte spekulim. Unë thjesht kam vënë re se Ismail Kadare e pohon këtë gjë. Por tashmë që unë jam paditur si shpifës, thjesht për faktin se kam vënë në dukje se si Kadare pohon një dashuri të tij, atëherë ka një mënyrë tjetër të foluri. Mbrojtja ime konsiston në katër shtylla, që varësisht dëshirës së atyre që duan të manipulojnë procesin mund të kthehen edhe në katër “armë të shkatërrimit në masë”: a) Libri i Helena Kadare. b) Libri i Ismail Kadare. c) Faktet e jetës së Bulkut. d) Dallimi mes marrëdhënieve publike dhe marrëdhënieve juridike. Libri i Helena Kadare, libri i Ismail Kadare, artikulli im i përkasin sferës së marrëdhënieve publike, ku detajet, pohimet, përbëjnë fakte që qarkullojnë në debatin publik. Zonja Kadare e futi çështjen e marrëdhënieve jashtëmartesore të burrit të saj në debatin publik. Në debatin publik nuk operohet me kategori juridike, si në marrëdhëniet juridike, pra gjykata nuk mund të kërkojë që unë të sjell një deklaratë të noterizuar të Ismail Kadaresë, ku ai të pohojë se ka pasur dashnore Rajmonda Bulkun. Në rast se gjykatësi do të bëjë përpjekje që ta kalojë çështjen nga sfera e marrëdhënieve publike në atë të marrëdhënieve juridike, ai do të marrë përsipër përgjegjësinë për daljen totalisht jashtë atributeve që i jep ligji, me të gjitha pasojat që vijnë nga kjo. Unë kam të drejtë që të paragjykoj çështjen se Gjykata ka kompromentuar procesin e rregullt gjyqësor, që është detyrim kushtetues, duke hedhur çështjen në short ditën e depozitimit nga Zonja Bulku, çka është një praktikë shumë e rrallë në gjykatë, dhe rastet kur ka ndodhur nuk përbëjnë rekorde që e nderojnë drejtësinë shqiptare.

Aktorja ju ka paditur për shpifje pas pretendimeve tuaja. Si do të mbroheni në gjykatë?
Unë thjesht kam tërhequr vëmendjen e Zonjës Kadare mbi faktin se emri i personit real që po kërkonte pas personazhit, në një rast, ishte shumë më transparent në botimin e parë të librit “Dimri i Madh”, që është “Dimri i Vetmisë së Madhe”. Tani i përket zonjës Kadare që ta konsiderojë ose jo, në ribotimin e librit, këtë të dhënë.

Po me vetë Ismail Kadarenë keni pasur kontakte në lidhje me pretendimet që ju keni shprehur?
Me Ismail Kadarenë do të kem kontakt kur t’i drejtoj pyetje gjatë seancës gjyqësore mbi librin e tij.


Helena Kadare: Si e kapa Ismailin me balerinën
Në librin e saj autobiografik Helena Kadare përmend një rast kur e ka kapur të shoqin në flagrancë duke u puthur me një vajzë të re që nuk e njihte. Madje e kishte parë edhe e ëma e saj, vjehrra e Ismail Kadares, por ky i fundit me arrogancë kishte mohuar gjithçka. Grindja kishte përfunduar me largimin e Helenës nga shtëpia. Helena Kadare thotë se vajza ishte një balerinë ndërsa Myftaraj shkon edhe më tej duke përmendur emrin e saj.

Helena Kadare
“Një incident i rëndë ndërkaq ndodhi në dhjetor të vitit 1969, në ditëlindjen e Gresës. Në apartamentin tonë kishim ftuar, përveç familjarëve, shumë miq të njohur. Bëheshin rreth 40 veta. Megjithëse vendi ishte shumë i ngushtë, ishte bukur. Hajet e pijet i kishim shtruar në dy tryeza të mëdha në dhomën tonë të gjumit, që e kishim boshatisur nga mobiliet dhe në gjysmën tjetër të apartamentit, njerëzit vërtiteshin e vallëzonin.
