Çuditërisht ajo që të bie menjëherë në sy kur e sheh Gorbaçovin nuk është aspak nishani që ka në ballë dhe që është i dukshëm për të gjithë. Jo se ai nuk është i dukshëm dhe shumë i veçantë e madje në një vend tërësisht të pashmangshëm, por ka diçka që ai e ka më të “rënshme në sy”.
Për një perëndimor, ose më mirë për një gazetar perëndimor, të takosh Gorbaçovin është e pashmangshme që të mos sjellësh ndër mend Reganin dhe vitet e marrëveshjeve që praktikisht ndryshuan botën dhe vetë marrëdhënien mes Lindjes dhe Perëndimit të saj. Këtë të mërkurë, ish-presidenti i fundit i Bashkimit Sovjetik mbush 80 vjeç. E megjithatë e njohin për një njeri energjik e me humor, pavarësisht se ka kaluar jo pak nën lëkurën e tij, veçanërisht humbjen e së shoqes, Raisa, 12 vjet më parë. Ai vetë është një njeri i mbushur me kujtime që nisin që nga era staliniane e deri tek ajo e shembjes së komunizmit dhe 20 vitet që pasuan. Nuk i vjen keq aspak kur e thërrasin Gorbi dhe madje i pëlqen një gjë e tillë, sepse, siç thotë vetë, e bën që të ndihet ende i ri. Edhe pse 80-vjeçar, ai është aktiv dhe së fundi madje ka tërhequr vëmendjet e gazetave me vërejtjet që ka bërë në mënyrë të vazhdueshme ndaj Kryeministrit aktual të vendit, Putin dhe administratës së tij. Një nga cilësimet më të ashpra në adresë të Kryeministrit, sipas Gorbaçovit, është se regjimi që sundon aktualisht në Rusi është një “turp” për demokracinë. Për vëzhguesit e huaj ky cilësim nuk është diçka e re, por në Rusi, ku liria e shtypit vazhdon që të mbetet edhe sot një aspiratë e parealizuar, çdo lloj kritike ka një vlerë dhe një peshë. Veçanërisht kur vjen nga dikush “i shtëpisë”. Për njeriun që futi në Bashkimin Sovjetik të kohës “glasnostin” dhe “perestrojkën”, pra reformat e hapjes dhe rindërtimit të vendit, një situatë si ajo që po kalon prej kohësh Rusia është për të të ngjallur trishtim. Ai është veçanërisht pesimist për sa i takon medias. Edhe pse në Rusi ekzistojnë gazetat dhe revistat që janë deri diku të pavarura, media vizive, pra televizionet, janë të gjitha me linjën e Kremlinit dhe për Gorbaçovin ky është një ndër problemet më të mëdha të Rusisë. Një nga gazetat e pakta disidente në Rusi, “Novaja Gazeta”, është në pronësi të Aleksandër Lebedevit dhe vetë Gorbaçovit. Në vitin 2004, pak para se të vritej, pikërisht në këtë gazetë, Anna Politkovskaja shkruante: “Ne jemi duke u zhytur përditë e më tepër në një humbëtirë sovjetike, në një vakum informativ që na bën gjithnjë e më injorantë për atë që ndodh me të vërtetë me fatin tonë. Nëse sot kërkon që të punosh si gazetar në Rusi duhet që t’i shërbesh verbërisht Putinit, përndryshe mund të përballesh me vdekjen”.
Po përse atëherë Gorbaçovi e mbështeti Putinin në zgjedhjet e vitit 2007? Sipas tij, kur Putini erdhi në pushtet Rusia ishte në një situatë shumë të vështirë. Vendi ishte në prag të shpërbërjes dhe në atë kohë ishte shumë e rëndësishme që situata të stabilizohej. “Putin shpesh, edhe përmes metodave autoritare dhe gabimeve të mëdha e të vogla arriti që të krijonte këtë stabilitet dhe rusët e mbështetën atë. Ndër ta edhe unë. Unë isha me popullin, me vendin tim”. Ai është shumë reflektiv dhe aspak pasionant kur bëhet fjala për të gjykuar të shkuarën e tij dhe sidomos kur është fjala për të krahasuar veten e tij si President dhe pushtetarët e sotëm. “Kur isha President kisha një vetëbesim shumë të madh, më shumë se ç’duhej te vetja dhe te fuqia ime. Këtë e shoh edhe sot te liderët aktualë që janë të mbushur me një mbivlerësim për veten. Ndonjëherë gjëja më e vështirë është që të njohësh gabimet dhe kufizimet personale. Unë kam pasur fat, sepse kam qenë shpesh në një situatë të tillë e madje edhe arrogant dhe për këtë u dënova. U dënova nga ngjarjet që pasuan. Në këtë rast dua që të ndaj përvojën time me Putinin dhe Medvedevin, sepse nuk do të doja që të bënin të njëjtat gabime.”
