Kryeministri Berisha ka sulmuar dje rolin e partizanëve në
çlirimin e Shqipërisë dhe ka vlerësuar me nota maksimale legalitetin e
drejtuar nga Abaz Kupi. Duke folur në mbledhjen e qeverisë për vdekjen e
Leka Zogut, Berisha tha: “Dua të them këtu se mohimi i të drejtës së
Mbretit për kthim në Shqipëri ishte një nga veprimet më arbitrare të
Enver Hoxhës dhe klikës së tij. Mbreti Zog u largua nga Shqipëria ashtu
siç u larguan mbretërit e tjerë, nga mbretëritë e pushtuara nga forcat
nazifashiste. Por Mbreti Zog qëndroi në të gjithë kohën, në anën e
koalicionit antifashist”.
Më pas kryeministri kaloi tek roli që kanë pasur Abaz Kupi dhe nacionalistët e tjerë gjatë çlirimit të Shqipërisë nga fashizmi dhe nazizmi. “Në 7 prill 1939, forcat dhe mbështetësit e tij, të udhëhequra nga Abaz Kupi, luftuan me trimëri në portin e Durrësit. Më pas, forcat mbretërore, sërish të udhëhequra nga Abaz Kupi, vazhduan luftën për çlirimin e vendit deri në vitin e fundit të saj. Natyrisht, lufta nacionalçlirimtare mori edhe aspektin e saj vëllavrasës, siç dëshmojnë dokumente të panumërta dhe kjo vëllavrasje kishte vetëm një qëllim, të garantonte me çdo kusht Enver Hoxha pushtetin. Por legalistët, mbretërorët luftuan me vendosmëri të madhe okupatorët nazifashistë, gjatë të gjitha viteve të pushtimit. Përpjekjet e tyre, pas vendosjes së diktaturës në Shqipëri, ishin të pandërprera”,- tha dje Berisha gjatë mbledhjes së qeverisë. Duke e cilësuar luftën nacionalçlirimtare si vllavrasëse, Berisha deklaroi dje se legalistët luftuan kundër okupatorëve nazifashistë.
Kjo deklaratë e kryeministrit vjen vetëm një ditë pas 29 nëntorit, datë e shënuar në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë si Dita e Çlirimit, por që për kryeministrin Berisha dhe të djathtën në përgjithëse, është një ditë e zakonshme si gjithë të tjerat. E djathta nuk ka kremtuar asnjë vit 29 nëntorin duke e cilësuar si një festë të krijuar nga “komunistët” dhe për këtë arsye ai ka festuar Ditën e Çlirimit më 28 nëntor.
Berisha: “Zogu e fitoi referendumin, por i vodhën rezultatin”
Kreu i qeverisë, Sali Berisha ka deklaruar dje se forma qeverisëse që ka sot shteti shqiptar është e vjedhur pasi vendi ynë duhej të drejtohej nga monarkia, jo Presidenti i Republikës dhe Parlamenti. Gjatë mbledhjes së djeshme të qeverisë, Berisha u shpreh se referendumi për formën qeverisëse i zhvilluar në vitin 1997 u fitua nga Lega Zogu dhe për pasojë Shqipëria sot duhej të ishte monarki e jo republikë parlamentare.
“Dua të theksoj se edhe referendumi u bë në flakët e rebelimit komunist dhe nuk mund të konsiderohet si një çështje e mbyllur. E vërteta është se, pa diskutim, në atë referendum dominoi parimi stalinist: ju votoni, numërimin e votave jua bëj unë. Por ajo që është reale, shqiptarët votuan masivisht, nga Konispoli në Vermosh, për mbretin e tyre. Referendumi nuk e kapi kuotën, por atë e përcaktuan ata, të cilët manipuluan dy javë rresht votat e referendumit”,- tha Berisha duke lënë të kuptohet se Leka Zogu i fitoi ato zgjedhje. Madje në këtë pikë ai mori edhe meritën e organizimit të referendumit duke u shprehur: “Pas hapjes së vendit, në vitin 1997 u dekretua nga Presidenti i Republikës (në atë kohë Sali Berisha sh.r) referendumi popullor, për t’u dhënë qytetarëve shqiptarë mundësinë e përzgjedhjes së tyre”.
Kryeministri: Sot ndërroi jetë Mbreti i shqiptarëve, Leka i Parë
I larguar nga Shqipëria vetëm dy ditë pas lindjes, Leka Zogu vendosi rikthimin në vitin 1993. Duke pretenduar fronin e Shqipërisë ai zbriti në Rinas me një avion privat, por u ndalua të qëndronte në Shqipëri dhe pa u mbushur 24 orë u largua sërish. Urdhri i ndalimit u firmos nga presidenti i asaj kohe, Sali Berisha, i cili ndihej i rrezikuar nga ardhja e pretendentit për fronin mbretëror.