Aty pas mesnate, fare rastësisht vura re fytyrën e nënës sime tepër të shqetësuar. E pyeta ç’kishte, por ajo nuk m’u përgjigj. Kërkova me sy Is, që e kisha humbur nga sytë për njëfarë kohe, gjersa e gjeta në një kënd të aneksit të kuzhinës, që bënte sikur vallëzonte me një vajzë, por në të vërtetë ishin përqafuar e po putheshin. Tronditja ishte e jashtëzakonshme. I hoqa sytë dhe u largova tutje, nga tmerri se mos e gjente njeri në atë gjendje. E gjeta nënën, por s’kisha nevojë t’ia thosha ç’kisha parë, se ajo ma preu fjalën: Lëre, lëre. E pashë dhe unë, m’u nxi jeta.
Is e kishte lënë më në fund këndin ku ishte dhe qe futur bashkë me partneren midis të tjerëve. Ai vallëzonte zakonisht bukur, por s’më kishte qëlluar të shihja një partnere që t’i përshtatej aq mirë. Me bisht të syrit u përpoqa të gjej se ç’qe ajo vajzë apo grua, që, te këndi i kuzhinës, ndriçuar vetëm nga një abazhur vënë përdhe, nuk e kisha dalluar dot. Vajza ishte një bionde simpatike, elegante dhe krejtësisht e panjohur.
Më erdhi të thërrisja: nga kishte mbirë kjo femër, kush e kishte ftuar dhe si guxonte të sillej ashtu?
Im vëlla, Berti, që gjithashtu kishte vënë re sjelljen e Is, më tërhoqi mënjanë.
-Është një balerinë e Teatrit të Operës, më tha. E ka sjellë me vete ai tutkuni, shoku im, Xhelali. Xhelati, balerin dhe ai, në Teatrin e Operës, ishte shok i vjetër i tim vëllai. Besnik, i sjellshëm dhe fjalëmbël si rrallëkush. Edhe ai u përpoq të shfajësohej dhe ta zhdramatizonte gjendjen.
- E mi goc, foli tironse, si zakonisht, mos e boj kaq të modhe. Ka kthy tjetri dy gota dhe ka ardh në qejf.
- Ik, more horr, i thashë në një mënyrë të vrazhdë, siç s’kisha folur kurrë ndonjëherë. Nuk e gjeja dot nëse të tjerët e kishin vënë re se ç’kishte ndodhur. Fyerja më dukej e padurueshme. Pas pak pashë Is. Kaloi përbri me ca sy si i verbër.
-Mbaje një çikë veten, i thashë.
Ai m’u kthye si i habitur.
-Çfarë?
-Mbaje një çikë veten, përsërita, dhe mos bëj marrëzira. -S’të marr vesh, tha dhe vuri dorën te tëmthi, siç bëjnë njerëzit kur duan të thonë: mos ke luajtur?
Kjo m’u duk kulmi i poshtërsisë. Nuk mund ta prisja kurrë një sjellje të tillë prej tij. I vetmi justifikim ishte po të qe i dehur. E keqja ishte se Is e duronte shumë pijen. Edhe kur dehej, gjë që kishte qëlluar shumë rrallë, nuk kuptohej fare. Nuk i merreshin këmbët, as goja.
-Ç’ishte ajo femër? Thashë sapo mbetëm vetëm.
Ai bëri sikur nuk e kuptonte ku e kisha fjalën.
-Mor mashtrues, i thashë, duke u dridhur nga zemërimi i qëndrimit të tij. Unë të pashë me sytë e mi kur po putheshe me të.
-S’është e vërtetë, më tha, në mënyrën më të pafytyrë që mund të bëhej.
E shava me ca fjalë, që nuk besoja kurrë se do të përdoreshin në shtëpinë tonë. Për çudi, atij nuk i bënin asnjë përshtypje. I thashë prapë se i kisha parë me sytë e mi te këndi i aneksit të kuzhinës kur po putheshin.
-Mashtrues, i thirra prapë. Si kujton se mund të ma hedhësh me këto profka?
