Baki Ymeri
Njeriu i mirë e shenjtëron vendin ku jeton. Kështu ngjet edhe me shqiptarët e Ukrainës, edhe me lexuesit tanë, edhe me drejtuesit e Zemrës Shqiptare dhe revistës Drini, dy tribuna të lavdishme që këto ditë janë duke zhvilluar një fushatë të fuqishme për demaskimin e neootomanizmit në Ballkan dhe shijet paranoike të Erdoganit për ringjalljen e perandorisë së vdekur. Të gabosh është gjë njerëzore, dhe kush e mbulon gabimin e gjen dashurinë, por turqit dhe serbët ende nuk dinë as gabimet t’i mbulojnë dhe as falje të kërkojnë për masakrat e krimet dhe zullumin që kanë zhvilluar shekuj me rradhë kundër kombit shqiptar. Me këtë rast po ua prezantojmë vetëm një segment të shpirtit shqiptar që ka ikur nga zullumi osman për të shpëtuar shpirtin, gjuhën dhe traditat. Kaherë kemi dëgjuar se janë katër fshatra që flasin shqip në veriun e ftohtë. Puna për ta është emblemë nderi dhe krenarie. Si ruhet gjuha shqipe dhe traditat kombëtare nga komuniteti i shqiptarëve të atjeshëm?Si kanë mbijetuar gjatë dy shekujve të fundit këta bij shqipesh? Pyetjet i parashtrojnë ata që kanë shkruar për këtë subjekt, sipas të cilëve kuptojmë se janë katër fshatrat që janë të banuar nga shqiptarët që janë vendosur rreth shek XVIII-të dhe ato quhen Karakurt (sot Zhovtnjovoje), Devneskoje (Taz), Gjeorgjevka (Tyshki), dhe Gamovra (Xhandran). Fshati kryesor është Karakurti. Gjatë këtyre ditëve, në vigjilje të shtatorit të këtij viti, në momentin kur i shfletojmë këto lajme, nga një shqiptar i ri nga Kosova (Jakup Lecaj), kuptojmë Karakurti kremton 200 vjetorin e themelimit.
Kosova është n jë vend i mrekullueshëm, ka thënë Klaus Reinhard, por tani kuptojmë se edhe Karakurti qenka një vend i mrekullueshëm. Ismet Azizi, Edison Myrteza, Kujtim Boriçi, Agim Xhemali, Jakup Lecaj (prezent në fotografitë në kolor), si dhe disa publicistë nga Maqedonia, i kanë vizituar, kanë xhiruar dhe kanë shkruar me admirim për këto fole të moçme shqiptare. Nga rrëfimet e tyre kuptojmë se këto katër fshatra shqiptare mbijetojnë sot e kësaj dite. Është theksuar se ata kanë një urbanistikë të thjeshtë, se shtëpitë fillimisht qenë ndërtuar prej balte të pjekur, më pas u përdor guri i gdhendur dhe u bënë më monumentale. “Hyrja në shtëpi bëhej nëpërmejet dhomës së zjarrit, në njërën anë është dhoma e vogël e ndenjjës dhe në anën tjetër është dhoma e madhe e miqve. Në këto shtëpi gatuhet me oxhak, aty është furra dhe pranë saj minderi prej balte. Pjesa e brendeshme zbukurohej me qylima dekorativë, dhomat kanë mobilje druri. Kanë dhe furra në oborr të shtëpisë. Popullsia shqiptare e këtyre fshatrave i ruajnë traditat e veta, kanë folklorin gojor dhe koreografik. Gratë thurrin qylima me motive shqiptare dhe përdorin zbukurimet prej argjenti me motive të vjetra.Vathët janë në formë unaze, ruhen në vite kostumet e hershme kombëtare si dhe paftatë e brezit prej argjendi.”
Shqiptari shkon nga shkon, por vendin e vet nuk e haron. Disa burime flasin se shqiptarët fillimisht vendosen në veri të Odesës 220 km në fshatin Karakurt së bashku me bullgarët dhe gagauzët. Karakurti është një fshat në rrhethinat e Bolgradit, ndërmjet Galacit të Rumaniës dhe Odesës së Ukrainës. Ky fshat është i përbërë nga një popullatë mazhoritare me prejardhje shqiptare. Në vitin 1811, në anën e majtë të liqenit Jallpug, pranë lumit Sarllig, të shpërngulurit shqiptarë nga viset bullgare, themeluan koloninë Karakurt. Karakurti ndodhet në stepat e Buxhakut të Ukrainës, me një popullsi prej 2.704 banorësh, ku ata me origjinë shqiptare përbëjnë 80% të popullsisë së fshatit (të tjerët janë rumunë dhe bullgarë. Në fillim të vitit 1860, një pjesë e fshatit Karakut u shpërngul në rajonin e brigjeve të detit Azov, rreth 10 km larg brigjeve, ku u themeluan 3 fshatra, Devnenskoje, GJeorgjevka, Gamovra ku jetojnë edhe sot në tokat që ua dhuroi Katerina e II-të e Rusisë. Në arkivin e tyre ruhen një numër i madh fotografish të vjetra dhe kostume nga 195 vjetësh që kur kanë ardhur këtu. Është për të ardhur keq deri më sot as një dietar shqiptar i Istitutit të Kulturës Popullore nuk ka qenë në fshatrat shqiptare të Odesës. Nuk e kuptoj dot pse nuk kanë qenë sepse druhet se Komiteti shqiptarë në Odesa mund të shuhet dalëngadalë por historia e tyre e mbijetësisë nuk duhet harruar, pra të veprojmë sa më shpejt sa nuk është vonë, thekson njëri nga autorët që e ka njohur frymën shqiptare në këtë vend./YllPress/
No comments:
Post a Comment