Por dje pas, vetëm pak orë pas vdekjes së Leka Zogut, Berisha u shpreh: “Sot në mëngjes ndërroi jetë Mbreti i shqiptarëve, Leka i Parë, në moshën 72 vjeçare. Kjo është një humbje e madhe për kombin, për vendin. Leka i Parë u kurorëzua Mbret në prill të vitit 1961, pas vdekjes së Mbretit Zogu i Parë. Ai u largua foshnje nga Shqipëria, vetëm dy ditë pas lindjes, por u rrit dhe u mbrujt me dashuri të pakufishme për vendin dhe kombin. Mbreti Leka, në të gjithë jetën e tij në mërgim, ishte mbështetës kryesor i luftës dhe përpjekjeve të shqiptarëve për liri dhe dinjitet në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi e kudo që ndodheshin. Ishte frymëzues i tyre në këtë betejë. Në vitin 2003, parlamenti shqiptar votoi ligjin, ku i njeh atributet familjes mbretërore dhe ky ishte një vendim shumë i drejtë”.
E shtuna ditë zie, Ceremonia për Zogun në sallën e Parlamentit
Qeveria shqiptare vendosi paraditen e djeshme që Leka Zogu të varroset nga protokolli i shtetit ditën e shtunë dhe kjo ditë të shpallet ditë zie kombëtare. “Sot është një ditë e veçantë, ditë tjetër, në të cilën shqiptarët humbën një nga personalitetet më të mëdha të historisë së tyre politike. Në ligjin e parlamentit, përcaktohet detyrimi i përfshirjes në Protokollin Shtetëror të Familjes Mbretërore dhe ky ka qenë një vendim shumë i drejtë. Ndaj vendi dhe kombi do ta përcjellin Mbretin Leka i Parë me nderimet e atributet që i përkasin një Mbreti jo në detyrë. Dita e shtunë do të jetë zi kombëtare me të gjithë spektrin e ditës së zisë të nivelit mbretëror”,- tha dje kryeministri Berisha. Ndërkohë në vendimin që pasoi këtë deklaratë është vendosur që 3 dhjetori të jetë ditë zie ku në të gjitha institucionet, shtetërore dhe publike, të ulet flamuri kombëtar në gjysmë shtize dhe në orën 12.00 të mbahet një minutë heshtje. Radio – Televizioni Publik Shqiptar, gjatë zhvillimit të ceremonialit, të transmetojë muzikë funebre.
Për organizimin e ceremonisë mortore të Leka Zogut qeveria ka vendosur ngritjen e një grupi që do të ketë në përbërje tre ministra. “Qeveria vendosi ngritjen e komisionit shtetëror për kryerjen e ceremonisë funebre shtetërore, në përbërje të të cilit të jenë: Edmond Haxhinasto, zëvendëskryeministër dhe ministër i Punëve të Jashtme; Aldo Bumçi, ministër i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve; Arben Imami, ministër i Mbrojtjes; një përfaqësues i Oborrit Mbretëror Shqiptar; një përfaqësues i protokollit të Shtetit dhe një përfaqësues i protokollit të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë”,- thuhet në VKM. Sipas saj, ceremonia dhe homazhet do të organizohen ditën e shtunë nga ora 10.00 deri 12.00, në mjediset e sallës së seancave plenare të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë. Shpenzimet e varrimit dhe të ceremonialit do të përballohen nga Ministria e Punëve të Jashtme.
Kush është Abaz Kupi
Abaz Kupi (Bazi i Canes), lindi në Krujë më 1891. Ai ka punuar në krah të Ahmet Zogut dhe ka marrë pjesë në luftën kundër malazezeve në Koplik. Shërbeu si komandant i xhandarmerisë në Krujë me gradën e kapitenit. Më vonë u gradua major dhe shërbeu në Durrës. Në ditët e agresionit fashist italian kundër vendit tonë, më 7 prill 1939, Kupi ishte në detyrë në repartin ushtarak të Durrësit. Me pushtimin e Shqipërisë, u largua në Turqi. Me ndihmën e një oficeri anglez shkoi në Jugosllavi për të formuar Frontin e Rezistencës me përkrahjen e Ambasadës Angleze në Beograd. Pas pushtimit të Jugosllavisë nga gjermanet, së bashku me Gani Kryeziun e Mustafa Gjinishin, Kupi u rikthye në Shqipëri për të organizuar qëndresën kundër pushtuesit. Abaz Kupi ishte një nder organizatorët dhe pjesëmarrësit kryesorë të Konferencës së Pezës, të mbajtur më 16 shtator 1942 dhe u zgjodh anëtar i KANC. Ai u bë nismëtari i Konferencës së Mukjes të mbajtur në datat 1-2 gusht 1943 për të arritur bashkëpunimin midis Frontit Nacional Çlirimtar dhe Ballit Kombëtar.