Por ai ngulte këmbë si mushka. Sipas tij, ai s’kishte asnjë faj. Ishte ajo që e kishte përqafuar gjatë vallëzimit dhe e kishte puthur. Kështu që ai s’kishte ç’të bënte. O Zot, mendoja, si kishte mundësi që ky njeri të ishte vërtet kaq i pafytyrë? Ku e gjente këtë gjakftohtësi e këtë cinizëm të mbrapshtë?!…
I thashë që le t’ia hidhte ndonjë tjetri ato dokrra. Ai m’u përgjigj se unë s’kuptoja asgjë nga bota dhe s’do mend, ashtu do të ndodhte gjersa shoqërohesha me ca gra, që e kishin mendjen të shkurtër. Kjo fyerje për shoqet e mia, fyerje që përsëritej prej vitesh, tani m’u duk se kishte arritur në kulmin e abuzimit… Ngrita dorën ta qëlloj, por, e pamësuar me këtë, nuk e mata si duhet dhe goditja më shkoi huq. Ai qëndroi si i ngrirë. Në çast u tmerrova dhe kujtova se do të më godiste dhe ai. Me aq sa e njihja, kisha bindjen se nuk do ta kishte të vështirë të ma kthente. Por, për çudinë time, nuk lëvizi fare. U largua në dhomën tjetër dhe grindja u mbyll. Të nesërmen, pa pritur që të zgjohej, mora vajzën, mora dhe një valixhe me plaçka dhe u nisa në Elbasan…”
Kastriot Myftaraj
“Helena Kadare në librin e saj me kujtime flet për dashurinë e Ismail Kadaresë me një balerinë të Teatrit të Operas dhe Baletit të Tiranës, gjë të cilën ajo e mësoi në 1969. Pak vite më vonë u botua romani i Ismail Kadaresë, “Nëntori i një kryeqyteti”, i cili bëri bujë për shkak se në të kishte një tjetër mise en abyme. Në roman, ngjarjet e të cilit zhvillohen në 1944, tregohet historia e dashurisë mes shkrimtarit Adrian Guma dhe spikeres kryesore të Radio Tiranës, e cila në roman quhet Miriam Morina. Por, Miriam Morina ishte emri i një balerine shumë të njohur në Tiranë, në kohën që u botua libri…”

Myftaraj: Kadare akuzoi Helenën si agjente të sigurimit
Gazetari Kastriot Myftaraj pretendon se libri i Helena Kadare ka shkruar autobiografinë e saj në shenjë hakmarrje ndaj të shoqit që e ka akuzuar si agjente e sigurimit të shtetit. Sipas tij, në librin “E penguara”, Kadare shpjegon se si e shoqja ishte infiltruar nga ministri i Brendshëm në mënyrë që ta kontrollonte.
Ja si e shpjegon Myftaraj këtë gjë:
“…49 vjet më pas, në librin “E penguara”, Ismail Kadare, praktikisht, e akuzoi Helenën se ajo kishte qenë agjente e Sigurimit të Shtetit, e ngarkuar për ta survejuar bashkëshortin. Në romanin “E penguara”, që e kam përmendur më lart, ka një fragment ku rrëfehet për Prijësin (Enver Hoxha), të cilit i vjen një kërkesë: “Ishte një shkresë shoqëruese e ministrit të Brendshëm. Kërkohej leja për të bërë bashkëpunëtore mikeshën, dhe me sa dukej, gruan e ardhshme të Rudian St., stazhiere tani për tani në Austri. Me qëllim, sipas idesë së njohur të Prijsit, mbrojtjen e dramaturgut”. (Ismail Kadare, Vepra, vol. 17, Shtëpia botuese “Onufri”, Tiranë 2009, f. 535). Pas personazhit të Rudian St., siç kam treguar më lart, qëndron vetë Ismail Kadare, gjë që bëhet krejt e qartë kur thuhet në roman se Rudian St., është autori i romanit “Dimri i Suferinës së Madhe”- aluzion krejt i qartë për