Por, kur vjen puna tek "policia", një nga dashuritë e tij më të mëdha në jetë,
drejtori aktual i Shkollës së Policisë nuk lëshon pe. Për herë të parë pas kaq shumë vitesh, Bilbil Mema rrëfen në një intervistë për "Gazeta Shqiptare" se si e ka pritur ai rikthimin në strukturat e policisë, pas shkëputjes që pati në vitin 2009? Si e ka gjetur ai policinë shqiptare dhe cilat janë problemet e kësaj strukture? Në këtë intervistë, Mema hedh dritë mbi të vërtetën e konfliktit të tij me ish-kryeministrin Fatos Nano në verën e vitit 2002. "Ish-kryeministri gaboi dhe gaboi në mënyrë të paskrupullt", pohon Mema. Veç kësaj, ish-kreu i policisë shqiptare flet edhe për vitin 2000, kur nëntë ditë pas emërimit të tij në këtë detyrë, u bë shoqërimi në komisariat i ish-presidentit të asaj kohe, Sali Berisha.
Drejtor, sa kohë keni që shërbeni në strukturat e Policisë së Shtetit?
Unë kam filluar të punoj në strukturat e Ministrisë së Brendshme që nga viti 1982 e deri me sot. Jam larguar dy herë, duke dalë në dispozicion të policisë; në vitin 1993, bazuar në nenin famëkeq 24/1 për katër vjet. U ktheva në detyrë në kohën e emergjencës së vitit 1997 dhe në vitin 2009 dola në pension të parakohshëm.
Si e pritët rikthimin tuaj në polici?
Unë jam një profesionist, që i kam kushtuar të gjithë jetën karrierës në polici dhe rikthimin e shoh si një mundësi për të dhënë kontributin tim.
Çfarë ka ndryshuar në polici, si e gjetët atë pas këtij rikthimi?
Shumë gjëra kanë ndryshuar. Shumë gjëra kanë ecur pozitivisht, siç ka edhe gjëra të tjera që nuk kanë ecur mirë ose nuk kanë ecur fare, duke e dëmtuar policinë. Janë disa drejtime të zhvillimit të institucionit të policisë, që nuk kanë performancën e duhur, ndoshta jo për shkak të policisë vetë, por për shkak të mangësive në drejtimin strategjik, si edhe për shkak të një raporti që është akoma i pazgjidhur, raporti i politikës me policinë, lidhur me pavarësinë e institucionit të policisë nga politika. Këtë raport e gjeta të pazgjidhur kur u riktheva dhe ndikova së bashku me grupin e punës, që ky raport të përcaktohej qartë në ligjin që sapo është miratuar nga parlamenti dhe që besoj do të reflektohet në mënyrë pozitive për shkak edhe të frymës dhe vullnetit politik, që tashmë është pozitiv në bërjen e një policie profesionale.
Çfarë ka ndryshuar për pozitivisht në polici dhe çfarë nuk ka ndryshuar fare?
Ka disa gjëra që kanë ecur në rrugë të drejtë, siç janë:
- Trajnimi i rolit bazë, që është bërë në këto vite.
-Shtimi i numrit të vajzave dhe grave që punojnë në polici.
-Bërja e disa procedurave, që në tërësinë e tyre kanë nevojë për t'u rishikuar, por që në një masë të konsiderueshme janë pozitive.
-Krijimi i disa strukturave operacionale, që janë pozitive dhe kanë pasur rezultat.
Për mendimin tim, këto vite është bërë regres:
-Në organizimin e gabuar të strukturës së policisë, gjë që e kishte kthyer atë në një piramidë të përmbysur.
-Në drejtim të ecurisë në grada, ku marrja e gradave ishte kthyer si qëllim në vetvete, duke u dhënë grada të pamerituara. Pasoja e kësaj ishte shkatërrimi i karrierës policore.