Roli i Abaz Kupit dhe nacionalistëve të tjerë është komentuar gjatë në historinë e Shqipërisë. Për shumë vite ata janë cilësuar si bashkëpunëtorë me fashizmin ndërsa sot figura e tyre ka nisur të rregullohet me daljen në skenë të dokumenteve të kohës. Nexhmije Hoxha i ka kushtuar pjesë të tëra në librin e saj me kujtime, i cili del sot në treg, pikërisht rolit të Abaz Kupit, i cili mori dje vlerësimet maksimale nga kryeministri Berisha. Ja si e ka përshkruar Nexhmije Hoxha në librin e saj rolin e Abaz Kupit:
“…Siç është e njohur, në Konferencën e Pezës mori pjesë edhe Abaz Kupi, i quajtur edhe Bazi i Canes. Ai kishte ardhur aty me shpurën e tij prej 5-6 vetash. Kishte një trup mesatar, mund të them, të shkurtër dhe ishte më i madh në moshë se Haxhi Lleshi. Në kokë mbante një qeleshe krutane, kurse xhaketën e kishte ushtarake. Nga të gjithë nacionalistët ky qe i fundit që u largua nga Kryesia e Këshillit Nacionalçlirimtar. Ai u zgjodh edhe në Shtabin e Përgjithshëm të UNÇSH, duke bërë lojën e tij të dyzuar të një fshatari “bajraktar” analfabet, por dinak, i mësuar me intriga politike dhe aleanca fiktive, ashtu si mbreti i tij… Në Konferencë u ngritën çështje politike, për disa prej të cilave pati mirëkuptim dhe për disa të tjera u zhvilluan debate. U ngrit çështja e regjimit që do të vendosej në Shqipëri pas luftës. Një nga delegatët hodhi idenë që të shpallej si formë e regjimit “Republikë Demokratike”. Por kjo u hodh poshtë nga përfaqësuesit e Partisë Komuniste, duke e argumentuar se një parullë e tillë nuk do t’i shërbente bashkimit të të gjitha forcave në luftë, ndaj u tha: “Forma e regjimit t’i lihet popullit të vendosë”. Abaz Kupit i erdhi mirë për këtë dhe deklaroi: “Unë kërkoj Shqipnin nji herë e jo Zogun. Në qoftë se e do poplli, do të vendoset”.
Me gjithë këto debate e reagime, është fakt që edhe nacionalistët miratuan pa ndonjë vërejtje esenciale Rezolucionin që paraqiti delegacioni i Partisë Komuniste dhe që u lexua nga unë. Edhe ata delegatë që erdhën kur ishin mbyllur punimet e Konferencës, si Skënder Muço dhe Aziz Çami, pasi lexuan Rezolucionin dhe u njohën me vendimet e Konferencës, u solidarizuan me to dhe shprehën keqardhjen për arritjen e tyre me vonesë. Nacionalistët mbetën të kënaqur edhe nga zgjedhjet që u bënë në Konferencë, sepse Partia Komuniste ruajti një ekuilibër, të arsyeshëm për kohën, mes forcave nacionaliste dhe atyre komuniste. Në Këshill u zgjodhën 7 veta: Nga forcat nacionaliste u zgjodhën: Abaz Kupi, Ndoc Çoba dhe Kamber Qafmolla (ky u zgjodh në mungesë, madje, edhe Kryetar i Këshillit). Nga ana e Partisë Komuniste u zgjodhën: Enver Hoxha, Ymer Dishnica e Mustafa Gjinishi. Anëtar u zgjodh edhe patrioti e luftëtari i shquar, Myslim Peza. Siç është e njohur, me disa nga këto personazhe nuk u pamë më, ata bënë një zgjedhje tjetër, në kundërshtim me idenë themelore të Konferencës së Pezës. Kurse me të tjerët vazhduam, krah për krah, luftën kundër pushtuesve nazifashistë deri në çlirimin e vendit.
Mbështetja e ballistëve nga anglezët
Në vitin 1943 anglezët bënë shumë përpjekje për të bashkuar partizanët dhe nacionalistët në një front të përbashkët kundër pushtuesve. Këto u hodhën poshtë nga Enver Hoxha me pretendimin se disa oficerë britanikë po mbështesnin Ballistët në kurriz të partizanëve. “Kjo lidhej me luftën e atyre që, në të vërtetë, luftonin forcat antifashiste e pastaj reklamonin në BBC luftën (e paqenë të “Ballit Kombëtar”), duke fshehur lidhjet e “Ballit” me gjermanët. Edhe Bill Tilman ka shkruar për zemërimin e krerëve të LANÇ-it ndaj BBC-së, e cila vetëm më 10 korrik 1943 mori urdhër të demaskonte “Ballin” si një organizatë kolaboracioniste. Pas kësaj, anglezët u përqendruan te Abaz Kupi, por përpjekjet nuk dhanë rezultat..”,- shkruan Nexhmije Hoxha në kujtimet e saj.
Nexhmije Hoxha: Tentativat e Abaz Kupit për të kthyer regjimin e Zogut
Në këtë periudhë tremujore, gusht-shtator-tetor, të zhvillimit të ngjarjeve fitimtare në frontet e luftës kundër forcave nazifashiste, një nga çështjet që Enver Hoxha ndoqi me vëmendje të veçantë dhe me pjekuri politike, qe gjallërimi i elementëve zogistë për të kthyer regjimin e Zogut. Në një letër që i shkruante komitetit qarkor të Partisë për Tiranën, duke iu drejtuar veçanërisht Nako Spirut, i thotë: “Mora fletushkën tënde (Detit), ku prisja të më thoshe diçka për traktin që kanë hedhur Bazi i Canes (Abaz Kupi sh.r) e kompani me emrin e “Partisë nacionalzogiste”. Për këtë trakt e parti ne mendojmë kësisoj: për Bazin, ne jemi në pozita ta akuzojmë këtë si dezertor dhe që shkel besën e betimin…”.