librin “Dimri i Vetmisë së Madhe”. Kështu, Ismail Kadare, në vitin 2009, 49 vite pas njohjes me gruan, dhe pas 46 vitesh martesë, e akuzoi bashkëshorten e vet, Helenën, se ajo i kishte rënë pas shortit të hedhur nga Sigurimi i Shtetit, dhe se që kur u njohën kishte qenë agjente e Sigurimit të Shtetit, e cila e kishte spiunuar gjatë gjithë kohës. Pikërisht akuza e mësipërme e ka zemëruar aq shumë Helenën sa e bëri të shkruajë në kujtimet e veta për tradhtitë e Isit ndaj saj…”

* * *

Padia, Bulku: Gazetari shpifi. Myftaraj: Tërhiq padinë brenda 72 orësh
Luis Tanushi
Deputetja e Partisë Demokratike, Rajmonda Bulku ka shpjeguar dje detaje të padisë që ka bërë në gjykatë kundër gazetarit Kastriot Myftaraj, i cili e ka cilësuar si e dashura e Ismail Kadaresë. E kontaktuar nga “Shekulli”, Bulku tha se e ka marrë si një fyerje personale, familjare dhe shoqërore dhe si të tillë nuk mund ta pranonte. Ndërkohë vetë Myftaraj i kontaktuar nga “Shekulli” i ka qëndruar asaj që ka botuar në gazetë duke thënë se gjithçka është e vërtetë dhe se Rajmonda Bulku ka qenë e dashura e Ismail Kadare.
Bulku
“Deklaratat e Kastriot Myftarajt janë një shpifje. Unë pretendoj në bazë të të drejtave të mia dhe që sigurisht, janë të drejta ligjore, që drejtësia të vihet në vend dhe të tregohet se shpifja ka një ndjekje penale. Nuk është kollaj të shpifësh. Shpifja është thashethem, shpifja është ndjekje penale. Unë këtë kam bërë”,- tha dje Rajmonda Bulku.
Ajo shpjegoi se nuk ka dashur që të merret vetë me Kastriot Myftarajn dhe për këtë arsye ka bërë padinë në gjykatë në mënyrë që të merret gjykata me këtë çështje. “Përpara ligjit jemi të dy njësoj. Unë nuk jam një qytetare e thjeshtë, jam një aktore, që nesër shkoj në gjyq me atë njeri. Ai mund të pretendojë se ka të drejtë që të shkruajë ku të dojë dhe çfarë të dojë, atëherë unë kam të drejtën e një njeriu të lirë, që në bazë të disa ligjeve, të mbrojë personalitetin tim. Nuk jam marrë me asgjë tjetër, unë jam Rajmonda Bulku që nuk e përballova dot si fyerje. Ajo nuk është vetëm personale, është familjare, është shoqërore”,- tha Bulku.
Ajo sqaroi që pret nga gjykata një proces të shpejtë dhe që çështja e saj të shihet me precedencë. “Jam menduar për këtë gjë. Që të hesht, më duket se tallem me veten. Nuk kam pse e bëj këtë gjë, prandaj bëra padinë në gjykatë”,- tha Bulku.

Myftaraj
Padia në gjykatë duket se nuk e ka shqetësuar gazetarin Kastriot Myftaraj, i cili nga ana e tij nuk ka ndryshuar asnjë presje nga ajo që ka thënë më parë. Madje Myftaraj i ka lëshuar një ultimatum Bulkut ku i kërkon që të tërhiqet ose në rast të kundër do të botojë materiale të tjera për të.
“Në rast se zonja Bulku nuk e tërheq padinë brenda 72 orësh, atëherë në muret e selisë së parlamentit do të ngjiten të gjithë fletët e librit të Ismail Kadaresë ku tregohet se si zonja Bulku ka qenë dashnore e Ismail Kadaresë.. Kjo do ndodhë ditë për ditë, çdo ditë deri në përfundim të mandatit të zonjës Bulku”,- tha dje Kastriot Myftaraj për “Shekullin”.