-Nuk ishin bërë zëvendësimet e efektivëve të vjetër me të rinj, duke rritur moshën mesatare të policisë.
-U mbyll Shkolla e Policisë, hap ky që solli dëmtim të policisë dhe që pasojat e tyre do lënë gjurmë në shumë vite në polici. Kështu, në 10 vjet Shkolla e Policisë ka nxjerrë vetëm 900 oficerë, në një kohë kur duhej të nxirrte rreth 3000. Mbyllja e shkollës ndikoi që jo vetëm të kemi një boshllëk te nxjerrja e hetuesve të mirë dhe oficerëve të kualifikuar, por të rritej edhe mosha mesatare e policisë. Mosha mesatare e policisë duhej të jetë afërsisht sa mosha mesatare e popullsisë. Nëse nuk do operohet shpejt, do kemi një polici të plakur, sepse mosha mesatare e policisë po shkon rreth 45 vjeç. Tashmë, politika e re, bazuar në vendimin e qeverisë, filloi ta riparojë këtë handikap me marrjen e të rinjve në strukturat e policisë, sepse nuk mundet të operohet me oficerë që janë afër moshës së pleqërisë. Por, ka edhe probleme të tjera që duhet të riparohen. Në mënyrë të përshpejtuar duhet që të dalin aktet normative tani pas ligjit, për të bërë një ristrukturim të policisë. Ky ristrukturim duhet të bëhet mbi bazën e parimeve të formimit policor, të cilat janë klasike:
-Bazuar mbi numrin e veprave penale që ndodhin brenda një territori në kohën e tashme, si edhe të një analize historike.
-Mbi bazën e numrit të popullsisë.
-Mbi bazën e infrastrukturës rrugore e strukturës inxhinierike të komunikimit.
Mbi bazën e tyre duhet të bëjmë përmirësimet e duhura në strukturat e policisë vendore, për të rritur kontrollin e territorit. Unë e gjykoj emergjent një ndryshim rrënjësor të strukturës së policisë në bazë, në kuptimin që kontrolli i territorit dhe i veprave penale në bazë. Sepse deri tani kemi ecur me drejtimin e komisariateve dhe drejtorive, pa i pasur parasysh këto parime që thashë më lart. Ne jemi të detyruar që të respektojmë edhe organizimin vendor të popullsisë, por këto duhet të përkojnë edhe me bashkitë, ku ka gjykata të faktit. Në organizimet e tjera të popullsisë, mund të ketë njësi më të vogla se komisariatet. Organizimi i ri i pushtetit vendor e favorizon organizimin e ri të policisë, për t'iu përgjigjur sa më mirë kërkesave të komunitetit për shërbimin e sigurisë publike. Përmirësohet kështu lidhja mes policisë dhe komunitetit. Nëse policinë e shkëpusim nga komuniteti dhe e çojmë në zyra, ne e kemi shumë të vështirë që të kontrollojmë territorin. Prandaj duhet të zbresim numrat e policisë në bazë dhe njësia identifikuese me policinë për mendimin tim do të jetë komisariati i përforcuar dhe përveç komisariatit, do të ketë edhe njësi të tjera që do të veprojnë në të gjithë territorin. Këto njësi do të shërbejnë për të luftuar krimin e organizuar, por edhe për hetime speciale.