Njihet fakti që Bazi që në Konferencën e Pezës u zgjodh anëtar i Kryesisë së Frontit Antifashist Nacionalçlirimtar dhe, më 10 korrik 1943, u zgjodh anëtar i Shtabit të Përgjithshëm të UNÇSH. Ai u thirr dhe në Konferencën II NÇl të Labinotit, por njoftoi se “ishte i zënë me punë”, kuptohet, me ngritjen e partisë zogiste, domethënë: u shkëput nga Fronti Nacionalçlirimtar, sepse kujtoi se i erdhi “dita e tij” (Shënimi im. N.H.). “Tani për tani,– vazhdon Enveri,– të mos e godasim si parti, që lufta jonë të mos degjenerojë në një luftë partish… të mos bëjmë që populli të harrojë okupatorin dhe Ballin dhe gjithë reaksionin e fshehur nën çdo maskë…
Ky trakt ka hedhur të ngjethura në kurrizin e shumëkujt që tmerrohet nga një rrezik zogist. Këta zotërinj deri tani ishin në gjumë ose përkëdhelnin idenë se Bazin e zogistët do t’i kishin si vegël për të realizuar qëllimet e tyre… gjithsecili kërkon të tërheqë jorganin nga këmbët e tij, duke kujtuar se erdhi fundi që të ndajnë plaçkën. …Përpara këtij rreziku të Zogut, këta elementë (brenda dhe jashtë partisë së Ballit) do të ndryshojnë pozita (mendojmë ne) dhe do të kërkojnë të na afrohen, se për të shpëtuar nga ai hall, ata e dinë se kush mund t’i shpëtojë, ata e dinë se vetëm Lëvizja jonë është ajo që do t’i presë këmbët çdo tentative të rikthimit të regjimit të vjetër.
Ky trakt i zogistëve vjen në një moment të keq për reaksionin, tamam kur ky përpiqej të grumbullohej me Ballin dhe të forconte pozitat e luftës kundër nesh.”. Në vazhdim të letrës, Enveri u shkruan shokëve se cili do të jetë qëndrimi ynë, si të përfitojmë… dhe u thotë se ai po shkruan një artikull dhe që do të shkruajë edhe të dytin e të tretin. Ndërsa shokët i porosiste të shkruanin një artikull për “Ballin”, duke e ilustruar me dokumente, si dhe për Fiqri Dinen, për të cilin u thotë se kemi shumë dokumente. Më poshtë Enveri shkruan: “Për të goditur Zogun, kjo do të vijë gradualisht, gjithashtu, edhe Bazin, me të cilin do të fjalosemi një herë, pastaj t’ia këndojmë dekoratat në gazetë…”. Është i njohur që ky takim me Abaz Kupin u bë në Shëngjergj të Tiranës, në shtëpinë e patriotit Ali Shtëpani, dhe Enveri e ka përshkruar bukur hezitimin dhe frikën e Bazit, që erdhi i shoqëruar nga një shpurë impresionuese, të armatosur deri në dhëmbë…
Nexhmija: Java e zezë e prillit 1939
Në librin e saj me kujtime, Nexhmije Hoxha tregon se si është pritur dhe komentuar martesa e Mbretit Zog në vitin 1938 dhe lindja e djalit Leka Zogu:
“…Një vit më parë ministri i Jashtëm i Italisë, njëkohësisht, dhëndër i Musolinit, Konti Çiano, vinte në Tiranë dhe vuloste me firmën e tij, si dëshmitar nderi, martesën e çiftit mbretëror, Ahmet Zogut me hungarezen Geraldina Appony, duke mbyllur, kështu, përpjekjet e dështuara të Musolinit për ta lidhur Ahmet Zogun me Italinë duke i dhënë për grua ndonjë nga vajzat e rretheve të aristokracisë a borgjezisë së lartë italiane. Më 30 shtator 1938 ishte nënshkruar marrëveshja famëkeqe e Munihut, mes Anglisë, Francës e Gjermanisë hitleriane, së cilës i lanë dorë të lirë të realizonte synimet e saj ekspansioniste në Europë e drejt Bashkimit Sovjetik. Komentatorët e emisioneve radiofonike të fuqive të mëdha perëndimore, sidomos BBC e Londrës, bënin fjalë për grumbullim të forcave ushtarake të Italisë në brigjet italiane të Adriatikut. Në janar të vitit 1939 regjimi i Zogut organizoi gjyqin e 73 komunistëve të arrestuar muaj më parë, kryesisht, anëtarë të Grupit Komunist të Shkodrës, që vepronte në Tiranë. Grupi kishte shtuar shumë punën për sqarimin e masave për çfarë po ndodhte në arenën ndërkombëtare dhe për rreziqet që kërcënonin Shqipërinë…
Më 4 prill u dha lajmi i lindjes së djalit të Zogut, Leka I. Autoritetet qeveritare i bënë thirrje popullit për një miting të madh para Bashkisë, për të festuar këtë ngjarje “të lumnueshme” për kombin tonë. Pjesëmarrja qe e jashtëzakonshme, por jo për të festuar lindjen e trashëgimtarit. Mitingu festiv “zyrtar” u shndërrua në një manifestim të madh popullor, sa qeveritarët nuk mundën të mbanin fjalimet e tyre, sepse nuk dëgjoheshin fare nga thirrjet e fuqishme të njerëzve: “Duam armë!”, “Duam armë!”. Kurse qeveritarët e Zogut vazhdonin të përgënjeshtronin lajmet për agresion nga Italia fashiste…