Myftaraj: Bulku ka qenë e dashura e Ismail Kadaresë
Zanafilla e kësaj përplasje ligjore mes gazetarit Myftaraj dhe aktores së njohur deputetes Bulku është një shkrim i tetë ditëve më parë që Kastriot Myftaraj ka botuar ku analizon disa pjesë të kujtimeve të Helena Kadaresë botuar këto ditë dhe i “përkthen” personazhet e përmendura në ato kujtime në emra konkretë. Mes të tjerave, në atë shkrim, Myftaraj thotë se edhe Rajmonda Bulku në rininë e saj ka qenë një nga historitë e dashurisë së shkrimtarit Ismail Kadare.
Myftaraj e ka shpjeguar pohimin e tij me këto fjalë: “Në romanin “E penguara”, të botuar në 2009, Ismail Kadare pohon një tjetër histori dashurie të tij. Në roman rrëfehet një histori e vërtetë, ajo e vajzës së Liri Belishovës (Çomo), Drita Çomo. Vajza e cila gjendej e internuar me nënën në Cërrik, kishte një shoqe të ngushtë në shkollën e mesme, të këtij qyteti, atë që më pas do të bëhej aktorja e njohur Raimonda Bulku. Kjo e fundit e pohoi këtë gjë publikisht edhe me rastin e promovimit të romanit. Drita adhuronte Ismail Kadarenë dhe donte që ta njihte, por nuk mund të shkonte në Tiranë, se nuk mund të lëvizte lirisht. Në ndërkohë, Raimonda Bulku, e cila falë bukurisë së saj kishte filluar që të luante në filma, u njoh dhe u miqësua në Tiranë me Ismail Kadarenë, dhe i foli për shoqen e saj.
Në roman, shkrimtari Rudian St. i cili ka shkruar romanin “Dimri i suferinës së madhe”, aluzion i qartë për romanin e Kadaresë “Dimri i vetmisë së madhe”, njihet me një vajzë të re, me emrin Migena, e cila posa ka mbaruar shkollën e mesme dhe që kërkon të hyjë në shkollën e arteve në Tiranë. Në këtë kohë Migena bëhet e dashura e shkrimtarit, të cilit i flet për shoqen e saj në provincë, me emrin Linda B. e cila është e internuar. Kur Migena shkon në provincë, shoqja e saj, i kërkon që t’ i tregojë për shkrimtarin dhe dashurinë me të. Qartësisht, pas Migenës qëndron Raimonda Bulku, me të cilën Ismail Kadare u njoh, siç thotë vetë, kur erdhi në Tiranë dhe filloi të luante në filma artistikë…”.  – shkruan Myftaraj.

Helena Kadare: Ndodhia e Ismailit me këngëtaren X 
Tradhtitë e Ismail Kadaresë janë trajtuar në librin që pritet të dalë në treg këto ditë (copa të librit janë botuar ndërkohë thuajse përditë nëpër gazeta) me autore Helena Kadarenë. Në librin e saj autobiografik ajo tregon raste të ndryshme kur është tradhtuar nga i shoqi, por nga ana tjetër shpjegon se ndër vite është mësuar me atë që znj.Kadare e quan “besnikëri relative” me të cilën ajo thotë se është mësuar. Edhe Helena Kadare, si vetë Kastriot Myftari ka konstatuar se shkrimtari vendos kryesisht veten e tij dhe personazhe realë të jetës së vet në romanet e tij.
Por ajo i shënon këto raste në librin e saj me gërma si X apo Y, kurse Myftaraj i ka rimarë dhe “zbërthen” X-in duke i vendosur emrin që fshihet, sipas tij, pas këtyre grave.
Më poshtë është pjesa se si Helena Kadare përshkruar rastin e gruas “X”, e cila, sipas Myftarajt është këngëtarja ***ana Kondakçi:

HELENA KADARE:
“…Një ditë, duke folur bashkë me Is për atë që pëshpëritej tashmë për të, ai, ngaqë nuk e kishte të lehtë të gënjente, ose ngaqë s’i ishte dashur ndonjëherë ta bënte këtë, më dha një shpjegim aq të turbullt, sa m’u duk më e arsyeshme të mos e dëgjoja më tej. Tha se shumë burra të tjerë tërhiqeshin nga bukuria e “X”-it, kështu që s’qe ndonjë çudi që edhe ai të bënte pjesë midis tyre…
Një ditë, një shoqja ime, duke kujtuar se e kishte zbuluar misterin, më tha se “X”- i nuk ishte gjë tjetër veçse personazhi i Ana Krasniqit, grua e bukur, që ai e kishte përshkruar në dy romane të tij. Pra, lidhja paskësh qenë e vjetër, aq më tepër që në të dyja romanet, Ana Krasniqi kishte një histori dashurie me shkrimtarin Bermema, një tjetër personazh…
Ndërkaq, nuk ishte e vështirë të kapje se kishte diçka midis tyre. Njëherë dukeshin me sjellje tërë përkujdesje e vëmendje dhe herën tjetër plot nervozizëm, prishje humori e gati për grindje.