Edhe pse Gorbaçovi ka shumë vite që jeton jashtë vendit ai nuk flet asnjë fjalë anglisht dhe të gjitha kontaktet i bën përmes përkthyesit të tij. Ndërkohë që ka arritur të internacionalizojë dy fjalë ruse “glasnost” dhe “perestrojka”. Për të gjithë rusët që kanë jetuar në kohën kur këto dy parime u vunë në jetë është e qartë se domethënia e tyre kishte të bënte me shtimin e lirive dhe të drejtave të njeriut, por, nga ana tjetër, edhe me kufizimin e mundësisë për të gjetur punë për të gjithë, që do të thotë shtim të papunësisë. Këto reforma u pritën mirë në fillim, por pasojat e tyre negative e bënë Gorbaçovin që të humbiste popullaritetin. Për sa u përket historianëve, ata janë ende të dyzuar në lidhje me ndërgjegjësimin e plotë që mund të kishte në atë kohë vetë Gorbaçovi në lidhje me pasojat dhe rëndësinë e këtyre reformave. Por të paktën të gjithë janë të mendimit se në Bashkimin Sovjetik të fundit të viteve ’80 dhe fillimit të viteve ’90 ndryshimet erdhën shumë më shpejt sesa priteshin. Sot Gorbaçovi mendon me keqardhje për pamundësinë për të përfunduar reformat e nisura. Por për sa i përket gjykimit për ngjarjet në Tunizi dhe në Egjipt e në të gjitha vendet e Lindjes së Mesme, thotë se ai sheh një kryengritje të ngjashme edhe në vendin e tij, Rusi. Në një intervistë të fundit, ai deklaroi se në vendin e tij gjërat mund të shkonin shumë keq. Një nga kritikat më të ashpra që Gorbaçovi ka për Rusinë është shpërndarja e pabarabartë e pasurisë dhe dasia e madhe e krijuar mes shumicës së varfër dhe disa pak super të pasurve që kanë pasuri jashtëzakonisht të madhe. Sipas tij, situata aktuale është e ngjashme me atë të Rusisë para revolucionit të vitit 1917. Por a është koha për një revolucion?” Nuk mendoni se ne kemi nevojë për një revolucion, por sigurisht që shoqëria jonë duhet që të funksionojë në një mënyrë të ndryshme nga ajo aktuale. Ne kemi nevojë për më shumë drejtësi, për një ndarje më të drejtë të pasurive, për një përmirësim të madh të standardit të jetesës. Unë personalisht nuk do të propozoja një luftë mes të pasurve dhe të varfërve, por jam për vendosjen e një drejtësie financiare. Është shumë e rëndësishme që njerëzit të motivohen në punën e tyre dhe të kuptojnë se cilat janë interesat e tyre. Për sa i përket kastës së miliarderëve që ekzistojnë sot në Rusi ajo është pasojë e politikës së Jelcinit në fillim të viteve ’90. Ne duhet që aktualisht të nxjerrim ligje për ndarjet e drejta të pasurive e parave dhe të reformojmë edhe sistemin e taksave.”
Gorbaçovi nuk është duke bërë thirrje për revolucion, megjithatë ai kërkon që në Rusi të kryhen ndryshime rrënjësore. Sipas tij, mënyrat e vjetra të qeverisjes duhet të marrin fund njëherë e mirë, siç ka marrë fund edhe ideja e ekzistencës së vendeve që konsiderohen superfuqi botërore. “Unë nuk mendoj se Rusia e ka për qëllim që të jetë një superfuqi dhe gjithsesi ky nuk duhet të jetë qëllim i Rusisë. Kjo vlen edhe për Shtetet e Bashkuara që nuk duhet domosdoshmërish ta konsiderojnë veten një superfuqi. Edhe Kina gjithashtu. Kjo botë sot është një botë e ndryshme. Marrëdhëniet mes njerëzve dhe shteteve janë të ndryshme. Mendoj se kur njerëzit që vijnë në pushtet krijojnë ide për shndërrimin e vendeve të tyre në superfuqi, atëherë njerëz të tillë nuk duhet që të qëndrojnë më në pushtet. Ata nuk duhet që të lejohen më të qeverisin dhe të mandatohen nga popujt. Ne kemi nevojë për qeverisjen e njerëzve të rinj. Rinisë i duhet dhënë shansi në media, në politikë, në demokraci. Të rinjtë duhet që të jenë forca kryesore lëvizëse e shoqërisë sonë dhe ata me siguri do ta çojnë në drejtimin e duhur.”
Gorbaçovi vjen nga një familje që është marrë me bujqësi në jug të vendit. Ai iu bashkua që herët Partisë Komuniste dhe u ngrit shumë shpejt me detyra të rëndësishme derisa arriti atë më të lartën. Për sa i përket së shkuarës, një nga keqardhjet më të mëdha që ai ka për të është pushtimi i Afganistanit në vitin 1979 nga ana e sovjetikëve. Sipas tij, ai ishte pjesë e një politike të dështuar të komunistëve për të dominuar botën. Ishte një luftë që zgjati 10 vjet, të cilën me të ardhur në pushtet ai u përpoq që ta përfundonte, edhe pse ushtari i fundit nga Afganistani iku vetëm në vitin 1989. Gorbaçovi është një figurë e njohur në Perëndim dhe veçanërisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ai u bë i njohur dhe i respektuar për amerikanët në kohën e Reganit me tolerancën dhe hapjen që tregoi ndaj amerikanëve dhe flet me shumë respekt edhe për Obamën, Presidentin aktual amerikan, por nuk u druhet edhe kritikave. Njëra prej tyre është problemi i konfliktit që kanë amerikanët me islamin që, sipas Gorbaçovit, është një problem që ata e kanë krijuar vetë. Këtu ai u referohet fondeve sekrete që amerikanët dhanë për ekstremistët islamikë në Afganistan gjatë viteve ’70 dhe ’80 si pjesë e luftës kundër armikut të përbashkët, komunizmit. “Amerikanët duhet që të pranojnë pjesën e tyre të fajit”.
Për sa i përket të ardhmes, Gorbi thotë: “Lenini ka thënë dikur se njeriu duhet që të ketë ëndrra. Unë vetë mendoj se bota ndryshohet nga idealistët. Mund të kem ca si shumë vite mbi shpinë, por mendoj se të tjera kam ende përpara dhe deri sa të jem gjallë do të vazhdoj të ëndërroj”.
No comments:
Post a Comment