Më pas kryeministri kaloi tek roli që kanë pasur Abaz Kupi dhe nacionalistët e tjerë gjatë çlirimit të Shqipërisë nga fashizmi dhe nazizmi. “Në 7 prill 1939, forcat dhe mbështetësit e tij, të udhëhequra nga Abaz Kupi, luftuan me trimëri në portin e Durrësit. Më pas, forcat mbretërore, sërish të udhëhequra nga Abaz Kupi, vazhduan luftën për çlirimin e vendit deri në vitin e fundit të saj. Natyrisht, lufta nacionalçlirimtare mori edhe aspektin e saj vëllavrasës, siç dëshmojnë dokumente të panumërta dhe kjo vëllavrasje kishte vetëm një qëllim, të garantonte me çdo kusht Enver Hoxha pushtetin. Por legalistët, mbretërorët luftuan me vendosmëri të madhe okupatorët nazifashistë, gjatë të gjitha viteve të pushtimit. Përpjekjet e tyre, pas vendosjes së diktaturës në Shqipëri, ishin të pandërprera”,- tha dje Berisha gjatë mbledhjes së qeverisë. Duke e cilësuar luftën nacionalçlirimtare si vllavrasëse, Berisha deklaroi dje se legalistët luftuan kundër okupatorëve nazifashistë.
Kjo deklaratë e kryeministrit vjen vetëm një ditë pas 29 nëntorit, datë e shënuar në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë si Dita e Çlirimit, por që për kryeministrin Berisha dhe të djathtën në përgjithëse, është një ditë e zakonshme si gjithë të tjerat. E djathta nuk ka kremtuar asnjë vit 29 nëntorin duke e cilësuar si një festë të krijuar nga “komunistët” dhe për këtë arsye ai ka festuar Ditën e Çlirimit më 28 nëntor.
Berisha: “Zogu e fitoi referendumin, por i vodhën rezultatin”
Kreu i qeverisë, Sali Berisha ka deklaruar dje se forma qeverisëse që ka sot shteti shqiptar është e vjedhur pasi vendi ynë duhej të drejtohej nga monarkia, jo Presidenti i Republikës dhe Parlamenti. Gjatë mbledhjes së djeshme të qeverisë, Berisha u shpreh se referendumi për formën qeverisëse i zhvilluar në vitin 1997 u fitua nga Lega Zogu dhe për pasojë Shqipëria sot duhej të ishte monarki e jo republikë parlamentare.
“Dua të theksoj se edhe referendumi u bë në flakët e rebelimit komunist dhe nuk mund të konsiderohet si një çështje e mbyllur. E vërteta është se, pa diskutim, në atë referendum dominoi parimi stalinist: ju votoni, numërimin e votave jua bëj unë. Por ajo që është reale, shqiptarët votuan masivisht, nga Konispoli në Vermosh, për mbretin e tyre. Referendumi nuk e kapi kuotën, por atë e përcaktuan ata, të cilët manipuluan dy javë rresht votat e referendumit”,- tha Berisha duke lënë të kuptohet se Leka Zogu i fitoi ato zgjedhje. Madje në këtë pikë ai mori edhe meritën e organizimit të referendumit duke u shprehur: “Pas hapjes së vendit, në vitin 1997 u dekretua nga Presidenti i Republikës (në atë kohë Sali Berisha sh.r) referendumi popullor, për t’u dhënë qytetarëve shqiptarë mundësinë e përzgjedhjes së tyre”.
Kryeministri: Sot ndërroi jetë Mbreti i shqiptarëve, Leka i Parë
I larguar nga Shqipëria vetëm dy ditë pas lindjes, Leka Zogu vendosi rikthimin në vitin 1993. Duke pretenduar fronin e Shqipërisë ai zbriti në Rinas me një avion privat, por u ndalua të qëndronte në Shqipëri dhe pa u mbushur 24 orë u largua sërish. Urdhri i ndalimit u firmos nga presidenti i asaj kohe, Sali Berisha, i cili ndihej i rrezikuar nga ardhja e pretendentit për fronin mbretëror.
Por dje pas, vetëm pak orë pas vdekjes së Leka Zogut, Berisha u shpreh: “Sot në mëngjes ndërroi jetë Mbreti i shqiptarëve, Leka i Parë, në moshën 72 vjeçare. Kjo është një humbje e madhe për kombin, për vendin. Leka i Parë u kurorëzua Mbret në prill të vitit 1961, pas vdekjes së Mbretit Zogu i Parë. Ai u largua foshnje nga Shqipëria, vetëm dy ditë pas lindjes, por u rrit dhe u mbrujt me dashuri të pakufishme për vendin dhe kombin. Mbreti Leka, në të gjithë jetën e tij në mërgim, ishte mbështetës kryesor i luftës dhe përpjekjeve të shqiptarëve për liri dhe dinjitet në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi e kudo që ndodheshin. Ishte frymëzues i tyre në këtë betejë. Në vitin 2003, parlamenti shqiptar votoi ligjin, ku i njeh atributet familjes mbretërore dhe ky ishte një vendim shumë i drejtë”.