Mbaj mend se në një nga darkat e Vitit të Rim që po e festonim te një nga miqtë tanë, ndodhi diçka e paparashikueshme. Vendi ishte i ngushtë, vallëzonim të gjithë pothuajse ngjitur, në një ambient të ndriçuar fare pak. Pata përshtypjen se Is dhe “X”-i, që po vallëzonin së bashku, u shkëputën befasisht dhe tërë nervozizëm nga njëri-tjetri. Kur pak më vonë ajo ishte tërhequr e pizmosur në një kënd, kurse ai kishte dalë në ballkon, u kuptua qartë se kishte ndodhur një nga ato acarimet e zakonshme në festa të tilla…
Megjithatë, unë u mundova të mos e lëshoja veten para miqve tanë, që, si zakonisht, në këto raste hidhnin e prisnin romuze, që në të vërtetë s’përbënin ndonjë ngacmim të keq, veç qëllimit të mirë të shtendosjes së situatës.
Pas darkës, rrugës për në shtëpi, ngaqë unë s’po e hapja gojën të thosha qoftë dhe një fjalë të vetme, Is iu duk se isha e zemëruar për atë që kishte ndodhur… Mbajti këmbët dhe me zë të lartë tha: Dëgjo këtu! Ti e ke mendjen atje, por dije një gjë: të betohem për kokën e dy vajzave se unë nuk kam fjetur me atë grua.
Nuk e kisha dëgjuar kurrë të bënte ndonjëherë be për vajzat dhe kushedi, ndoshta nga kjo mënyrë e pazakontë e betimit të tij, e besova. Por ai vazhdonte të ishte tërë nerva. E more vesh tani? – bërtiti. Nuk kam fjetur! Këtë herë përdori një fjalë tepër vulgare. Një grumbull i gëzueshëm njerëzish që vinin prapa, kthyen kryet. “…Gjynah, mor burrë, thirri njëri përmes të qeshurave….”
Kastriot Myftaraj
“Helena në libër tregon se dikur, në vitet tetëdhjetë, ajo bisedonte me një mikeshën e saj, për atë se cila femër mund të ishte pas personazhit të Ana Krasniqit, në romanin “Dimri i Madh” të Ismail Kadaresë. Kjo është me të vërtetë qesharake, se romani “Dimri i Madh” nuk është gjë tjetër veçse romani “Dimri i Vetmisë së Madhe”, i ripunuar. Në versionin e parë të romanit, të botuar në 1973, personazhi i Ana Krasniqit del me emrin Ana Kondakçi. Ky ishte praktikisht emri, paksa i shkurtuar, i një këngëtareje të re, shumë të bukur dhe shumë të njohur në Shqipërinë e kohës. Në roman, Ana Kondakçi është një vajzë e bukur me sjellje të lirshme, e cila është e dashura e shkrimtarit Skënder Bermema, i cili shkruan romanin për prishjen sovjeto-shqiptare.
Në personazhin e Bermemës, Kadare qartësisht ka paraqitur vetveten, dhe në personazhin e Ana Kondakçiut, kishte paraqitur personin real që kishte emrin “Ana” në tre germat e fundit të emrit, dhe që e kishte mbiemrin “Kondakçiu”. Kur u botua romani “Dimri i Vetmisë së Madhe” në 1973, ai u shit shumë shpejt dhe bëri bujë të madhe jo për ngjarjet ideologjike që paraqiste, se shqiptarët qenë ngopur me historitë e viteve 1960-1961 nga propaganda e regjimit komunist.