Së fundmi është publikuar një raport nga policia, në të cilin janë evidentuar një sërë problemesh me këto struktura, referuar këtu mungesës së mjeteve të transportit, të komunikimit? Sa kohë i duhet policisë për ta kaluar këtë fazë? Një pjesë shumë e rëndësishme e policisë është mbështetja e saj me mjete logjistike e teknike policore bashkëkohore. Është e vërtetë, ne kemi një inventar të shterur të mjeteve të policisë, por nuk janë vetëm mjetet e lëvizjes, por edhe mjetet e teknikës, sepse nuk është investuar. Në vite është rendur që të bëhen disa sisteme informacioni si Sistemet e TIMS, RMIS, MEMEX, Sistemi i gjurmëve të gishtave, të armatimit, etj., të cilat padyshim e ndihmojnë shumë punën e policisë. Por lidhur me pajisjet që duhet të ketë një efektiv, një grup pune policor, në këtë drejtim është bërë shumë pak, duke nisur që nga makinat dhe duke përfunduar tek armatimi. Ne kemi një armatim që të paktën 10 vjet më parë duhej të ishte hequr, sepse nuk është në përputhje me parametrat që kërkon BE. Është një armatim luftarak, ushtarak dhe jo policor. Por ky është problem financiar, që shpresojmë të gjejë zgjidhje.
Duke marrë shkas edhe një herë nga ajo që ju thatë për marrëdhëniet mes policisë dhe politikës, a ka ardhur koha që këto dy hallka të qëndrojnë më vete, të paktën në vendimmarrje?
Kur unë them që ka ndërhyrje të politikës te policia, e kam fjalën për mospasjen e pavarësisë ligjore që duhet të ketë policia. Por policia nuk është institucion kushtetues më vete. Ajo me ligj është një institucion i administratës publike dhe pjese e ekzekutivit, që i shërben popullit. Mbi këtë bazë, policia nuk duhet të komandohet, por duhet të mbikëqyret nga politika. Nëse marrim rastin e operacionit të Lazaratit, atë e bëri po kjo polici, e cila ishte edhe vite më parë, sepse shumë pak oficerë policie kanë lëvizur. Këta oficerë që shkuan sivjet, kanë qenë edhe herë të tjera në Lazarat, por nuk kanë arritur rezultatet e këtij operacioni. Mos mendoni se ka qenë problemi i policisë, por nuk ka pasur vullnet politik.
Flasim pak për ligjin e ri të policisë, përse pati kaq polemika lidhur me këtë ligj, si nga ana e mazhorancës, ashtu edhe nga ana e opozitës?
Gjatë kalimit të ligjit në komisione, kryesisht ligji u pasurua nga deputetët, të cilët synuan jo aq te policia, sesa te dy nga ndryshimet thelbësore që kishte ligji, siç ishte futja e Byrosë së Hetimit dhe futja në Policinë e Shtetit e shërbimit të ruajtjes së personaliteteve.
Këto dy risi, në fakt nuk kishin të bënin shumë me thelbin e ligjit të policisë. Ne ishim të qartë se këto dy pika do ngjallnin debate, se ishin dy gjëra të reja. Por, pati edhe probleme të tjera të ligjit, për të cilat u kërkuan shpjegime dhe mua më vjen mirë, që u bë një debat shumë i gjerë në komisione, sepse sollën edhe një përmirësim të ligjit. Unë mendoj se ishte pozitive kjo, pasi u sqaruan shumë gjëra dhe në ligj u futën edhe shumë nene, që edhe ne si grup pune nuk i kishim menduar, siç ishte marrëdhënia me komunitetin, apo edhe trajtimi i punonjësve të policisë, sidomos i grave, për shkak të specifikave që ka policia. Padyshim që është një nga ligjet bazë të paketës ligjore të sigurisë, sepse me të lidhen edhe shumë akte nënligjore që do e përmirësojnë atë.
Një nga pikat që u diskutua më shumë në këtë ligj, ishte neni që fliste për Gardën e Republikës. Në fakt, çfarë do ndodhë me Gardën? A do shkrihet?
Në fakt, ky është një vendim. Në ligj u vendos thjesht që struktura e Gardës, do quhet Struktura e Ruajtjes së Personaliteteve dhe do ketë një status policor. Por, mënyra si do organizohet ky shërbim iu la një ligji tjetër, që do merret specifikisht me organizimin dhe funksionimin e këtij shërbimi. Vendimmarrja donte të arrinte atë që Garda, nga një strukturë me status të veçantë që ishte vendosur pas daljes së Kushtetutës, të kthehet në një Shërbim Sigurie i Ruajtjes së Personaliteteve me status policor dhe kjo u arrit në këtë ligj.