E shtuna ditë zie, Ceremonia për Zogun në sallën e Parlamentit
Qeveria shqiptare vendosi paraditen e djeshme që Leka Zogu të varroset nga protokolli i shtetit ditën e shtunë dhe kjo ditë të shpallet ditë zie kombëtare. “Sot është një ditë e veçantë, ditë tjetër, në të cilën shqiptarët humbën një nga personalitetet më të mëdha të historisë së tyre politike. Në ligjin e parlamentit, përcaktohet detyrimi i përfshirjes në Protokollin Shtetëror të Familjes Mbretërore dhe ky ka qenë një vendim shumë i drejtë. Ndaj vendi dhe kombi do ta përcjellin Mbretin Leka i Parë me nderimet e atributet që i përkasin një Mbreti jo në detyrë. Dita e shtunë do të jetë zi kombëtare me të gjithë spektrin e ditës së zisë të nivelit mbretëror”,- tha dje kryeministri Berisha. Ndërkohë në vendimin që pasoi këtë deklaratë është vendosur që 3 dhjetori të jetë ditë zie ku në të gjitha institucionet, shtetërore dhe publike, të ulet flamuri kombëtar në gjysmë shtize dhe në orën 12.00 të mbahet një minutë heshtje. Radio – Televizioni Publik Shqiptar, gjatë zhvillimit të ceremonialit, të transmetojë muzikë funebre.
Për organizimin e ceremonisë mortore të Leka Zogut qeveria ka vendosur ngritjen e një grupi që do të ketë në përbërje tre ministra. “Qeveria vendosi ngritjen e komisionit shtetëror për kryerjen e ceremonisë funebre shtetërore, në përbërje të të cilit të jenë: Edmond Haxhinasto, zëvendëskryeministër dhe ministër i Punëve të Jashtme; Aldo Bumçi, ministër i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve; Arben Imami, ministër i Mbrojtjes; një përfaqësues i Oborrit Mbretëror Shqiptar; një përfaqësues i protokollit të Shtetit dhe një përfaqësues i protokollit të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë”,- thuhet në VKM. Sipas saj, ceremonia dhe homazhet do të organizohen ditën e shtunë nga ora 10.00 deri 12.00, në mjediset e sallës së seancave plenare të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë. Shpenzimet e varrimit dhe të ceremonialit do të përballohen nga Ministria e Punëve të Jashtme.
Kush është Abaz Kupi
Abaz Kupi (Bazi i Canes), lindi në Krujë më 1891. Ai ka punuar në krah të Ahmet Zogut dhe ka marrë pjesë në luftën kundër malazezeve në Koplik. Shërbeu si komandant i xhandarmerisë në Krujë me gradën e kapitenit. Më vonë u gradua major dhe shërbeu në Durrës. Në ditët e agresionit fashist italian kundër vendit tonë, më 7 prill 1939, Kupi ishte në detyrë në repartin ushtarak të Durrësit. Me pushtimin e Shqipërisë, u largua në Turqi. Me ndihmën e një oficeri anglez shkoi në Jugosllavi për të formuar Frontin e Rezistencës me përkrahjen e Ambasadës Angleze në Beograd. Pas pushtimit të Jugosllavisë nga gjermanet, së bashku me Gani Kryeziun e Mustafa Gjinishin, Kupi u rikthye në Shqipëri për të organizuar qëndresën kundër pushtuesit. Abaz Kupi ishte një nder organizatorët dhe pjesëmarrësit kryesorë të Konferencës së Pezës, të mbajtur më 16 shtator 1942 dhe u zgjodh anëtar i KANC. Ai u bë nismëtari i Konferencës së Mukjes të mbajtur në datat 1-2 gusht 1943 për të arritur bashkëpunimin midis Frontit Nacional Çlirimtar dhe Ballit Kombëtar.