Romani bëri bujë se Kadare në të kishte bërë atë quhet në frëngjisht mise en abyme, ose në anglisht a story within a story,domethënë se brenda subjektit të romanit kishte paraqitur historinë e tij të dashurisë, në mënyrë të pagabueshme, duke shkruar qartë emrin e së dashurës së tij. Ky ishte problemi më serioz që Ismail Kadare pati me këtë libër. Natyrisht se regjimi komunist nuk fliste hapur për një çështje të tillë. Kadarenë thjesht e detyruar që në ribotimin e librit ta ndryshonte emrin e personazhit dhe ai e bëri Ana Krasniqi. Kështu që Helena e dinte mirë se cila femër qëndronte pas personazhit të Ana Krasniqit (Kondakçiut)…”

Helena Kadare: Si e kapa Ismailin me balerinën
Në librin e saj Helena Kadare përmend një rast kur e ka kapur të shoqin në flagrancë duke u puthur me një vajzë të re që nuk e njihte. Madje e kishte parë edhe e ëma e saj, vjehrra e Ismail Kadares, por ky i fundit me arrogancë kishte mohuar gjithçka. Grindja kishte përfunduar me largimin e Helenës nga shtëpia.

Helena Kadare
“Një incident i rëndë ndërkaq ndodhi në dhjetor të vitit 1969, në ditëlindjen e Gresës. Në apartamentin tonë kishim ftuar, përveç familjarëve, shumë miq të njohur. Bëheshin rreth 40 veta. Megjithëse vendi ishte shumë i ngushtë, ishte bukur. Hajet e pijet i kishim shtruar në dy tryeza të mëdha në dhomën tonë të gjumit, që e kishim boshatisur nga mobiliet dhe në gjysmën tjetër të apartamentit, njerëzit vërtiteshin e vallëzonin.
Aty pas mesnate, fare rastësisht vura re fytyrën e nënës sime tepër të shqetësuar. E pyeta ç’kishte, por ajo nuk m’u përgjigj. Kërkova me sy Is, që e kisha humbur nga sytë për njëfarë kohe, gjersa e gjeta në një kënd të aneksit të kuzhinës, që bënte sikur vallëzonte me një vajzë, por në të vërtetë ishin përqafuar e po putheshin. Tronditja ishte e jashtëzakonshme. I hoqa sytë dhe u largova tutje, nga tmerri se mos e gjente njeri në atë gjendje. E gjeta nënën, por s’kisha nevojë t’ia thosha ç’kisha parë, se ajo ma preu fjalën: Lëre, lëre. E pashë dhe unë, m’u nxi jeta.
Is e kishte lënë më në fund këndin ku ishte dhe qe futur bashkë me partneren midis të tjerëve. Ai vallëzonte zakonisht bukur, por s’më kishte qëlluar të shihja një partnere që t’i përshtatej aq mirë. Me bisht të syrit u përpoqa të gjej se ç’qe ajo vajzë apo grua, që, te këndi i kuzhinës, ndriçuar vetëm nga një abazhur vënë përdhe, nuk e kisha dalluar dot. Vajza ishte një bionde simpatike, elegante dhe krejtësisht e panjohur.
Më erdhi të thërrisja: nga kishte mbirë kjo femër, kush e kishte ftuar dhe si guxonte të sillej ashtu?
Im vëlla, Berti, që gjithashtu kishte vënë re sjelljen e Is, më tërhoqi mënjanë.
-Është një balerinë e Teatrit të Operës, më tha. E ka sjellë me vete ai tutkuni, shoku im, Xhelali. Xhelati, balerin dhe ai, në Teatrin e Operës, ishte shok i vjetër i tim vëllai. Besnik, i sjellshëm dhe fjalëmbël si rrallëkush. Edhe ai u përpoq të shfajësohej dhe ta zhdramatizonte gjendjen.
- E mi goc, foli tironse, si zakonisht, mos e boj kaq të modhe. Ka kthy tjetri dy gota dhe ka ardh në qejf.