Cilat janë risitë e ligjit të policisë? Çfarë do ndodhë me gradat?
Ligji i ri i Policisë së Shtetit ka bërë disa rregullime të ligjit të vjetër, por rregullimet ishin kaq shumë, sa nuk mund të qëndronte ligji i mëparshëm, sa i kalonte më shumë se 50 për qind të neneve. Kështu, ne menduam që të bënim një ligj të ri dhe natyrisht, ligji ka disa risi që kam përshtypjen do ta çojnë shumë përpara policinë. Risitë janë shumë, por po përmend disa.
-Që në mision, policia nga një shërbim, kthehet në një institucion administrativ dhe rregullon shumë mirë raportet e politikës me policinë, domethënë shprehet saktë se çfarë detyrash ka ministri me policinë, cilat janë kompetencat e tij etj.
-Po kështu, në ligj kemi një risi tjetër, që e ngre policinë në tërësi. Si e ngre? Drejtori i Përgjithshëm i Policisë me këtë ligj do të quhet drejtor i Policisë së Shtetit dhe do krijohen disa Drejtori të Përgjithshme në varësi të drejtorit. Pra, nga një Drejtori e Përgjithshme që kemi, do të krijohen disa Drejtori të Përgjithshme dhe kemi një drejtor Policie, që për herë të parë sipas këtij ligji, do të ngrihet një shkallë më lart. Dhe tjetra, duke pasur këtë nivel të lartë, ai do e ketë shumë herë më të lehtë për të menaxhuar policinë, sepse do ketë disa Drejtorë të Përgjithshëm, të cilët do të kenë autoritete. Për ta kuptuar këtë, marrim një shembull. Drejtori i Departamentit të deritanishëm të Sigurisë Publike, me ligjin e ri do jetë drejtori i Përgjithshëm i Sigurisë Publike. Në të gjithë republikën, ai është personi kompetent që do ta drejtojë këtë strukturë në tërësi dhe siç ka qenë Drejtori i Përgjithshëm për gjithë Policinë, do jetë ai për këtë strukturë. E njëjta gjë do ndodhë edhe me drejtorët e tjerë, të cilët të gjithë do të varen nga drejtori i Policisë së Shtetit. Deri tani këtë detyrë e ka kryer Drejtori i Përgjithshëm i Policisë. Pastaj, deri tani ka një handikap te ligji i mëparshëm, sepse Drejtoria e Përgjithshme e mëparshme përbëhej nga disa departamente. Në fakt, departamenti është më i madh se Drejtoria e Përgjithshme dhe këtë përmbysje ne e bëmë me ligjin e ri. Nga pikëpamja e menaxhimit është më e lehtë kjo strukturë.
-Ligji ka risi tjetër, sepse nivelin e gradave e vlerëson në parime të tjera. E vlerëson në parimin e meritës të marrjes në konkurrim dhe e vlerëson si nivel menaxhimi gradën dhe jo si nivel për të marrë rrogën. Nuk mund të ketë gradë të lartë një person që nuk menaxhon dot askënd. Prandaj u shkurtua edhe grada e kryeinspektorit, për të cilën u bë debat në komisione. Por, meqë jemi tek kjo gradë duhet t`u them të gjithëve se kryeinspektori i tanishëm nuk do të ulet në pagë. Ai do të mbajë këtë pagë deri sa paga e inspektorit të kapë këtë nivel page në disa vitet e ardhshme. Askush nga strukturat ekzistuese të policisë nuk do të ketë ulje në pagë.