Roli i Abaz Kupit dhe nacionalistëve të tjerë është komentuar gjatë në historinë e Shqipërisë. Për shumë vite ata janë cilësuar si bashkëpunëtorë me fashizmin ndërsa sot figura e tyre ka nisur të rregullohet me daljen në skenë të dokumenteve të kohës. Nexhmije Hoxha i ka kushtuar pjesë të tëra në librin e saj me kujtime, i cili del sot në treg, pikërisht rolit të Abaz Kupit, i cili mori dje vlerësimet maksimale nga kryeministri Berisha. Ja si e ka përshkruar Nexhmije Hoxha në librin e saj rolin e Abaz Kupit:
“…Siç është e njohur, në Konferencën e Pezës mori pjesë edhe Abaz Kupi, i quajtur edhe Bazi i Canes. Ai kishte ardhur aty me shpurën e tij prej 5-6 vetash. Kishte një trup mesatar, mund të them, të shkurtër dhe ishte më i madh në moshë se Haxhi Lleshi. Në kokë mbante një qeleshe krutane, kurse xhaketën e kishte ushtarake. Nga të gjithë nacionalistët ky qe i fundit që u largua nga Kryesia e Këshillit Nacionalçlirimtar. Ai u zgjodh edhe në Shtabin e Përgjithshëm të UNÇSH, duke bërë lojën e tij të dyzuar të një fshatari “bajraktar” analfabet, por dinak, i mësuar me intriga politike dhe aleanca fiktive, ashtu si mbreti i tij… Në Konferencë u ngritën çështje politike, për disa prej të cilave pati mirëkuptim dhe për disa të tjera u zhvilluan debate. U ngrit çështja e regjimit që do të vendosej në Shqipëri pas luftës. Një nga delegatët hodhi idenë që të shpallej si formë e regjimit “Republikë Demokratike”. Por kjo u hodh poshtë nga përfaqësuesit e Partisë Komuniste, duke e argumentuar se një parullë e tillë nuk do t’i shërbente bashkimit të të gjitha forcave në luftë, ndaj u tha: “Forma e regjimit t’i lihet popullit të vendosë”. Abaz Kupit i erdhi mirë për këtë dhe deklaroi: “Unë kërkoj Shqipnin nji herë e jo Zogun. Në qoftë se e do poplli, do të vendoset”.
Me gjithë këto debate e reagime, është fakt që edhe nacionalistët miratuan pa ndonjë vërejtje esenciale Rezolucionin që paraqiti delegacioni i Partisë Komuniste dhe që u lexua nga unë. Edhe ata delegatë që erdhën kur ishin mbyllur punimet e Konferencës, si Skënder Muço dhe Aziz Çami, pasi lexuan Rezolucionin dhe u njohën me vendimet e Konferencës, u solidarizuan me to dhe shprehën keqardhjen për arritjen e tyre me vonesë. Nacionalistët mbetën të kënaqur edhe nga zgjedhjet që u bënë në Konferencë, sepse Partia Komuniste ruajti një ekuilibër, të arsyeshëm për kohën, mes forcave nacionaliste dhe atyre komuniste. Në Këshill u zgjodhën 7 veta: Nga forcat nacionaliste u zgjodhën: Abaz Kupi, Ndoc Çoba dhe Kamber Qafmolla (ky u zgjodh në mungesë, madje, edhe Kryetar i Këshillit). Nga ana e Partisë Komuniste u zgjodhën: Enver Hoxha, Ymer Dishnica e Mustafa Gjinishi. Anëtar u zgjodh edhe patrioti e luftëtari i shquar, Myslim Peza. Siç është e njohur, me disa nga këto personazhe nuk u pamë më, ata bënë një zgjedhje tjetër, në kundërshtim me idenë themelore të Konferencës së Pezës. Kurse me të tjerët vazhduam, krah për krah, luftën kundër pushtuesve nazifashistë deri në çlirimin e vendit.
Mbështetja e ballistëve nga anglezët
Në vitin 1943 anglezët bënë shumë përpjekje për të bashkuar partizanët dhe nacionalistët në një front të përbashkët kundër pushtuesve. Këto u hodhën poshtë nga Enver Hoxha me pretendimin se disa oficerë britanikë po mbështesnin Ballistët në kurriz të partizanëve. “Kjo lidhej me luftën e atyre që, në të vërtetë, luftonin forcat antifashiste e pastaj reklamonin në BBC luftën (e paqenë të “Ballit Kombëtar”), duke fshehur lidhjet e “Ballit” me gjermanët. Edhe Bill Tilman ka shkruar për zemërimin e krerëve të LANÇ-it ndaj BBC-së, e cila vetëm më 10 korrik 1943 mori urdhër të demaskonte “Ballin” si një organizatë kolaboracioniste. Pas kësaj, anglezët u përqendruan te Abaz Kupi, por përpjekjet nuk dhanë rezultat..”,- shkruan Nexhmije Hoxha në kujtimet e saj.
Nexhmije Hoxha: Tentativat e Abaz Kupit për të kthyer regjimin e Zogut
Në këtë periudhë tremujore, gusht-shtator-tetor, të zhvillimit të ngjarjeve fitimtare në frontet e luftës kundër forcave nazifashiste, një nga çështjet që Enver Hoxha ndoqi me vëmendje të veçantë dhe me pjekuri politike, qe gjallërimi i elementëve zogistë për të kthyer regjimin e Zogut. Në një letër që i shkruante komitetit qarkor të Partisë për Tiranën, duke iu drejtuar veçanërisht Nako Spirut, i thotë: “Mora fletushkën tënde (Detit), ku prisja të më thoshe diçka për traktin që kanë hedhur Bazi i Canes (Abaz Kupi sh.r) e kompani me emrin e “Partisë nacionalzogiste”. Për këtë trakt e parti ne mendojmë kësisoj: për Bazin, ne jemi në pozita ta akuzojmë këtë si dezertor dhe që shkel besën e betimin…”.