- Ik, more horr, i thashë në një mënyrë të vrazhdë, siç s’kisha folur kurrë ndonjëherë. Nuk e gjeja dot nëse të tjerët e kishin vënë re se ç’kishte ndodhur. Fyerja më dukej e padurueshme. Pas pak pashë Is. Kaloi përbri me ca sy si i verbër.
-Mbaje një çikë veten, i thashë.
Ai m’u kthye si i habitur.
-Çfarë?
-Mbaje një çikë veten, përsërita, dhe mos bëj marrëzira. -S’të marr vesh, tha dhe vuri dorën te tëmthi, siç bëjnë njerëzit kur duan të thonë: mos ke luajtur?
Kjo m’u duk kulmi i poshtërsisë. Nuk mund ta prisja kurrë një sjellje të tillë prej tij. I vetmi justifikim ishte po të qe i dehur. E keqja ishte se Is e duronte shumë pijen. Edhe kur dehej, gjë që kishte qëlluar shumë rrallë, nuk kuptohej fare. Nuk i merreshin këmbët, as goja.
-Ç’ishte ajo femër? Thashë sapo mbetëm vetëm.
Ai bëri sikur nuk e kuptonte ku e kisha fjalën.
-Mor mashtrues, i thashë, duke u dridhur nga zemërimi i qëndrimit të tij. Unë të pashë me sytë e mi kur po putheshe me të.
-S’është e vërtetë, më tha, në mënyrën më të pafytyrë që mund të bëhej.
E shava me ca fjalë, që nuk besoja kurrë se do të përdoreshin në shtëpinë tonë. Për çudi, atij nuk i bënin asnjë përshtypje. I thashë prapë se i kisha parë me sytë e mi te këndi i aneksit të kuzhinës kur po putheshin.
-Mashtrues, i thirra prapë. Si kujton se mund të ma hedhësh me këto profka?
Por ai ngulte këmbë si mushka. Sipas tij, ai s’kishte asnjë faj. Ishte ajo që e kishte përqafuar gjatë vallëzimit dhe e kishte puthur. Kështu që ai s’kishte ç’të bënte. O Zot, mendoja, si kishte mundësi që ky njeri të ishte vërtet kaq i pafytyrë? Ku e gjente këtë gjakftohtësi e këtë cinizëm të mbrapshtë?!…
I thashë që le t’ia hidhte ndonjë tjetri ato dokrra. Ai m’u përgjigj se unë s’kuptoja asgjë nga bota dhe s’do mend, ashtu do të ndodhte gjersa shoqërohesha me ca gra, që e kishin mendjen të shkurtër. Kjo fyerje për shoqet e mia, fyerje që përsëritej prej vitesh, tani m’u duk se kishte arritur në kulmin e abuzimit… Ngrita dorën ta qëlloj, por, e pamësuar me këtë, nuk e mata si duhet dhe goditja më shkoi huq. Ai qëndroi si i ngrirë. Në çast u tmerrova dhe kujtova se do të më godiste dhe ai. Me aq sa e njihja, kisha bindjen se nuk do ta kishte të vështirë të ma kthente. Por, për çudinë time, nuk lëvizi fare. U largua në dhomën tjetër dhe grindja u mbyll. Të nesërmen, pa pritur që të zgjohej, mora vajzën, mora dhe një valixhe me plaçka dhe u nisa në Elbasan…”

Kastriot Myftaraj
“Helena Kadare në librin e saj me kujtime flet për dashurinë e Ismail Kadaresë me një balerinë të Teatrit të Operas dhe Baletit të Tiranës, gjë të cilën ajo e mësoi në 1969. Pak vite më vonë u botua romani i Ismail Kadaresë, “Nëntori i një kryeqyteti”, i cili bëri bujë për shkak se në të kishte një tjetër mise en abyme. Në roman, ngjarjet e të cilit zhvillohen në 1944, tregohet historia e dashurisë mes shkrimtarit Adrian Guma dhe spikeres kryesore të Radio Tiranës, e cila në roman quhet Miriam Morina. Por, Miriam Morina ishte emri i një balerine shumë të njohur në Tiranë, në kohën që u botua libri…”