-Nga ana tjetër, ngrihet një strukturë hetimore qendrore, siç është Byroja Kombëtare e Hetimit. Natyrisht, ky ishte një vendim politik dhe që duhet ta materializonim në policinë shqiptare dhe që padyshim mendojmë që kemi bërë një strukturë shumë të mirë hetimore vetëm për korrupsionin dhe veprat penale që lidhen me të. Si një specialist policie, mendoj që do të ketë rezultat të menjëhershëm. Do jetë strukturë e vogël, por që do punojë në mënyrë proaktive për hetimet qendrore.
Për ngritjen e Byrosë së Hetimit ka pasur disa replika nga ana e opozitës, duke e cilësuar si një strukturë që dublonte punën e institucioneve të tjera. A ishte vërtet e domosdoshme ngritja e një strukture të tillë?
Byroja e Hetimit ka si objekt pune të luftojë korrupsionin në nivele të larta. Këto vepra penale i kishte policia në Departamentin e Krimit të Organizuar, por kjo strukturë në këtë departament nuk do të ekzistojë më. Pra, do shkrihet dhe do ngrihet në nivelin e një Byroje Hetimore. Nuk është puna se po dublojmë, ne po përforcojmë në nivel, por nuk po e përziejmë me veprat e tjera penale, po e veçojmë sepse edhe Këshilli i Europës, të gjitha instancat ndërkombëtare kur bëjnë analiza, në një pikë godasin, që lufta ndaj korrupsionit është shumë e dobët, sidomos korrupsioni elitar. Prandaj ky ishte edhe qëllimi që të krijojmë një strukturë të pavarur, e cila do hetojë korrupsionin, por edhe veprat penale që lidhen me atë. Ne kemi menduar si grup pune që do ketë një sukses, por kemi marrë edhe shembuj nga polici të tjera, të cilat kanë pasur rezultate në këtë drejtim.
Një tjetër ligj është ai për armët, ku është kërkuar heqja e disa armatimeve nga policia, siç është heqja e kallashnikovit apo armatimeve të tjera. Në gjykimin tuaj, a është e mjaftueshme dhe e domosdoshme kjo nismë?
Puna e llojit të armës është punë që nuk e vendosim ne, janë institucionet ndërkombëtare ato që vendosin, dhe ne kemi pranuar marrëveshjen që armët luftarake nuk mund të përdoren për policinë, por nuk kemi pasur mundësi financiare për t'i zëvendësuar këto armë, por policia ka nisur që të marrë armë policore, ashtu siç ndodh edhe në policinë europiane dhe këtu problemi është te koha dhe nuk e dimë se sa na duhet për të arritur deri atje. Por, ky nuk është pak, është një revolucion që faktikisht është i vonuar.
Gjatë diskutimit të ligjit të policisë në komisionet parlamentare, deputeti socialist, Tom Doshi është shprehur se nga policia ikën tropojanët dhe erdhën tepelenasit. Keni një koment për këtë akuzë?
Zoti Doshi këtë akuzë e bëri kur ishim duke mbrojtur ligjin në Komisionin e Ligjeve, por unë nuk kam të dhëna për këtë çështje, sepse kjo është një pyetje politike dhe u takon atyre të japin përgjigje. Nuk jam unë që mund t'i përgjigjem kësaj pyetjeje, por megjithatë nuk e besoj që të jetë kështu.
Një prej ëndrrave tuaja ka qenë që Akademia e Policisë të kthehet në universitet? Si ndiheni tani që duket se ëndrra juaj po merr jetë, pasi edhe vetë kryeministri në një deklaratë të para pak kohëve u shpreh se shumë shpejt do të kemi Universitetin e Sigurisë.