Njihet fakti që Bazi që në Konferencën e Pezës u zgjodh anëtar i Kryesisë së Frontit Antifashist Nacionalçlirimtar dhe, më 10 korrik 1943, u zgjodh anëtar i Shtabit të Përgjithshëm të UNÇSH. Ai u thirr dhe në Konferencën II NÇl të Labinotit, por njoftoi se “ishte i zënë me punë”, kuptohet, me ngritjen e partisë zogiste, domethënë: u shkëput nga Fronti Nacionalçlirimtar, sepse kujtoi se i erdhi “dita e tij” (Shënimi im. N.H.). “Tani për tani,– vazhdon Enveri,– të mos e godasim si parti, që lufta jonë të mos degjenerojë në një luftë partish… të mos bëjmë që populli të harrojë okupatorin dhe Ballin dhe gjithë reaksionin e fshehur nën çdo maskë…
Ky trakt ka hedhur të ngjethura në kurrizin e shumëkujt që tmerrohet nga një rrezik zogist. Këta zotërinj deri tani ishin në gjumë ose përkëdhelnin idenë se Bazin e zogistët do t’i kishin si vegël për të realizuar qëllimet e tyre… gjithsecili kërkon të tërheqë jorganin nga këmbët e tij, duke kujtuar se erdhi fundi që të ndajnë plaçkën. …Përpara këtij rreziku të Zogut, këta elementë (brenda dhe jashtë partisë së Ballit) do të ndryshojnë pozita (mendojmë ne) dhe do të kërkojnë të na afrohen, se për të shpëtuar nga ai hall, ata e dinë se kush mund t’i shpëtojë, ata e dinë se vetëm Lëvizja jonë është ajo që do t’i presë këmbët çdo tentative të rikthimit të regjimit të vjetër.
Ky trakt i zogistëve vjen në një moment të keq për reaksionin, tamam kur ky përpiqej të grumbullohej me Ballin dhe të forconte pozitat e luftës kundër nesh.”. Në vazhdim të letrës, Enveri u shkruan shokëve se cili do të jetë qëndrimi ynë, si të përfitojmë… dhe u thotë se ai po shkruan një artikull dhe që do të shkruajë edhe të dytin e të tretin. Ndërsa shokët i porosiste të shkruanin një artikull për “Ballin”, duke e ilustruar me dokumente, si dhe për Fiqri Dinen, për të cilin u thotë se kemi shumë dokumente. Më poshtë Enveri shkruan: “Për të goditur Zogun, kjo do të vijë gradualisht, gjithashtu, edhe Bazin, me të cilin do të fjalosemi një herë, pastaj t’ia këndojmë dekoratat në gazetë…”. Është i njohur që ky takim me Abaz Kupin u bë në Shëngjergj të Tiranës, në shtëpinë e patriotit Ali Shtëpani, dhe Enveri e ka përshkruar bukur hezitimin dhe frikën e Bazit, që erdhi i shoqëruar nga një shpurë impresionuese, të armatosur deri në dhëmbë…
Nexhmija: Java e zezë e prillit 1939
Në librin e saj me kujtime, Nexhmije Hoxha tregon se si është pritur dhe komentuar martesa e Mbretit Zog në vitin 1938 dhe lindja e djalit Leka Zogu:
“…Një vit më parë ministri i Jashtëm i Italisë, njëkohësisht, dhëndër i Musolinit, Konti Çiano, vinte në Tiranë dhe vuloste me firmën e tij, si dëshmitar nderi, martesën e çiftit mbretëror, Ahmet Zogut me hungarezen Geraldina Appony, duke mbyllur, kështu, përpjekjet e dështuara të Musolinit për ta lidhur Ahmet Zogun me Italinë duke i dhënë për grua ndonjë nga vajzat e rretheve të aristokracisë a borgjezisë së lartë italiane. Më 30 shtator 1938 ishte nënshkruar marrëveshja famëkeqe e Munihut, mes Anglisë, Francës e Gjermanisë hitleriane, së cilës i lanë dorë të lirë të realizonte synimet e saj ekspansioniste në Europë e drejt Bashkimit Sovjetik. Komentatorët e emisioneve radiofonike të fuqive të mëdha perëndimore, sidomos BBC e Londrës, bënin fjalë për grumbullim të forcave ushtarake të Italisë në brigjet italiane të Adriatikut. Në janar të vitit 1939 regjimi i Zogut organizoi gjyqin e 73 komunistëve të arrestuar muaj më parë, kryesisht, anëtarë të Grupit Komunist të Shkodrës, që vepronte në Tiranë. Grupi kishte shtuar shumë punën për sqarimin e masave për çfarë po ndodhte në arenën ndërkombëtare dhe për rreziqet që kërcënonin Shqipërinë…
Më 4 prill u dha lajmi i lindjes së djalit të Zogut, Leka I. Autoritetet qeveritare i bënë thirrje popullit për një miting të madh para Bashkisë, për të festuar këtë ngjarje “të lumnueshme” për kombin tonë. Pjesëmarrja qe e jashtëzakonshme, por jo për të festuar lindjen e trashëgimtarit. Mitingu festiv “zyrtar” u shndërrua në një manifestim të madh popullor, sa qeveritarët nuk mundën të mbanin fjalimet e tyre, sepse nuk dëgjoheshin fare nga thirrjet e fuqishme të njerëzve: “Duam armë!”, “Duam armë!”. Kurse qeveritarët e Zogut vazhdonin të përgënjeshtronin lajmet për agresion nga Italia fashiste…
No comments:
Post a Comment