Unë jam komanduar drejtori i Qendrës së Formimit të Policisë. E mirëprita këtë vlerësim nga ana e Drejtorit të Përgjithshëm të Policisë së Shtetit, pasi unë e shoh këtë si një sfidë për të kthyer në parametrat e duhur arsimin policor. Unë vij në këtë funksion, pas një eksperience prej 10 vjetësh në mësimdhënie në Akademinë e Policisë. Unë dhe kolegët e mi nuk e kemi pritur mirë mbylljen e Akademisë së Policisë, pasojat e të cilës po i shikojmë tani, që kemi një mungesë të madhe në formimin e kapaciteteve të policisë. Edhe në ligj është e vendosur që policia do ketë Akademinë e Policisë, që do marrë përsipër të përgatisë të tria nivelet e strukturës së policisë, nivelin operues, nivelin menaxherial dhe nivelin drejtues. Kjo do të ishte synimi ynë, strategjia jonë. Ne sapo filluam të krijojmë grupin e punës për të ndërtuar kurrikulat e shkollës dhe do të nisë bashkëpunimi me Ministrinë e Arsimit për miratimin e këtyre kurrikulave. Politika e ka dhënë verdiktin e vet në rikthimin e Shkollës së Policisë në një Akademi të Policisë. Ne kemi marrë përsipër ta realizojmë këtë strategji.
Ju jeni cilësuar si "Gjenerali i hekurt"? Ky epitet ka ardhur për shkak të idealizmit tuaj për policinë, apo ka ardhur pasi gjatë karrierës suaj nuk jeni nënshtruar para politikës?
Nuk di çfarë të them për epitetin që më është vendosur, por unë jam një oficer si gjithë të tjerët dhe së bashku me koleget e mi të nderuar, i kam shërbyer gjithmonë me përkushtim vetëmohues vendit tim në strukturat e policisë, duke mos bërë asnjë kompromis me zbatimin e ligjit, me synimin për ta bërë vendin tim një vend më të mirë për fëmijët e mi.
Drejtor, të kthehemi pas në kohë. Në verën e vitit 2002 ju jeni liruar nga detyra si kreu i Policisë së Shtetit. A ka ndikuar në këtë vendim konflikti që keni pasur ju me ish-kryeministrin Fatos Nano?
Këtë përgjigje e dha vendimi i gjykatës në të tria nivelet. Ish-kryeministri gaboi dhe gaboi në mënyrë të paskrupullt, kjo sepse shkarkoi Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Shtetit, në një operacion, në periferi, në një komisariat, pa marrë asnjë masë për asnjë person tjetër dhe pa dhënë asnjë motivacion të qenësishëm. Për largimin tim nga puna, nuk kishte asnjë motivacion, por në fakt u fol për rezultate të ulëta për mua si drejtor, kur në fakt atëherë sapo ishim vlerësuar nga Brukseli për rezultate të larta. Kjo u vërtetua edhe në vendimin e Gjykatës së Lartë, e cila më dha të drejtë të rikthehem në postin e punës. Por, këto janë gjëra të kaluara. Ndoshta edhe ata që kanë marrë vendimin në atë kohë, kanë qenë të papërgjegjshëm.
Meqë jemi te periudha kur ju keni qenë Drejtor i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit, si e kujtoni ju shoqërimin e ish-presidentit të asaj kohe, Sali Berisha në polici?
Me këtë ngjarje edhe është spekuluar pak, sikur policia ka vepruar dhunshëm. Ne duhet ta vëmë ngjarjen në kontekstin historik të asaj që ka ndodhur. Atë ditë kishin ndodhur disa ngjarje historike në Shqipëri, kishte disa revolta nga opozita e atëhershme dhe ne ndodheshim nën një presion të madh në disa nga komisariatet, sidomos në atë të Tropojës dhe Gjirokastrës, por edhe në qendër të Tiranës, ku u bënë disa mitingje të dhunshme, ku u përdorën edhe armë. Shoqërimi i atëhershëm i ish-presidentit u bë në kushtet e mospranimit të kontrollit nga policia. Kjo është e gjithë historia e asaj dite, nuk ka asgjë më shumë. Kjo histori ka kaluar tashmë dhe çdo gjë është sqaruar.
(d.b/GazetaShqiptare/BalkanWeb)
No comments:
Post a Comment